Strona 44-45 - Na skrzydłach sztuki

44 DESIGN
WITTCHEN/wiosna–lato 2011
ŚWIAT ZWIERZĄT INSPIRUJE
ARTYSTÓW OD WIEKÓW. PRÓBA
OGARNIĘCIA POPRZEZ SZTUKĘ
GENIUSZU PRZYRODY WYNIKA
NIE TYLKO Z CHĘCI POZNANIA
JEJ SEKRETÓW, ALE PRZEDE WSZYSTKIM
Z PRAGNIENIA ODTWORZENIA PIĘKNA
KSZTAŁTÓW, FAKTUR I BOGACTWA
KOLORÓW NATURY.
Tekst: Gabriel Blausz
45
Szczególne miejsce w świecie rzeźby od za
wsze zajmowały ptaki. Przyglądając się skrzy
dlatej menażerii, nie sposób nie zauważyć,
że większość gatunków prezentuje się niczym
dzieła sztuki. Ich zazwyczaj pełne korpusy,
wsparte na nieprzystających do ciała cienkich
nogach wyglądają jak figury na rachitycznych
postumentach. Jedne z pierwszych wyobra
żeń ptaków rzeźby zafascynowanych nimi
twórców regionalnych były wyjątkowo funk
cjonalne. Nie tylko oddawały najmniejsze
detale kształtu i kolor oryginału, ale przybliża
ły również cechy zwierzęcia często przy
bierały formy gwizdków naśladujących
naturalne dźwięki wydawane przez dany
gatunek. Co więcej, jako przedmioty tworzo
ne przez artystów ludowych były ważnym
elementem folkloru. Nadal można znaleźć
rzemieślników, którzy z pietyzmem odtwarzają
ptasie figury, dzisiaj jednak pozostają oni
poza głównym nurtem sztuki, a ich dzieła
zdobią głównie stragany jarmarków.
Choć we współczesnym wzornictwie ludo
wy figuratywizm coraz częściej ustępuje
miejsca abstrakcji, to zamiłowanie do wyko
rzystywania ptasich motywów jest wciąż żywe.
Ptaki, symbolizujące wolność myśli i utożsa
miane z boską tajemnicą, stanowią dla rzeź
biarzy temat wyjątkowo wdzięczny. Sekretom
zwierzęcej natury mogą oni przypisywać
różnorakie treści i znaczenia. Z pewnością
również ta swoista swoboda twórcza wpływa
na sympatię artystów do niezwykłych, skrzy
dlatych stworzeń.
TALENT Z KOLOROWEGO SZKŁA
Jedną z najciekawszych realizacji tej tendencji
jest twórczość Oivy Toikki, lidera grupy twór
ców ze słynnej wioski hutniczej Nuutajärvi.
W 1973 roku światło dzienne ujrzała pierwsza
kolekcja szklanych ptaków fińskiego artysty.
Swoje zamiłowanie do tych zwierząt Toikka
tłumaczy fascynacją opływowymi kształtami
ich ciał. Nic w tym dziwnego, pękate brzuchy
zwierząt budzą wyjątkowo silne skojarzenia
z formami wyrobów hutniczych. O atrakcyj
ności serii decyduje jednak coś jeszcze.
Niuanse wzorów, odcieni i głębia kolorów każ
dego egzemplarza uświadamiają, że ptasia
rzeźba daje możliwość nieograniczonej pracy
z kolorem. To przecież właśnie te zwierzęta,
jak żadne inne, przybierają w naturze niezli
czoną ilość barwnych odsłon. W kolekcjach
Toikki nie znajdziemy dwóch identycznych
figur, każda jest unikatowa, ręcznie malowana
przez autora.
SIŁA PROSTOTY
Z figurek łabędzi, bażantów, sów, kaczek czy
gołębi artysta uczynił wizytówkę fińskiego
rzemieślnictwa, natomiast jego uczniowie
sprawili, że kolekcje szklanych ptaków ucho
dzą dziś za wzorcowy przejaw skandynaw
skiego artyzmu. Od lat kraje nordyckie słyną
z wyrafinowanej prostoty zarówno przedmio
tów codziennego użytku, jak i dzieł sztuki.
Często też jeden obiekt pełni obie te funkcje.
Nie inaczej jest w przypadku fińskiego pta
siego gaju. Projekty Mattiego Klenella, wzoro
wane na srokach złodziejkach, to artystyczne
wizje, które jednocześnie mają odgrywać
praktyczną rolę… szkatułek na biżuterię. Po
mysł na metaforyczne oddanie charakteru
sroki (jej słabości do drogocennych drobia
zgów) i skojarzenie z jej wyglądem (poprzez
czerń i biel wykorzystywanego szkła) za
chwyca oryginalnością. Dzieła tego twórcy
dowodzą także, że ptaki to wymarzona inspi
racja dla artystów hołdujących ascezie form.
Już minimalny zarys kształtów nieodparcie
kojarzy nam się z konkretnym zwierzęciem.
Dzieje się tak między innymi dzięki płynności
linii, którą fińscy artyści uzyskują, wykorzy
stując szkło najgładszy z materiałów.
Twórcy z Nuutajärvi zgodnie twierdzą,
że wielość odcieni i form, jakie nadają
swoim dziełom, nawiązuje do różnorodności
ludzkich charakterów. Ponoć wśród wielo
barwnych i długodziobych projektów Anu
Penttinen każdy odbiorca odnajdzie ten od
powiadający własnej osobowości lub nastro
jowi. Spoglądając na różnorodność ptasich
figur z fińskiej huty, można odnieść wrażenie,
że o ile celem ludowej sztuki figuratywnej
było dążenie do perfekcji odtworzenia każ
dego detalu ptasiej anatomii, o tyle wzornic
two z hut Nuutajärvi dzięki uproszczeniu
formy i bogactwu barw ucieka od radykal
nego figuratywizmu ku metaforom. Dzieje się
tak dlatego, że twórcy pragną, aby ich dzieła
nie tylko były precyzyjnie wykonane, ale
przede wszystkim by intrygowały sięgającego
po konkretną figurkę człowieka. I prawdopo
dobnie właśnie to decyduje o wciąż rosnącej
popularności szklanych ptaków.
„Z miłości do ptaków
człowiek zbudował klatki”
– głosi popularne powiedzenie. Wiele w nim
dezaprobaty dla ludzkiego egoizmu,
ale i umiłowania piękna ptasich kształtów
oraz barwnego upierzenia.