PRZYKŁADY WYMIAROWANIA KONSTRUKCJI STALOWYCH Z
Transkrypt
PRZYKŁADY WYMIAROWANIA KONSTRUKCJI STALOWYCH Z
POLITECHNIKA KRAKOWSKA Katedra Konstrukcji Stalowych i Spawalnictwa PRZYKŁADY WYMIAROWANIA KONSTRUKCJI STALOWYCH Z PROFILI „SIN” Kraków 2003 Prof. dr hab. inż. Zbigniew MENDERA Mgr inż. Krzysztof KUCHTA Katedra Konstrukcji Stalowych i Spawalnictwa Politechnika Krakowska ALGORYTM OBLICZENIOWY STALOWYCH BELEK ZE ŚRODNIKIEM FALISTYM (SIN) 1 Wymiary geometryczne profilu Wymiary przekroju poprzecznego belek przyjmować należy wg katalogu „SIN – Profile z falistym środnikiem – Dokumentacja techniczna”. Parametry materiałowe Gatunek stali: pasów – fyf ≡ Ref (np. 235 MPa), środnika – fyw ≡ Rew (np. 215 MPa). Moduły sprężystości: E = 205 GPa, Gred = 69 GPa. Częściowy współczynnik bezpieczeństwa γM = 1,1. Nośność obliczeniowa przekroju belki: M R ,k = b f ⋅ t f ⋅ ( hw +t f ) ⋅ f y , f ; VR ,k = hw ⋅ tw ⋅ 0,58 ⋅ f y ,w ; M R,d = M R ,k γ M , (1) VR,d = VR ,k γ M . (2) Warunki nośności: Założenia: a) belka jest zabezpieczona przed zwichrzeniem => φL = 1,0; b) częściowy współczynnik bezpieczeństwa obciążeń γF = 1,35. Md ≤ 1, M Rd ⋅ψ M Vd ≤1 VRd ⋅ψ V (3) Md = M ⋅γ F , Vd = V ⋅ γ F (4) ψ M = 1,8 − Vd lecz ψ M ≤ 1,0 ; VRd ψ V = 1,8 − 1 Md lecz ψ V ≤ 1,0 . M Rd (5) Algorytm opracowano na podstawie badań teoretycznych i doświadczalnych, przeprowadzonych w Katedrze Konstrukcji Stalowych i Spawalnictwa Politechniki Krakowskiej we współpracy z Zekon Sp z o.o. Ruda Śląska. 1 Warunki użytkowalności: Ugięcie maksymalne l , 300 wmax ≤ (7) gdzie: w wmax = wel + wpl = wel ⋅ 1 + pl ≈ 1,2 ⋅ wel ; wel l V ⋅V M ⋅ M1 1 dx , (lub wel z tablic) dx + ∫ 0 E⋅I 0G y red ⋅ Aw wel = ∫ l M, V – rozkład momentów i sił poprzecznych od obciążeń charakterystycznych; M1, V1 – j.w. od siły jednostkowej, przyłożonej w miejscu określania ugięcia; Aw = hw ⋅ t w - pole przekroju środnika. 2 (8) (9) Przykład 1. Wymiarowanie belki wolnopodpartej. Dane: - rozpiętość belki l = 7,5 m, - wartość charakterystyczna obciążenia stałego (z ciężarem wł.) g = 10,0 kN/m, - wartość charakterystyczna obciążenia użytkowego p = 16,0 kN/m, - stal pasów – fyf = 235 MPa, - stal środnika – fyw = 215 MPa, - współczynnik sprężystości podłużnej E = 205 GPa, - współczynnik sprężystości poprzecznej Gred = 69 GPa M max = Vmax = ( g + p ) ⋅ l 2 26,0 ⋅ 7 ,52 = = 182,8 kNm 8 8 (g + p ) ⋅ l = 26,0 ⋅ 7 ,5 = 97 ,5 kN 2 2 M d = M max ⋅ γ F = 182,8 ⋅ 1,35 = 246,8 kNm Vd = Vmax ⋅ γ F = 97 ,5 ⋅ 1,35 = 131,6 kN [kNm] [kN] [m] Rys.1. Wykresy momentów zginających i sił poprzecznych od obciążeń obliczeniowych oraz wykres ugięć belki od obciążeń charakterystycznych. Wartości sił wewnętrznych i ugięć belki przedstawione na rys. 1, uzyskano uwzględniając odkształcenia postaciowe falistego środnika. W przypadku pominięcia wpływu odkształceń 3 postaciowych środnika na sztywność belki, wartości sił wewnętrznych pozostają bez zmian, natomiast wartość maksymalnego ugięcia belki jest zaniżona i wynosi –0,0166 m zamiast –0,0187 m (różnica między wartościami ugięć wynosi więc 13%, przy stosunku h/l = 1/15). Przyjęto profil typu WTB 500-200x12 (tw = 2,5 mm), nośności przekrojowe wynoszą odpowiednio: M Rd = b f ⋅ t f ⋅ (hw + t f ) ⋅ VRd = hw ⋅ t w ⋅ f yw 3 ⋅γ M f yf γM = 200 ⋅ 12 ⋅ (500 + 12 ) ⋅ = 500 ⋅ 2,5 ⋅ 235 ⋅ 10− 6 = 262,5 kN 1,1 215 ⋅ 10− 3 = 141,1 kN 3 ⋅ 1,1 Gred ⋅ Aw = 69 ⋅ 106 ⋅ 500 ⋅ 2,5 ⋅ 10−6 = 86250 kN E ⋅ I y = 205 ⋅ 31457 ⋅ 10 −2 = 64487 kNm 2 Warunki nośności: - przekrój przęsłowy Md 246,8 = = 0,940 < 1,0 ; M Rd 262,5 - Vd =0, VRd (ψ M = 1) Md = 0, M Rd (ψ V = 1) przekrój podporowy Vd 131,6 = = 0,933 < 1,0 ; VRd 141,1 Warunek użytkowalności: 5 (g + p ) ⋅ l 4 (g + p ) ⋅ l 2 ⋅ + wmax = 1,2 ⋅ wel = 1,2 ⋅ (wM + wV ) = 1,2 ⋅ = E⋅Iy 8 ⋅ Gred ⋅ Aw 384 5 26 ,0 ⋅ 7 ,5 4 26 ,0 ⋅ 7 ,5 2 = 1,2 ⋅ ⋅ + = 1,2 ⋅ (0 ,0166 + 0 ,0021) = 1,2 ⋅ 0 ,0187 = 8 ⋅ 86250 384 64487 = 0,0225 m < l 7 ,5 = = 0,0250 m 300 300 4 Przykład 2. Wymiarowanie belki ciągłej dwuprzęsłowej. Dane: - rozpiętość przęsła belki l = 9,5 m, - wartość charakterystyczna obciążenia stałego (z ciężarem wł.) g = 6,5 kN/m, - wartość charakterystyczna obciążenia użytkowego p = 9,0 kN/m, - stal pasów – fyf = 235 MPa, - stal środnika – fyw = 215 MPa, - współczynnik sprężystości podłużnej E = 205 GPa, - współczynnik sprężystości poprzecznej Gred = 69 GPa Suma obciążeń belki q = g + p = 15,5 kN / m [kNm] [kN] [m] Rys. 2. Obwiednie momentów zginających i sił poprzecznych od obciążeń obliczeniowych oraz maksymalne ugięcia przęseł belki od obciążeń charakterystycznych. 