Zapisz jako PDF

Spis treści
1 Wstęp
2 Dozymetria promieniowania neutronowego
2.1 Komory równoważne tkance
2.2 Komory rekombinacyjne
2.3 Wyznaczanie składowych dawki w nieznanych polach promieniowania mieszanego.
3 Parametry przyrządu dozymetrycznego
4 Zasady użytkowania aparatury dozymetrycznej
5 Wzorcowanie przyrządów dozymetrycznych
6 Metody wzorcowania
7 Świadectwo wzorcowania
8 Więcej informacji
Wstęp
Aparatura dozymetryczna to wszelkiego rodzaju przyrządy pomiarowe i sygnalizacyjne służące do
określania zagrożenia pochodzącego od promieniowania jonizującego. Zagrożenie to określa się za
pomocą wielkości takich jak dawka promieniowania, moc dawki promieniowania, skażenia.
Przyrządy pomiarowe muszą być odpowiednio wyskalowane, tak aby wynik pomiaru miał postać
liczbową. Natomiast przyrządy sygnalizacyjne mają jedynie sygnalizować przekroczenie zadanej
wartości mierzonej wielkości, bez podawania wartości liczbowej. Różne konstrukcje przyrządów
dozymetrycznych umożliwiają ich użytkowanie w postaci stacjonarnej lub przenośnej.
Przyrządy pomiarowe mogą być zasilane w sposób sieciowy lub za pomocą baterii. Rozwiązania
konstrukcyjne niektórych urządzeń umożliwiają zamienne stosowanie obu tych sposobów. Każde
urządzenie dozymetryczne ma dwa układy zasilające – niskiego i wysokiego napięcia. Wysokie
napięcie służy do zasilania detektora, natomiast niskie do zasilania układów pomiarowych, układu
prezentacji wyniku oraz układów dodatkowych dołączonych do aparatury.
Układy pomiarowe przyrządów dozymetrycznych pracują w trybie impulsowym lub prądowym.
Układy pomiarowe pracujące w trybie impulsowym składają się ze wzmacniacza impulsów; układu
formujący, układu całkującego oraz miernika częstości impulsów. W takim trybie pracują liczniki
oraz spektrometry.
Pozostałe urządzenia dozymetryczne pracują w trybie prądowym, a układ pomiarowy składa się
wówczas ze wzmacniacza prądu stałego oraz miernika prądu.
Układy dodatkowe, które mogą być dołączone do przyrządów pomiarowych to sygnalizatory,
analizatory, rejestratory, układy zabezpieczające i inne.
W przyrządach dozymetrycznych jako element odpowiedzialny za pomiar mierzonej wielkości,
stosowane są detektory aktywne lub pasywne. W detektorach aktywnych sygnał detektora jest
mierzony w czasie rzeczywistym i może być na bieżąco odczytywany. Wykorzystuje się je do
pomiarów parametrów pola promieniowania i prospektywnego wyznaczania (przewidywania) dawki.
Detektory aktywne wymagają zasilania w czasie pomiaru.
Do najczęściej stosowanych detektorów aktywnych należą komory jonizacyjne, liczniki
proporcjonalne, liczniki Geigera-Muellera, detektory półprzewodnikowe, liczniki scyntylacyjne.
Detektory pasywne dostarczają informacji po dokonaniu ekspozycji. Wynik pomiaru otrzymuje się po
jego zakończeniu i odczytaniu detektora, np. przez jego wygrzanie lub wywołanie. Za pomocą
detektorów pasywnych można w sposób retrospektywny wyznaczyć dawkę pochłoniętą. Nie
wymagają one stosowania zasilania w czasie pomiaru. Do detektorów pasywnych można zaliczyć
detektory termoluminescencyjne (TLD), filmowe, folie aktywacyjne.
Do pomiarów wielkości dozymetrycznych stosuje się następujące rodzaje detektorów:
detektory gazowe (komory jonizacyjne, liczniki proporcjonalne, liczniki Geigera-Müllera),
detektory półprzewodnikowe,
detektory luminescencyjne (liczniki scyntylacyjne),
detektory termoluminescencyjne,
detektory oparte o przemiany chemiczne (detektory filmowe, śladów cząstek),
detektory oparte o przemiany termodynamiczne (kalorymetry).
