Będziesz mieć - Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne

Książki z serii „Trudne rozmowy z dzieckiem“ to pozycje niezbędne w biblioteczce młodych rodziców. Autorki - doświadczone psycholożki i matki, które wiedzę
teoretyczną umiejętnie przekładają na rozwiązania praktyczne – radzą w nich,
jak rozmawiać z dzieckiem, aby nas słuchało i rozumiało oraz podpowiadają, jak
rozwiązywać najczęstsze problemy kilkulatka.
Wysoki poziom całej serii gwarantuje opieka merytoryczna sprawowana przez wybitnego psychologa, profesor Irenę Obuchowską.
absolwentka Wydziału Psychologii UW. Pracowała w jednym z warszawskich szpitali
dziecięcych, teraz zajmuje się dziećmi jako psycholog szkolny. Współpracuje z miesięcznikami
dla rodziców m. in. „Mam Dziecko”, jest współautorką „Encyklopedii rodzice i dzieci”,
a prywatnie mamą szóstki dzieci w wieku 5-21 lat.
Będziesz mieć braciszka lub siostrzyczkę
Decyzja o powiększeniu rodziny zawsze burzy dotychczasową harmonię. Starsze dziecko,
jeśli go na tę zmianę odpowiednio nie przygotujemy, może poczuć się odtrącone i niekochane. Te pierwsze kontakty często decydują także o jakości późniejszych stosunków między
rodzeństwem. Autorka książki radzi rodzicom, kiedy i w jaki sposób powiedzieć dziecku
o narodzinach braciszka lub siostrzyczki, jak je na to wielkie wydarzenie przygotować, podpowiada też, jak postępować, by między rodzeństwem zbudować prawdziwą więź.
Książka rekomendowana dla rodziców dzieci w wieku 3-7 lat.
Aleksandra Godlewska - Będziesz mieć braciszka lub siostrzyczkę
Aleksandra Godlewska
Aleksandra Godlewska
Będziesz mieć
braciszka lub siostrzyczkę
Seria „Trudne rozmowy z dzieckiem“:
• „Nie musimy mieć wszystkiego“ Beaty Chrzanowskiej
• „Powiem ci, skąd się biorą dzieci“ Julity Wojciechowskiej
• „Nasza wspaniała, inna rodzina“ Mirosławy Kownackiej i Ewy Sawickiej
• „Nasz sposób na nieporządki“ Beaty Chrzanowskiej
TRD_gotowemakiety7.indd 4
5/20/08 2:32:10 PM
Autor
Aleksandra Godlewska
Koncepcja i koordynacja serii
Ewa Sawicka
Projekt serii i projekt okładki
Marcin Rusinowski
Projekt typograficzny
Marcin Rusinowski
Redaktor
Agnieszka Sobich
ISBN 978-83-02-11496-0
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna,
Warszawa 2008
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna
02-305 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 136
Adres do korespondencji: 00-965 Warszawa, p. poczt. nr 9
www.wsip.pl
Wydanie pierwsze (2008)
Skład i łamanie: Shift_ENTER
Spis treści
Wprowadzenie ...........................................................
Zanim ono się urodzi ..........................................
Pierwsze spotkanie .............................................
Tak podobne, a tak różne ....................................
Obawy i kłamstwa kilkulatka .............................
Ile lat różnicy? ....................................................
7
10
16
23
30
40
Po co nam jeszcze jedno dziecko? ........................ 46
5-7 lat
Będę miał rodzeństwo ........................................ 46
A właściwie to kim on dla mnie będzie? ........... 48
Dlaczego tyle się zmieni? .................................. 52
8-10 lat
Mama jest w ciąży ............................................. 54
Nadal mnie kochacie, prawda? .......................... 56
Dlaczego nie macie dla mnie czasu? ................... 58
5-7 lat
Zajmij się mną .................................................... 58
To niesprawiedliwe, że troszczycie się
tylko o niego! ..................................................... 61
Dlaczego mamy nie ma z nami? ........................ 62
8-10 lat
Chcę, żeby było jak dawniej .............................. 64
Mam dość, przenoszę się do taty! ...................... 70
www.wsip.pl
Czy ono wie kim jestem? ........................................ 74
5-7 lat
O rety, mam siostrę! ........................................... 74
Tata lepiej się mną zajmuje ................................ 76
8-10 lat
Jestem starszy, co to znaczy? ............................. 81
Nie chcę być starszą córką ................................. 83
Skąd się biorą dzieci? .............................................. 87
5-7 lat
Wytłumacz mi, co to takiego seks ...................... 87
Jak się rodzą dzieci? ........................................... 91
8-10 lat
Czy wy to robicie? ............................................. 93
Dlaczego muszę ci pomagać? ................................ 98
5-7 lat
Nie będę się nim zajmował! ............................... 98
8-10 lat
Wcale nie jestem aż tak duża, żeby
stale pomagać ..................................................... 103
Czy mogę je mocno przytulić? .............................. 108
5-7 lat
Poznaję przez dotyk ........................................... 109
Ze złości je zjem! ............................................... 111
8-10 lat
Boję się, że skrzywdzę maluszka ....................... 113
Nienawidzę cię, mamo! ..................................... 115
Dlaczego mam mu oddać swój pokój
i rzeczy? ...................................................................... 119
5-7 lat
Nie chcę żadnych zmian .................................... 119
To moje łóżeczko! .............................................. 122
8-10 lat
Nie decydujcie za mnie ...................................... 125
Dlaczego muszę robić coś, czego wcześniej
nie robiłem? ................................................................ 129
5-7 lat
Nie radzę sobie bez mamy .................................. 129
Wszystko muszę robić sam ................................ 132
8-10 lat
Ciągle się mną wyręczasz! ................................. 136
Znów muszę się sam o siebie zatroszczyć ......... 139
Podsumowanie ........................................................... 141
Bibiliografia ................................................................ 142
www.wsip.pl
Wprowadzenie
Chcecie mieć drugie dziecko? A może właśnie dowiedzieliście się, że spodziewacie się kolejnego? Zastanawiacie
się, jak nowy członek rodziny zmieni wasze dotychczasowe
życie: mamę i tatę, jak wpłynie na wasze starsze dziecko, co
zmieni w relacjach między dorosłymi?