5 Wartości sił wewnętrznych i ugięć belki przedstawione na rys. 2, obliczono komputerowo, uwzględniając odkształcenia postaciowe falistego środnika. Siły przekrojowe mogą się nieco różnić od obliczonych poniżej. Wartości maksymalne sił wewnętrznych Mmax = 170,60 kNm Vmax = 91,54 kN M d = M max ⋅ γ F = 170,60 ⋅ 1,35 = 230,31 kNm Vd = Vmax ⋅ γ F = 91,54 ⋅ 1,35 = 123,58 kN Przyjęto profil typu WTB 500-200x12 (tw = 2,5 mm), nośności przekrojowe wynoszą odpowiednio: M Rd = 262,50 kNm VRd = 141,10 kN . Sztywności przekrojowe (giętna i ścinania) przyjmują odpowiednio wartości: E ⋅ I y = 64487 kNm 2 Gred ⋅ Aw = 86250 kN . Warunki nośności: Md 230,31 = = 0 ,877 , M Rd 262 ,50 V ψ M = 1,8 − d = 1,8 − 0,876 = 0,924 , VRd Vd 123,58 = = 0,876 , VRd 141,10 M ψ V = 1,8 − d = 1,8 − 0,877 = 0,923 , M Rd Md 230 ,31 = = 0 ,950 < 1,0 , M Rd ⋅ψ M 262,50 ⋅ 0 ,924 Vd 123,58 = = 0 ,949 < 1,0 . VRd ⋅ψ V 141,10 ⋅ 0 ,923 Warunek użytkowalności wmax = 1,2 ⋅ wel = 1,2 ⋅ (wM + wV ) wel = 0,0171 m. wmax = 1,2 ⋅ wel = 1,2 ⋅ 0 ,017 = 0,020 m < l 9,5 = = 0,032 m. 300 300 6 Przykład 3. Wymiarowanie ramy siodłowej hali stalowej (bez suwnic). Rys.3. Hala stalowa: a) przekrój poprzeczny, b) rzut hali ze stężeniami dachowymi. 7 1. Zestawienie obciążeń 1.1. Obciążenia stałe Przyjęto rozstaw ram as = 6,0 m. Przyjęto płatew z Z240x96x84x25x3 o ciężarze charakterystycznym gkp = 0,1044 kN/m i rozstawie na długości połaci ap = 2,44 m. 1.1.1. Obciążenie połaci dachowej ciężarem płyt warstwowych (pokrycie dachu z izolacją) γFmax = 1,2 lub γFmin = 0,9 współczynnik obciążeniowy G’kD = 0,1125 kN/m2 G’D = G’kD · γF = 0,1125 · 1,2 = 0,135 kN/m2 dachowej ciężar charakterystyczny płyty dachowej ciężar obliczeniowy płyty gkD = G’kD · as = 0,1125 · 6,0 = 0,675 kN/m obciążenie charakterystyczne rygla na długości połaci dachowej gD = gkD · γF = 0,675 · 1,2 = 0,810 kN/m obciążenie obliczeniowe długości połaci dachowej rygla GkD = gkD · ap = 0,675 · 2,44 = 1,647 kN obciążenie charakterystyczne rygla GDmin = GkD · γFmin = 1,647 · 0,9 = 1,482 kN min. obliczeniowe obciążenie rygla GDmax = GkD · γFmax = 1,647 · 1,2 = 1,976 kN maks. obliczeniowe obciążenie rygla na 1.1.2. Obciążenie ciężarem płatwi γFmax = 1,1 lub γFmin = 0,9 współczynnik obciążeniowy Gkp = gkp · as = 0,1044 · 6,0 = 0,626 kN obciążenie charakterystyczne ciężarem płatwi ramy Gpmin = Gkp · γFmin = 0,626 · 0,9 = 0,563 kN minimalne obliczeniowe ciężarem płatwi obciążenie Gpmax = Gkp · γFmax = 0,626 · 1,1 = 0,689 kN maksymalne obliczeniowe ciężarem płatwi obciążenie 1.1.3. Suma obciążeń stałych charakterystycznych Suma obciążeń stałych obejmuje ciężar płyt dachowych oraz ciężar płatwi. G1 = GkD + Gkp = 1,647 + 0,626 = 2,273 kN dla punktów oparcia płatwi pośrednich 8 G2 = 0,5 · GkD + Gkp = 0,824 + 0,626 = 1,450 kN dla punktów oparcia płatwi okapowych i kalenicowych 1.1.4. Ciężar własny ramy Przyjęto rygle z kształtowników WTA 750 – 200 x 12, zaś słupy z kształtowników WTA 750 – 250 x 12. γFmax = 1,1 lub γFmin = 0,9 współczynnik obciążeniowy gkr = 0, 518 kN/m ciężar charakterystyczny rygla ramy grmin = gkr · γFmin = 0,518 · 0,9 = 0,466 kN/m min. ciężar obliczeniowy rygla ramy grmax = gkr · γFmax = 0,518 · 1,1 = 0,570 kN/m maks. ciężar obliczeniowy rygla ramy gksl = 0, 612 kN/m ciężar charakterystyczny słupa ramy gslmin = gksl · γFmin = 0,612 · 0,9 = 0,551 kN/m min. ciężar obliczeniowy słupa ramy gslmin = gksl · γFmin = 0,612 · 1,1 = 0,673 kN/m min. ciężar obliczeniowy słupa ramy 1.1.5. Obciążenie słupa ramy ciężarem ściennych płyt warstwowych γFmax = 1,2 lub γFmin = 0,9 współczynnik obciążeniowy GkS = 0,1063 kN/m2 ciężar charakterystyczny płyty ściennej gkS = GkS · as = 0,1063 · 6,0 = 0,638 kN/m obciążenie charakterystyczne słupa ramy gSmin = gkS · γFmin = 0,638 · 0,9 = 0,574 kN/m min. obciążenie obliczeniowe słupa ramy gSmax = gkS · γFmax = 0,638 · 1,2 = 0,765 kN/m maks. obciążenie obliczeniowe słupa ramy Obciążenie charakterystyczne w punktach 2 i 2’ (rys.4) : Gk2_2’ = gkS · 0,5 · (2,350 m + 3,000 m) = 0,638 · 2,675 = 1,707 kN Obciążenie charakterystyczne w punktach 3 i 3’ (rys.4) : Gk3_3’ = gkS · 3,000 m = 0,638 · 3,000 = 1,914 kN Obciążenie charakterystyczne w punktach 4 i 4’ (rys.4) : Gk4_4’ = gkS · (0,5 · 3,000 m + 0,460 m) = 0,638 · 1,960 = 1,250 kN 9 1.2. Obciążenia śniegiem Przyjęto rozstaw ram as = 6,0 m. Przyjęto rozstaw płatwi na długości połaci ap = 2,44 m. Przyjęto kąt nachylenia połaci dachowej α = 10˚ . γF = 1,4 współczynnik obciążeniowy Qk = 0,7 kN/m2 obciążenie charakterystyczne śniegiem gruntu dla strefy I – Ruda Śląska) C = 0,8 współczynnik kształtu dachu dla dachu dwuspadowego przy kącie nachylenia połaci α = 10˚ Sk = Qk · C = 0,7 · 0,8 = 0,560 kN/m2 obciążenie charakterystyczne śniegiem dachu S = Sk · γF = 0,560 · 1,4 = 0,784 kN/m2 obciążenie obliczeniowe śniegiem dachu sk = Sk · as = 0,560 · 6,0 = 3,360 kN/m obciążenie charakterystyczne rygla ramy na długość rzutu połaci dachowej s = sk · γF = 3,360 · 1,4 = 4,704 kN/m obciążenie obliczeniowe rygla ramy na długość rzutu połaci dachowej SkR = sk · ap · cosα = 3,360 · 2,440 · 0,985 = 8,074 kN obciążenie charakterystyczne ramy śniegiem SR = SkR · γF = 8,074 · 1,4 = 11,303 kN obciążenie śniegiem obliczeniowe ramy 1.3. Obciążenie wiatrem Przyjęto rozstaw ram as = 6,0 m. Przyjęto rozstaw płatwi na długości połaci ap = 2,44 m. Przyjęto kąt nachylenia połaci dachowej α = 10˚ . Przyjęto, że budynek jest