W detektorach gazowych wykorzystuje się zjawisko jonizacji gazu, czyli powstawania jonów na
skutek oddziaływania promieniowania z cząstkami gazu. W wyniku jonizacji w detektorze pojawia się
informacja pierwotna w formie impulsu elektrycznego lub prądu. Liczba par jonów wygenerowanych
przez cząstkę wpadającą do wnęki detektora zależy od: rodzaju i energii cząstki — wygenerowany
we wnęce ładunek jest proporcjonalny do energii straconej przez przechodzącą cząstkę;
gęstości gazu w detektorze — przy większej gęstości (ciśnieniu) gazu dochodzi do większej
liczby aktów jonizacji;
rodzaju gazu wypełniającego wnękę gazową — w gazach łatwo ulegających jonizacji powstaje
więcej par jonów;
rozmiaru wnęki gazowej — jeśli wnęka jest mniejsza od zasięgu cząstek jonizujących, to liczba
wytworzonych par jonów będzie proporcjonalna do masy gazu we wnęce;
napięcia polaryzującego — przy niskim napięciu część jonów wygenerowanych we wnęce
ulegnie rekombinacji, a więc efektywnie ich liczba będzie mniejsza.
Detektory gazowe stosuje się w urządzeniach do monitoringu stanowiska pracy i środowiska
naturalnego oraz w układach automatycznej kontroli dawki.
Komory jonizacyjne pracują przy niskich napięciach, na ogół w trybie prądowym. Przy najniższych
napięciach jony w komorze mogą rekombinować, prąd komory rośnie ze wzrostem napięcia (bo
zmniejsza się liczba rekombinacji). Przy pewnym napięciu rekombinacja staje się na tyle rzadka, że
praktycznie wszystkie jony docierają do elektrod. Dalsze zwiększanie napięcia nie powoduje już
wzrostu prądu komory, która pracuje w nasyceniu.
Liczniki proporcjonalne pracują w trybie impulsowym, w którym liczba zliczeń jest proporcjonalna do
liczby wpadających cząstek, a amplituda sygnału do energii cząstek. Duże natężenie pola
elektrycznego umożliwia powielanie elektronów na ich drodze do anody.
W liczniku Geigera-Mullera każda wpadająca do wnęki licznika cząstka powoduje wyładowanie
elektryczne w całej jego objętości (duże napięcie i wzmocnienie gazowe).
W detektorach półprzewodnikowych pod wpływem promieniowania zachodzi zjawisko: jonizacji w
ciele stałym. Informację pierwotną stanowi impuls elektryczny lub prąd. Pod wpływem
promieniowania w detektorze półprzewodnikowym powstają nośniki ładunku. Liczba generowanych
par nośników jest większa niż w komorze, a czas ich zbierania znacznie krótszy. Detektory
półprzewodnikowe wymagają chłodzenia ciekłym azotem podczas pracy. Stosuje się je do pomiarów
spektrometrycznych promieniowania X i γ oraz dozymetrii indywidualnej.
W detektorach scyntylacyjnych wykorzystywane jest zjawisko luminescencji. Energia
promieniowania docierającego do scyntylatora jest w nim przetwarzana na energię świetlną. Błyski
świetlne są przetwarzane na sygnały elektryczne w fotopowielaczach lub fotodiodach i wzmacniane.
Liczba powstałych impulsów jest proporcjonalna do liczby padających cząstek a ich amplituda do
energii cząstek. Scyntylatory mogą mieć postać stałą (kryształ) lub ciekłą. Stosuje się je do pomiarów
spektrometrycznych promieniowania α, β i γ. Charakteryzują się większa czułość niż detektory
gazowe, mają niższą rozdzielczość energetyczną niż półprzewodniki.
Detektory termoluminescencyjne są zbudowane z luminoforów termoluminescencyjnych,
zawierających niewielką ilość (0,1 g lub mniej) specjalnie domieszkowanego materiału
dielektrycznego oraz defekty w siatce krystalicznej, które pełnią rolę pułapek lub metastabilnych
poziomów energetycznych. Materiały termoluminescencyjne, które wykorzystuje się do budowy
detektorów TLD to LiF, Li2B4O7, CaF2, i CaSO4.
