Progra - Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu

Progra - Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu

REGIONALNY ZARZĄD GOSPODARKI WODNEJ WE WROCŁAWIU
PROGRAMY DZIAŁAŃ
DLA OBSZARÓW SZCZEGÓLNIE NARAŻONYCH
NA ZANIECZYSZCZENIE ZWIĄZKAMI AZOTU
ZE ŹRÓDEŁ ROLNICZYCH
W ZLEWNI RZEKI ORLI I ROWU POLSKIEGO
2008–2012
3
2
WSTĘP
Woda jest składnikiem organizmów żywych oraz czynnikiem decydującym o prawidłowym przebiegu procesów życiowych. Stanowi ona ok. 70% masy ciała człowieka. Bardziej zgubny od
braku wody dla człowieka, jest tylko brak tlenu.
Woda warunkuje rozwój gospodarczy, jest podstawowym surowcem dla przemysłu i rolnictwa.
Przykładowo: produkcja 1 tony suchej masy roślin wymaga średnio 500 l wody.
Stanowi ona również istotny walor krajobrazowy i rekreacyjny, zwiększa atrakcyjność terenu
i sprzyja rozwojowi turystyki.
Jednak przede wszystkim woda stanowi dobro, które zobowiązani jesteśmy przekazać w odpowiednim stanie przyszłym pokoleniom.
Woda nie jest produktem handlowym takim jak każdy inny, ale raczej dziedziczonym
dobrem, które musi być chronione, bronione i traktowane jako takie.
Preambuła Ramowej Dyrektywy Wodnej
Zasoby wodne kuli ziemskiej są imponujące: blisko 75% powierzchni całego globu pokrywają wody. Jednak człowiek może korzystać jedynie z wód słodkich, ponieważ tylko one nadają się do picia. Wody słodkie stanowią zaledwie 0,025% zasobów wodnych Ziemi. W Polsce
ilość wody przypadająca na jednego mieszkańca jest porównywalna z ilością wody przypadającą na jednego mieszkańca Egiptu. Dostępność wód dla człowieka, oprócz ilości, warunkuje również ich jakość. Dlatego niezmiernie ważna jest odpowiednia dbałość każdego z nas
o jakość wód.
Skutkiem niewłaściwie prowadzonej działalności rolniczej jest m.in. zanieczyszczenie wód
związkami azotu. Do zanieczyszczenia dochodzi w wyniku wymywania nadmiernych ilości
azotanów z gleb lub w wyniku niewłaściwej gospodarki nawozami. Stanowi to istotne zagrożenie dla jakości wód oraz zdrowia ludzi i zwierząt.
Nadmierna zawartość azotu w glebach sprzyja nagromadzeniu się azotanów w roślinach.
Karmienie zwierząt takimi paszami może prowadzić do ich zatrucia.
W wyniku przemian azotanów i azotynów powstają nitrozoaminy – związki rakotwórcze.
W przewodzie pokarmowym organizmów żywych azotany ulegają redukcji do azotynów, które
są wchłaniane do krwi. Prowadzi to do zaburzeń transportu tlenu do tzw. methemoglobinemii. W konsekwencji może dojść do zatrucia, a nawet śmierci organizmu. Szczególnie wrażliwe pod tym względem są niemowlęta, kobiety w ciąży oraz osoby starsze. Natomiast u zwierząt zdarzały się przypadki śmierci przez uduszenie.
Nadmierna zawartość azotanów jest toksyczna dla człowieka, ale również dla zwierząt.
Ważność problemu spowodowała konieczność stworzenia odpowiednich przepisów prawnych.
12 grudnia 1991 r. została przyjęta Dyrektywa 91/676/EWG w sprawie ochrony wód przed
zanieczyszczeniem powodowanym przez azotany pochodzące ze źródeł rolniczych, tzw.
Dyrektywa Azotanowa. Odpowiednie zapisy znajdują się również w naszych przepisach krajowych. Zgodnie z ustawą Prawo wodne produkcję rolną należy prowadzić w sposób ograniczający i zapobiegający zanieczyszczaniu wód związkami azotu pochodzącymi ze źródeł rolniczych.
Rośliny dla prawidłowego wzrostu i właściwego planowania potrzebują niezbędnych składników pokarmowych takich, jak: azot, fosfor, potas, wapń, magnez a także mikroelementów (bor,
55
4
miedź, cynk i in.). Wysokość plonu limituje składnik, którego w glebie jest najmniej. Przykładowo,
w sytuacji, gdy rolnik stosuje wysokie nawożenie azotem dla osiągnięcia 6 t/ha pszenicy z hektara,
a zawartość fosforu w glebie wystarczy na plon na poziomie 4 t/ha, to rolnik nie uzyska więcej niż
4 t/ha. Nadmiar dostarczonego azotu, którego roślinny nie wykorzystają, z jednej strony będzie
przyczyną strat finansowych rolnika (zakup większej ilości nawozu), a z drugiej – spowoduje straty
w środowisku, ponieważ niewykorzystany azot zostanie wypłukany w głąb gleby co prowadzi
do zanieczyszczenia wód podziemnych i powierzchniowych.
WYZNACZENIE WÓD
WRAŻLIWYCH I OBSZARÓW
SZCZEGÓLNIE NARAŻONYCH
Spośród wszystkich składników pokarmowych wykorzystywanych przez rośliny najbardziej mobilny jest azot. Jony azotanowe nie ulegają w glebie sorpcji wymiennej ani chemicznej, oznacza to, że najłatwiej przemieszczają się w środowisku, przez co stanowią największe zagrożenie dla jakości wód a w konsekwencji dla zdrowia ludzi i zwierząt. Do najważniejszych źródeł azotu w gospodarstwie rolnym zaliczamy:
Obowiązująca od 1.01.2002 r. ustawa Prawo wodne zobowiązała dyrektorów regionalnych
zarządów gospodarki wodnej do:
− nawozy naturalne – obornik, gnojówka, gnojowica,
− nawozy mineralne azotowe i wieloskładnikowe,
− nawozy organiczne – komposty, pozostałości roślin uprawnych (np. resztki pożniwne,
nawozy zielone),
− wiązanie azotu przez mikroorganizmy,
− opad atmosferyczny.
Najwięcej azotu z gospodarstwa rolnego do wód przedostaje się na skutek
niewłaściwego przechowywania, stosowania nadmiernych ilości i w nieodpowiednim
czasie obornika, gnojówki, gnojowicy oraz nawozów mineralnych.
Obecność znacznych ilości biogenów w wodach powierzchniowych może prowadzić do ich eutrofizacji. Eutrofizacja polega na wzbogacaniu wód w mineralne związki pokarmowe w wyniku
czego następuje bujny rozwój mikroorganizmów objawiający się tzw. zakwitem wody. Zwiększa się biologiczne zapotrzebowanie na tlen, który jest również zużywany w procesie rozkładu szczątków martwych organizmów. Pojawiają się strefy deficytu tlenowego. Wody zmieniają
swoją barwę i zapach, stają się mętne, następuje nagromadzenie produktów gnicia. W konsekwencji eutrofizacja prowadzi do zarastania cieków i zbiorników wodnych. Korzystanie z zeutrofizowanych wód jest znacznie utrudnione a niekiedy wręcz niemożliwe. Eutrofizacja w istotnym stopniu utrudnia proces uzdatniania wody dla potrzeb zaopatrzenia ludności w wodę do
spożycia. Wody takie nie sprzyjają hodowli ryb, rekreacji oraz produkcji rolnej.
