Wystawa Dar Pamięci Rynek Kościuszki

Dar pamięci
Muzeum Wojska w Białymstoku przy wsparciu
mieszkańców miasta, zaangażowaniu władz samorządowych oraz naszych posłów, tworzy jedyne w Polsce
Muzeum Pamięci Sybiru.
Będzie to pierwsze Muzeum poświęcone
w całości tematowi zesłań Polaków na Wschód,
począwszy od XVII w. aż po lata 50. XX w.
Główny nacisk kładziemy na kwestie polskie,
odwołując się nieustannie również do doświadczeń
innych narodów Europy i świata. Chcemy ukazać
Sybir jako symbol siły duchowej zarówno białostoczan, jak i całego narodu polskiego. To właśnie
historia stanowi element tożsamości Białegostoku
i dziedzictwo pamięci naszego kraju. Chcemy, aby
nasze miasto, jego wszyscy mieszkańcy byli dumni
z ludzi, którzy tam - na nieludzkiej ziemi, każdego dnia
dawali przykład odwagi, determinacji, ludzkiej
solidarności i przyjaźni.
Doceniając znaczenie zbiorów muzealnych dla
przedstawienia fascynującej, ale i trudnej historii
Sybiru, gromadzimy eksponaty, nagrywamy wywiady
z żyjącymi jeszcze Sybirakami oraz dokumentujemy
związane z zesłaniami wydarzenia. Dzięki Państwa
pomocy stale powiększamy kolekcję zdjęć, dokumentów, przedmiotów osobistych. Każdy z nich
zawiera opowieść o indywidualnym losie. Wszystkie
razem tworzą historię pozwalającą lepiej zrozumieć
zarówno minione zdarzenia, jak i świat, w którym dziś
żyjemy.
Pragniemy, aby zbiory i pamiątki rodzinne nie
uległy zniszczeniu czy zapomnieniu. Wierzymy,
iż kontakt z materialnymi świadectwami zesłań,
w połączeniu z wykorzystaniem najnowszych technik
ekspozycyjnych, pozwoli zwiedzającym lepiej
zrozumieć polskie doświadczenia na Wschodzie.
Dziękując za zaufanie jakim nas obdarzono,
chcemy przybliżyć Państwu sylwetki kilku z tysięcy
Bohaterów tamtych dni, żyjących wśród nas, którzy
podzielili się tym, co mieli najcenniejsze: swoimi
wspomnieniami i przywiezionymi z zesłania przedmiotami. Jednocześnie zachęcamy kolejne osoby, by
przekazując swoje pamiątki wzbogacili zbiory
i wystawy Muzeum Pamięci Sybiru.
Aparat należał do Henryka Prejznera, leśnika,
wywiezionego wraz z rodziną 10 lutego 1940 r.
do obwodu irkuckiego. Na Syberii był pomocnikiem
leśniczego. Pracował również przy wycince drzew,
załadunku i spławie drewna.
Henryk Prejzner w 1942 r. wstąpił do tworzącej
się na terenie ZSRS armii gen. Andersa. Przebywając
w Egipcie, gdzie pełnił służbę w Ośrodku Zapasowym
5 DP, nabył aparat fotograczny. Fotografował nim ludzi
i architekturę Bliskiego Wschodu oraz Włoch. W 2013 r.
Pan Andrzej Prejzner, syn Henryka, przekazał go wraz
z setkami zdjęć wykonanymi w latach 1942-1946,
do zbiorów przyszłego Muzeum Pamięci Sybiru.
Andrzej Prejzner
Łódź
Deportowany 10 lutego 1940 r.
do obwodu irkuckiego Rosyjskiej FSRS.
Dar pamięci
Kochana Maryniu! Już 14. dzień jesteśmy
w podróży. Dojeżdżamy do Omska i jeszcze nie wiemy,
gdzie nas wysadzą, możliwe, że dopiero w Irkucku.
Maryniu droga, chwilami dzika rozpacz mnie ogarnia.
Wydaje mi się, że to ciężki sen, koszmar(…). Moja
kochana, biedna Basiuchna nadspodziewanie dobra
i cierpliwa (…). Płakałabym stale, za co ta dziecina tak
cierpi? (…) Jedyna nadzieja na przyszłość, no i to, że nie
my jedyni, a tysiące… – 26 kwietnia 1940 r. w drodze
do Kazachstanu napisała Olga Klein, matka Pani
Barbary. List wyrzuciła na stacji za Pietropawłowskiem.
Ktoś go znalazł, dokleił znaczek i przesłał adresatce.
Barbara Klein-Szymańska
Warszawa
Deportowana 13 kwietnia 1940 r.
do obwodu pawłodarskiego w Kazachstanie.
Dar pamięci
„Po śmierci Stalina wiedzieliśmy, że wrócimy
do kochanego kraju. Wtedy ogłoszono, że kto ma
jakikolwiek polski dokument będzie mógł wrócić
do Polski. Na szczęście tatuś miał ze sobą książeczkę
wojskową. Kiedy w 1956 r. opuszczaliśmy Kazachstan
i wracaliśmy do Polski, nasi znajomi chcieli podarować
nam coś na pamiątkę. Ja dostałam liżankę, a tatuś
czarną, karakułową czapkę.”
Stanisława Jatel (Lisowska)
Białystok
Deportowana w 1952 r.
do obwodu południowokazachstańskiego.
Dar pamięci
Zeszyty, które trały do zbiorów Muzeum Pamięci
Sybiru, służyły Panu Bohdanowi w szkole w Kazachstanie. Z powodu braku właściwych zeszytów, uczniowie
zapisywali notatki w książkach pomiędzy linijkami
tekstu. Praktykowało się również łączenie w zeszyt wielu
różnorodnych kartek papieru.