Domieszki i defekty są rozmieszczone w dość dużej odległości od siebie, więc elektrony nie mogą
swobodnie się przemieszczać od jednej pułapki do drugiej. Po napromienieniu detektora część
elektronów jest chwytana na pułapkach i znajduje się na metastabilnym poziomie energetycznym. Po
ogrzaniu materiału termoluminescyncyjnego elektrony wydostają się z pułapki na wyższy poziom
energetyczny, skąd przechodzą do stanu podstawowego emitując fotony światła widzialnego.
Całkowita energia wyemitowanego światła jest proporcjonalna do energii promieniowania
pochłoniętej w materiale luminoforu. Natężenie tego światła mierzy się za pomocą fotopowielacza w
funkcji temperatury i czasu wygrzewania. Otrzymuje się w ten sposób informację o dawce
pochłoniętej w materiale detektora.
Detektory TLD odczytuje się w specjalnych komorach grzewczych z układem sterowania procesem
wygrzewania. Układ odczytu jest oparty o fotopowielacz i układ liczący. Emitowane światło jest
wzmacniane i przetwarzane na impulsy prądowe, które są następnie zliczane. Po wygrzaniu
detektory TLD są „zerowane” i mogą być wykorzystane ponownie.
Detektory TLD znajdują zastosowanie w dozymetria indywidualna narażenia zewnętrznego,
monitoringu środowiska naturalnego oraz środowiska pracy.
W dozymetrii promieniowania jonizującego stosuje się również detektory wykorzystujące przemiany
chemiczne zachodzące w materiale detektora pod wpływem promieniowania. Wartość wielkości
mierzonej określa się na podstawie liczby cząsteczek, które uległy transformacji. Detektory tego typu
stosuje się np. w dozymetrii indywidualnej, w postaci detektorów filmowych pokrytych jedno- lub
dwustronną warstwą emulsji fotograficznej.
Odczytanie zmierzonej wielkości wymaga wywołania i utrwalenia filmu. Stopień zaczernienia
detektora, który odczytuje się za pomocą densytometru, zależy od energii pochłoniętej przez emulsję
detektora w danym punkcie. Detektory filmowe są detektorami jednorazowymi, po wywołaniu nie
nadają się do ponownego użytku.
Wielkości dozymetryczne mogą być mierzone poprzez pomiar energii cieplnej wygenerowanej przez
promieniowanie. Energia pochłonięta przez materiał detektora wskutek oddziaływania
promieniowania jonizującego zostaje zamieniona w ciepło, powodując wzrost temperatury w układzie
detektora.
Temperatury mierzone w kalorymetrach są niewielkie, więc technika ta może być wykorzystywana
tylko przy dużych mocach dawki.
Detektory oparte o przemiany termodynamiczne wykorzystuje się do pomiarów absolutnej wartości
dawki pochłoniętej oraz dozymetrii promieniowania elektronowego i wiązek akceleratorowych.
Osobną klasę detektorów promieniowania, stanowią detektory wykorzystywane do dozymetrii
promieniowania neutronowego. Polega ona na detekcji naładowanych produktów reakcji jądrowych,
w których uczestniczą neutrony lub protonów odrzutu z rozproszeń neutronów na jądrach wodoru.
Prawdopodobieństwo zajścia takiej reakcji zależy od energii neutronów. Każdy detektor neutronowy
jest kombinacją materiału, z którym oddziałuje neutron oraz jednego z detektorów promieniowania,
analogicznych do detektorów promieniowania β czy γ. Promieniowaniu neutronowemu zawsze
towarzyszy promieniowanie gamma.
Detektory neutronowe można podzielić na dwie klasy — o czułości na promieniowanie gamma niższej
od czułości na neutrony oraz o równej czułości na oba rodzaje promieniowania.