ZANIECZYSZCZENIA WÓD W GOSPODARSTWIE
Zanieczyszczenia punktowe – powstają w gospodarstwie na niewielkiej powierzchni.
Powodowane są nieszczelnością szamb i zbiorników na nawozy naturalne, niewłaściwym przechowywaniem kiszonek czy składowaniem obornika bezpośrednio na gruncie, co powoduje,
że powstające z nich odcieki przedostają się do wód.
Zanieczyszczenia obszarowe – pochodzą z użytków rolnych. Powstają, gdy wody opadowe
wypłukują składniki nawozowe z pól do wód powierzchniowych i podziemnych, szczególnie
przy niewłaściwym, nadmiernym dawkowaniu nawozów w nieodpowiednim terminie (np. poza
okresem wzrostu roślin, zimą, w niesprzyjających warunkach pogodowych).
− określenia wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz
obszarów szczególnie narażonych, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych
wód należy ograniczyć oraz do dokonywania ich weryfikacji co 4 lata (art. 47 ust. 3 i 4),
− opracowania dla wyznaczonych obszarów szczególnie narażonych programów działań
mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych (art. 47 ust. 7).
WODY WRAŻLIWE
Wody zanieczyszczone – śródlądowe wody powierzchniowe, a w szczególności wody,
które pobiera się lub zamierza się pobierać na potrzeby zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia i wody podziemne, w których zawartość azotanów wynosi powyżej 50 mg NO3/dm3
oraz śródlądowe wody powierzchniowe, wykazujące eutrofizację, którą skutecznie można
zwalczać przez zmniejszenie dawek dostarczanego azotu.
Wody zagrożone zanieczyszczeniem – śródlądowe wody powierzchniowe, a w szczególności wody, które pobiera się lub zamierza się pobierać na potrzeby zaopatrzenia ludności
w wodę przeznaczoną do spożycia i wody podziemne, w których zawartość azotanów
wynosi od 40 do 50 mg NO3/dm3 i wykazuje tendencję wzrostową
oraz śródlądowe wody powierzchniowe, wykazujące tendencję do eutrofizacji, którą skutecznie można zwalczać przez zmniejszenie dawek dostarczanego azotu.
Wyznaczenie wód wrażliwych i obszarów szczególnie narażonych na związki azotowe oraz ich
późniejszą weryfikację dokonuje się na podstawie wyników badań prowadzonych w ramach
państwowego monitoringu środowiska.
OBSZARY SZCZEGÓLNIE NARAŻONE (OSN)
To obszary, na których należy ograniczyć „odpływ azotu” ze źródeł rolniczych do wód,
ponieważ środowisko wodne zostało już zanieczyszczone związkami azotowymi, bądź
istnieje zagrożenie zanieczyszczenia takimi związkami.
Zarówno określenie wód wrażliwych oraz obszarów szczególnie narażonych, jak również wprowadzenie programów działań następuje w drodze rozporządzeń dyrektorów rzgw stanowiących akty prawa miejscowego. Rozporządzenia są publikowane w dziennikach urzędowych
województw, których dotyczą.
7
6
W 2008 roku Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej (RZGW) we Wrocławiu dokonał weryfikacji wód wrażliwych i OSN wyznaczonych w pierwszym cyklu wdrażania Dyrektywy
azotanowej. 7 kwietnia 2008 r. Dyrektor RZGW we Wrocławiu wydał rozporządzenie w sprawie określenia wód powierzchniowych wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu
ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie narażonych, z których odpływ azotu ze
źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczyć (Dz. Urz. Woj. Dolnośląskiego z 2008 r.
Nr 108 poz. 1253, Dz. Urz. Woj. Lubuskiego z 2008 r. Nr 31 poz. 645, Dz. Urz. Woj. Wielkopolskiego z 2008 r. Nr 57 poz. 1129). Za wody wrażliwe zostały określone wody powierzchniowe rzek: Orli na długości 77,3 km (od źródeł do 10,7 km biegu) oraz Rowu Polskiego na
długości 35,4 km (od źródeł do 26,8 km biegu). Wyznaczono obszary o łącznej powierzchni
1600,2 km2, jako szczególnie narażone na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do wód wrażliwych należy ograniczyć:
w zlewni rzeki Orli – obszar o powierzchni 1148,3 km2 (na terenie województw wielkopolskiego
i dolnośląskiego) oraz w zlewni rzeki Rowu Polskiego – obszar o powierzchni 451,9 km2
(na terenie województwa wielkopolskiego).
Na terenie województwa wielkopolskiego wody wrażliwe oraz OSN wyznaczyli Dyrektorzy Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej we Wrocławiu i w Poznaniu. Łączna powierzchnia OSN w Wielkopolsce wynosi 2478,79 km2 (w tym 1567,74 km2 na obszarze RZGW we Wrocławiu oraz 911,05 km2
na obszarze RZGW w Poznaniu), co stanowi 8,3% powierzchni województwa i obejmuje 40
gmin w całości lub w części (17 gmin na terenie działania RZGW we Wrocławiu, 25 gmin
na terenie działania RZGW w Poznaniu w tym 2 z nich wspólne – Pogorzela i Koźmin Wielkopolski). Na terenie województwa dolnośląskiego zasięg OSN w zlewni rzeki Orli obejmuje
cztery obręby geodezyjne, znajdujące się w granicach administracyjnych gminy Żmigród, tj.:
Dębno, Korzeńsko, Laskowa, Przywsie.
Dolnośląskie
Wielkopolskie
Wielkopolskie
Województwo
Trzebnica
Krotoszyn
Gostyń
Obręby geodezyjne w całości znajdujące się na OSN w zlewni rzeki Orli na obszarze działania RZGW we Wrocławiu:
Cegielnia, Czarny Sad, Dębiogóra, Gałązki, Gościejew, Kaniew, Koźmin Wlkp., Lipowiec, Ludwinów, Mokronos, Psie Pole,
Serafinów, Skałów, Suśnia, Staniew, Tatary, Wrotków
Przebieg granicy OSN przez obręby geodezyjne, których fragmenty znajdują się na obszarze działania RZGW we
Wrocławiu:
Nowa Obra, Orla –
od przecięcia granicy obrębów geodezyjnych: Polskie Olendry-Orla z drogą powiatową 5145P Koźmin Wielkopolski-Dobrzyca granica biegnie na północ wschodnią granicą obrębu Orla, dalej na zachód północną granicą obrębu Orla, następnie
dalej granicą brębu Orla do przecięcia z drogą powiatową 5146P Borzęcice-Sapieżyn, dalej drogą powiatową 5146P (dz.
nr: 4.278 i 1.172 ) na zachód do jej przecięcia z drogą krajową nr 15, dalej drogą krajową nr 15 (dz. nr: 1.170 i 1.16) na północ do przecięcia z drogą gminną 761581P Nowa Obra, dalej drogą gminną 761581P (dz. nr: 1.5 i 1.152) na zachód do
przecięcia z drogą powiatową 4171P Obra Stara-Koźmin Wlkp. Drogą powiatową 4171P (dz. nr: 1.99, 1.175 i 3.397) na południe do granic m. Koźmin Wlkp. Następnie północną granicą m. Koźmin Wlkp. w kierunku zachodnim do przecięcia z granicą obrębu Staniew.
