PDF 200 KB - Mediateka

Jubileusz 50-lecia pracy twórczej Paw³a Pierœciñskiego
Mistrz Krajobrazu
Wspó³czesnoœæ cierpi na brak autorytetów, brak przyk³adu i brak motywacji do dzia³ania, których nie znajduj¹ wokó³ siebie i w samym sobie, zarówno m³odzi ludzie wkraczaj¹cy w artystyczny œwiat, jak te¿ doœwiadczeni twórcy poszukuj¹cy wci¹¿ w³asnej drogi do osi¹gniêcia najwy¿szego kunsztu w uprawianej przez nich
sztuce. Pawe³ Pierœciñski jest jednym z nielicznych twórców stanowi¹cych niekwestionowany wzór artysty,
a przy tym przyk³ad niezwykle aktywnego cz³owieka, który ca³e ¿ycie poœwiêci³ swojej pasji fotografowania,
dziel¹c siê ni¹ z innymi, tworz¹c, organizuj¹c, opisuj¹c i dzia³aj¹c dla dobra sztuki oraz jej wielbicieli.
W³aœnie w 2005 roku, ten wielki mi³oœnik Ziemi Œwiêtokrzyskiej, obchodzi 50-lecie swojej pracy twórczej. Od 16 grudnia
tego roku w Muzeum Historii Fotografii w Krakowie prezentowana bêdzie retrospektywna wystawa prac Paw³a Pierœciñskiego, któr¹ powinien zobaczyæ ka¿dy mi³oœnik fotografii, nie
tylko krajobrazowej.
Jak¿e trudnym zadaniem wydaje siê przedstawienie sylwetki
osoby, która przez dziesi¹tki lat by³a i wci¹¿ pozostaje autorytem
artystycznym dla wielu znakomitych fotografików w ca³ym kraju
(a zapewne te¿ i za granic¹), dla licznego grona podziwianych
przez publicznoœæ twórców, uznanych krytyków sztuki, ca³ej
rzeszy aktywnych ludzi kultury, dla mnie samego.
Co prawda ¿yciorys Paw³a Pierœciñskiego by³ publikowany
wielokrotnie w licznych wydawnictwach i czasopismach na ca³ym
œwiecie, to jednak czytaj¹c wiêkszoœæ z nich odnosi³em czêsto
wra¿enie, ¿e w nadmiarze informacji o tych wszystkich wystawach, funkcjach, nazwach, datach i nagrodach, w pewien sposób
ginie oblicze – jak to niektórzy zwykli mówiæ w pozytywnym rozumieniu – cz³owieka „starej daty”, oddanego nie tylko swojej
sztuce, swojej rodzinnej ziemi, ale tak¿e – a mo¿e przede wszystkim – innym ludziom oraz ca³ej polskiej i regionalnej kulturze.
Chyba nie tylko dla mnie Pawe³ Pierœciñski jest nie tylko in¿ynierem budownictwa l¹dowego, ale tak¿e in¿ynierem krajobrazu, który tworzy, wrêcz konstruuje w swoim obiektywie,
a potem czêsto tak¿e w ciemni fotograficznej. Jest równie¿
w pewnym sensie in¿ynierem dusz, gdy¿ wielu fotografików posz³o podobn¹ do niego drog¹ przyjmuj¹c kanony Kieleckiej Szko³y Krajobrazu, czy te¿ aktywizuj¹c siê i organizuj¹c wokó³ jego
pomys³ów zwi¹zanych z dzia³alnoœci¹ klubow¹ i zwi¹zkow¹.
Jak wiadomo Pawe³ Pierœciñski przez wiele lat by³ Prezesem
Œwiêtokrzyskiego Oddzia³u Polskiego Zwi¹zku Artystów Fotografików w Kielcach oraz Prezesem Zarz¹du G³ównego ZPAF
w Warszawie, a tak¿e cz³onkiem Rady i Komisji Artystycznej
ZPAF. Pe³ni³ wiele innych równie wa¿nych funkcji, a za swoj¹
dzia³alnoœæ otrzyma³ mnóstwo najró¿niejszych nagród, odznaczeñ i medali. Czêsto musia³ dzieliæ swój cenny czas miêdzy
dzia³alnoœci¹ twórcz¹, a prac¹ na rzecz ró¿nych inicjatyw i organizacji. Jego wyczucie estetyki, stanowi wa¿ne odniesienie ocen
dokonañ artystycznych w dziedzinie fotografii na licznych
przegl¹dach, konkursach i imprezach fotograficznych.
Jako uwa¿ny obserwator przyrody wykona³ tysi¹ce fotografii, które eksponowa³ na kilkuset wystawach zbiorowych
i indywidualnych, staj¹c siê niedoœcignionym wzorem do naœladowania wielu mniej czy bardziej doœwiadczonych pejza¿ystów.