Detektory promieniowania neutronowego umożliwiają wyznaczenie gęstości strumienia, energii i
kierunku padania cząstek występujących w danym polu promieniowania oraz obliczenie wielkości
dozymetrycznych. Zaletą takiego rozwiązania jest obszerność uzyskiwanej informacji, możliwość
wyliczenia różnych wielkości dozymetrycznych. Natomiast wadą trudność przeprowadzenia
pomiarów spektrometrycznych i kierunkowych dla poszczególnych składowych promieniowania
mieszanego. Ten problem można rozwiązać poprzez wykorzystanie przyrządów, których sygnał
zależy od współczynnika jakości i jest przeliczalny na
(liczniki proporcjonalne równoważne
tkance i komory rekombinacyjne). Ich zaletą jest możliwość szybkiego wyznaczenia wielkości
dozymetrycznych w polach o praktycznie dowolnym składzie i energii. Do wad należy zaliczyć fakt
uzyskiwania wartości uśrednionych prowadzący do stratya części informacji parametrach fizycznych
pola.
Dozymetria promieniowania neutronowego
Do detekcji neutronów termicznych stosuje się liczniki proporcjonalne napełnione gazowym
trójfluorkiem boru BF3, wzbogacanym w 10B. W idealnym liczniku obie cząstki, będące produktami
reakcji (7Li i α) powinny zatrzymać się w gazie licznika, dając jeden impuls o amplitudzie
odpowiadającej energii reakcji Q. W rzeczywistości, niektóre z tych cząstek zostają pochłonięte w
ściankach licznika, dając ciągłe widmo amplitudy impulsów.
W liczniku rejestrowane są również impulsy pochodzące od promieniowania gamma. Mają one niższą
amplitudę i mogą być dyskryminowane przez odpowiednie ustawienie progu zliczania. Niestety są
one wrażliwe na niestabilność zasilacza oraz wibracje i wstrząsy.
Do detekcji neutronów prędkich stosuje się następujące rodzaje detektorów:
1. Remomierz
Detektor neutronów termicznych umieszczony wewnątrz moderatora, składającego się z kilku
warstw (na ogół dwie warstwy polietylenu przedzielone plastikiem zawierającym bor 10B lub
warstwą kadmu). Jako detektor neutronów termicznych najczęściej stosuje się licznik BF3 lub
3He. Odpowiedź remomierzy jest akceptowalnie równomierna, w zakresie do 10 MeV. Dla
wyższych energii remomierze zaniżają wartości H*(10) nawet o 40%. W polach
promieniowania wielkich energii stosuje się remomierze z warstwą ołowiu pod zewnętrzną
warstwą polietylenu.
2. Kula Bonnera
Zestaw kul moderujących o różnej średnicy, z detektorem neutronów termicznych,
umieszczanym kolejno w poszczególnych kulach. Neutrony prędkie są spowalniane w
moderatorze i część z nich dociera do detektora jako neutrony termiczne, podczas gdy
neutrony termiczne, które początkowo występowały w widmie neutronów, są wychwytywane w
moderatorze. Maksimum odpowiedzi detektora występuje przy różnych energiach dla różnych
kul, przesuwając się w stronę wyższych energii dla kul o większej średnicy.
3. Detektory pęcherzykowe
Zawierają krople przegrzanej cieczy, zawieszone w żelu. Pod wpływem promieniowania o
wysokim LET krople odparowują, tworząc pęcherzyki utrzymywane przez żel. Liczba
pęcherzyków jest miarą dawki pochłoniętej w detektorze. Liczbę pęcherzyków odczytuje się,
albo optycznie ze zdjęcia detektora, albo metodą ultradźwiękową. Umożliwiają wyznaczenie
średniej wartości
w zakresie energii od 100 keV do ok. 10 MeV. Poza tym zakresem
poważnie zaniżają wartości H*(10). Są nieczułe na promieniowanie γ.
4. Detektory wykorzystujące reakcje jądrowe
Wykorzystują reakcje jądrowe generowane przez neutrony prędkie:
3
He + n → 3H + p
6
Li + n → 3H + α
Reakcję z 3He(n,p) wykorzystuje się przede wszystkim w licznikach proporcjonalnych. Reakcję
6
Li(n,α) wykorzystuje się przede wszystkim w detektorach scyntylacyjnych zawierających 6Li.