Borzęciczki –
od przecięcia granic obrębów: Borzęciczki i Gałązki z drogą wojewódzką 438 Koźmin Wielkopolski – Borek Wielkopolski
(dz. nr: 2.24 i 2.144/3) granica biegnie tą drogą na zachód do przecięcia z granicą obrębu Pogorzałki i dalej południową granicą obrębu geodezyjnego Pogorzałki do przecięcia z drogą powiatową 4908P Borzęciczki-Pogorzela, tą drogą powiatową
4908P Borzęciczki-Pogorzela (dz. nr 1.11/1 i 1.11/2) na południowy-zachód do przecięcia z drogą powiatową 4916P Pogorzałki Małe-Mycelin-Borzęciczki. Drogą powiatową 4916P Pogorzałki Małe-Mycelin-Borzęciczki (działka nr 1.18/2) na zachód do granicy obrębów: Borzęciczki-Kacza Górka-Walerianów
Obręby geodezyjne w całości znajdujące się na OSN w zlewni rzeki Orli na obszarze działania RZGW we Wrocławiu:
Benice, Bożacin, Brzoza, Dzierżanów, Krotoszyn, Lutogniew, Nowy Folwark, Osusz, Romanów, Unisław, Wielowieś,
Wróżewy
Obręby geodezyjne w całości znajdujące się na OSN w zlewni rzeki Orli na obszarze działania RZGW we Wrocławiu:
Budy, Chwałki, Dzielice, Grębów, Henryków, Maciejew, Nowa Wieś, Rozdrażewek, Rozdrażew, Trzemeszno, Wolenice, Wyki
Obręby geodezyjne w całości znajdujące się na OSN w zlewni rzeki Orli na obszarze działania RZGW we Wrocławiu:
Baszków, Bestwin, Konarzew, Ruda
Koźmin
Wielkopolski
Krotoszyn
Rozdrażew
Zduny
Obręby geodezyjne w całości znajdujące się na OSN w zlewni rzeki Orli na obszarze działania RZGW we Wrocławiu:
Dębno, Korzeńsko, Laskowa, Przywsie
Wszystkie obręby
Kobylin
Żmigród
Obręby geodezyjne w całości znajdujące się na OSN w zlewni rzeki Orli na obszarze działania RZGW we Wrocławiu:
Sarbinowo, Szurkowo
Wszystkie obręby
Pępowo
Poniec
Obręby geodezyjne w całości znajdujące się na OSN w zlewni rzeki Orli na obszarze działania RZGW we Wrocławiu:
Ciołkowo, Gogolewo, Niepart, Przyborowo
Krobia
Pogorzela
Wszystkie obręby
Rawicz
Obręby geodezyjne w całości znajdujące się na OSN w zlewni rzeki Orli na obszarze działania RZGW we Wrocławiu:
Bułaków, Głuchów, Gumienice, Kacza Górka, Kromolice, Łukaszew, Małgów, Ochla, Wziąchów
Przebieg granicy OSN przez obręb geodezyjny, którego fragment znajduje się na obszarze działania RZGW we
Wrocławiu:
Pogorzela –
od przecięcia drogi powiatowej 4908P Pogorzela-Borzęciczki z granicą obrębu Pogorzela granica biegnie w m. Pogorzela ulicami Koźmińską (dz. nr: 394/2 i 630), Błonie (dz. nr 1150 i 1179), Krotoszyńską (dz. nr 1262) i Krobską (dz. nr: 1318
i 1454) do styku ul. Krobskiej z granicą obrębów geodezyjnych Pogorzela-Gumienice-Bielawy Pogorzelskie
Wszystkie obręby
Pakosław
Jutrosin
Wszystkie obręby
Obręby geodezyjne w całości znajdujące się na OSN w zlewni rzeki Orli na obszarze działania RZGW we Wrocławiu:
Bartoszewice, Domaradzice, Dubin, Grąbkowo, Jutrosin, Nowy Sielec, Ostoje, Pawłowo, Płaczkowo, Rogożewo, Stary
Sielec, Szkaradowo, Śląskowo
Bojanowo
Miejska
Górka
Obręby geodezyjne w całości znajdujące się na OSN w zlewni rzeki Orli na obszarze działania RZGW we Wrocławiu:
Bojanowo, Czechnów, Gierłachowo, Golinka, Golina Wielka, Kawcze, Pakówka, Sowiny, Sułów Mały, Trzebosz, Wydartowo
Dobrzyca
Pleszew
Rawicz
Przebieg granicy OSN przez obręby geodezyjne, których fragmenty znajdują się na obszarze działania RZGW we
Wrocławiu:
Polskie Olendry –
od przecięcia granicy obrębów geodezyjnych: Polskie Olendry-Orla-Sapieżyn granica biegnie na północ zachodnią granicą obrębu Polskie Olendry do przecięcia z północną granicą działki nr 44 i dalej na wschód północną granicą działki nr 44
do przecięcia z drogą 4322P prowadzącą do m. Galew i dalej tą drogą (dz. nr 28) na południe do przecięcia z drogą 4321P,
następnie zmienia kierunek i biegnie na wschód drogą 4321P (dz. nr 27) do wschodniej granicy obrębu Polskie Olendry. Dalej na południe wschodnią granicą obrębu geodezyjnego Polskie Olendry do styku granicy obrębów geodezyjnych:
Polskie Olendry-Dobrzyca-Wyki.