Jego ukochane œwiêtokrzyskie przedwioœnie, szachownice pól,
zbocze Klonówki, barwy i figury kieleckiego krajobrazu stanowi¹
dziœ klasykê fotografii krajoznawczej i dokumentacyjnej. Jego
eksperymenty i poszukiwania twórcze dotyczy³y jednak ró¿nych
obszarów sztuki i fotografii, nie tylko krajobrazowej. Z in¿yniersk¹ dociekliwoœci¹ wci¹¿ utrwala na kliszy fotograficznej
zmieniaj¹c¹ siê na naszych oczach rzeczywistoœæ.
W jego archiwach znajduj¹ siê tysi¹ce fotografii, zarówno
srebrzyœcie piêknych bromów sk¹panych w tysi¹cach tonacji
czerni i bieli, jak te¿ barwnych, nastrojowych obrazów, które s¹
nie tylko artystycznym dokumentem minionej przesz³oœci, ale
tak¿e zapisem subiektywnych emocji autora. Funkcjê dokumentacyjn¹, jako podstawow¹ rolê fotografii, artysta zawsze ³¹czy³
z indywidualn¹, kreatywn¹ postaw¹ twórcz¹, w efekcie czego
jego prace, bez wzglêdu na przedstawiany temat, cechuje
niepowtarzalna poetyka wypowiedzi. Swoj¹ wra¿liwoœæ na œwiat
wyra¿a, nie tylko w postaci piêknych i doskona³ych technicznie
fotogramów, ale tak¿e w strofach literackich, chocia¿ jak do tej
pory chyba jest jeszcze zbyt ma³o znany z tej strony. Ostatnio
ukaza³ siê tomik jego wierszy pt. „Pagór”.
Bêd¹c autorem kilkuset tekstów krytycznych o sztuce i fotografii w wydawnictwach, albumach, katalogach i prasie krajowej
oraz zagranicznej, Pawe³ Pierœciñski jest przyk³adem wspania³ego
po³¹czenia kompetencji doœwiadczonego fotografa z trudnym,
dziennikarskim rzemios³em jakim jest krytyka sztuki. Godna
najwy¿szego uznania jest zarówno jego wszechstronna praca
artystyczna i organizacyjna, ale równie¿ prowadzenie w³asnej
kroniki twórczej, jak te¿ wielu innych artystów, czego dowodem
jest chocia¿by wspania³a publikacja „Czas Krajobrazu”.
Znam mistrza Pierœciñskiego osobiœcie od kilku lat. Od kilkunastu lat poznajê natomiast jego prace, teksty i dokonania. Jestem
wielbicielem jego sztuki. Z szacunkiem odnoszê siê do jego
53
niezwyk³ej aktywnoœci, pokory wobec natury
i przywi¹zania do swojej ma³ej ojczyzny. Podziwiam go za wytrwa³oœæ i wci¹¿ ogromn¹ wra¿liwoœæ na potrzeby innych. Ten swoisty altruizm,
który w dzisiejszych czasach jest niezmiernie
rzadko spotykany, ceniê u Paw³a Pierœciñskiego
na równi z jego dorobkiem artystycznym. Wielokrotnie korzysta³em z jego rad i sugestii, czerpi¹c z naszych rozmów motywacjê do dzia³añ
zwi¹zanych z moj¹ dzia³alnoœci¹ fotograficzn¹
i wydawnicz¹. Wiem te¿, ¿e w tej kwestii jestem
przyk³adem bynajmniej nie odosobnionym.
Pawe³ Pierœciñski nigdy nie odmówi³ wsparcia swoim autorytetem i doœwiadczeniem dzia³añ
s³u¿¹cych rozwojowi kultury regionalnej. Nawet
wtedy, gdy los go ciê¿ko doœwiadczy³, jak to
mia³o miejsce w 2004 roku, kiedy to cudem
wyszed³ ca³o z powa¿nego wypadku samochodowego, a w kilka miesiêcy póŸniej przechodz¹c
uci¹¿liw¹ rehabilitacjê mimo wszystko nie
odmówi³ udzia³u w gronie Kapitu³y I Edycji Plebiscytu „W Labiryntach Sztuki”. Tego typu liczne
przyk³ady s¹ znane w ca³ej jego piêædziesiêcioletniej dzia³alnoœci i zawsze stanowi³y wspania³y
przyk³ad dla wielu pod¹¿aj¹cych jego œladem.