Oprócz kryształów scyntylacyjnych z LiJ, wykorzystuje się włókna światłowodowe ze szkła
zawierającego lit (wzbogacony w 6Li). W spektrometrii neutronów stosowane są detektory o
budowie kanapkowej, w których cienka warstwa fluorku litu, lub innego materiału
zawierającego 6Li, jest umieszczana między dwoma warstwami detektora
półprzewodnikowego.
5. Liczniki i scyntylatory rejestrujące protony odrzutu
Najczęściej zachodzącym oddziaływaniem neutronów jest rozproszenie sprężyste, przede
wszystkim na jądrach wodoru. Proton odrzutu może przejąć całą energię neutronu, więc
widmo energii rejestrowane przez detektor oparty na rejestracji tych protonów jest widmem
ciągłym. Do generacji i rejestracji protonów odrzutu wykorzystuje się scyntylatory organiczne i
liczniki proporcjonalne napełnione wodorem.
6. TEPC
Licznik proporcjonalny równoważny tkance (Tissue equivalent proportional counter), z
elektrodami wykonanmi z materiału równoważnego tkance oraz wypełniony mieszanką gazową
dozymetrycznie równoważną tkance. Umożliwia wyznaczenie rozkładu dawki pochłoniętej
, względem tzw. energii linealnej, zdefiniowanej jako stosunek energii przekazanej materii
w rozpatrywanym obszarze przy pojedynczym oddziaływaniu cząstki, do średniej cięciwy tego
obszaru. Liczniki TEPC są napełniane gazem o obniżonym ciśnieniu, tak, aby masa zawartego
w nich gazu była równoważna masie tkanki w subkomórkowych strukturach o rozmiarach od
ułamka µm do kilku µm. Stosowane do badań w zakresie mikrodozymetrii. Z rozkładu
można wyznaczyć współczynnik jakości promieniowania mieszanego o nieznanym składzie,
oraz
w takim polu.
Komory równoważne tkance
Komory takiej samej konstrukcji jak w dozymetrii promieniowania gamma, wykonane z materiałów
dozymetrycznie równoważnych tkance. Wypełnione gazem równoważnym tkance (mieszanina gazu
węglowodorowego z CO2 i azotem). Komora mierzy sumaryczną dawkę promieniowania
neutronowego i gamma, więc do wyznaczania składowych dawki używa się dwóch detektorów
–nieczuły na neutrony (licznik Geigera-Mullera, bezwodorowe komory jonizacyjne) i o zbliżonej
czułości na neutrony i promieniowanie gamma.
Komory rekombinacyjne
Ciśnieniowe komory jonizacyjne, napełnione gazem, w którym zachodzi zjawisko lokalnej
rekombinacji jonów. Komora pracuje w trybie rekombinacji lokalnej, jeśli czas zbierania jonów jest
krótszy od czasu potrzebnego na dyfuzję jonów z torów poszczególnych cząstek i zbliżenie do jonów
z torów innych cząstek. Rekombinacja lokalna, a zatem i kształt charakterystyki prądowonapięciowej w tym procesie, zależy od lokalnej gęstości jonizacji. Z kształtu zmierzonej
charakterystyki, można uzyskać informacje o dawkach od poszczególnych rodzajów promieniowania
w polu promieniowania mieszanego.
Wyznaczanie składowych dawki w nieznanych polach promieniowania
mieszanego.
Dla celów dozymetria indywidualnej promieniowania neutronowego stosuje się:
Detektory śladów cząstek:
W tej technice przelicza się ilość śladów cząstek naładowanych, które uszkodziły powierzchnię
detektora na dawkę pochłoniętą. Najczęściej stosowanym materiałem jest polimer
węglowodorowy CR‑39.