Koźminiec –
od miejsca styku granic obrębów geodezyjnych: Izbiczno-Koźminiec-Wyki granica biegnie na wschód północną granicą
obrębu Koźminiec aż do przecięcia z drogą powiatową 4173P, następnie drogą powiatową 4173P (dz. nr: 373 i 240) na południe i dalej drogą 7173P na wschód (dz. nr 55) do jej przecięcia z działką nr 113. Granica zmienia kierunek i biegnie na
południe wschodnią granicą działki nr 113 do jej przecięcia z działką nr 35, następnie granica biegnie na wschód działką
nr 35 do jej przecięcia z działką nr 25 i dalej na południe wschodnią granicą działki nr 25 do granicy obrębu geodezyjnego
Koźminiec i dalej na zachód południową granicą obrębu geodezyjnego Koźminiec do styku granic obrębów geodezyjnych:
Koźminiec-Roszki-Budy
Obręby geodezyjne
Gmina
Powiat
Kolor czerwony – fragment gminy na OSN
Kolor czarny – cała gmina na OSN
obszar w zlewni rzeki Orli
obszar w zlewni rzeki Orli
OSN
Tabela 1. Wykaz obrębów geodezyjnych oraz przebieg granicy OSN w zlewni rzeki Orli na terenie działania RZGW we Wrocławiu
8
9
11
10
PROGRAMY DZIAŁAŃ DLA OBSZARÓW
SZCZEGÓLNIE NARAŻONYCH
Tabela 2. Wykaz obrębów geodezyjnych oraz przebieg granicy OSN w zlewni rzeki Rowu Polskiego na terenie działania RZGW we Wrocławiu
OSN
Województwo
Powiat
obszar w zlewni rzeki Rowu Polskiego
Rawicz
Gmina
Bojanowo
Obręby geodezyjne w całości znajdujące się na OSN
w zlewni rzeki Rów Polski na obszarze działania RZGW
we Wrocławiu:
Giżyn, Gołaszyn, Gościejewice, Trachalin, Zaborowice
Krobia
Obręby geodezyjne w całości znajdujące się na OSN
w zlewni rzeki Rów Polski na obszarze działania RZGW
we Wrocławiu:
Bukownica, Chwałkowo, Chumiętki, Grabinowo, Karzec,
Krobia, Kuczyna, Posadowo, Potarzyca, Pudliszki, Rogowo,
Sułkowice, Wymysłowo, Ziemlin, Żychlewo
Poniec
Obręby geodezyjne w całości znajdujące się na OSN
w zlewni rzeki Rów Polski na obszarze działania RZGW
we Wrocławiu:
Bączylas, Czarkowo, Dzięczyna, Drzewce, Grodzisko,
Janiszewo, Łęka Mała, Łęka Wielka, Miechcin, Poniec,
Rokosowo, Śmiłowo, Waszkowo, Wydawy, Żytowiecko
Gostyń
Wielkopolskie
Leszno
Krzemieniewo
Rydzyna
Kolor czerwony – fragment gminy na OSN
Kolor czarny – cała gmina na OSN
Obręby geodezyjne
Obręby geodezyjne w całości znajdujące się na OSN
w zlewni rzeki Rów Polski na obszarze działania RZGW
we Wrocławiu:
Bielawy, Brylewo, Kociugi, Lubonia, Mierzejewo, Oporowo,
Oporówko, Pawłowice
Przebieg granicy OSN przez obręby geodezyjne,
których fragmenty znajdują się na obszarze działania
RZGW we Wrocławiu:
Drobin, Garzyn, Krzemieniewo –
od przecięcia drogi krajowej nr 12 ze wschodnią granicą
obrębu geodezyjnego Krzemieniewo granica biegnie na
zachód drogą krajową nr 12 przez obręby: Krzemieniewo
(dz. nr: 852 i 456), Drobin (dz. nr 114) i Garzyn (dz. nr: 106
i 210) do przecięcia z granicą obrębów geodezyjnych:
Garzyn-Pawłowice
Wszystkie obręby
Od maja 2008 r. przez kolejne cztery lata na wszystkich OSN wyznaczonych na terenie województwa wielkopolskiego i dolnośląskiego przez Dyrektorów RZGW we Wrocławiu
i Poznaniu obowiązują jednolite Programy działań.
Dyrektor RZGW we Wrocławiu w dniu 16 kwietnia 2008 r. wydał dwa rozporządzenia
w sprawie wprowadzenia programu działań mających na celu ograniczenie odpływu
azotu ze źródeł rolniczych, które zostały opublikowane w Dziennikach Urzędowych Województw: Wielkopolskiego Nr 66 poz. 1299 i 1300 z dnia 21.04.2008 r. oraz Dolnośląskiego Nr 115 poz. 1373 i 1374 z dnia 23.04.2008 r.
POPRAWA PRAKTYKI ROLNICZEJ
Przestrzeganie okresów, w których nie wolno stosować nawozów
1. Nawozy nie mogą być stosowane w okresach i w warunkach, gdy zawarte w nich składniki mineralne, szczególnie związki azotu, narażone są na wymywanie do wód gruntowych lub zmywanie do wód powierzchniowych powodując ich zanieczyszczenie.
2. Wprowadza się zakaz stosowania nawozów w okresach:
Tabela 3. Okresy, w których obowiązuje zakaz stosowania nawozów
Nawozy naturalne
Uwarunkowania
płynne
(gnojowica, gnojówka)
stałe
(obornik)
Nawozy azotowe mineralne
gleby nie uprawiane
cały rok
cały rok
cały rok
gleby uprawiane bez względu
na przebieg pogody i stan gleby
1 XII – 28 II
1 XII – 28 II
1 X – 28 II
gleby odłogowane
1 XII – 28 II
1 XII – 28 II
1 X – 28 II
zboża ozime
pogłównie
pogłównie
od 20 VI do zbioru
zboża jare
pogłównie
pogłównie
od 20 VI do zbioru
1 IX – 30 IX od 1 V do zbioru
rzepak
pogłównie
pogłównie
buraki cukrowe i pastewne
pogłównie
pogłównie
od 1 VI do zbioru
ziemniaki
pogłównie1)
pogłównie
od początku kwitnienia do zbioru
kukurydza
pogłównie1)
pogłównie
od 1 VII do zbioru
strączkowe
pogłównie
pogłównie
w całym okresie wegetacji roślin
motylkowe wieloletnie
pogłównie
pogłównie
cały rok
łąki
1 XII – 28 II
od 1 VII do ostatniego
pokosu
1 XII – 28 II
od 1 IV do ostatniego
pokosu
1 I – 28 II
15 VII – 31 XII
pastwiska
1 XII – 28 II
od 1 V do ostatniego
wypasu
1 XII – 28 II
od 1 IV do ostatniego
wypasu
1 I – 28 II
15 VIII – 31 XII
1)
1)
dopuszczalne jest stosowanie pogłówne wiosną w międzyrzędzia jedynie przy aplikowaniu doglebowym specjalnym sprzętem: rzepak –
do 15 IV; ziemniaki – do 20 V; kukurydza – do 30 VI.
13
12
Dojrzałość
pełna
Koniec
kłoszenia
Stadium
języczka
liścia
Otwarcie
pochwy
liściowej
Pełnia
kwitnienia
Początek
kłoszenia
Stadium
1-liścia
0
Koniec
krzewienia
Pełnia
Początek krzewienia
Stadium krzewienia
3-liści
7 10–13
21
25
29
Początek
strzelania
w źdźbło
30
31
Stadium
2-go
kolanka
32
12. Oprócz terminów bezwzględnego zakazu stosowania nawozów wyszczególnionych w tabeli 3 zabrania się również w innych terminach nawożenia gleb zamarzniętych do głębokości 30 cm, zalanych wodą, podmokłych lub przykrytych śniegiem oraz podczas opadów deszczu.
13. Poza terminami bezwzględnego zakazu stosowania nawozów wyszczególnionymi w tabeli
3, na glebach zamarzniętych powierzchniowo (przymrozki i odwilże w ciągu doby) można
stosować nawozy, jeżeli uzasadniają to względy organizacyjne lub agrotechniczne. Dotyczy to pierwszej, wiosennej dawki nawozów azotowych na uprawach roślin ozimych.
