K_Andrejuk_ESS7_dissconf

Postrzeganie zjawiska wielokulturowości w
krajach monoetnicznych i etnicznie
heterogenicznych – podobne czy odmienne?
Katarzyna Andrejuk
Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Postrzeganie zjawiska imigracji a częstotliwość
kontaktów z cudzoziemcami i otoczenie
instytucjonalne
• Hipoteza kontaktu oraz rola otoczenia instytucjonalnego (Allport
1954); teoria transakcyjna (Deutsch 1954)
• Analizy przemian tożsamości narodowej i zaufania do instytucji
paostwowych: czynnikiem różnicującym może byd wielokulturowy
bądź jednokulturowy charakter kraju (McLaren 2015)
Kraje monoetniczne i etnicznie heterogeniczne
- wskaźniki
• MIPEX
• Odsetek imigrantów w populacji kraju (ONZ)
• ESS 2014: pytanie o bliskich znajomych wśród osób innej rasy / grupy
etnicznej
• ESS 2014: pytanie o częstotliwośd kontaktów z osobami innej rasy /
grupy etnicznej
Suma rang
MIPEX 2014 (1-100)
ONZ: % imigrantów
w populacji danego
kraju
ESS. Osoby innej rasy lub
grupy etnicznej – czy ma P.
bliskich znajomych? % tak
wielu + tak, kilku
ESS. Osoby innej rasy lub
grupy etnicznej – jak często
ma P. kontakt? % raz w
miesiącu lub częściej
Szwecja
6
(1) 80
(3) 15,9
(1) 68,8
Norwegia
16
(4) 69
(5) 13,8
(5) 57,4
(2) 89,2
Szwajcaria
19
(12) 46
(1)
28,9
(3) 65,2
(3) 86,1
Niemcy
25
(5) 63
(6)
11,9
(10) 52,5
(4) 85,3
Holandia
26
(6) 61
(7) 11,7
(8) 55
(5) 84,8
Francja
26
(8) 54
(8) 11,6
(2) 66
(8) 81,4
Belgia
28
(3) 70
(10) 10,4
(6) 57,3
(9) 81,1
Austria
31
(11) 48
(4) 15,7
(9) 54,5
(7) 81,5
Dania
31
(7) 59
(11) 9,9
(7) 56
(6) 84,2
Irlandia
33
(9) 51
(3) 15,9
(11) 47,7
(10) 78,4
Słowenia
35
(11) 48
(9) 11,3
(4) 61,8
(11) 70,8
Estonia
38
(10) 49
(2) 16,3
(12) 44,7
(14) 59,8
Finlandia
39
(2) 71
(12) 5,4
(13) 39,4
(12) 68,7
Czechy
53
(13) 45
(13) 4
(14) 28,2
Polska
58
(14) 43
(14) 1,7
(15) 19,6
(1)
93,9
(13) 63,3
(15) 26,7
Średnia
wartośd
kategorii
1., 2., 3. i 4.
1. MIPEX 2014 (1-100)
2. ONZ: %
imigrantów w
populacji danego
kraju
3. ESS. Osoby innej rasy lub
grupy etnicznej – czy ma P.
bliskich znajomych? % tak
wielu + tak, kilku
4. ESS. Osoby innej rasy lub
grupy etnicznej – jak często
ma P. kontakt? % raz w
miesiącu lub częściej
Szwecja
64,6
80
15,9
68,8
93,9
Norwegia
57,35
69
13,8
57,4
89,2
Szwajcaria
56,55
46
28,9
65,2
86,1
Belgia
54,7
70
10,4
57,3
81,1
Francja
53,25
54
11,6
66
81,4
Niemcy
53,175
63
11,9
52,5
85,3
Holandia
53,125
61
11,7
55
84,8
Dania
52,275
59
9,9
56
84,2
Austria
49,925
48
15,7
54,5
81,5
Irlandia
48,25
51
15,9
47,7
78,4
Słowenia
47,975
48
11,3
61,8
70,8
Finlandia
46,125
71
5,4
39,4
68,7
Estonia
42,45
49
16,3
44,7
59,8
Czechy
35,125
45
4
28,2
Polska
22,75
43
1,7
19,6
63,3
26,7
Wymiary wielokulturowości
• Wymiary wielokulturowości: demograficzno-deskryptywny;
polityczny; ideologiczny (Inglis 1996)
• ESS 2014: Postrzeganie zjawiska wielokulturowości w wymiarze
poznawczo – deskryptywnym; normatywnym; praktyk społecznych
Wymiar praktyk społecznych
Imigrant innej rasy/ grupy etnicznej – twoim szefem? skala
0-10 (0 zdecydowanie nie przeszkadza; 10 zdecydowanie
przeszkadza)
3,5
3,23
3
2,62
2,5
2,24
2
1,5
Imigrant innej rasy lub grupy etnicznej: twoim szefem? (0zdecydowanie nie przeszkadza; 10 - zdecydowanie przeszkadza)
1
6
0,5
5,16
5
0
kraje monoetniczne
kraje o profilu "mieszanym"
kraje etnicznie heterogeniczne
3,98
4
3
2,65
2,33
1,84
2
1,11
1
0
2,91
2,78
2,52
2,19
2,14
1,86
2,35
2,58
2,81
Wymiar praktyk społecznych
Imigrant innej rasy/ grupy etnicznej – poślubi kogoś z
rodziny respondenta? skala 0-10 (0 zupełnie nie
przeszkadza; 10 zdecydowanie przeszkadza)
4
3,5
3,36
2,83
3
2,36
2,5
2
1,5
1
Imigrant innej rasy/ grupy etnicznej: poślubi kogoś z rodziny respondenta?