Przed wami miesiące oczekiwań zanim wasze uporządkowane życie rodzinne zmieni się nie do poznania. Cieszycie się, może obawiacie? Zastanawiacie się, jak wszystko się
ułoży: czy poradzicie sobie, czy wystarczy wam miłości dla
dwojga dzieci? Podobne pytania nurtować będą także wasze
starsze dziecko.
Najpierw jednak musicie przekazać mu nowinę o spodziewanym powiększeniu rodziny. Potem przygotować się
na to, by dobrze poradzić sobie z wieloma pytaniami, które
dziecko będzie zadawało w czasie oczekiwania na brata lub
siostrę. Co może zdarzyć się w tym pierwszym okresie, gdy
w domu pojawi się maluch, a starsza pociecha przestanie już
być jedynakiem?
Jak poradzić sobie z zachowaniami pierworodnego dziecka, które mogą niejednokrotnie was zaskoczyć. Mogą być
niespodziewane, gwałtowne, niezrozumiałe albo wręcz dziwne. Dla dziecka pierworodnego pojawienie się rodzeństwa to
niczym era lodowcowa dla dinozaurów. Dla tych wielkich
stworzeń był to początek czegoś nowego, niekoniecznie dobrego. Rozpoczął się koniec panowania istot wszechwładnych. Dinozaury musiały ustąpić miejsca młodszym, mniejszym, zdawałoby się, słabszym gatunkom. Podobnie czuje się
kilkulatek oczekujący na brata czy siostrę. Wydaje mu się, że
pojawienie się młodszego rodzeństwa oznacza właśnie ustąpienie pola komuś małemu, niepozornemu, nieporadnemu.
www.wsip.pl
7
Sytuację starszego dziecka można opisać taką oto bardzo
obrazową anegdotą:
Pewnego dnia twój ukochany mąż, podekscytowany i bardzo
zadowolony z siebie, przyprowadza do domu obcą ci kobietę
i przedstawia ją jako... swoją nową żonę. Kiedy ty powoli dochodzisz do siebie po tej zaskakującej i niewątpliwie wstrząsającej wiadomości, on ze szczerym uśmiechem prosi, byś
otoczyła nową żonę troską i uwagą. „Ona jest młoda, słodka
i bezradna – mówi mąż – na pewno ci się spodoba. Potrzebuje wygody, więc zajmie twoje miejsce w łóżku, a ty będziesz
spała na kanapie. Jesteś już na tyle doświadczona, że nie potrzebujesz tyle mężowskiej bliskości i wsparcia. Z pewnością
zechcesz się nią zaopiekować, podzielić swoimi ubraniami,
kosmetykami... Poznasz ją ze swoimi koleżankami. Na pewno
ją polubisz”.
Jeśli rodzic wczuje się w rolę owej pierwszej żony, będzie mógł chociaż w wyobraźni, przez chwilę znaleźć się
w sytuacji pierwszego dziecka. Dla dziecka pierworodnego
rodzinę tworzy ono i jego rodzice. Większość kilkulatków
wcale nie chce tego zmieniać. Inaczej czujecie wy, dorośli.
Jesteście już rodzicami i chcecie ponownie doświadczyć
wzruszeń związanych z przyjściem na świat maleństwa. Jednak wasze dziecko może mieć zupełnie inne zdanie: „Mam
swoją mamę, tatę, kocham ich i oni kochają mnie. Nie potrzebny mi nikt inny. Wcale go nie chcę!”.