I za to wszystko Mistrzowi Pierœciñskiemu,
jako oddany przyjaciel i wierny mi³oœnik jego
sztuki, pragnê gor¹co podziêkowaæ, wyra¿aj¹c
jednoczeœnie swoj¹ g³êbok¹ wdziêcznoœæ za
niepodwa¿alny wk³ad w rozwój polskiej i œwiêtokrzyskiej fotografii. ¯yczê tym samym kolejnych, udanych lat we wszystkich obszarach
dzia³alnoœci twórczej.
Tomasz Kosiñski
Szachownica
Faluje bezkres horyzontu
i drga zgêszczonym rytmem pól,
na kwadratach szachowych gontów
rysuje twarz kieleckich gór.
Poszatkowana miedz wstêgami
ziemia tworzy pajêcz¹ sieæ;
zbocza kwitn¹ce uprawami
bliznami znacz¹ wzory ciêæ.
Wewn¹trz sprê¿ona ziemia dr¿¹ca
interferuje linie wzgórz,
szuka powietrza, oddechu, s³oñca,
a w gobelinie mgielny kurz.
Rozpostarty na pól stolnicy
zenit po³udnia grzeje brzuch,
i – kalkuluj¹ przeciwnicy,
kto wykona nastêpny ruch.
Kto na odwieczny chaos ziemi
w³o¿y geometryczny plan,
fa³dy wyg³adzi, rytmy zmieni,
zbuduje – w pejza¿u – dywan?
Kto ponak³ada na pagórek
pasiak kieleckiej okolicy,
kto porozpina plamy pólek
na œwiêtokrzyskiej szachownicy?
Pawe³ Pierœciñski
54
Pawe³ Grzegorz Pierœciñski
Urodzony w 25 maja 1938 r. w Kielcach, fotograf, publicysta,
krytyk i teoretyk fotografii, dzia³acz spo³eczny, organizator ruchu fotograficznego pejza¿ystów polskich, twórca i animator kierunku artystycznego pod nazw¹ „Kielecka Szko³a Krajobrazu”,
komisarz ogólnopolskich wystaw fotografii krajobrazowej, redaktor i wspó³autor m.in. almanachów „Mistrzowie Polskiego
Pejza¿u” 2000 oraz „Kielecka Szko³a Krajobrazu” 2002.
Studiowa³ na Wydziale In¿ynierii Budowlanej Politechniki
Warszawskiej 1956-1962, gdzie uzyska³ dyplom magistra in¿yniera budownictwa l¹dowego. Jako pasjonat nauk œcis³ych, naukowe
obserwacje prowadzi³ tak¿e w swojej dzia³alnoœci artystycznej dostrzegaj¹c w krajobrazie naturalne formy geometryczne.
Fotografuje od 1952 roku, debiut wystawienniczy – 1955 r.
Cz³onek Zwi¹zku Polskich Artystów Fotografików od 1964 r. Zawód artysty fotografika wykonuje od 1967 r. Cz³onek
Honorowy ZPAF 1982 r. oraz cz³onek honorowy wielu stowarzyszeñ fotograficznych w Polsce, Honorowy Prezes
Okrêgu Œwiêtokrzyskiego ZPAF w Kielcach. Twórca i organizator oraz kierownik Kieleckiej Delegatury ZPAF
(1975-1978). Twórca i organizator Okrêgu Œwiêtokrzyskiego ZPAF w Kielcach – 1978 r. oraz Prezes Zarz¹du Okrêgu
1978-1988. Prezes ZG ZPAF 1988-1989, organizator obchodów 150-lecia Fotografii w Polsce. Twórca i komisarz
Galerii Fotografii w Kielcach 1977-1988. Inicjator, organizator i komisarz ogólnopolskich wystaw fotografii:
„Biennale Krajobrazu Polskiego” – Kielce (w latach 1977-1989), Ogólnopolskiego Sympozjum Fotograficznego pn.
„Krajobraz” (w latach 1977-1989) oraz wystaw historyczno-problemowych: „Polska fotografia krajobrazowa
1944-1984” – Kielce 1985, „Krajobrazy œwiata w fotografii polskich podró¿ników” – Zachêta Warszawa 1987.
Wspó³twórca i organizator studenckiej grupy fotograficznej „Stodo³a-60” Warszawa 1960-1964. Twórca i animator
pracy grup artystycznych: „Grupa Robocza” – Kielce 1962-1968 oraz „Grupa 10x10” – Kielce 1976-1978. Cz³onek
Œwiêtokrzyskiego Towarzystwa Fotograficznego w Kielcach 1955-1982.
Od pocz¹tku pracy twórczej P. Pierœciñski realizuje trzy obszary aktywnoœci twórczej skupione wokó³ tematu
krajobrazowego: twórczoœæ fotograficzn¹, pisanie tekstów krytyczno-teoretycznych i publicystycznych oraz dzia³alnoœæ organizacyjn¹ w œrodowisku polskich pejza¿ystów.