usytuowany w Rudzie Śląskiej, w terenie typu A – otwartym z nielicznymi przeszkodami. γF = 1,3 współczynnik obciążeniowy H = 10,93 m L = 36,0 m B = 24,0 m wysokość całkowita budynku długość budowli (wymiar prostopadły do kierunku wiatru) szerokość budowli (wymiar równoległy do kierunku wiatru) H/L = 10,93/36,0 = 0,304 < 2 ⇒ stała wartość obciążenia wiatrem na wysokości budynku B/L = 24,0/36,0 = 0,667 < 1 10 T = 0 ,10 ⋅ H B = 0 ,10 ⋅ 10 ,93 24 ,0 = 0 ,223 Hz okres drgań własnych dla budynku o szkielecie metalowym ∆ = 0,02 + 0,02 + 0,04 = 0,08 logarytmiczny dekrement tłumienia dla konstrukcji stalowych spawanych z dodatkiem na połączenia śrubowe i wypełnienie szkieletu Dla T = 0,223 Hz i ∆ = 0,08 budynek jest niepodatny na dynamiczne działanie wiatru, stąd współczynnik działania porywów wiatru β = 1,8. qk = 250 Pa charakterystyczne ciśnienie prędkości wiatru dla strefy I (Ruda Śląska) Ce = 1,0 współczynnik ekspozycji Cnp = 0,1 Cns = -0,9 Cz = -0,4 współczynnik aerodynamiczny dla połaci nawietrznej – parcie współczynnik aerodynamiczny dla połaci nawietrznej – ssanie współczynnik aerodynamiczny dla połaci zawietrznej – ssanie Csn = 0,7 Csz = -0,4 współczynnik aerodynamiczny dla ścian nawietrznych współczynnik aerodynamiczny dla ścian zawietrznych pknp = qk · Ce · Cnp · β = 250 · 1,0 · 0,1 · 1,8 = 0,045 kN/m2 obciążenie charakterystyczne połaci nawietrznej – parcie pnp = pknp · γF = 0,045 · 1,3 = 0,059 kN/m2 obciążenie obliczeniowe połaci nawietrznej – parcie pkns = qk · Ce · Cns · β = 250 · 1,0 · (-0,9) · 1,8 = -0,405 kN/m2 obciążenie charakterystyczne połaci nawietrznej – ssanie pns = pkns · γF = -0,405 · 1,3 = -0,526 kN/m2 obciążenie obliczeniowe połaci nawietrznej – ssanie pkz = qk · Ce · Cz · β = 250 · 1,0 · (-0,4) · 1,8 = -0,180 kN/m2 obciążenie charakterystyczne połaci zawietrznej – ssanie pz = pkz · γF = -0,180 · 1,3 = -0,234 kN/m2 obciążenie obliczeniowe połaci zawietrznej – ssanie pksn = qk · Ce · Csn · β = 250 · 1,0 · 0,7 · 1,8 = 0,315 kN/m2 obciążenie charakterystyczne ściany nawietrznej psn = pksn · γF = 0,315 · 1,3 = 0,409 kN/m2 obciążenie obliczeniowe ściany nawietrznej 11 pksz = qk · Ce · Csz · β = 250 · 1,0 · (-0,4) · 1,8 = -0,180 kN/m2 obciążenie charakterystyczne ściany zawietrznej psz = pksz · γF = -0,180 · 1,3 = -0,234 kN/m2 obciążenie obliczeniowe ściany zawietrznej wknp = pknp · as · ap = 0,045 · 6,0 · 2,44 = 0,659 kN obciążenie charakterystyczne rygla ramy – połać nawietrzna, parcie wnp = wknp · γF = 0,659 · 1,3 = 0,857 kN/m obciążenie obliczeniowe rygla ramy – połać nawietrzna, parcie wkns = pkns · as · ap = -0,405 · 6,0 · 2,44 = -5,929 kN/m obciążenie charakterystyczne rygla ramy – połać nawietrzna, ssanie wns = wkns · γF = -5,929 · 1,3 = -7,708 kN/m obciążenie obliczeniowe rygla ramy – połać nawietrzna, ssanie wkz = pkz · as · ap = -0,180 · 6,0 · 2,44 = -2,635 kN/m obciążenie charakterystyczne rygla ramy – połać zawietrzna, ssanie wz = wkz · γF = -2,635 · 1,3 = -3,426 kN/m obciążenie obliczeniowe rygla ramy – połać zawietrzna, ssanie wksn = pksn · as = 0,315 · 6,0 = 1,890 kN/m obciążenie charakterystyczne słupa ramy parciem na ścianę nawietrzną wsn = wksn · γF = 1,890 · 1,3 = 2,457 kN/m obciążenie obliczeniowe słupa ramy parciem na ścianę nawietrzną wksz = pksz · as = -0,180 · 6,0 = -1,080 kN/m obciążenie charakterystyczne słupa ramy ssaniem na ścianę zawietrzną wsz = wksz · γF = -1,080 · 1,3 = -1,404 kN/m obciążenie obliczeniowe słupa ramy ssaniem na ścianę zawietrzną Obciążenie charakterystyczne dla ściany nawietrznej: Wk_2 = wksn · 0,5 · (2,350 m + 3,000 m) = 1,890 · 2,675 = 5,056 kN obc. w punkcie 2 Wk_3 = wksn · 3,000 m = 1,890 · 3,000 = 5,670 kN obc. w punkcie 3 Wk_4 = wksn · (0,5 · 3,000 m + 0,460 m) = 1,890 · 1,960 = 3,704 kN obc. w punkcie 4 12 Obciążenie charakterystyczne dla ściany zawietrznej: Wk_2’ = wksz · 0,5 · (2,350 m + 3,000 m) = -1,080 · 2,675 = -2,889 kN obc. w punkcie 2’ Wk_3’ = wksz · 3,000 m = -1,080 · 3,000 = -3,240 kN obc. w punkcie 3’ Wk_4’ = wksz · (0,5 · 3,000 m + 0,460 m) = -1,080 · 1,960 = -2,117 kN obc. w punkcie 4’ 1.4. Kombinacje obciążeń i siły przekrojowe Punktom przyłożenia obciążeń nadano numerację według rysunku 4. 4 5 6 7 8 9 9` 10 8` 7` 6` 5` 4` 3 3` 2 2` 1 1` Rys. 4. Numeracja punktów przyłożenia obciążeń Na rysunkach 5 ÷ 7 przedstawiono kombinacje obciążeń charakterystycznych oraz wykresy sił przekrojowych od obciążeń obliczeniowych. Przemieszczenia konstrukcji odpowiadają kombinacjom obciążeń charakterystycznych. Jako kombinację I obciążeń przyjęto obciążenia stałe ze współczynnikiem obciążeniowym γF = 1,1 oraz obciążenie śniegiem ze współczynnikiem obciążeniowym γF = 1,4. Jako kombinację II obciążeń przyjęto obciążenia stałe ze współczynnikiem obciążeniowym γF = 0,9 oraz obciążenie wiatrem (ssanie na obu połaciach) ze współczynnikiem obciążeniowym γF = 1,3. Jako kombinację III obciążeń przyjęto obciążenia stałe ze współczynnikiem obciążeniowym γF = 1,1 obciążenie śniegiem ze współczynnikiem obciążeniowym γF = 1,4 oraz obciążenie wiatrem (parcie na połaci nawietrznej, ssanie na połaci zawietrznej) ze współczynnikiem obciążeniowym γF = 1,3. 