Eliminacja drgań

42 | ZENNOWACJE
ZENNOWACJE |
Eliminacja drgań
Rys.2
 niewłaściwe zestawienie opony z obrę­
Zenon Majkut
czą (np. obrócenie opony na obręczy
Wimad spółka jawna
już po ich fabrycznym zmontowaniu)
Każdy wirujący element samochodu
może generować drgania. Dotyczy to
przede wszystkim kół jezdnych i ciężkich
tarcz lub bębnów hamulcowych, co omawialiśmy ostatnio na przykładzie Astona
Martina
bądź brak optymalizacji (Match) pod­
czas operacji montażu i wyważania kół
w to elementy układu kierowniczego, na
w fabryce;
które drgania przenoszą się w wyniku re­
 niewłaściwy montaż lub centrowanie
 uszkodzona konstrukcja nośna opony
Rys.8
przenoszonych na nadwozie. Lista części
i materiałów niezbędnych do pełnego wy­
konania operacji jest pokazana na rys. 1.
 przemieszczające się w oponie ciała
Pierwszą możliwością jest wymiana
stałe (piasek, brud, kawałki gumy lub
koła sterowego z zainstalowaniem tłu­
nych w samochodzie są jego koła i bez­
oczywiście wyważarka. Zwykła jej wersja
pasta montażowa) lub płyny (woda,
mika izolującego je od drgań wału kie­
pośrednio współpracujące z nimi pod­
potrafi poradzić sobie z większością tego ro­
pozostałości płynów uszczelniających).
rownicy. Przekładka ta zwiększa masę
zespoły. Wspominaliśmy już w tym cyklu
dzaju problemów, a całe ich spektrum po­
(w maju) o wywoływanych przez części
zwala rozwiązać wyważarka wyposażona
Po zweryfikowaniu i usunięciu tych ewentu­
bezwładności zmniejsza wrażliwość na
silnika, układu napędowego i kierowni­
w tzw. test drogowy (docisk rolką badanego
alnych nieprawidłowości, lecz jeszcze przed
drgania (rys. 2).
czego (na zasadzie rezonansu) drganiach
koła). Działa ona w zakresie niskich często­
końcowym wyważaniem koła, trzeba prze­
o częstotliwości 35-50 Hz. Niezależnie
tliwości (10-20-25 Hz), czyli właściwych
prowadzić test drogowy, analizujący tzw. si-
jednak od tego, jak również od marki
dla drgań powodowanych przez koła.
łę promieniową na wyważarce posiadają­
koła kierownicy. Zwiększenie momentu
 zainstalowanie wkładki do poduszki
cej taką funkcję (np. Hunter GSP 9700).
etc., zawsze poszukiwanie przyczyn drgań
back proponuje blokowe, kompleksowe
Użycie rolki z dociskiem 635 kG pozwala
rozwiązanie omawianego problemu. Pro­
na wykrycie niejednorodności siły promie­
 wymiana tylnych tulejek w przednich
cedura rozpoczyna się tradycyjnie od jaz­
niowej, nazywanej też niejednorodnością
wahaczach (należy zwrócić uwagę na
dy próbnej. Ma ona zweryfikować rekla­
sztywności promieniowej. Po tym pomiarze
położenie występu (1) w montowanej
macje klienta dotyczące odczuwalnych
oscylacja siły promieniowej (wariacja) po­
tulei) (rys. 6, 7),
winna się zawierać w granicach do:
opon i eliminacja ich wad spowodowa­
• 5,5 kG dla pierwszej harmonicznej
fabryczne położenie
podpory wału
napędowego
śruba
zawieszenia silnika (rys. 3),
Producent samochodu Subaru Out­
drgań. Drugim jej celem jest rozgrzanie
Rys.9
Następne operacje to:
i modelu samochodu, koncepcji napędu
Autonaprawa | PAździernik 2011
Rys.7
jące do zniesienia lub wyizolowania drgań
lub odkształcona obręcz;
rozpoczynamy od kół. Niezbędna jest tu
15-20-kilometrowej trasy ciśnienie w ko­
Rys.6
Rozpoczynamy teraz czynności zmierza­
Nie zawsze przyczyną drgań odczuwa­
nacja flat-spots). Przed rozpoczęciem
Rys.5
zonansu).