Mam nadzieję, że ta książka pomoże wam spojrzeć
na sprawy związane z kolejnym dzieckiem oczami pierworodnego. Pozwoli wam zrozumieć, co starsze dziecko może
myśleć i czuć, zostając bratem lub siostrą. Mam również nadzieję, że pozwoli wam także uniknąć wielu lęków, poczucia winy i zbyt gwałtownych domowych bitew. Zadaniem
tej publikacji jest dostarczenie wam wiedzy i konkretnych
wskazówek. A przede wszystkim wsparcia, jakiego mogę
wam udzielić jako mama szóstki pociech i jednocześnie psy8
cholog. Chciałabym zainspirować was do zadawania pytań i poszukiwania własnych odpowiedzi i rozwiązań. Czeka was wiele
trudności, ale także wiele wzruszeń niepodobnych do tych, których do tej pory doświadczaliście.
Naprawdę warto mieć drugie dziecko, tak samo jak warto
mieć brata lub siostrę.
Książka ta opisuje problemy dziecka w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Podzielona jest na dwie części. Pierwsza, bardziej ogólna, której podstawą jest wiedza
psychologiczna o rozwoju i wychowaniu, pokaże wam, co
może dziać się z dzieckiem, które rozwija się swoim własnym rytmem, podlegając jednak pewnym prawidłowościom
rozwojowym. Jakie typowe wątpliwości i niepokoje mogą
być jego udziałem. Oczywiście nie wszystkie wymienione
tutaj problemy muszą nurtować wasze dziecko w równym
stopniu. Nie wszystkie będzie umiało nazwać w ten sposób
i nie ze wszystkimi problemami zwróci się do was. Ważne
jest jednak, aby rodzice wiedzieli o nich i mogli się przygotować na moment, w którym dany temat się pojawi, aby umieli
odpowiedzieć na wątpliwości dziecka i potrafili pomóc mu
je rozwiązać stosownie do jego potrzeb. Wszystko po to, by
swoją miłością, wsparciem, ale i wiedzą, pomogli dziecku
przygotować się do nowej roli bycia bratem lub siostrą.
Druga część książki, praktyczna, zawiera opatrzone komentarzami dialogi rodzica z dzieckiem. Są to rozmowy zarówno łatwe, jak i trudniejsze, wyjaśniające do końca dziecięcy dylemat lub pozostawiające go otwartym. Nie zawsze
przecież wszystko da się pięciolatkowi wyjaśnić. Na pewne
odpowiedzi musi jeszcze poczekać. Nad niektórymi z nich
rodzice muszą się dłużej zastanowić. Przytaczam tutaj zarówno dialogi dobre, jak i złe, takie, które skrytykuję i postaram się podpowiedzieć jak je poprawić.
Kolejne rozdziały mają formę pytań najbardziej typowych
dla dziecka – je także opatrzyłam komentarzem. Nie chodzi tu
www.wsip.pl
9
jednak o dawanie gotowych recept i scenariuszy do rozmów
z dzieckiem, ale o podsunięcie pomysłów, które mogłyby zainspirować rodziców. Nie z każdym dzieckiem, w zbliżonym
wieku da się porozmawiać w ten sam sposób. Jedno dziecko
będzie otwarte na argumenty rozumowe, drugie bardziej emocjonalne. Jeszcze inne potrzebować będzie sposobu opisowego, ponieważ taki właśnie uruchomi jego bujną wyobraźnię.
Każdy rodzic najlepiej zna swoją pociechę i z poniższych stron
wybierze najlepsze podpowiedzi dla siebie i swojego dziecka.
Ułatwieniem w poszukiwaniach będzie podział materiału na dwie grupy wiekowe:
I – od piątego roku życia do ukończenia siedmiu lat – przedszkolak,
II – od ósmego roku życia do ukończenia dziesięciu lat – początkujący uczeń.
Powyższy podział nie oznacza oczywiście, że z pięciolatkiem należy rozmawiać tylko w taki, a nie inny sposób.
Jeśli mama czy tata uznają, że ich pociecha jest na tyle dojrzała, by przyjąć poważniejsze argumenty, mogą sięgnąć po
przykłady rozmów z dziećmi starszymi.
Czasami w dialogach i komentarzach po raz kolejny
wracam do pewnych myśli, wątków, prawidłowości rozwojowych dziecka poruszanych w części pierwszej. Czynię tak,
ponieważ uważam je za ważne, warte przypomnienia i powtórzenia w kontekście konkretnego przedstawionego pytania albo rozmowy z dzieckiem.
Mam nadzieję, że rodzice znajdą w tej książce odpowiednią pomoc do rozmowy ze swoim synem czy córką.
Zanim ono się urodzi
Dzieci zupełnie inaczej niż dorośli pojmują czas, inaczej
go mierzą. Im są starsze, tym lepiej oceniają, kiedy minie tydzień czy miesiąc. Wszystkim jednak, w porównaniu z doro10