13 Kombinacja I (G+S) Rys.5a. Kombinacja obciążeń I Rys. 5 b. Wykres sił podłużnych od obciążeń kombinacji I Rys. 5 c. Wykres momentów zginających od obciążeń kombinacji I 14 Rys. 5 d. Wykres sił poprzecznych od obciążeń kombinacji I Rys. 5 e. Ugięcia rygla od obciążeń kombinacji I Rys. 5 f. Przemieszczenia poziome słupów od obciążeń kombinacji I 15 Kombinacja II ( G + WL1 ) Rys.6a. Kombinacja obciążeń II Rys. 6 b. Wykres sił podłużnych od obciążeń kombinacji II Rys. 6 c. Wykres momentów zginających od obciążeń kombinacji II 16 Rys. 5 d. Wykres sił poprzecznych od obciążeń kombinacji II Rys. 5 e. Ugięcia rygla od obciążeń kombinacji II Rys. 5 f. Przemieszczenia poziome słupów od obciążeń kombinacji II 17 Kombinacja III ( G + S + WL2 ) Rys.7a. Kombinacja obciążeń III Rys. 7 b. Wykres sił podłużnych od obciążeń kombinacji III Rys. 7 c. Wykres momentów zginających od obciążeń kombinacji III 18 Rys. 7 d. Wykres sił poprzecznych od obciążeń kombinacji III Rys. 7 e. Ugięcia rygla od obciążeń kombinacji III Rys. 7 f. Przemieszczenia poziome słupów od obciążeń kombinacji III 19 2. Wymiarowanie ramy portalowej Przekrój poprzeczny hali i rzut hali ze stężeniami dachu podano na rys.3. Schematy obciążeń, rozkład sił wewnętrznych oraz przemieszczenia ramy pokazano na rys.5 ÷ 7. 3 2 4 1 5 Rys.8 Schemat statyczny ramy Przyjęto słupy z profilu WTA 750 – 250 x 12 o wysokości obliczeniowej hs = 8000 mm. Charakterystyki geometryczne słupa: bf1 = 250 mm, tf1 = 12 mm, hw1 = 750 mm, tw1 = 2,0 mm, Iy1 = 87097 cm4, Iz1 = 3125 cm4, Af1 = bf1 · tf1 = 25,0 · 1,2 = 30,0 cm2, Aw1 = hw1 · tw1 = 75,0 · 0,2 = 15,0 cm2, h1 = hw1 + 2 · tf1 = 750 + 2 · 12 = 774 mm, hf1 = hw1 + tf1 = 750 + 12 = 762 mm, i y1 = i z1 = I y1 2 ⋅ A f1 = I z1 = 2 ⋅ A f1 87097 = 38,1 cm , 2 ⋅ 30 ,0 3125 = 7 ,2 cm , 2 ⋅ 30 ,0 20 Iω1 = IΤ 1 = W y1 = W z1 = k1 = I z1 ⋅ h f1 2 = 4 ( 3125 ⋅ 76 ,2 2 = 4 536 281 cm 6 , 4 ) ( ) 1 1 3 ⋅ hw1 ⋅ t w1 + 2 ⋅ b f1 ⋅ t 3f1 = ⋅ 75,0 ⋅ 0,2 3 + 2 ⋅ 25,0 ⋅ 1,2 3 = 29,0 cm 4 , 3 3 I y1 87097 = 2250,66 cm 3 , 0,5 ⋅ 77 ,4 = 0,5 ⋅ h1 I z1 3125 = = 250,0 cm 3 , 0,5 ⋅ b f1 0,5 ⋅ 25,0 2 ⋅ A f1 2 ⋅ 30,0 = = 4,59 155 155 ⋅ Aw1 ⋅ 15,0 178 178 współczynnik ścinania. Przyjęto rygle z profilu WTA 750 – 200 x 12 o rozpiętości obliczeniowej lr = 24 000 mm. Charakterystyki geometryczne rygla: bf2 = 200 mm, tf2 = 12 mm, hw2 = 750 mm, tw2 = 2,0 mm, Iy2 = 69677 cm4, Iz2 = 1600 cm4, Af2 = bf2 · tf2 = 20,0 · 1,2 = 24,0 cm2, Aw2 = hw2 · tw2 = 75,0 · 0,2 = 15,0 cm2, h2 = hw2 + 2 · tf2 = 750 + 2 · 12 = 774 mm, hf2 = hw2 + tf2 = 750 + 12 = 762 mm, i y2 = i z2 = Iω 2 = IΤ 2 = I y2 = 2 ⋅ A f2 I z2 = 2 ⋅ A f2 I z2 ⋅ h f2 4 2 69677 = 38,1 cm , 2 ⋅ 24 ,0 1600 = 5,8 cm , 2 ⋅ 24,0 1600 ⋅ 76 ,2 2 = = 2 322 576 cm 6 , 4 1 1 3 ⋅ (hw2 ⋅ t w2 + 2 ⋅ b f2 ⋅ t 3f2 ) = ⋅ (75,0 ⋅ 0,2 3 + 2 ⋅ 20,0 ⋅ 1,2 3 ) = 23,2 cm 4 , 3 3 21 W y2 = W z2 = k2 = I y2 0,5 ⋅ h2 = 69677 = 1800,4 cm 3 , 0 ,5 ⋅ 77 ,4 I z2 1600 = = 160,0 cm 3 , 0,5 ⋅ b f2 0,5 ⋅ 20,0 2 ⋅ A f2 2 ⋅ 24 ,0 = = 3,67 155 155 ⋅ Aw2 ⋅ 15,0 178 178 współczynnik ścinania. Zarówno dla rygli, jak i dla słupów przyjęto stal pasów S235: fyf = 235 MPa, fdf = fyf / 1,1 = 215 MPa, fyw = 215 MPa, fdw = fyw / 1,1 = 195 MPa. stal środnika: : E = 205 GPa, G = 80 GPa, Gred = (155/178) · G = 69 GPa. Nośności przekrojowe wyznaczono jak dla przekroju klasy 3 (Ψ = 1,0; ϕpv = 1,0) : • słup: MRy1 = Wy1 · fdf = 2250,6 · 215 · 10-3 = 483,9 kNm, MRz1 = Wz1 · fdf = 250,0 · 215 · 10-3 = 53,8 kNm, VRy1 = 0,58 · Aw1 · fdw = 0,58 · 15,0 ·19,5 = 169,7 kN, NRc1 = 2 · Af1 · fdf = 2 · 30,0 ·21,5 = 1290,0 kN, • rygiel: MRy2 = Wy2 · fdf = 1800,4 · 215 · 10-3 = 387,1 kNm, MRz2 = Wz2 · fdf = 160 · 215 · 10-3 = 34,4 kNm, VRy2 = 0,58 · Aw2 · fdw = 0,58 · 15,0 ·19,5 = 169,7 kN, NRc2 = 2 · Af2 · fdf = 2 · 24,0 ·21,5 = 1032,0 kN. 2.1. Wymiarowanie słupa Kombinacja obciążeń III (miarodajna) Kc = - sztywność słupa 22 I y1 hs = 87097 = 108,9 cm 3 , 800 - współczynnik zamocowania drugiego końca słupa (sztywne utwierdzenie) η = 1,0 , I y2 69677 = 29 cm 3 , 2400 - sztywność zamocowania słupa w ryglu K 02 = η ⋅ - sztywność zamocowania podstawy słupa K01 = 0,1 · Kc = 0,1 · 108,9 = 10,9 cm3, - stopień podatności węzła podstawy słupa κ1 = Kc 108,9 = = 0 ,909 , K c + K 01 108,9 + 10 ,9 - stopień podatności węzła głowicy słupa κ2 = Kc 108,9 = = 0 ,789 . K c + K 02 108,9 + 29 lr = 1,0 ⋅ Na podstawie rys. Z1-3 b) normy PN-90/B-03200 przyjęto współczynnik długości wyboczeniowej słupa ramy przy wyboczeniu słupa w kierunku „y”: µy = 2,65. Współczynnik długości wyboczeniowej słupa ramy przy wyboczeniu słupa w kierunku „z” jest równy 1,0 (µz = 1,0). Smukłości słupa wynoszą odpowiednio: λ y1 = λ z1 = µ y ⋅ hs i y1 µ z ⋅ hs i z1 λv = 5,39 ⋅ = 2,65 ⋅ 800 = 55,6 , 38,1 = 1,0 ⋅ 800 = 110 ,9 , 7 ,2 2 ⋅ A f1 + Aw1 2 ⋅ 30 ,0 + 15,0 = 12 ,9 , = 5,39 ⋅ 155 155 ⋅ 15,0 ⋅ Aw1 178 178 λmy1 = λ2y1 + λ2v = 55,6 2 + 12 ,9 2 = 57 ,1 . Smukłość porównawcza: λ pf = 84 ⋅ 215 215 = 84 ⋅ = 84 . 