Ukazywanie się
ostatniego
liścia
Stadium
1-go
kolanka
11. Nie należy stosować nawozów, gdy prognozowane jest wystąpienie opadów.
14. Na glebach o poziomie wody gruntowej znajdującej się płycej niż 1,2 m od powierzchni
terenu zabrania się stosować nawozów naturalnych w formie płynnej.
37
39
49
51
59
61–69 71–92
Rys. 1. Dobre okresy nawożenia zbóż azotem
Dawki i sposoby nawożenia
3. Nawożenie należy prowadzić w optymalnych terminach i w dawkach dostosowanych do
stadium rozwoju nawożonych roślin.
4. Nawozy naturalne i mineralne należy stosować równomiernie na powierzchni pól uwzględniając możliwość dzielenia dawek.
5. Dopuszczalna dawka nawozu naturalnego zastosowanego w ciągu roku nie może przekraczać 170 kg azotu całkowitego na 1 ha użytków rolnych.
6. Przy stosowaniu płynnych nawozów organicznych należy dawkować je w ten sposób, żeby
maksymalna roczna dawka nie przekraczała 45 m3/ha.
7. Przy ustalaniu dawek nawozów na pastwiska, należy brać pod uwagę ilość składników
pozostawianych przez zwierzęta w formie odchodów.
8. Należy dostosować obsadę zwierząt do możliwości wykorzystania nawozów naturalnych
we własnym gospodarstwie lub zabezpieczyć zbyt nadwyżki nawozów (jeśli w gospodarstwie powstaje więcej obornika, gnojówki lub gnojowicy niż dopuszczalna roczna dawka
określona w pkt. 5, należy znaleźć odbiorcę tych nadwyżek).
9. Zabrania się stosowania płynnych nawozów naturalnych na glebach bez okrywy roślinnej
na polach o nachyleniu większym niż 10%.
10. Na polach o dużym nachyleniu (większym niż 10%) należy unikać stosowania nawozów
łącznie ze środkami ochrony roślin, nawet jeżeli pozwalają na to instrukcje stosowania
tych środków.
15. Na gleby o wysokim poziomie wody gruntowej pod trwałymi użytkami zielonymi nawozy
mineralne, szczególnie azotowe i potasowe, należy stosować w sposób dawkowany, po każdym pokosie (wypasie). Nie może to być sprzeczne z terminami określonymi w tabeli 3.
16. Zabieg nawożenia należy wykonywać przy sprzyjającym kierunku wiatru, zapobiegającym
znoszeniu cząstek lub kropli nawozu na powierzchnię wody.
17. Zabrania się mycia rozsiewaczy nawozów i opryskiwaczy w pobliżu wód powierzchniowych czy stref ochronnych wód. Wodę z mycia sprzętu należy równomiernie rozlać po
powierzchni przeznaczonej do nawożenia, oddalonej o co najmniej 20 m od brzegów
zbiorników i cieków wodnych.
SYSTEM UTRZYMANIA
Płytka ściółka
Produkcja gnojowicy
przez poszczególne
rodzaje zwierząt
(w m3/rok)
Zawartość azotu
(w kg/m3 gnojowicy)
8,5
3,8
25,0
4,0
3,1
23,0
3,1
10,5
2,6
5,8
3,3
Liczba zwierząt
według stanu
średnio-rocznego
10
6
3,5
Zawartość azotu
(w kg/m3 gnojówki)
6,1
22,0
Produkcja gnojówki
przez poszczególne
rodzaje zwierząt
(w m3/rok)
18
16
Gnojowica
Zawartość azotu
(w kg/tonę obornika)
krowy
jałówki cielne
Liczba zwierząt
według stanu
średnio-rocznego
5,9
Liczba zwierząt
według stanu
średnio-rocznego
19
14
Bezściołowo
Gnojówka
Produkcja obornika
przez poszczególne
rodzaje zwierząt
(w tonach/rok)
Obornik
Zawartość azotu
(w kg/tonę obornika)
Obornik
Produkcja obornika
przez poszczególne
rodzaje zwierząt
(w tonach/rok)
Rodzaj zwierząt
Głęboka ściółka
Bydło
buhaje
2,8
6,2
2,6
5,4
Zawartość azotu w nawozach
naturalnych wyprodukowanych przez
poszczególne rodzaje zwierząt (w kg)
Tabela 4. Sposób obliczania rocznej zawartości azotu w nawozach naturalnych wyprodukowanych w gospodarstwie rolnym
15
15
Użytkowanie gruntów i organizacja produkcji na użytkach rolnych
18. Grunty rolne powinny być utrzymywane zgodnie z wymaganiami rozporządzenia Ministra
Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 marca 2007 r. w sprawie minimalnych norm (Dz. U.
z 2007 r. Nr 46 poz. 306 ze zm.).
jałówki powyżej 1 roku życia
14
4,6
7,5
1,6
2,8
2,6
21,0
2,9
jałówki od 1/2 do 1 roku życia
12
2,1
6
0,8
1,8
1,7
18,0
2,6
cielęta do 1/2 roku życia
4
0,6
2
0,4
0,9
1
15,0
2,4
6,5
3,5
3,2
2,1
2,9
3,3
4,6
4,0
7
3,7
3,7
2,2
3,6
3,4
4,6
4,2
warchlaki od 2 do 4 miesięcy
życia
2,5
2
0,1
0,5
1,1
0,8
1,7
1,6
20. Po uprawie roślin strączkowych należy wprowadzać uprawy o dużym zapotrzebowaniu na azot.
prosięta do 2 miesięcy życia
1,2
0,05
0,2
0,01
0,9
0,02
0,5
1,4
tuczniki
4,5
2,4
2,5
2,4
2,2
3,6
3,5
3,6
ogiery
10,5
6,0
7,0
2,7
2,0
1,9
21. Część gruntów w gospodarstwie może być okresowo ugorowana lub odłogowana, ale pod
stałą okrywą roślinną. Okrywa musi być pielęgnowana, w przypadku traw przynajmniej
raz do roku koszona.
klacze, wałachy
10,5
6,2
7,5
2,9
2,4
2,1
Trzoda chlewna
knury
maciory
Konie
źrebaki powyżej 2 lat życia
8,5
5,2
6,5
2,5
1,7
1,8
źrebaki powyżej 1 roku życia
8,0
4,2
5,0
1,8
1,4
1,3
źrebaki od 1/2 do 1 roku życia
3,5
2,7
2,0
1,3
1,2
0,9
źrebięta do 1/2 roku życia
1,8
0,15
1,0
0,8
0,7
0,5
22. Trwałe użytki zielone powinny być użytkowane i co najmniej raz w roku koszone lub wypasane, chyba że inne wymagania wynikają z realizowanych programów rolnośrodowiskowych.
23. Użytków zielonych położonych w pobliżu zabudowań inwentarskich nie można traktować
jako stałych wybiegów dla zwierząt.
24. Wszystkie zabiegi uprawowe należy przeprowadzać tak, aby gleby utrzymywać w dobrej
strukturze, a zwłaszcza nie dopuścić do ich zagęszczenia i zaskorupienia.
