Informacje dla rodziców

katastrofizowanie („na pewno stanie się coś strasznego”) lub nadmierne
uogólnianie („zawsze mam pecha, więc nic dobrego zdarzyć się nie może”).W
pracy z dziećmi warto modelować sposób radzenia sobie z lękiem, a nie
całkowite panowanie nad nim. Pokazujmy więc, że pomyślne ukończenie
zadania nie wymaga perfekcji na każdym jego etapie.
Uczmy dzieci dostrzegania wskazówek mówiących o bezpieczeństwie, a także
właściwego, znormalizowanego ustalania standardów bezpieczeństwa (dla
dziecka odpowiednio samodzielnego rozsądne i konieczne jest przechodzenie
przez ulicę w miejscu, gdzie są pasy, na zielonym świetle i po uprzednim
sprawdzeniu czy samochody zatrzymały się, natomiast nierozsądne by już było
zupełne zrezygnowanie z przechodzenia przez ulicę).
Stosowanie strategii przeciwnych unikaniu. Należy pamiętać o tym, że dzieci
z zaburzeniami lękowymi wypracowały sobie sposób zmniejszania lęku
poprzez unikanie sytuacji, które sprawiają, że te objawy lęku pojawiają się lub
nasilają. Takie unikające zachowania wzmacniają przekonania dziecka na
temat grożącego mu niebezpieczeństwa i własnej niezaradności w
pokonywaniu lęków, wpływają też negatywnie na samoocenę. Jeżeli chcemy
pomóc dziecku w zmianie tych lękowych myśli, zachęcajmy je do konfrontacji z
sytuacjami, których z powodu lęku unika.
Ekspozycje ― czyli systematyczne konfrontacje z sytuacjami, których dziecko
dotąd unikało z powodu lęku ― zaczynamy zawsze od tych łatwiejszych, a na
trudniejszych kończymy. Tego typu konfrontacje nigdy nie mogą dotyczyć
sytuacji niebezpiecznych, a jedynie takich, które realnie są bezpieczne, a lęk im
towarzyszący wynika tylko z nieprawidłowej ich interpretacji przez dziecko.
Uczenie techniki rozwiązywania problemów. Dzieci z zaburzeniami lękowymi
często są nie tylko nadmiernie lękliwe i ostrożne, ale również ― z powodu
rozmaitych obaw ― bywają mało samodzielne w podejmowaniu decyzji, jak
się zachować w trudnej dla nich sytuacji. Ucząc dzieci technik rozwiązywania
problemów, promujemy ich większą niezależność, wzmacniając równocześnie
stosowanie prawidłowych strategii radzenia sobie.
Trening rozwiązywania problemów składa się zazwyczaj z następujących
kroków:— określenie, na czym polega problem;— znalezienie wielu możliwych
rozwiązać;— wybranie dwóch lub trzech najlepszych zdaniem dziecka
rozwiązać;— ocena zysków i strat dla każdego z tych rozwiązać;— wybór i
zaplanowanie działania;— ocena efektów.
Skład redakcyjny: mgr Katarzyna Biłyk- psycholog, mgr Ewa Żelaze k - pedagog
INFORMACJE DLA RODZICÓW
nr 12/2016 (41)
Szanowni Państwo!
Jak co roku 10 października obchodzimy Światowy Dzień Zdrowia
Psychicznego. Hasło ustalone na bieżący rok to: „Godność a zdrowie
psychiczne.” Jeszcze do niedawna chodzenie do psychologa czy psychiatry
było sprawą krępującą, wstydliwą. Dziś to zjawisko zmienia się. Coraz
więcej osób rozumie, że zdrowie psychiczne to dobrostan psychofizyczny.
Do psychologa są zgłaszane dzieci po to, by ten dobrostan, czyli poczucie,
że dziecku dobrze się dzieje poprawić. Coraz więcej uczniów naszej szkoły
korzysta z treningów umiejętności psychologicznych. Są to zajęcia
warsztatowe, które uczą dzieci radzenia sobie z emocjami oraz zasad
właściwej komunikacji. Pomagają dzieciom radzić sobie ze stresem oraz
różnymi niewłaściwymi zachowaniami innych osób. Wreszcie wzmacniają
odporność psychiczną. Na szczęście coraz rzadziej psycholog kojarzy się
z choroba psychiczną. Moim marzeniem i celem jest żeby psycholog
kojarzył się głównie ze zdrowiem psychicznym czyli dobrym
samopoczuciem dziecka i jego rodziny. Czasem jednak zdarza się, że nie
wszystko przebiega po myśli rodziców. W aktualnym informatorze
pragniemy przybliżyć Państwu zagadnienie związane z lękami dziecięcymi.
1. Lęk jako zjawisko adaptacyjne. Lęk to zjawisko, które pomaga dziecku
w prawidłowej adaptacji do świata zewnętrznego oraz pełni szeroko
rozumiane funkcje regulacyjne pozwalające m.in. na sprawne
monitorowanie własnych zachowań w odniesieniu do oczekiwań
społecznych i kulturowych. Jednak lęk nadmiernie nasilony
niejednokrotnie powstrzymuje dziecko przed eksplorowaniem
otoczenia, utrudnia stawanie się niezależnym.
2. Wyraźny wpływ lęku na zachowanie dziecka widoczny jest już od 2 do 4
roku życia, przy czym najczęściej dotyczy on konkretnych sytuacji,
przedmiotów lub zwierząt. W miarę upływu czasu zazwyczaj zmienia się
nie tylko nasilenie lęku, ale także tematyka wyobrażeń lękowych oraz
bodźce wyzwalające. Postęp w zakresie rozwoju poznawczego sprawia,
że doświadczane lęki i obawy są internalizowane i koncentrują się
przede wszystkim na sytuacjach społecznych, szkolnych oraz zdrowia
fizycznego.