215 f df Smukłości względne słupa: λ my1 = λ z1 = λmy1 57 ,1 = = 0 ,680 , λ pf 84 λ z1 110,9 = = 1,320 . λ pf 84 23 Współczynniki wyboczeniowe według krzywej wyboczeniowej „c” (uogólniony parametr imperfekcji n = 1,2): ( ) ( 1 2⋅n − n ϕ y1 = 1 + λ my1 2⋅n ϕ z1 = 1 + λ z1 ) − 1 n ( = 1 + 0,680 2⋅1,2 ( = 1 + 1,320 ) ) − 1 1,2 1 2⋅1,2 −1,2 = 0 ,852 , = 0 ,406 . Wyznaczenie momentu krytycznego zwichrzenia słupa Moment krytyczny zwichrzenia wyznaczono jak dla dwustronnie widełkowo podpartego pręta o węzłach wzajemnie poprzecznie nieprzesuwnych, obciążonego liniowo zmiennym momentem (wg tabl.12, poz. a, PN-90/B-03200). µω = 1,0; β = 0,55; (dla obliczenia zwichrzenia wg tabl. Z-1-2 normy) My1max = 303,440 kNm maksymalny moment na słupie (kombinacja obciążeń III), N1 = 83,129 kN siła podłużna, A0 = 0 dla przekroju bisymetrycznego, B = 1/β = 1/0,55 = 1,8; Biegunowy moment bezwładności względem środka ciężkości profilu: 2 i01 = i y1 + i z12 = 38,12 + 7 ,2 2 = 38,8 cm , przekrój jest bisymetryczny, stąd is1 = i01 = 38,8 cm. Siła krytyczna przy wyboczeniu giętnym względem osi „z”: π 2 ⋅ E ⋅ I z 1 π 2 ⋅ 205 ⋅ 3125 ⋅ 10 −5 N z1 = = = 987 ,9 kN , (µ z ⋅ h s )2 (1,0 ⋅ 8,0)2 siła krytyczna przy wyboczeniu skrętnym: π 2 ⋅ E ⋅ Iω 1 1 ⋅ + G ⋅ IΤ 1 = 2 2 0 ,388 (µω ⋅ hs ) = 1108 kN , N x1 = 1 is12 π 2 ⋅ 205 ⋅ 4536281,3 ⋅ 10 − 9 ⋅ + 80 ⋅ 29 ⋅ 10 − 5 = 2 (1,0 ⋅ 8,0) moment krytyczny zwichrzenia belki bisymetrycznej, obciążonej momentem liniowo zmiennym: M cr1 = B ⋅ i s1 ⋅ N z1 ⋅ N x1 = 1,8 ⋅ 0,388 ⋅ 987 ,9 ⋅ 1108 = 737 ,6 kNm . 24 Smukłość względna zwichrzenia: λ L1 = 1,15 ⋅ M Ry1 = 1,15 ⋅ M cr1 483,9 = 0,931 . 737 ,6 Współczynnik zwichrzenia wyznaczony według krzywej wyboczeniowej „a” (uogólniony parametr imperfekcji n =2,0): ( ϕ L1 = 1 + λ L1 2⋅n ) − 1 n = (1 + 0 ,9312⋅2 ,0 ) − 1 2 ,0 = 0 ,755 . Sprawdzenie warunku nośności przekrojowej M 73,760 303,440 N1 + y1max = + = 0,684 < 1 . N Rc1 M Ry1 1290,000 483,900 Sprawdzenie warunku nośności dla wyboczenia względem osi „y” β = 1,0 zgodnie z tabl.12, poz. b, PN-90/B-03200, składnik poprawkowy: 2 ∆ y1 = 1,25 ⋅ ϕ y1 ⋅ λ my1 ⋅ = 0,02 < β ⋅ M y1max M Ry1 ⋅ N1 1,0 ⋅ 303,440 83,129 = 1,25 ⋅ 0,852 ⋅ 0 ,680 2 ⋅ ⋅ = N Rc1 483,900 1290,000 . 0,1 Warunki nośności elementu mimośrodowo ściskanego: N1 83,129 = = 0,076 , ϕ y1 ⋅ N Rc1 0 ,852 ⋅ 1290,000 β ⋅ M y1max 1,0 ⋅ 303,440 = = 0 ,830 , ϕ L1 ⋅ M R1 0,755 ⋅ 483,900 β ⋅ M y1max N1 83,129 1,0 ⋅ 303,440 + + ∆ y1 = + + 0 ,02 = 0 ,926 < 1 , 0,852 ⋅ 1290,000 0,755 ⋅ 483,900 ϕ y1 ⋅ N Rc1 ϕ L1 ⋅ M Ry1 Sprawdzenie warunku nośności dla wyboczenia względem osi „z” β = 0,55 zgodnie z tabl.12, poz. a, PN-90/B-03200, składnik poprawkowy: ∆z1 = 0 . 25 Warunki nośności elementu mimośrodowo ściskanego: N1 83,129 = = 0 ,159 , ϕ z1 ⋅ N Rc1 0 ,406 ⋅ 1290,000 β ⋅ M y1max 0 ,55 ⋅ 303,440 = = 0 ,457 , ϕ L1 ⋅ M Ry1 0,755 ⋅ 483,900 β ⋅ M y1max N1 83,129 0,55 ⋅ 303,440 + + ∆z1 = + + 0 = 0,618 < 1 . 0,406 ⋅ 1290,000 0,755 ⋅ 483,900 ϕ z1 ⋅ N Rc1 ϕ L1 ⋅ M Ry1 Sprawdzenie warunku nośności elementu ścinanego Maksymalna siła poprzeczna w słupie: V1 = 41,978 kN ; ΨV = 1,0 . Nie ma więc redukcji nośności na ścinanie ze względu na działanie momentu zginającego. V1 41,978 = = 0 ,247 VRy1 169 ,700 < 1. Sprawdzenie warunku użytkowalności Maksymalne sprężyste przemieszczenia poziome słupa obliczone komputerowo wynoszą wel = 35 mm (kombinacja obciążeń III). Uwzględniając w przybliżeniu odkształcenia trwałe: 2 ⋅ hs 16000 < 1,2 ⋅ wel = 1,2 ⋅ 35 = 42 ,0 mm = = 53,3 mm . 300 300 Warunki nośności i użytkowalności zostały spełnione; słup został zaprojektowany prawidłowo. 2.2. Wymiarowanie rygla Kombinacja obciążeń I: Kc = - sztywność rygla I y2 lr = 69677 = 29 cm 3 , 2400 - współczynnik zamocowania drugiego końca rygla (sztywne utwierdzenia) η = 1,0 , I y1 87097 = 108,9 cm 3 , 800 - sztywność zamocowania rygla w słupie 2 K 02 = η ⋅ - sztywność zamocowania rygla w słupie 1 K01 = K02 = 108,9 cm3, 26 hs = 1,0 ⋅ - stopień podatności węzła okapowego 1 rygla κ1 = Kc 29 = = 0 ,211 , K c + K 01 29 + 108,9 - stopień podatności węzła okapowego 2 rygla κ2 = Kc 29 = = 0 ,211 . K c + K 02 29 + 108,9 Na podstawie rys. Z1-3 b) normy PN-90/B-03200 przyjęto współczynnik długości wyboczeniowej rygla ramy przy wyboczeniu rygla w kierunku „y”: µy = 1,13. Współczynnik długości wyboczeniowej rygla ramy przy wyboczeniu rygla w kierunku „z” jest równy 1,0 (µz = 1,0) dla rozstawu podparć bocznych (rozstawu płatwi) lp = 2345 mm (ze względu na wykres momentów). Smukłości rygla wynoszą odpowiednio: λ y2 = λz2 = µ y ⋅ lr i y2 µz ⋅ lp iz2 λv = 5,39 ⋅ = = 1,13 ⋅ 2400 = 71,2 , 38,1 1,0 ⋅ 234,5 = 40 ,6 . 