Owce
tryki powyżej 1 i 1/2 roku życia
1,7
6,7
0,9
3,1
0,28
3,0
owce powyżej 1 i 1/2 roku życia
2,0
6,9
0,8
3,2
0,3
3,1
jagnięta powyżej 3 i 1/2 miesiąca życia
0,6
4,3
0,4
1,9
0,09
2,0
jarlaki tryczki
0,8
4,5
0,6
2,1
0,12
2,2
jarlaki maciory
0,9
4,8
0,8
2,2
0,28
2,3
19. Użytkowanie gruntów powinno być dostosowane do naturalnych warunków glebowo-wodnych, w których zlokalizowane jest uprawiane pole. Podstawą organizacji produkcji rolniczej na gruntach rolnych jest prowadzenie upraw roślin lub ich ugorowanie, przy czym dla
zbóż (pszenica, jęczmień, żyto, owies) zgodnie z rozporządzeniem przywołanym w pkt. 18
ten sam gatunek rośliny może być uprawiany na tej samej działce nie dłużej niż 3 lata.
25. W przypadku nachylenia stoku powyżej 10% zabiegi uprawowe należy wykonywać w kierunku poprzecznym.
26. Należy ograniczyć wypas zwierząt w bezpośrednim sąsiedztwie linii brzegowej cieków
i zbiorników wód.
27. Nie wolno lokalizować wodopojów bezpośrednio na zbiorniku lub cieku wodnym.
Drób (pomiot kurzy)
kury
0,045
kaczki
0,084
14,5
5,1
brojlery
0,026
26,7
gęsi
0,036
24,5
indyki
0,037
25,4
gołębie
0,03
23,0
lisy i jenoty
0,15
1,5
norki i tchórze
0,6
1,8
króliki
0,5
5,4
2,1
10,1
9,4
Magazynowanie nawozów naturalnych oraz pasz soczystych
28. Wszystkie powstające w gospodarstwie płynne i stałe odchody zwierzęce należy przechowywać w szczelnych zbiornikach lub na płytach.
Inne
szynszyle
daniele
29. Obornik należy przechowywać na płycie lub w przypadku utrzymywania zwierząt na głębokiej ściółce w budynku inwentarskim o nieprzepuszczalnym podłożu. Pojemność płyty gnojowej powinna umożliwić gromadzenie i przechowywanie obornika przez okres, kiedy nie
jest on rolniczo wykorzystywany. Okres ten powinien wynosić przynajmniej 6 miesięcy.
0,011
kozy
1,8
strusie afrykańskie
1,5
16
strusie Emu i Nandu
1,0
16
inne zwierzęta o łącznej masie 500 kg z wyłączeniem ryb
10,0
6,0
Zawartość azotu w nawozach naturalnych wyprodukowanych w gospodarstwie rolnym (w kg)
Powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwie rolnym (w ha)
Zawartość azotu w nawozach naturalnych wyprodukowanych w gospodarstwie rolnym (w kg/ha użytków rolnych)
0,53
30. Należy eliminować przechowywanie obornika na polu, bezpośrednio na gruncie niezabezpieczonym przed odciekami.
31. Należy zapewnić pojemność zbiorników do przechowywania gnojówki i gnojowicy, przez
okres w którym rolnicze ich wykorzystanie nie jest możliwe, co najmniej na 6-miesięczną produkcję tych nawozów.
32. Usytuowanie zbiorników i płyt obornikowych powinno być zgodne z wymogami ustawy
z dnia 7.07.1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2006 Nr 156 poz. 1118 ze zm.) i aktów wykonawczych.
17
16
Tabela 5. Wymagane odległości dla obiektów i urządzeń
Dla zbiorników zamkniętych na płynne odchody (m)
odległość mierzona od osi pokryw
i wylotów wentylacyjnych
Od otworów okiennych i drzwiowych pomieszczeń
przeznaczonych na pobyt ludzi na działkach sąsiednich
Tabela 6. Wymagana wielkość urządzeń do przechowywania nawozów naturalnych
Dla zbiorników otwartych o pojemności do 200 m3
oraz płyt obornikowych
(m)
Powierzchnia/pojemność płyty/zbiornika
na obszarach szczególnie narażonych – 6 miesięcy
Sposób utrzymywania zwierząt
Bydło, trzoda chlewna
15
Od otworów okiennych i drzwiowych pomieszczeń
przeznaczonych na pobyt ludzi na działkach sąsiednich
30
Od magazynów środków spożywczych, a także obiektów
budowlanych przetwórstwa rolno-spożywczego
15
Od budynków przetwórstwa rolno-spożywczego
i magazynów środków spożywczych
50
Od granicy działki sąsiedniej
4
Od granicy działki sąsiedniej
4
Od studni
5
Od studni
15
Od budynków magazynowych ogólnych
5
Od budynków magazynowych pasz i ziarna
10
Od silosów na zboże i pasze
5
Od silosów na zboże i pasze
5
Od silosów na kiszonki
5
Od silosów na kiszonki
10
3,5 m /1 DJP dla obornika
2
3 m3/1 DJP dla gnojówki
Drób
System ściółkowy
1,6 m2/1 DJP dla obornika
0,25 m3/1 DJP dla gnojówki
Konie
3,5 m2/1 DJP dla obornika
Naziemne zbiorniki oraz częściowo zagłębione zbiorniki otwarte o wysokości ścian mniejszej niż 1,8 m nad poziom terenu muszą
być zabezpieczone ogrodzeniem o wysokości co najmniej 1,8 m.
Dla otwartych zbiorników o pojemności większej niż 200 m3 minimalne odległości od innych obiektów określa się w indywidualnej
decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
1,5 m3/1 DJP dla gnojówki
Bezściółkowy
10 m3/1 DJP dla gnojowicy
34. Zabrania się odprowadzania do zbiornika na gnojowicę lub gnojówkę ścieków pochodzących z domowych instalacji sanitarnych.
35. Zabrania się wprowadzania gnojówki i gnojowicy do szamb.
33. Należy zapewnić odprowadzanie wycieków ze stanowisk dla zwierząt oraz płyt gnojowych
do zbiorników na gnojówkę i gnojowicę za pomocą odpowiedniej instalacji.
36. Należy eliminować sporządzanie pryzm kiszonkowych bezpośrednio na gruncie niezabezpieczonym przed odciekami.
37. Dopuszcza się składowanie kiszonek w odległości większej niż 20 m od wód powierzchniowych i stref ochronnych źródeł i ujęć wody, na utwardzonym nieprzepuszczalnym podłożu zabezpieczonym przed wyciekami do gruntu.
Dokumentacja prowadzona w gospodarstwach
38. Prowadzący działalność rolniczą na obszarach szczególnie narażonych zobowiązani są do:
• posiadania bilansu azotu w gospodarstwie wykonanego w każdym roku obowiązywania Programów,
• posiadania corocznych planów nawożenia dla poszczególnych pól w gospodarstwie,
• prowadzenia rejestru wykonanych zabiegów agrotechnicznych oraz ilości i rodzajów zastosowanych nawozów.
• posiadania umowy na zbyt lub zakup/przyjęcie nadwyżki nawozów naturalnych.