Najwa¿niejszym osi¹gniêciem artysty by³o stworzenie i animacja kierunku artystycznego pn. „Kielecka Szko³a
Krajobrazu” (1962-). Prace fotograficzne uk³ada³ w cyklach, z których wyró¿niaj¹ siê: „Portret Ziemi Kieleckiej”
cykl obrazuj¹cy matematyczno-geometryczny model polskiego krajobrazu rolniczego (1954-), „Struktury”
(1967-), „Kielce – W³oszczowa” (1982), „Ma³e Formy Krajobrazowe” (1984-), „Krajobrazy z przednim planem”
(1985-), „Wêdrówki fotografa” (1954-), „Fotocollage” i „Fotomonta¿e” (1983-1985), „Puszcza Jod³owa” (1959-),
fotografia socjologiczna „Rodzina Robotnicza” (1976-), „Barwy polskiego krajobrazu” (1990-). Jego prace znajduj¹
siê muzeach, galeriach i zbiorach prywatnych na ca³ym œwiecie.
Inicjator, organizator i komisarz wystaw oraz wydawnictw albumowych o zasiêgu ogólnopolskim. Fotografie
twórcy by³y wielokrotnie publikowane w miêdzynarodowych almanachach fotograficznych oraz w fachowej prasie
fotograficznej w wielu krajach. Autor kilkunastu albumów krajoznawczych poœwiêconych swojej Ma³ej OjczyŸnie –
Ziemi Kieleckiej.
Od 1975 roku Pawe³ Pierœciñski opublikowa³ ponad 500 prac zwartych, opracowañ krytycznych, recenzji i wstêpów do katalogów wystaw, w tym monografie i prace Ÿród³owe. Wœród prac teoretycznych wyró¿niaj¹ siê teksty
omawiaj¹ce dzia³alnoœæ Kieleckiej Szko³y Krajobrazu oraz analizuj¹ce bie¿¹ce dokonania polskiej fotografii pejza¿owej. W 2004 r. wydana zosta³a „antologia tekstów autorskich opublikowanych w latach 1975-2004 pn. „CZAS
KRAJOBRAZU”.
Artysta przygotowa³ ponad 200 wystaw indywidualnych (niektóre z nich eksponowano wielokrotnie) w Polsce
i w wielu krajach: „Portret Ziemi Kieleckiej” Warszawa (1962-), „Puszcza Jod³owa” Kielce (1964-), „Struktury”
Toruñ, Kielce, Warszawa (1970-1971) oraz w 40 miastach W³och (1974-1975), „Krajobrazy” Wilno, Kowno (1976),
„Retrospektywna wystawa fotografii” Kielce 1981, 1995, 2005, „Kielce – W³oszczowa” Kielce 1982, „Ma³e formy
krajobrazowe” Kielce 1984, „Krajobrazy z przednim planem” Kielce 1986, „Krajobrazy zimy – na Nowy Rok”
Kielce 1988, „Wêdrówki fotografa” Kielce 1989, „Chiny” – Œwidnica 1989, „Barwy Ziemi Kieleckiej” Kielce 1991,
„Polnische Landschaft in fotografien von Pawe³ Pierœciñski” Leipzig, Miœnia RFN 1996, „Les Paysages Polonais dans
l’Objectif de Pawe³ Pierœciñski” Institut Polonais Paris Francja 1998, „Osi¹gniêcia artystyczne Paw³a Pierœciñskiego”
Muzeum H. Sienkiewicza Oblêgorek 2003.
Autor niezliczonych fotografii, uczestniczy³ w ponad 500 wystawach zbiorowych w kraju i za granic¹. Za swoj¹
pracê otrzyma³ te¿ wiele nagród, medali i odznaczeñ, w tym ostatnio m.in. Srebrny Medal „Zas³u¿ony Kulturze –
Gloria Artis”, który odebra³ 21 wrzeœnia 2005 w Muzeum Narodowym w Kielcach z r¹k Ministra Kultury Waldemara
D¹browskiego.
Pawe³ Pierœciñski zwi¹za³ siê z regionem kieleckim miejscem urodzenia oraz wyborem. W swojej ukochanej
krainie artystycznej zrealizowa³ wszelkie wa¿ne prace i przeprowadzi³ doœwiadczenia twórcze, tej ziemi poœwiêci³
ca³e swoje ¿ycie. Bezpoœrednim wyrazem uczuæ artysty do Œwiêtokrzy¿czyzny jest wydany w 2005 roku przez
Œwiêtokrzyskie Towarzystwo Regionalne tom wierszy pn. „Pagór”, w którym twórca przedstawia swojego bohatera
– krajobraz kielecki – w wielorakich aspektach, a czêsto w baœniowej formule uniwersalnego pagóra œwiata.