5,8 2 ⋅ A f2 + Aw2 2 ⋅ 24 ,0 + 15,0 = 5,39 ⋅ = 11,8 , 155 155 ⋅ Aw2 ⋅ 15,0 178 178 λmy2 = λ2y2 + λ2v = 71,2 2 + 11,8 2 = 72 ,2 . Smukłość porównawcza: λ p2 = 84 ⋅ 215 215 = 84 ⋅ = 84 . f df 215 Smukłości względne rygla: λ my2 = λ z2 = λmy2 72,2 = = 0,859 , 84 λ p2 λz2 40 ,6 = = 0 ,484 . λ p2 84 Współczynnik wyboczeniowy dla wyboczenia względem osi „y” według krzywej wyboczeniowej „b” (uogólniony parametr imperfekcji n = 1,6): ( ϕ y2 = 1 + λ my2 2⋅n ) − 1 n ( = 1 + 0,8592⋅1,6 ) − 1 1,6 = 0,741 , 27 Współczynnik wyboczeniowy dla wyboczenia względem osi „z” według krzywej wyboczeniowej „c” (uogólniony parametr imperfekcji n = 1,2): ( ϕ z2 = 1 + λ z2 2⋅n ) − 1 n ( = 1 + 0,4832⋅1,2 ) − 1 1,2 = 0 ,874 . Wyznaczenie momentu krytycznego zwichrzenia rygla Moment krytyczny zwichrzenia wyznaczono jak dla dwustronnie widełkowo podpartego pręta o węzłach wzajemnie poprzecznie nieprzesuwnych, (wg tabl.12, poz. a, PN-90/B-03200). µω = 1,0; lzw = 2345 mm (na podstawie wykresu momentów zginających komb. I i odstępu stężeń podłużnych), My1max = 237,414 kNm moment w węźle okapowym, My2 = 88,269 kNm moment na drugim końcu belki zastępczej, β= 0,55 ⋅ M y1max + 0,45 ⋅ M y2 M y1max = 0,55 ⋅ 237 ,414 + 0,45 ⋅ 88,269 = 0,717 , 237 ,414 N2 = 41,299 kN siła podłużna w ryglu. Różnica współrzędnych środka ścinania i punktu przyłożenia obciążenia: as = h2/2 = 774/2 = 0,387 m, parametr zginania: by = 0 m, współczynniki według tablicy Z-1-2: C1 = 2; C2 = 0, różnica współrzędnych środka ścinania i punktu przecięcia śladu płaszczyzny stężenia z osią środnika: cy = h2/2 = 774/2 = 0,387 m, biegunowy moment bezwładności względem środka ciężkości profilu: 2 i02 = i y2 + iz22 = 38,12 + 5,82 = 38,5 cm , przekrój jest bisymetryczny, stąd is2 = i02 = 38,5 cm. 28 Siła krytyczna przy wyboczeniu giętnym względem osi „z”: N z2 = π 2 ⋅ E ⋅ I z 2 π 2 ⋅ 205 ⋅ 1600 ⋅ 10−5 = = 5886 ,9 kN , (µ z ⋅ l p )2 (1,0 ⋅ 2,345)2 siła krytyczna przy wyboczeniu skrętnym: π 2 ⋅ E ⋅ Iω 2 1 ⋅ + G ⋅ IΤ 2 = 2 2 (µω ⋅ l zw ) 0 ,385 = 5911,0 kN , N x2 = 1 is22 π 2 ⋅ 205 ⋅ 2322576 ⋅ 10 − 9 ⋅ + 80 ⋅ 23,2 ⋅ 10 − 5 = 2 (1,0 ⋅ 2,345) moment krytyczny zwichrzenia belki jednoprzęsłowej o przekroju dwuteowym z bocznym stężeniem podłużnym, które wymusza położenie osi obrotu: 2 M cr2 = is2 ⋅ N x 2 + c y2 ⋅ N z2 C1 ⋅ (c y − by ) + C2 ⋅ (c y − as ) = 0,3852 ⋅ 5911,0 + 0,387 2 ⋅ 5886,9 = 2273,2 kNm . 2 ⋅ (0,387 − 0) + 0 ⋅ (0,387 − 0,387 ) Smukłość względna zwichrzenia: λ L2 = 1,15 ⋅ M Ry2 M cr2 = 1,15 ⋅ 387 ,1 = 0,475 . 2273,2 Współczynnik zwichrzenia wyznaczony według krzywej wyboczeniowej „a” (uogólniony parametr imperfekcji n =2,0): ( ϕ L2 = 1 + λ L2 ) 1 2⋅ n − n ( = 1 + 0 ,4752⋅2 ,0 ) − 1 2 ,0 = 0 ,976 . Sprawdzenie warunku nośności przekrojowej M 41,299 237 ,414 N2 + y1max = + = 0 ,653 < 1 . 1032 ,000 387 ,100 N Rc2 M Ry2 Sprawdzenie warunku nośności dla wyboczenia względem osi „y” β = 1,0 zgodnie z tabl.12, poz. d, PN-90/B-03200, składnik poprawkowy: 2 ∆y2 = 1,25 ⋅ ϕ y2 ⋅ λ my2 ⋅ β ⋅ M y1max M Ry2 ⋅ 1,0 ⋅ 237 ,414 41,299 N2 = 1,25 ⋅ 0,741 ⋅ 0 ,8592 ⋅ ⋅ = 387 ,100 1032,000 N Rc2 = 0,017 < 0 ,1 . 29 Warunki nośności elementu mimośrodowo ściskanego: N2 41,299 = = 0,054 , ϕ y2 ⋅ N Rc2 0,741 ⋅ 1032,000 β ⋅ M y1max 1,0 ⋅ 237 ,414 = 0,629 , = ϕ L2 ⋅ M Ry2 0,976 ⋅ 387 ,100 β ⋅ M y1max 41,299 1,0 ⋅ 237 ,414 N2 + 0,017 = 0,699 < 1 . + ∆y2 = + + ϕ y2 ⋅ N Rc2 ϕ L2 ⋅ M Ry2 0,741 ⋅ 1032,000 0,976 ⋅ 387 ,100 Sprawdzenie warunku nośności dla wyboczenia względem osi „z” β= 0,55 ⋅ M y1max + 0,45 ⋅ M y2 M y1max = 0,55 ⋅ 237 ,414 + 0,45 ⋅ 88,269 = 0,717 , 237 ,414 składnik poprawkowy: ∆ z2 = 0 . Warunki nośności elementu mimośrodowo ściskanego: 41,299 N2 = = 0,046 , ϕ z2 ⋅ N Rc2 0,864 ⋅ 1032,000 β ⋅ M y1max 0,502 ⋅ 237 ,414 = 0,451 , = ϕ L2 ⋅ M Ry2 0,976 ⋅ 387 ,100 β ⋅ M y1max 41,299 0,717 ⋅ 237 ,414 N2 + 0 = 0,497 < 1 . + ∆z2 = + + ϕ z2 ⋅ N Rc2 ϕ L2 ⋅ M Ry2 0,864 ⋅ 1032,000 0,976 ⋅ 387 ,100 Sprawdzenie warunku nośności elementu ścinanego Maksymalna siła poprzeczna w ryglu: V2 = 63,183 kN ΨV = 1,0 . Nie ma więc redukcji nośności na ścinanie ze względu na działanie momentu zginającego. V2 63,183 = = 0 ,372 VRy2 169,700 < 1. Sprawdzenie warunku użytkowalności Maksymalne ugięcia sprężyste rygla dla kombinacji I nie są ugięciami miarodajnymi ze względu na stan graniczny użytkowalności. 30 Kombinacja obciążeń II: Kc = - sztywność rygla I y2 lr = 69677 = 29 cm 3 , 2400 - współczynnik zamocowania drugiego końca rygla (sztywne utwierdzenia) η = 1,0 , I y1 87097 = 108,9 cm 3 , 800 - sztywność zamocowania rygla w słupie 2 K 02 = η ⋅ - sztywność zamocowania rygla w słupie 1 K01 = K02 = 108,9 cm3, - stopień podatności węzła okapowego 1 rygla κ1 = Kc 29 = = 0 ,211 , K c + K 01 29 + 108,9 - stopień podatności węzła okapowego 2 rygla κ2 = Kc 29 = = 0 ,211 . K c + K 02 29 + 108,9 hs = 1,0 ⋅ Na podstawie rys. Z1-3 b) normy PN-90/B-03200 przyjęto współczynnik długości wyboczeniowej rygla ramy przy wyboczeniu rygla w kierunku „y”: µy = 1,13. Współczynnik długości wyboczeniowej rygla ramy przy wyboczeniu rygla w kierunku „z” jest równy 1,0 (µz = 1,0) dla rozstawu stężeń podłużnych pasa ścinkanego lp = 9840 mm. Smukłości rygla wynoszą odpowiednio: λ y2 = λz2 = µ y ⋅ lr i y2 µz ⋅ lp iz2 λv = 5,39 ⋅ = = 1,13 ⋅ 2400 = 71,2 , 38,1 1,0 ⋅ 984 = 170 ,4 . 