koła na wyważarce;
ważarka;
nych np. długim postojem auta (elimi­
Rys.4
minimum 5 mm
odstępu ciężarka
od wiązki przewodów
 nieskalibrowana lub uszkodzona wy­
 wymiana sprężyn zawieszenia prze­
kładni kierowniczej (rys. 4 i 5),
nowe położenie podpory
wału napędowego
Rys.10
 zmiana pozycji podpory wału napędo­
wego (rys. 8, 9),
(R1H),
 zamontowanie dodatkowych wkładek
• 4,5 kG dla drugiej harmonicznej
mocowanie tulei
tylnej ramy
pomocniczej
Rys.11
istniejąca wkładka
tulei we właściwej
pozycji
miejsce mocowania
wkładki tylnej
ramy pomocniczej
tylna rama
pomocnicza
wkładka tylna
ramy pomocniczej
podkładka tylnej
ramy pomocniczej
dolny odbijak
tylnej ramy
pomocniczej
w poduszkach mocujących ramę tylnego
(R2H).
zawieszenia do nadwozia (rys. 10, 11).
łach doprowadza się do wartości zaleca­
Jeśli maszyna zasugeruje optymalizację
nych dla tegoż modelu.
geometryczną, należy wykonać ją zgodnie
Całość kończy kolejna 15-20-kilometro­
wkładka tulei
tylnej ramy
pomocniczej
mocowanie wkładki
w wolnym miejscu
tylnej ramy
pomocniczej
T1
Po powrocie sprawdza się niewywa­
ze wskazówkami oprogramowania. Opty­
wa jazda próbna. Jej satysfakcjonującym
żenie statyczne i dynamiczne, czyli doko­
malizacja jest bezcelowa, gdy oscylacja
wynikiem powinien być brak drgań ge­
nuje oceny niejednorodności masy, przy
siły promieniowej wynika z uszkodzenia
nerowanych przez pojazd, jeśli nie liczyć
pozostawieniu zamontowanych fabrycznie
bądź wady produkcyjnej opony lub obrę­
tych, których nie odfiltruje zawieszenie,
plikowanych konstrukcjach ryzyko ich po­
albo proponują rozwiązania doraźne i nie
ciężarków wyważających, jeśli nie były
czy. Wtedy trzeba niestety wymienić odpo­
a zależnych wyłącznie od nawierzchni
jawienia się jest większe. Jeśli porównamy
zawsze skuteczne.
one nigdy demontowane. W przeciwnym
wiedni element.
drogi. Całkowity czas operacji izolujących
choćby liczbę elementów uczestniczących
Generalną przyczyną tych niedosko­
Etap końcowy diagnozy koła to wy­
drgania od kabiny pasażerskiej wynosi
w ruchu obrotowym przy standardowym
nałości jest skrócony czas dzielący pro­
ważarkach programy zaokrąglania masy
ważenie statyczne i dynamiczne koła
ok. 5 godzin. Dodatkowo około 1,5 godzi­
przednim układzie napędowym i w sta­
jektowanie od podjęcia produkcji nowego
ciężarków lub oszczędzające ich zużycie
i jazda próbna. Wiadomo, że przyczyny
ny pochłania eliminacja drgań pochodzą­
łym napędzie czterech kół, uzyskamy
modelu i brak możliwości dokładnego
powinny być podczas tej operacji wyłączo­
drgań związane z kołami zostały usunię­
cych od kół samochodu.
różnicę, jak między awionetką a pasażer­
przebadania prototypów we wszystkich
ne. Jeżeli wielkość niewyważenia (obojęt­
te, więc jazda ujawni tylko te z wyższe­
Zaprezentowane przykłady procedur
skim ATR-em. Problem drgań występuje
warunkach ich późniejszej eksploatacji.
nie, statycznego czy dynamicznego) przy
go zakresu częstotliwości, powyżej 25,
(także ten z poprzedniego odcinka) wca­
w wielu współczesnych konstrukcjach
Szczególnie dotyczy to marek światowych,
„oryginalnych” ciężarkach lub wręcz bez
30 Hz (do 50 Hz). Oznacza to konkretne
le nie świadczą o tym, że tylko w samo­
samochodów osobowych, choć tylko dwie
tzn. sprzedających pojazdy na wszystkich
ciężarków przekracza wartość 5 gramów,
drgania pochodzące z układu napędowe­
chodach Subaru i Aston Martin występują
omówione tu marki radzą sobie z nim
kontynentach. W tym wypadku globaliza­
przyczyną tego może być:
go (od silnika aż po piasty kół, włączając
opisane problemy, choć w bardziej skom­
kompleksowo. Inne albo go przemilczają,
cja nie idzie w parze z jakością.
Fot. Wimad
wypadku należy je zdjąć. Dostępne w wy­
Fot. Wimad
Rys.1
Rys.3
43
n
Autonaprawa | PAździernik 2011