39. Bilans azotu oraz plan nawożenia należy opracować zgodnie z wymaganiami określonymi w rozporządzeniu Ministra Środowiska z 23.12.2002 r. w sprawie szczegółowych
wymagań, jakim powinny odpowiadać programy działań mających na celu ograniczenie
odpływu azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. z 2003 r. Nr 4 poz. 44).
40. Wyżej wymienione dokumenty należy przechowywać przez cały okres obowiązywania
Programów.
19
18
IDENTYFIKACJA GOSPODARSTW
STANOWIĄCYCH NAJWIĘKSZE POTENCJALNE
ŹRÓDŁO EMISJI ZWIĄZKÓW AZOTU
1. Wójt, Burmistrz przy współpracy pracowników ODR we Wrocławiu i Poznaniu dokona identyfikacji gospodarstw spełniających co najmniej jeden z poniższych kryteriów:
Tabela 7. Współczynniki przeliczeniowe sztuk zwierząt gospodarskich na DJP
Rodzaj zwierząt
Współczynnik przeliczania
sztuk rzeczywistych na DJP
Rodzaj zwierząt
Współczynnik przeliczania
sztuk rzeczywistych na DJP
Ogiery
1,2
Knury
0,4
Klacze, wałachy
1,2
Maciory
0,35
Małe konie: hucuły, koniki polskie,
kuce
0,6
Warchlaki 2-4-miesięczne
0,07
Prosięta do 2 miesięcy
0,02
Źrebaki powyżej 2 lat
1
• podlegają obowiązkowi uzyskania pozwolenia zintegrowanego,
Źrebaki powyżej 1 roku
0,8
Tuczniki
0,14
• obsada zwierząt przekracza 1,5 DJP/ha użytków rolnych wg stanów średniorocznych (Tabela 7),
Źrebaki od 1/2 do 1 roku
0,5
Tryki powyżej 1 i 1/2 roku
0,12
Źrebięta do 1/2 roku
0,3
Owce powyżej 1 i 1/2 roku
0,1
Buhaje
1,4
Jagnięta do 3 i 1/2 miesiąca
0,05
− stwierdzono ewidentne naruszenie przepisów ochrony środowiska, np. bezpośredni
odpływ gnojówki, gnojowicy do cieków,
Krowy
1
Jarlaki tryczki
0,08
Jałówki cielne
1
Jarlaki maciory
− użytki rolne, budynki gospodarskie lub miejsca przechowywania nawozów lub pasz
zlokalizowane są w bezpośrednim sąsiedztwie wód szczególnie wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych.
Jałówki powyżej 1 roku
0,8
Kury, kaczki
0,004
Jałówki od 1/2 do 1 roku
0,3
Gęsi
0,008
Cielęta do 1/2 roku
0,15
Indyki
0,024
Kozy
0,15
Strusie
0,2
Jelenie
0,29
Perlice
0,003
Daniele
0,12
Przepiórki
0,0003
• istnieją inne przesłanki decydujące o uznaniu podmiotu za stanowiące istotne
potencjalne zagrożenie emisją związków azotu, w szczególności:
• gospodarstwo warzywnicze, sadownicze, ogrodnicze.
2. Na podstawie dokonanej identyfikacji zostaje sporządzony rejestr gospodarstw.
3. Dyrektor RZGW we Wrocławiu w trakcie realizacji Programów może dokonać korekty
kryteriów sporządzania identyfikacji i rejestrów gospodarstw.
0,1
Lisy, jenoty
0,025
Gołębie
0,002
Norki, tchórze
0,0025
Perlice
0,003
Nutrie
0,007
Psy
0,05
Szynszyle
0,001
Króliki
0,007
Inne zwierzęta o łącznej masie 500 kg, z wyłączeniem ryb
1
21
20
EDUKACJA I DORADZTWO
MONITORING
SKUTECZNOŚCI PROGRAMÓW
1. Obowiązek organizacji szkoleń spoczywa na Wójcie, Burmistrzu, zaś merytoryczną obsługę zapewniają pracownicy Dolnośląskiego i Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego oraz Okręgowych Stacji Chemiczno-Rolniczych we Wrocławiu i Poznaniu.
Dla oceny skuteczności Programów prowadzi się monitoring efektów ich realizacji:
2. Każdy rolnik, którego gospodarstwo zostało umieszczone w rejestrze ma obowiązek wzięcia udziału w szkoleniu co roku.
1. Monitoring jakości wód powierzchniowych i podziemnych, obserwacje i oceny ich stanu oraz zachodzących zmian – prowadzą WIOŚ we Wrocławiu i WIOŚ w Poznaniu.
3. Zaleca się objęcie szkoleniami wszystkich rolników gospodarujących na OSN.
2. Monitoring zasobności gleb w azot i fosfor, monitoring płytkich wód gruntowych w profilu glebowym, oceny ich stanu oraz zachodzących zmian – prowadzą OSChR we Wrocławiu i OSChR w Poznaniu.
4. Podczas szkoleń rolnicy dowiedzą się m.in. jak:
• identyfikować potencjalne źródła zanieczyszczeń z gospodarstw,
• samodzielnie rozpoznawać, oceniać i likwidować zanieczyszczenia na terenie własnego
gospodarstwa rolnego,
• sporządzić bilans azotu i plany nawożenia,
• gospodarować nawozami.
5. Specjalistycznym doradztwem, w szczególności w zakresie sporządzania planów nawożenia i bilansów azotu, w pierwszej kolejności będą objęci rolnicy z gminnych rejestrów.
3. Monitoring stanu rolnictwa, który dotyczy zmian pogłowia zwierząt, struktury gospodarstw,
struktury użytkowania gruntów, przeciętnej wielkości nawożenia mineralnego i organicznego, wyposażenia gospodarstw w infrastrukturę do magazynowania nawozów naturalnych
oraz istotnych zmian w zakresie gospodarki wodno-ściekowej na obszarze obowiązywania
Programów – prowadzą DODR we Wrocławiu i WODR w Poznaniu.
23
22
KONTROLA ROLNICZYCH
ŹRÓDEŁ ZANIECZYSZCZENIA
Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu oraz Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Poznaniu prowadzi kontrole wszystkich gospodarstw rolnych
i hodowlanych na OSN zarówno tych umieszczonych w gminnych rejestrach jak i spoza
rejestrów.
1. Zakres kontroli gospodarstw rolnych i hodowlanych umieszczonych w rejestrze:
• sprawdzanie dokumentacji: coroczny bilans azotu, coroczny plan nawożenia, rejestr
wykonanych zabiegów agrotechnicznych oraz ilości i rodzajów zastosowanych nawozów,
umów na zbyt nadwyżek nawozów naturalnych,
• uczestnictwo w obowiązkowych szkoleniach,
• realizacja obowiązków związanych z przechowywaniem i zagospodarowaniem odchodów
zwierzęcych, przestrzegania dawek, terminów i sposobu nawożenia (m.in. nie przekraczanie 170 kg N w czystym składniku na 1 ha użytków rolnych z nawozów naturalnych)
oraz realizacji podstawowych obowiązków nałożonych przez Dyrektora RZGW we Wrocławiu.
