1 INFORMACJA NT. PRZENIESIENIA SIEDZIBY MUZEUM

INFORMACJA NT. PRZENIESIENIA SIEDZIBY MUZEUM KATYNSKIEGO
DO KAPONIERY W CYTADELI WARSZAWSKIEJ
Na podstawie decyzji Ministra Obrony Narodowej ogłoszonej na konferencji
w dniu 17 września 2008 r. Muzeum Katyńskie, będące oddziałem Muzeum Wojska
Polskiego, przeniesione zostanie z dotychczasowej lokalizacji w Forcie IX
Czerniakowskim przy ul. Powsińskiej 13, do nowej siedziby w zabytkowej kaponierze
w Cytadeli Warszawskiej.
Gromadzone przez dziesiątki lat przez Rodziny Katyńskie pamiątki-relikwie po
zamordowanych
bliskich, wydobyte z
Dołów Śmierci w
Katyniu, Miednoje,
Charkowie, Bykowi i w
innych miejscach kaźni
a także inne dowody
dokumentujące
sowieckie zbrodnie
znajdą tutaj godne
miejsce upamiętniające
martyrologię
dziesiątek tysięcy
polskich oficerów,
policjantów,
funkcjonariuszy służb
mundurowych oraz
cywilów.
Kaponiera – widok z ul. Wybrzeże Gdyńskie
Muzeum Katyńskie w Cytadeli Warszawskiej, będącej symbolem represji
zaborcy rosyjskiego (władze carskie więziły tu łącznie blisko 40 tys. osób), ważnym
miejscem w historii walk o niepodległość i w dziejach odrodzonego Wojska
Polskiego, stanie się elementem narracji historycznej o losach Polaków na
Wschodzie na przestrzeni ostatnich dwóch stuleci, prezentowanej przez istniejące już
na tym terenie Muzeum X Pawilonu, Bramę Straceń z zachowanym fragmentem
szubienicy, Drogę Skazańców i symboliczny cmentarz ofiar caratu.
Budowle kaponiery wraz z odcinkiem muru Carnot’a i baterią barkową —
zostały wzniesione w ramach budowy Cytadeli Aleksandrowskiej w latach 1832-34,
wg projektów z lat 1818-25, autoryzowanych przez gen. Iwana Dehna. Zlokalizowane
są w południowo-wschodnim narożu Cytadeli (u zbiegu ulic Wybrzeże Gdyńskie i
Rafała Krajewskiego). Omawiany zespół składa się z dwóch elementów:
A. zasadniczego, kubaturowego składającego się z: dwukondygnacyjnej budowli
bojowej — kaponiery oraz poterny; sklepionych. Kaponiera na planie wydłużonego
prostokąta z półokrągłą ścianą krótszego boku, dostępna od strony dziedzińca
1
przez poternę pod wałem Bastionu I, poprowadzoną wzdłuż muru oporowego
profilu końcowego tegoż wału.
B. uzupełniającego, liniowego: muru Carnot’a — muru ze strzelnicami przebiegającego u podnóża skarpy wału Bastionu I oraz bloku baterii barkowej –
broniącej podejścia do Bramy Nowomiejskiej Cytadeli, składającego się z pięciu
otwartych kazamat.
W Cytadeli znajdzie także swą nowoczesną siedzibę Muzeum Wojska
Polskiego wraz z ekspozycją plenerową techniki wojskowej, zapleczem
konferencyjnym, dydaktycznym, naukowo-badawczym, magazynami i pracowniami
konserwatorskimi (działającymi także na potrzeby Muzeum Katyńskiego) oraz
reprezentacyjnym placem dla uroczystości wojskowych i państwowych. Na obszarze
tym powstanie także amfiteatr, miejsca dla pokazów wojskowych i rekonstrukcji
historycznych oraz tereny rekreacyjne. Po opuszczeniu innych, zabytkowych
budynków przez instytucje wojskowe, przeniesione zostanie tutaj także Wojskowe
Centrum Edukacji Obywatelskiej wraz z Wojskowymi Biurami: Badań Historycznych
i Badan Socjologicznych.
Wstępna koncepcja urbanistyczno-architektoniczna kompleksu Muzeum Wojska Polskiego w Cytadeli aut. WXCA Sc
Szczepan Wroński, Wojciech Conder – I nagroda w konkursie
2
W ten sposób i w tak symbolicznym miejscu dla historii walk o niepodległość
Polski, powstanie otwarty i atrakcyjny dla mieszkańców i turystów kompleks
zabytkowo-parkowy o charakterze historyczno-wojskowym i rekreacyjnym, co
pozwoli także ostatecznie zabezpieczyć ten zabytkowy i unikatowy w skali
europejskiej zespół architektury obronnej.
W sierpniu 2009 r. rozstrzygnięty został międzynarodowy konkurs na
koncepcję urbanistyczno-architektoniczną kompleksu Muzeum Wojska Polskiego
w Cytadeli Warszawskiej. Zwycięskiej pracowni WXCA s.c. powierzone zostanie
opracowanie kompletnej dokumentacji projektowej kompleksu MWP. Budowa
nowych obiektów dla Muzeum WP wraz z niezbędną infrastrukturą przewidziana jest
na lata 2011- 2015.
Zaadaptowanie budynku kaponiery na siedzibę Muzeum Katyńskiego
realizowane jest na podstawie odrębnego harmonogramu. Po formalnym przejęciu
(w czerwcu 2009 r.) obiektu przez Muzeum Wojska Polskiego, uzyskaniu zgody
Konserwatora Zabytków i pozwolenia na budowę przeprowadzone zostaną w nim
zabezpieczające prace remontowe (remont dachu, likwidacja przyczyn i skutków
zawilgocenia murów). Uwzględniając wnioski środowiska Rodzin Katyńskich,
Muzeum Wojska Polskiego przeprowadzi otwarty, międzynarodowy Konkurs na
koncepcję programowo-przestrzenną Muzeum Katyńskiego w budowli i otoczeniu
kaponiery w Cytadeli Warszawskiej. Do składu sądu konkursowego, oprócz
muzealników i architektów ze Stowarzyszenia Architektów Polskich SARP,
zaproszeni zostali także przedstawiciele, Federacji Rodzin Katyńskich, Polskiej
Fundacji Katyńskiej, Ogólnopolskiego Stowarzyszenia „Rodzina Policyjna 1939 r,
Instytutu Katyńskiego oraz Wojskowego Biura Badań Historycznych. Po
rozstrzygnięciu konkursu, opracowaniu dokumentacji projektowej i uzyskaniu
niezbędnych zezwoleń, przeprowadzone zostaną prace adaptacyjne budynku,
których zakończenie oraz otwarcie Muzeum zaplanowane zostały na rok 2012.
Szacowane koszty przystosowania budynku kaponiery na potrzeby Muzeum
Katyńskiego, jego wyposażenia oraz aranżacji ekspozycji stałej wynoszą ok. 12 mln
złotych. Środki finansowe w tej wysokości zostały zarezerwowane na celową dotację
inwestycyjną w Centralnym Planie Inwestycji Budowlanych MON w latach 2010 2012.
Ekspozycja stała Muzeum Katyńskiego zostanie także odzwierciedlona
w tworzonym obecnie serwisie internetowym, wirtualnym Muzeum Katyńskim oraz
w programach i filmach edukacyjnych adresowanych głównie do młodzieży.
3