(0- zdecydowanie nie przeszkadza; 10 - zdecydowanie przeszkadza)
0,5
0
kraje monoetniczne
kraje o profilu "mieszanym"
kraje etnicznie heterogeniczne
6
5,31
5
4,16
4
3,35
2,92
3
2,54
2,26
2
1,22
1
0
2,21
2,12
2,15
2,54
3
2,75
2,16
2,26
Wymiar poznawczo-deskryptywny
Dla kraju jest lepiej jeśli wszyscy podzielają te same zwyczaje
i tradycje (1 - zdecydowanie się zgadzam, 5 - zdecydowanie
się nie zgadzam)
3,5
2,87
3
2,5
3,02
2,42
2
1,5
Dla kraju jest lepiej jeśli wszyscy podzielają te same zwyczaje i
tradycje (1 zdecydowanie się zgadzam, 5 zdecydowanie się nie
zgadzam)
1
0,5
3,5
3,11
0
kraje monoetniczne
kraje o profilu "mieszanym"
kraje etnicznie heterogeniczne
3
3,09
2,98
3,11
3,12
3,07
2,86
2,79
2,9
2,86
2,56
2,55
2,55
2,48
2,5
2,1
2
1,5
1
0,5
0
Wymiar poznawczo - deskryptywny
Imigranci sprawiają, że w kraju żyje się lepiej czy gorzej? (0
zdecydowanie gorzej, 10 zdecydowanie lepiej)
5,6
5,48
5,5
5,4
5,3
5,2
5,1
4,96
5
4,9
4,89
Imigranci sprawiają że w kraju żyje się lepiej czy gorzej? (0
zdecydowanie gorzej, 10 zdecydowanie lepiej)
4,8
4,7
8
4,6
7
6,67
4,5
kraje monoetniczne
kraje o profilu "mieszanym"
kraje etnicznie heterogeniczne
6
5
4
3
2
1
0
5,52
5,39
5,44
5,68
5,26
4,81
4,76
4,44
5,51
5,39
4,54
5,47
4,85
3,97
Wymiar normatywny
Rząd powinien wykazywad życzliwośd rozpatrując wnioski o
status uchodźcy (1 zdecydowanie się zgadzam, 5
zdecydowanie się nie zgadzam)
3
2,95
2,95
2,9
2,88
2,85
Rząd powinien wykazywad życzliwośd rozpatrując wnioski o status
uchodźcy (skala 1-5, 1 zdecydowanie się zgadzam, 5 zdecydowanie
się nie zgadzam)
2,8
2,76
2,75
4
2,7
3,5
2,65
kraje monoetniczne
kraje o profilu mieszanym
kraje etnicznie heterogeniczne
3,02
3
2,5
2
1,5
1
0,5
0
2,36
2,51
3,01
2,9
2,84
2,79
2,45
3,37
3,29
3,22
3,17
2,56
2,62
2,36
Wymiar normatywny
Prawo przeciw dyskryminacji etnicznej w miejscu pracy dobre czy złe rozwiązanie? (0-10, 0- bardzo złe, 10
bardzo dobre)
7,5
7,39
7,4
7,3
7,2
7,2
7,1
7
6,9
Prawo przeciw dyskryminacji etnicznej w miejscu pracy - dobre czy
złe rozwiązanie? (0-bardzo złe, 10- bardzo dobre)
6,8
6,8
10
6,7
6,6
9
6,5
8
8,69
8,09
kraje monoetniczne
kraje o profilu mieszanym
kraje etnicznie heterogeniczne
7
6
5
4
3
2
1
0
8,27
8,08
7,51
6,94
7,04
7,33
7,08
6,48
7,47
7,33
6,77
6,06
6,15
6
5
4
3
2
1
0
0
10
20
30
40
50
Kraj heterogeniczny etnicznie/ monoetniczny
60
70
Zgoda na szefa-imigranta (0- zdecydowanie się
zgadzam; 10 - zdecydowanie się nie zgadzam)
6
Zgoda na szefa-imigranta
Zgoda na imigranta w rodzinie
Zgoda na imigranta w rodzinie (0- zdecydowanie
się zgadzam; 10 - zdecydowanie się nie
zgadzam)
5
4
3
2
1
0
0
10
20
30
40
50
Kraj heterogeniczny etnicznie / monoetniczny
60
70
Imigranci czynią kraj lepszym czy gorszym miejsce do życia?
Imigranci czynią kraj jest lepszym czy gorszym miejscem do
życia? (0 - zdecydowanie gorszym, 10 - zdecydowanie lepszym)
8
7
6
5
4
3
2
1
0
0
10
20
30
40
Kraj heterogeniczny etnicznie/ monoetniczny
50
60
70
Podsumowanie
• Bardziej pozytywne postawy wobec imigracji – mieszkaocy krajów
etnicznie heterogenicznych, w których prowadzi się liberalną politykę
przyjmowania i adaptacji cudzoziemców
• różnice w wymiarze praktyk społecznych: większa akceptacja imigranta szefa oraz imigranta w rodzinie w krajach etnicznie zróżnicowanych niż w
krajach monoetnicznych
• różnice w wymiarze poznawczo-deskryptywnym: większy sprzeciw wobec
poglądu, że w kraju wszyscy powinni mied takie same zwyczaje i tradycje
• różnice w wymiarze normatywnym: większa akceptacja życzliwej polityki
azylowej oraz prawa przeciw dyskryminacji w miejscu pracy
Serdeczne podziękowania dla dr Zbigniewa Karpioskiego oraz dr Dariusza
Przybysza z Zespołu Badao Struktury Społecznej IFiS PAN za wiele cennych
uwag i wskazówek podczas przygotowywania tego materiału