5,8 2 ⋅ A f2 + Aw2 2 ⋅ 24 ,0 + 15,0 = 5,39 ⋅ = 11,8 , 155 155 ⋅ Aw2 ⋅ 15,0 178 178 λmy2 = λ2y2 + λ2v = 71,2 2 + 11,8 2 = 72 ,2 . Smukłość porównawcza: λ p2 = 84 ⋅ 215 215 = 84 ⋅ = 84 . f df 215 Smukłości względne rygla: λ my2 = λmy2 72,2 = = 0,859 , 84 λ p2 31 λ z2 = λz2 170 ,4 = = 2 ,029 . λ p2 84 Współczynnik wyboczeniowy dla wyboczenia względem osi „y” według krzywej wyboczeniowej „b” (uogólniony parametr imperfekcji n = 1,6): ( ϕ y2 = 1 + λ my2 2⋅n ) − 1 n ( = 1 + 0,8592⋅1,6 ) − 1 1,6 = 0,741 , Współczynnik wyboczeniowy dla wyboczenia względem osi „z” według krzywej wyboczeniowej „c” (uogólniony parametr imperfekcji n = 1,2): ( ϕ z2 = 1 + λ z2 ) 1 2⋅ n − n ( = 1 + 2,029 ) 1 2 ⋅1,2 − 1,2 = 0 ,211 . Wyznaczenie momentu krytycznego zwichrzenia rygla Moment krytyczny zwichrzenia wyznaczono jak dla dwustronnie widełkowo podpartego pręta o węzłach wzajemnie poprzecznie nieprzesuwnych, (wg tabl.12, poz. a, PN-90/B-03200). µω = 1,0; lzw = 9840 mm (na podstawie wykresu momentów zginających komb. II i odstępu stężeń bocznych), My1max = 25,150 kNm My2 = 21,208 kNm β= moment na jednym końcu belki zastępczej, moment na drugim końcu belki zastępczej w węźle kalenicowym, 0,55 ⋅ M y1max + 0,45 ⋅ M y2 M y1max N2 = 6,596 kN = 0,55 ⋅ 25,150 + 0,45 ⋅ 21,208 = 0,929 , 25,150 siła podłużna w ryglu. Różnica współrzędnych środka ścinania i punktu przyłożenia obciążenia: as = h2/2 = 774/2 = 0,387 m, parametr zginania: by = 0 m, współczynniki według tablicy Z-1-2: C1 = 2; C2 = 0, różnica współrzędnych środka ścinania i punktu przecięcia śladu płaszczyzny stężenia z osią środnika: 32 cy = h2/2 = 774/2 = 0,387 m, biegunowy moment bezwładności względem środka ciężkości profilu: 2 i02 = i y2 + iz22 = 38,12 + 5,82 = 38,5 cm , is2 = i02 = 38,5 cm. przekrój jest bisymetryczny, stąd Siła krytyczna przy wyboczeniu giętnym względem osi „z”: N z2 = π 2 ⋅ E ⋅ I z 2 π 2 ⋅ 205 ⋅ 1600 ⋅ 10−5 = = 334 ,3 kN , (µ z ⋅ l p )2 (1,0 ⋅ 9,84)2 siła krytyczna przy wyboczeniu skrętnym: π 2 ⋅ E ⋅ Iω 2 1 ⋅ + G ⋅ IΤ 2 = 2 2 (µω ⋅ l zw ) 0 ,385 = 483,1 kN , N x2 = 1 is22 π 2 ⋅ 205 ⋅ 2322576 ⋅ 10 − 9 ⋅ + 80 ⋅ 23,2 ⋅ 10 − 5 = 2 (1,0 ⋅ 9,84) moment krytyczny zwichrzenia belki jednoprzęsłowej o przekroju dwuteowym z bocznym stężeniem podłużnym, które wymusza położenie osi obrotu: 2 M cr2 = is2 ⋅ N x 2 + c y2 ⋅ N z2 C1 ⋅ (c y − by ) + C2 ⋅ (c y − as ) = 0,3852 ⋅ 483,1 + 0,387 2 ⋅ 334,3 = 157 ,4 kNm . 2 ⋅ (0,387 − 0) + 0 ⋅ (0,387 − 0,387 ) Smukłość względna zwichrzenia: λ L2 = 1,15 ⋅ M Ry2 = 1,15 ⋅ M cr2 387 ,1 = 1,804 . 157 ,4 Współczynnik zwichrzenia wyznaczony według krzywej wyboczeniowej „a” (uogólniony parametr imperfekcji n = 2,0): ( ϕ L2 = 1 + λ L2 2⋅n ) − 1 n = (1 + 1,8042⋅2 ,0 ) − 1 2 ,0 = 0 ,294 . Sprawdzenie warunku nośności przekrojowej M 3,786 92,652 N2 + y1max = + = 0,243 < 1 . 1032,000 387 ,100 N Rc2 M Ry2 Sprawdzenie warunku nośności dla wyboczenia względem osi „y” β = 1,0 zgodnie z tabl.12, poz. d, PN-90/B-03200, 33 składnik poprawkowy: 2 ∆y2 = 1,25 ⋅ ϕ y2 ⋅ λ my2 ⋅ β ⋅ M y1max M Ry2 ⋅ 1,0 ⋅ 25,150 6,596 N2 = 1,25 ⋅ 0,741 ⋅ 0,8592 ⋅ ⋅ = 387 ,100 1032,000 N Rc2 = 0,0003 < 0,1 . Warunki nośności elementu mimośrodowo ściskanego: N2 6,596 = = 0,009 , ϕ y2 ⋅ N Rc2 0,741 ⋅ 1032,000 β ⋅ M y1max 1,0 ⋅ 25,150 = 0,221 , = ϕ L2 ⋅ M Ry2 0,294 ⋅ 387 ,100 β ⋅ M y1max 6,596 1,0 ⋅ 25,150 N2 + 0,0003 = 0,230 < 1 . + ∆y2 = + + ϕ y2 ⋅ N Rc2 ϕ L2 ⋅ M Ry2 0,741 ⋅ 1032,000 0,294 ⋅ 387 ,100 Sprawdzenie warunku nośności dla wyboczenia względem osi „z” β= 0,55 ⋅ M y1max + 0 ,45 ⋅ M y2 M y1max = 0,55 ⋅ 25,150 + 0,45 ⋅ 21,208 = 0,929 , 25,150 składnik poprawkowy: ∆z2 = 0 . Warunki nośności elementu mimośrodowo ściskanego: 6 ,596 N2 = = 0,030 , ϕ z2 ⋅ N Rc2 0,211 ⋅ 1032,000 β ⋅ M y1max 0,929 ⋅ 25,150 = 0,206 , = ϕ L2 ⋅ M Ry2 0,294 ⋅ 387 ,100 β ⋅ M y1max 6,596 0,929 ⋅ 25,150 N2 + 0 = 0,236 < 1 . + ∆z2 = + + ϕ z2 ⋅ N Rc2 ϕ L2 ⋅ M Ry2 0,211 ⋅ 1032,000 0,294 ⋅ 387 ,100 Sprawdzenie warunku nośności elementu ścinanego Maksymalna siła poprzeczna w ryglu: V2 = 19,190 kN ΨV = 1,0 . Nie ma więc redukcji nośności na ścinanie ze względu na działanie momentu zginającego. 34 V2 19 ,190 = = 0 ,113 VRy2 169,700 < 1. Sprawdzenie warunku użytkowalności Maksymalne ugięcia sprężyste rygla dla kombinacji II, nie są ugięciami miarodajnymi ze względu na stan graniczny użytkowalności. Kombinacja obciążeń III: Kc = - sztywność rygla I y2 lr = 69677 = 29 cm 3 , 2400 - współczynnik zamocowania drugiego końca rygla (sztywne utwierdzenia) η = 1,0 , I y1 87097 = 108,9 cm 3 , 800 - sztywność zamocowania rygla w słupie 2 K 02 = η ⋅ - sztywność zamocowania rygla w słupie 1 K01 = K02 = 108,9 cm3, - stopień podatności węzła okapowego 1 rygla κ1 = Kc 29 = = 0 ,211 , K c + K 01 29 + 108,9 - stopień podatności węzła okapowego 2 rygla κ2 = Kc 29 = = 0 ,211 . K c + K 02 29 + 108,9 hs = 1,0 ⋅ Na podstawie rys. Z1-3 b) normy PN-90/B-03200 przyjęto współczynnik długości wyboczeniowej rygla ramy przy wyboczeniu rygla w kierunku „y”: µy = 1,13. Współczynnik długości wyboczeniowej rygla ramy przy wyboczeniu rygla w kierunku „z” jest równy 1,0 (µz = 1,0) dla rozstawu podparć bocznych (rozstawu płatwi) lp = 2345 mm. Smukłości rygla wynoszą odpowiednio: λ y2 = λz2 = µ y ⋅ lr i y2 µz ⋅ lp iz2 λv = 5,39 ⋅ = = 1,13 ⋅ 2400 = 71,2 , 38,1 1,0 ⋅ 234,5 = 40 ,6 . 