3. Rozwój psychiczny a lęki dziecka
Lęki 2 latka: natury słuchowej: pociągi, ciężarówki, grzmot,
spłukiwanie wodą ubikacji, odkurzacz, deszcz, wiatr, lęki wizualne:
ciemne kolory, duże przedmioty, pociągi, kapelusze, przestrzenne:
zabawka czy łóżeczko zabrane z normalnego miejsca,
przeprowadzka do nowego domu, lęk przed wpadnięciem
do studzienki ściekowej• lęki przed zwierzętami głównie dzikimi,
lęki związane z ludźmi: wyjazd matki, jej nieobecnością w porze
zasypiania
Lęki 2,5 roku: wiele lęków szczególnie przestrzennych- obawa przed
ruchem albo przesuwaniem przedmiotów, przed nieoczekiwanymi
relacjami przestrzennymi np. gdy ktoś wchodzi do domu innymi
drzwiami, lęk przed zbliżającymi się dużymi przedmiotami np.
ciężarówką
Lęki 3 latka: Dominują lęki wizualne - starzy pomarszczeni ludzie,
maski, „czarownicy”, ciemności, zwierzę ta, policjanci, włamywacze,
wieczorne wyjście rodziców
Lęki 5 latka: niewiele lęków, przeważają wizualne, mniej obaw
przed zwierzętami, złymi ludźmi, czarodziejami. Konkretne,
przyziemne obawy przed potłuczeniem się przy upadku,
pogryzieniem przez psa itp. Ciemności, obawa, że matka nie wróci
do domu.
Lęki 6 latka: duże natężenie stanów lękowych, wywołanych przede
wszystkim przez bodźce dźwiękowe: dzwonek do drzwi, telefon,
czyjś monotonny, nieprzyjemny sposób mówienia, spłukiwanie
wody w ubikacji, odgłosy wydawane przez ptaki, owady. Obawy
przed światem nadprzyrodzonym-duchy, wiedźmy. Lęk, że ktoś
chowa się pod łóżkiem. Przestrzenne-obawa przed zgubieniem się,
dziecko boi się iść do lasu. Obawa przed żywiołami: ogień, woda,
grzmot, błyskawica. Dziecko boi się zasypiać, kiedy jest samo w
pokoju, lęka się również samo zostać w domu. Obawa, że matki nie
będzie w domu, kiedy wróci, że coś jej się może stad, że może
umrzeć. Lęk przed pobiciem przez innych. Dziecko dzielnie znosi
duże rany, ale boi się drzazg, drobnych skaleczeń, widoku krwi
Lęki 7 lat: dużo lęków, przede wszystkim wizualnych: ciemność,
strychy, piwnice. Cienie staja się duchami i wiedźmami. Lęk przed
wojną, szpiegami, włamywaczami, ludźmi chowającymi się
w szafach, albo przed łóżkiem. Strach bywa stymulowany przez
radio, telewizję. Lęk przed spóźnieniem się do szkoły, przed brakiem
akceptacji ze strony innych.
Lęki 8-9 lat: mniej lęków i nie tak intensywne. Dziecko już się nie boi
wody. Mniej obawia się ciemności. Lepsza umiejętność oceny
sytuacji, obawy mają już swoje uzasadnienie - dotyczą własnych
zdolności i możliwości porażki, szczególnie w szkole.
Lęki 10 lat:• dużo lęków, największe obawy związane są ze
zwierzętami - szczególnie dzikimi i wężami. Niektóre dzieci boją się
ciemności, także wysokich pomieszczeń, ognia, przestępców,
„morderców”, włamywaczy. Niektóre same wymieniają czego się już
nie boją np. ciemności, psów, nie boją się same zostać w domu.
4. Częstotliwość występowania zaburzeń lękowych Szacuje się,
że częstotliwość występowania zaburzeń lękowych mieści się
w granicach od 5 do 12 % populacji dziecięcej i jest zależna od rodzaju
zaburzenia i wieku dziecka. Oznacza to, że średnio w 30 osobowej
klasie jest dwoje lub troje dzieci z problemami lękowymi, których
nasilenie osiąga poziom kliniczny i wymaga interwencji specjalisty.
5. Rodzaje zaburzeń lękowych:
•lęk separacyjny,
•fobia szkolna,
•lęk uogólniony,
•lęk paniczny,
•agorafobia,
•fobie proste.
Zaburzenia lękowe współwystępują z ADHD, depresją, zaburzeniami
obsesyjno- kompulsywnymi, zaburzeniami zachowania.
6. Ogólne wskazówki do postępowania z dziećmi z zaburzeniami
lękowymi.
Normalizowanie reakcji lękowych u dzieci i pokazywanie
adaptacyjnej funkcji lęku. Należy rozmawiać z dziećmi o tym, że lęk jest
emocją powszechnie przeżywaną, która pomaga ocenić sytuację i podjąć
korzystne działania. Wyjaśniamy, że pełni on funkcję adaptacyjną, tzn.
przygotowuje dziecko na niebezpieczeństwo i pomaga mu uniknąć
potencjalnych zagrożeń W rozmowach z dziećmi korzystne jest
posługiwanie się przykładami sytuacji z ich życia. Konkretne przykłady
pomagają dziecku lepiej zrozumieć przekazywane informacje.
Istotne znaczenie ma również pomoc dziecku w zauważeniu, jakie
zniekształcenia poznawcze stosuje ono samo podczas oceny różnych
wydarzeń, które interpretuje lękowo. Przykładem może być