Detektory termoluminescencyjne TLD
Dwa dozymetry TLD LiF:Mg,Ti o innym składzie izotopowym litu (7Li oraz 6Li), dzięki czemu
uzyskuje się różną czułość na neutrony termiczne. Detektor zawierający 7Li jest praktycznie
nieczuły na neutrony, ma dużą czułość na promieniowanie gamma. Detektor zawierający 6Li
ma dużą czułość na neutrony termiczne. Obydwa detektory umieszczone są w specjalnej
kasecie. Jedna ze ścian tej kasety (nie przylegająca do ciała człowieka) zawiera domieszkę
kadmu lub boru, która powoduje silne absorbowanie neutronów termicznych pochodzących z
pola promieniowania. Neutrony prędkie w skutek oddziaływania z ciałem człowieka są
spowalniane do neutronów termicznych. Neutrony termiczne odbite od tkanki są rejestrowane
przez detektor zawierający 6Li.
Wskazania dozymetrów zależą od energii neutronów, wymagana jest kalibracja tych detektorów we
wzorcowych polach promieniowania.
Parametry przyrządu dozymetrycznego
Do podstawowych parametrów przyrządów dozymetrycznych nalezą:
zakres pomiarowy,
zakres energetyczny,
charakterystyka kierunkowa,
bieg własny,
podzakresy pomiarowe,
błąd pomiaru,
rodzaj detektora,
powierzchnia czynna detektora (okna),
gęstość powierzchniowa detektora (okna),
napięcie pracy detektora,
wymiary detektora,
sposób zasilania,
wymiary,
masa.
Zasady użytkowania aparatury dozymetrycznej
Przed rozpoczęciem użytkowania przyrządu dozymetrycznego należy zapoznać się z jego instrukcją
obsługi, danymi technicznymi oraz podstawowymi zasadami obsługi.
Następnie należy zapoznać się ze świadectwem wzorcowania, sprawdzić i ocenić stan źródła
zasilania, bieg własny, który należy porównać z danymi producenta.
Przed każdorazowym użyciem należy sprawdzić czy przyrząd jest sprawny.
Podczas użytkowania przyrządu dozymetrycznego należy pamiętać, że nie reaguje on natychmiast na
zmianę natężenia promieniowania. Należy również chronić przyrząd przed wstrząsami, udarami i
wilgocią. Nie wolno dotykać powierzchnią detektora do sprawdzanych powierzchni, które mogą być
skażone.
Niektóre typy detektorów w polach o wysokiej mocy dawki mogą zaniżać wskazania.
Należy bezwzględnie przestrzegać obowiązujących przepisów prawa dotyczących użytkowania i
wzorcowania przyrządów dozymetrycznych.
Wzorcowanie przyrządów dozymetrycznych
Zgodnie z definicją Miedzynarodowego Słownika Podstawowych i Ogólnych Terminów Metrologii
(International Vocabulary of Basic and General Terms in Metrology (VIM – 1993); wydanie polskie –
Miedzynarodowy Słownik Podstawowych i Ogólnych Terminów Metrologii. GUM 1996), wzorcowanie
to zbiór operacji ustalających, w określonych warunkach, relację między wartościami wielkości
mierzonej wskazanymi przez przyrząd pomiarowy lub układ pomiarowy albo wartościami
reprezentowanymi przez wzorzec miary lub przez materiał odniesienia, a odpowiednimi wartościami
wielkości realizowanymi przez wzorce jednostki miary[1].
W Polsce, zgodnie z obowiązującymi przepisami (Ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe,
tekst jednolity Dz. U. z 2007 r., Nr 42., poz. 276 z późniejszymi zmianami), przyrządy dozymetryczne
stosowane do kontroli i oceny narażenia, niepodlegające obowiązkowi kontroli metrologicznej
określonej w przepisach o miarach, powinny posiadać świadectwo wzorcowania. Świadectwo
wzorcowania wydaje laboratorium pomiarowe posiadające akredytację otrzymaną na podstawie
odrębnych przepisów.
Wzorcowanie sprzętu dozymetrycznego przeprowadza się nie rzadziej niż:
w przypadku sprzętu dozymetrycznego nieposiadającego kontrolnego źródła
promieniotwórczego - raz na 12 miesięcy;
w przypadku sprzętu dozymetrycznego posiadającego kontrolne źródło promieniotwórcze - raz
na 24 miesiące.