5,8 2 ⋅ A f2 + Aw2 2 ⋅ 24 ,0 + 15,0 = 5,39 ⋅ = 11,8 , 155 155 ⋅ Aw2 ⋅ 15,0 178 178 λmy2 = λ2y2 + λ2v = 71,2 2 + 11,8 2 = 72 ,2 . 35 Smukłość porównawcza: λ p2 = 84 ⋅ 215 215 = 84 ⋅ = 84 . f df 215 Smukłości względne rygla: λ my2 = λ z2 = λmy2 72,2 = = 0,859 , 84 λ p2 λz2 40,6 = = 0 ,484 . 84 λ p2 Współczynnik wyboczeniowy dla wyboczenia względem osi „y” według krzywej wyboczeniowej „b” (uogólniony parametr imperfekcji n = 1,6): ( ϕ y2 = 1 + λ my2 2⋅n ) − 1 n ( = 1 + 0,8592⋅1,6 ) − 1 1,6 = 0,741 , Współczynnik wyboczeniowy dla wyboczenia względem osi „z” według krzywej wyboczeniowej „c” (uogólniony parametr imperfekcji n = 1,2): ( ϕ z2 = 1 + λ z2 2⋅n ) − 1 n ( = 1 + 0,4842⋅1,2 ) − 1 1,2 = 0 ,874 . Wyznaczenie momentu krytycznego zwichrzenia rygla Moment krytyczny zwichrzenia wyznaczono jak dla dwustronnie widełkowo podpartego pręta o węzłach wzajemnie poprzecznie nieprzesuwnych, (wg tabl.12, poz. a, PN-90/B-03200). µω = 1,0; lzw = 2345 mm (na podstawie wykresu momentów zginających komb. III i rozstawu stężeń bocznych), My1max = 303,440 kNm moment w węźle okapowym, My2 = 163,350 kNm moment na drugim końcu belki zastępczej, β= 0,55 ⋅ M y1max + 0,45 ⋅ M y2 M y1max N2 = 42,412 kN = 0,55 ⋅ 303,440 + 0,45 ⋅ 163,350 = 0,792 , 303,440 siła podłużna w ryglu. 36 Różnica współrzędnych środka ścinania i punktu przyłożenia obciążenia: as = h2/2 = 774/2 = 0,387 m, parametr zginania: by = 0 m, współczynniki według tablicy Z-1-2: C1 = 2; C2 = 0, różnica współrzędnych środka ścinania i punktu przecięcia śladu płaszczyzny stężenia z osią środnika: cy = h2/2 = 774/2 = 0,387 m, biegunowy moment bezwładności względem środka ciężkości profilu: 2 i02 = i y2 + iz22 = 38,12 + 5,82 = 38,5 cm , is2 = i02 = 38,5 cm. przekrój jest bisymetryczny, stąd Siła krytyczna przy wyboczeniu giętnym względem osi „z”: π 2 ⋅ E ⋅ I z 2 π 2 ⋅ 205 ⋅ 1600 ⋅ 10−5 N z2 = = = 5886 ,9 kN , (µ z ⋅ l p )2 (1,0 ⋅ 2,345)2 siła krytyczna przy wyboczeniu skrętnym: π 2 ⋅ E ⋅ Iω 2 1 ⋅ + G ⋅ IΤ 2 = 2 2 (µω ⋅ l zw ) 0 ,385 = 5911,0 kN , N x2 = 1 is22 π 2 ⋅ 205 ⋅ 2322576 ⋅ 10 − 9 ⋅ + 80 ⋅ 23,2 ⋅ 10 − 5 = 2 (1,0 ⋅ 2,345) moment krytyczny zwichrzenia belki jednoprzęsłowej o przekroju dwuteowym z bocznym stężeniem podłużnym, które wymusza położenie osi obrotu: 2 M cr2 = is2 ⋅ N x 2 + c y2 ⋅ N z2 C1 ⋅ (c y − by ) + C2 ⋅ (c y − as ) = 0,3852 ⋅ 5911,0 + 0,387 2 ⋅ 5886,9 = 2273,2 kNm . 2 ⋅ (0,387 − 0) + 0 ⋅ (0,387 − 0,387 ) Smukłość względna zwichrzenia: λ L2 = 1,15 ⋅ M Ry2 M cr2 = 1,15 ⋅ 387 ,1 = 0,475 . 2273,2 Współczynnik zwichrzenia wyznaczony według krzywej wyboczeniowej „a” (uogólniony parametr imperfekcji n = 2,0): 37 ( ϕ L2 = 1 + λ L2 2⋅n ) − 1 n ( = 1 + 0 ,4752⋅2 ,0 ) − 1 2 ,0 = 0 ,976 . Sprawdzenie warunku nośności przekrojowej M 42,412 303,440 N2 + y1max = + = 0,825 < 1 . 1032,000 387 ,100 N Rc2 M Ry2 Sprawdzenie warunku nośności dla wyboczenia względem osi „y” β = 1,0 zgodnie z tabl.12, poz. d, PN-90/B-03200, składnik poprawkowy: 2 ∆y2 = 1,25 ⋅ ϕ y2 ⋅ λ my2 ⋅ β ⋅ M y1max M Ry2 ⋅ 1,0 ⋅ 303,440 42 ,412 N2 = 1,25 ⋅ 0 ,741 ⋅ 0,8592 ⋅ ⋅ = 387 ,100 1032,000 N Rc2 = 0,022 < 0,1 . Warunki nośności elementu mimośrodowo ściskanego: N2 42 ,412 = = 0,055 , ϕ y2 ⋅ N Rc2 0,741 ⋅ 1032,000 β ⋅ M y1max 1,0 ⋅ 303,440 = 0,804 , = ϕ L2 ⋅ M Ry2 0,976 ⋅ 387 ,100 β ⋅ M y1max 42,412 1,0 ⋅ 303,440 N2 + 0,022 = 0,881 < 1 . + ∆y2 = + + ϕ y2 ⋅ N Rc2 ϕ L2 ⋅ M Ry2 0,741 ⋅ 1032,000 0,976 ⋅ 387 ,100 Sprawdzenie warunku nośności dla wyboczenia względem osi „z” β= 0,55 ⋅ M y1max + 0,45 ⋅ M y2 M y1max = 0,55 ⋅ 303,440 + 0,45 ⋅ 163,350 = 0,792 , 303,440 składnik poprawkowy: ∆ z2 = 0 . Warunki nośności elementu mimośrodowo ściskanego: 42,412 N2 = = 0,047 , ϕ z2 ⋅ N Rc2 0,874 ⋅ 1032,000 38 β ⋅ M y1max 0,792 ⋅ 303,440 = 0,637 , = ϕ L2 ⋅ M Ry2 0,976 ⋅ 387 ,100 β ⋅ M y1max 42,412 0 ,792 ⋅ 303,440 N2 + 0 = 0,684 < 1 . + ∆z2 = + + ϕ z2 ⋅ N Rc2 ϕ L2 ⋅ M Ry2 0,874 ⋅ 1032,000 0,976 ⋅ 387 ,100 Sprawdzenie warunku nośności elementu ścinanego Maksymalna siła poprzeczna w ryglu: V2 = 60,394 kN ; ΨV = 1,0 . Nie ma więc redukcji nośności na ścinanie ze względu na działanie momentu zginającego. V2 60 ,394 = = 0 ,356 VRy2 169 ,700 < 1. Sprawdzenie warunku użytkowalności Maksymalne ugięcia sprężyste rygla obliczone komputerowo (z uwzględnieniem odkształceń postaciowych) wynoszą wel = 42 mm (kombinacja obciążeń I). Uwzględniając w przybliżeniu odkształcenia trwałe: 1,2 ⋅ wel = 1,2 ⋅ 42 = 50,4 mm < lr 24000 = = 80 mm . 300 300 Warunki nośności i użytkowalności zostały spełnione, rygiel został zaprojektowany prawidłowo. Kraków 14.05.2003 r. Prof. dr hab. inż. Zbigniew Mendera Mgr inż. Krzysztof Kuchta 39