Bohdan Tykocki
Białystok
Deportowany 13 kwietnia 1940 r.
do obwodu pawłodarskiego w Kazachstanie.
Dar pamięci
„Na pomysł wytwarzania grzebieni wpadliśmy
z ojcem zimą. Już wcześniej przygotowaliśmy własnej
konstrukcji urządzenie. Grzebienie z rogów bydlęcych
w naszym wykonaniu cieszyły się dużym powodzeniem
wśród mieszkańców naszej i sąsiednich wiosek. Mama
i siostra wymieniały je na trudno dostępne artykuły:
ziemniaki, kaszę, mąkę, sól, mleko, itp. (...)
Krzesiwo stanowi dla mnie osobistą pamiątkę
przywiezioną z Północnego Kazachstanu. Stosowano
je w okresach decytu zapałek. Umiejętność używania
krzesiwa była powszechnie znana wśród zesłańców
odizolowanych od cywilizowanego świata. Wbrew
pozorom nie było to takie proste…”
Józef Dzikowski
Kielce
Deportowany 13 kwietnia 1940 r.
do obwodu kokczetawskiego w Kazachstanie.
Dar pamięci
„Nadszedł dzień powrotu do Polski po czterech
latach zesłania w Kazachstanie. Zostało nam trochę
pieniędzy, których nie mogliśmy przywieźć do kraju.
Złożyliśmy się więc całą rodziną i kupiliśmy radioodbiornik ZVEZDA, który zabraliśmy w drogę powrotną.
W Polsce służył nam jeszcze długie lata.”
Romuald Lisowski
Białystok
Deportowany w 1952 r.
do obwodu południowokazachstańskiego.
Dar pamięci
„10 lutego 1940 r. kiedy zabierano z Jarczowiec
moją rodzinę, byłam na lekcji w szkole w Zborowie.
Ponieważ liczba wysiedlanych musiała się zgadzać,
sowieccy żołnierze przyjechali po mnie. Wieźli mnie
na stację kolejową, gdzie czekała już reszta rodziny.
Kiedy przejeżdżali obok naszego domu wyskoczyłam
z sań i mimo gróźb wołającego za mną żołnierza, biegłam
prosto do domu. Wszystkie drzwi były otwarte.
Wbiegłam do środka. Spojrzałam na obrazek na ścianie,
moją pamiątkę z Pierwszej Komunii. Zdjęłam go,
wyrwałam z ramki, zwinęłam w rulon i schowałam
do rękawa płaszcza. Do dziś widać na nim zgniecenia...”
Stanisława Napora (Sykała)
Białystok
Deportowana 10 lutego 1940 r.
do obwodu mołotowskiego Rosyjskiej FSRS.
Dar pamięci
„Pod koniec wojny w 1945 r. w Grodnie na bazarze
kupiłem zegarek na rękę. To była wtedy rzecz na prawdę
trudno osiągalna. W momencie wywózki zegarek miałem
przy sobie. W Kazachstanie nosiłem go codziennie
na ręku. Bardzo ułatwiał mi życie. W pracy byłem
zawsze punktualnie. Poza tym zyskałem poważanie
innych osób. Zegarek to było coś! Każdy pytał mnie
o godzinę…”
Walenty Jabłoński
Białystok
Deportowany w 1952 r.
do obwodu południowokazachstańskiego.
Dar pamięci
„Zimą dostawaliśmy waciaki. Kufajkę szanowałem, wkładałem tylko okazjonalnie. Latem chodziliśmy w ubraniach z takiego sztywnego materiału,
podobnego do drelichu. Nosiliśmy także siatki na twarzy
z powodu meszki, która latem strasznie dokuczała.
Gryzła nas wszędzie. Twarz i ręce musiały być zasłonięte. Później stosowaliśmy smar z kory brzozy. Smar
był skuteczny i maska nie była już potrzebna.”
Wandalion Grochowski
Białystok
Deportowany w 1948 r.
do Krasnojarskiego Kraju.
Dar pamięci
„Pracowałem przy poszukiwaniu złota. Obsługiwałem ogromną maszynę wykonującą odwierty w ziemi.
Niedziela była dniem wolnym. Wtedy też spotykaliśmy
się ze znajomymi. Prowadziliśmy normalne życie towarzyskie. Ktoś miał nawet aparat i robił zdjęcia. Kilka
fotograi przywiozłem do Polski.”
Zbigniew Gwoździński
Białystok
Deportowany w 1949 r.
do obwodu irkuckiego Rosyjskiej FSRS.
Dar pamięci
Miejsce na Twoją historię...
?
Imię i nazwisko
Miasto
Deportowana/y
Zbuduj z nami Muzeum Pamięci Sybiru.
Podziel się swoją historią, historią swojej Rodziny:
fotograami, pamiątkami, wspomnieniami, dokumentami.
Zapraszamy:
Dział Badań Zsyłek i Deportacji
Muzeum Wojska w Białymstoku
ul. Jana Kilińskiego 7
[email protected]
+48 85 741 64 49 w. 22
Dar pamięci
Kolekcja Sybiracka w liczbach:
Liczba archiwaliów: 430 szt.
Liczba realiów (przedmiotów): 133 szt.
Najliczniejszy dar: pamiątki rodziny Prejznerów - 193 szt.
Najmniejszy eksponat: krzyżyk z napisem
„10.II.40-SYBIR 1942” wykonany z przedwojennych,
srebrnych monet,wymiary: wys. 2 cm, szer. 1,3 cm.
Największy eksponat: Tiepłuszka - wagon towarowy
wz. 1892, wymiary: szer. 2,7 m.; wys. 3,6 m; dł. 7,6 m.