Metody wzorcowania
Wzorcowania przyrządów dozymetrycznych wykonuje się we wzorcowych polach promieniowania
porównując wskazania przyrządu wzorcowanego ze wskazaniami przyrządu wzorcowego.
Podczas wzorcowania należy uwzględnić następujące rodzaje niepewności:
niepewność wartości umownie prawdziwej: wg świadectwa wzorcowania,
niepewność dokładnego umieszczenia przyrządu wzorcowego i badanego,
niepewność wynikająca z różnych odległości pomiarowych,
niepewność współczynnika przeliczeniowego,
niepewność wynikająca z niejednorodności pola promieniowania w płaszczyźnie pomiarowej
przekroju wiązki, spowodowana jej rozbieżnością,
niepewność spowodowana jednoczesnym napromienianiem kilku dawkomierzy,
niepewności wynikające z uproszczonych procedur,
niepewność wynikająca z długoterminowej zmiany odpowiedzi przyrządu.
Świadectwo wzorcowania
Świadectwo wzorcowania wystawione przez akredytowane laboratorium wzorcujące powinno
zawierać:
tytuł,
nazwę i adres laboratorium,
niepowtarzalną identyfikację świadectwa,
nazwę i adres klienta,
identyfikację zastosowanej metody wzorcowania,
opis, stan i jednoznaczną identyfikację obiektu wzorcowania,
datę wzorcowania,
szczegóły dotyczące użytych źródeł promieniowania i wtórnych przyrządów wzorcowych,
opis warunków wzorcowania,
wyniki wzorcowania,
niepewność pomiaru,
dowód, ze zapewniono spójność pomiarową wzorca z wzorcem wyższego rzędu,
nazwisko, funkcję i podpis osoby autoryzującej,
specjalne spostrzeżenia.
Więcej informacji
ISO/IEC 17025:2005, Ogólne wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i
wzorcujących.
Dokumenty Polskiego Centrum Akredytacji:
PN-ISO 4037-1:2002; Wzorcowe promieniowanie rentgenowskie i gamma do kalibracji
dawkomierzy i mierników mocy dawki oraz do określania ich charakterystyk
energetycznych -- Część 1: Charakterystyki promieniowania oraz metody jego
wytwarzania.
PN-ISO 4037-2:2002; Wzorcowe promieniowanie rentgenowskie i gamma do kalibracji
dawkomierzy i mierników mocy dawki oraz do określania ich charakterystyk
energetycznych -- Część 2: Dozymetria w ochronie przed promieniowaniem w zakresie
energii od 8 keV do 1,3 MeV oraz od 4 MeV do 9 MeV.
PN-ISO 4037-3:2004; Wzorcowe promieniowanie rentgenowskie i gamma do kalibracji
dawkomierzy i mierników mocy dawki oraz do określania ich charakterystyk
energetycznych -- Część 3: Wzorcowanie dawkomierzy otoczenia i dawkomierzy
indywidualnych oraz określanie ich charakterystyk energetycznych i kierunkowych.
PN-ISO 7503-1:2004 Ocena skażeń powierzchni -Część 1: Emitery beta (maksymalna
energia beta większa niż 0,15 MeV) i emitery alfa.
ISO 8529-1, Reference Neutron Radiations - Part 1: Characteristics and Methods of Production
(2001).
ISO 8529-2, Reference Neutron Radiations – Part 2: Calibration Fundamentals Related to the
Basic Quantities *Characterizing the Radiation Field (1998).
ISO 8529-3, Reference Neutron Radiations - Part 3: Calibration of Area and Personal
Dosemeters and the Determination of Their Response as a Function of Energy and Angle
of Incidence.(1998).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie wymagań dotyczących
sprzętu dozymetrycznego Dz. U. 2002.239.2032
International Vocabulary of Basic and General Terms in Metrology (VIM – 1993); wydanie
polskie — Miedzynarodowy Słownik Podstawowych i Ogólnych Terminów Metrologii. GUM
1996
1. ↑ International Vocabulary of Basic and General Terms in Metrology (VIM – 1993); wydanie
polskie – Miedzynarodowy Słownik Podstawowych i Ogólnych Terminów Metrologii. GUM 1996