górki zachodnie

GÓRKI ZACHODNIE
Wpisany przez Maria Drab
niedziela, 31 maja 2009 23:00
Historia i dzień dzisiejszy Pierwsze znane nam dokumenty jakimi są zapisy czynszowe i świadczenia komturstwa
gdańskiego z początku XV wieku podają, że w istniejącej wówczas wsi Gorka zamieszkiwał
starosta. Były tam również dwa puste ogrody i karczma.
W roku 1379 karczmarz Stanko posiadał tu prom /Stankes Kretschen und Fähre/.
Od roku 1454 osada nosiła nazwę Neufähr lub Goreck, natomiast od roku 1590 pozostała
wyłącznie nazwa pierwsza. Prom i karczma służyły mieszkańcom przez długie wieki.
Następował ciągły rozwój tej osady i w roku 1819 liczyła ona 18 domów, 163 mieszkańców
i dwie karczmy. Rok 1840 przyniósł gwałtowne uderzenie spiętrzonych wód Wisły; pasmo
wydm zostało przerwane i osada została podzielona na dwie części. W ten sposób powstały
dwie odrębne miejscowości: Górki Zachodnie /Westlich Neufähr/ i Górki Wschodnie /Ostlich
Neufähr/.
Komunikacja między tymi miejscowościami odbywała się promem. Po drugiej wojnie światowej
uległa ona likwidacji. Następnie Wisła została zamknięta śluzą, która była usytuowana między
Górkami Zachodnimi a Płonią Wielką /Groß Plehnendorf/.
Ta nowa sytuacja wywołała konieczność zmiany sposobu zarobkowania mieszkańców i wielu
z nich przestawiło się na rybołówstwo. Dane historyczne podają, że w roku 1793 rybołówstwem
zajmowały się tu dwie osoby, zaś w roku 1931 było ich już 185.
W Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich czytamy m.in.
że: Górki /niem. Neufähr/ to włościańska wieś w powiecie gdańskim, na wąskim przesmyku
Nerei / Nehrung/ , po prawym brzegu Wisły, w malej odległości Bałtyk. Dalej czytamy, że
zamieszkiwało ją 10 katolików, 797 ewangelików i 2 Żydów. Były tu 93 domy mieszkalne, jedna posesja włościańska, 75 ogrodniczych. Parafia –królewska kaplica znajdowała się w
Gdańsku, z którą dzieliła ją odległość 1 i 3/4 mili. Słownik informuje również o tym, że po
utworzeniu się przy Górkach nowego ujścia Wisły / po przerwaniu wydmy w roku 1840/ nie
wypływało zbyt wiele wody i ażeby Gdańsk nie został pozbawiony handlu i żeglugi,
wielkim kosztem i wysiłkiem została wzniesiona tutaj ogromna śluza. Wielką zaletą śluzy było
także i to, że nawet wielkie wezbranie wody Wisły nie było w stanie grobli przerwać, co się
wcześniej zdarzało. Aby chronić śluzę przed działaniami wojennymi, utworzono nad Wisłą dość
znaczny fort. Po wzniesieniu śluzy znaczenia nabrały wszelkie łodzie i tratwy; w roku 1877
popłynęło tędy do Gdańska 6056 tratew, barlinek i innych łodzi popłynęło 13547.
Kiedy w 1914 roku włączano Górki Zachodnie w granice administracyjne Gdańska, liczyły one
679 mieszkańców. Spis obiektów z roku 1927 wykazał istnienie 115 różnych obiektów.
1/2
GÓRKI ZACHODNIE
Wpisany przez Maria Drab
niedziela, 31 maja 2009 23:00
Nazwa Górki Zachodnie została przywrócona i zatwierdzona w drodze Rozporządzenia
Ministra Administracji Publicznej z dnia 11 lutego 1949 r. o przywróceniu i ustalaniu nazw
miejscowości. Rozporządzenie ogłoszono w Monitorze Polskim dnia 18 marca 1949 roku.
Dzisiaj Górki Zachodnie stanowią znakomite miejsce do uprawiania sportów wodnych,
szczególnie żeglarstwa. Przy brzegu Śmiałej Wisły mają swoje miejsce kluby żeglarskie:
Akademicki Klub Morski AZS, Jachtklub im. J. Conrada, Jachtklub Stoczni Gdańskiej,
Jachtklub Morski „Neptun”. Ma też tutaj swoje miejsce Żeglarski Ośrodek Morski Akademii
Wychowania Fizycznego i Sportu. Uczelnia wprowadziła samodzielny przedmiot - żeglarstwo.
Dzięki niemu uprawnienia żeglarza i sternika jachtowego zdobyło blisko 2500 studentów.
W roku 1997 po uzyskaniu terenu uczelnia podjęła się realizacji Narodowego Centrum
Żeglarstwa. Jest ono odpowiednikiem Narodowej Szkoły Żeglarskiej w Quiboron we Francji.
Koszt realizacji całego obiektu wyniósł ok. 18 milionów złotych. Był on finansowany przez
fundusz regionalny Unii europejskiej, MENiS oraz przez samą uczelnię.
Lokalizacja Narodowego Centrum Żeglarstwa okazała się nader trafna. Zalety tego
przedsięwzięcia to przede wszystkim: akwen ujścia Śmiałej Wisły , bliskość otwartej przestrzeni
Zatoki Gdańskiej, bliskość infrastruktury miejskiej, łatwość dotarcia do szlaków wodnych
wiodących do Zalewu Wiślanego i Pojezierza Ostródzkiego. Głównym zadaniem jakie postawiło
sobie centrum jest kształcenie na potrzeby żeglarstwa sportowego, rekreacji żeglarskiej,
prowadzenie badań eksperymentalnych na potrzeby szkolenia żeglarskiego, testowanie
sprzętu, technik żeglowania, organizowanie zgrupowań kadry narodowej lub olimpijskiej , regat
o regionalnym, narodowym lub międzynarodowym zasięgu.
Przed czterema laty, w roku 2005 radni gdańskiego magistratu podjęli uchwałę w sprawie
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Górek Zachodnich oraz rejonu ujścia
Śmiałej Wisły. Uchwała Rady Miasta Gdańska potwierdza zarówno sportowe i rekreacyjne
funkcje tego rejonu jak i istnienie w nim wielu klubów żeglarskich. Przewiduje również
lokalizację hoteli, których wysokość nie może przekraczać 36 metrów. Ponadto, we wschodniej
części tego obszaru plan zakłada powstanie punktu widokowego o pełnej panoramie. Miałby on
obsługiwać także planowaną międzynarodową trasę rowerową.
Na podstawie ksiązki W. Nocnego Stogi, Zapomniana „Wyspa”
Opracowała Maria Drab
2/2