2. Zakres kontroli gospodarstw rolnych i hodowlanych nieumieszczonych w rejestrze:
• sprawdzanie dokumentacji: coroczny bilans azotu, coroczny plan nawożenia, rejestr
wykonanych zabiegów agrotechnicznych oraz ilości i rodzajów zastosowanych nawozów,
umów na zbyt nadwyżek nawozów naturalnych,
• realizacja obowiązków związanych z przechowywaniem i zagospodarowaniem odchodów
zwierzęcych, przestrzegania dawek, terminów i sposobu nawożenia (m.in. nie przekraczanie 170 kg N w czystym składniku na 1 ha użytków rolnych z nawozów naturalnych) oraz
realizacji podstawowych obowiązków nałożonych przez Dyrektora RZGW we Wrocławiu.
3. Kontrolą zostaną objęte również instalacje podlegające obowiązkowi uzyskania pozwolenia zintegrowanego. WIOŚ przynajmniej 1 raz w okresie obowiązywania Programów
skontroluje je w zakresie przestrzegania wymagań określonych w pozwoleniach zintegrowanych. W przypadku stwierdzenia przekroczenia obowiązujących przepisów lub standardów kontrolę należy powtórzyć.
DZIAŁANIA WSPOMAGAJĄCE
Skuteczna realizacja Programów wymaga udzielania maksymalnej pomocy zaangażowanym
stronom. W związku z powyższym należy:
1. udzielać priorytetowej pomocy finansowej na warunkach preferencyjnych:
• rolnikom w zakresie przedsięwzięć związanych z realizacją wymagań Programów,
• jednostkom wskazanym jako odpowiedzialne za edukację i doradztwo dla rolników,
• jednostkom wskazanym jako odpowiedzialne za monitoring skuteczności Programów,
• jednostkom wskazanym jako odpowiedzialne za kontrolę rolniczych źródeł zanieczyszczenia,
• jednostkom wskazanym jako odpowiedzialne za prowadzenie monitoringu stanu rolnictwa gospodarstw rolnych i hodowlanych oraz ferm podlegających Dyrektywie IPPC
stanowiących istotne potencjalne zagrożenie emisją związków azotu na obszarze obowiązywania Programów;
2. udzielać pomocy organizacyjnej i formalnej:
• wszystkim stronom związanym z realizacją Programów w zakresie dostępu do danych
i materiałów potrzebnych do realizacji Programów oraz bezpłatnego ich udostępniania,
• rolnikom w zakresie:
− pozyskiwania środków finansowych na realizację przedsięwzięć inwestycyjnych służących poprawie warunków ochrony środowiska w gospodarstwie, w tym pomocy z działania „Modernizacja gospodarstw rolnych”, w ramach PROW 2007–2013,
− w realizacji działań dofinansowywanych z PROW 2007–2013, w ramach programów rolnośrodowiskowych ukierunkowanych na zmniejszenie intensywności produkcji rolniczej,
ochronę wód przed zagrożeniami wynikającymi z produkcji rolniczej itp.,
− zrzeszania się w związki i grupy producenckie, dla wspólnej realizacji zadań związanych z ochroną środowiska,
− opracowywania i uzgadniania dokumentacji związanej z budową urządzeń do gromadzenia i przechowywania nawozów naturalnych;
3. traktować działania inwestycyjne z zakresu sanitacji wsi w granicach obszaru objętego
Programami jako priorytetowe, od których pośrednio uzależniona jest wypadkowa ocena
jakości wód.
Zadania te skierowano do następujących instytucji i organizacji:
− Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu i Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Poznaniu
− Wójtowie i Burmistrzowie gmin: Bojanowo, Dobrzyca, Jutrosin, Kobylin, Koźmin Wielkopolski, Krotoszyn, Krobia, Krzemieniewo, Miejska Górka, Pakosław, Pępowo, Pogorzela,
Poniec, Rawicz, Rozdrażew, Rydzyna, Zduny i Żmigród,
− Starosta Gostyński, Starosta Krotoszyński, Starosta Leszczyński, Starosta Pleszewski,
Starosta Trzebnicki, Starosta Rawicki,
− Wojewoda Dolnośląski i Wojewoda Wielkopolski
− Marszałek Województwa Dolnośląskiego i Marszałek Województwa Wielkopolskiego
− Dolnośląska Izba Rolnicza i Wielkopolska Izba Rolnicza oraz inne organizacje rolnicze
− Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu i Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu oraz właściwe terytorialnie Gminne i Powiatowe Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
25
24
ZADANIA INSTYTUCJI WDRAŻAJĄCYCH
PROGRAMY DZIAŁAŃ
Ośrodki Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu i w Poznaniu
− Prowadzenie szkoleń i specjalistycznego doradztwa dla rolników
− Monitoring stanu rolnictwa na OSN
Okręgowe Stacje Chemiczno-Rolnicze we Wrocławiu i w Poznaniu
− Ocena zasobności w azot i fosfor gleb i płytkich wód gruntowych w profilu glebowym
− Prowadzenie szkoleń dla rolników
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu i w Poznaniu
− Kontrola gospodarstw w zakresie realizacji obowiązków wynikających z Programu działań
− Monitoring stanu i jakości wód powierzchniowych i podziemnych
Wojewódzkie Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne we Wrocławiu i w Poznaniu
− Ocena jakości wód podziemnych pobieranych do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia
Wójtowie i Burmistrzowie gmin położonych na OSN
− Informowanie mieszkańców gminy o objęciu gminy lub jej fragmentu zasięgiem OSN
oraz o celu, zakresie i sposobie wprowadzania Programu działań
− Organizowanie szkoleń dla rolników
− Prowadzenie wykazu zrealizowanych inwestycji w zakresie sanitacji wsi i budowy oczyszczalni ścieków na terenach objętych Programem działań
Starostowie powiatów położonych na OSN
− Prowadzenie rejestru złożonych zawiadomień i wydanych pozwoleń na budowę obiektów
służących magazynowaniu płynnych i stałych odchodów zwierzęcych i pasz soczystych
27
26
NIEZBĘDNE ADRESY
Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu
Pion Zasobów Wodnych
ul. Wybrzeże Wyspiańskiego 39, 50-950 Wrocław
tel. 071 328 66 51, fax. 071 328 13 39
e-mail: [email protected]
www.rzgw.wroc.pl
Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu
ul. Zwycięska 12, 53-033 Wrocław
tel. 071 339 80 21, fax. 071 339 79 12
www.dodr.pl
Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Poznaniu
ul. Sieradzka 29, 60-163 Poznań
tel. 061 868 52 72
www.wodr.poznan.pl
Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza we Wrocławiu
pl. Św. Macieja 5, 50-244 Wrocław
tel. 071 322 50 37, fax. 071 321 05 87
www.schr.gov.pl
Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Poznaniu
ul. Sieradzka 29, 60-163 Poznań
tel. 061 868 97 51, fax. 061 868 58 60
www.schr.gov.pl
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu
ul. Paprotna 14, 51-117 Wrocław
tel. 071 372 13 03, fax. 071 327 30 09
www.wroclaw.pios.gov.pl
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu
ul. Czarna Rola 4, 61-625 Poznań
tel. 061 827 05 00, fax. 061 827 05 22
www.poznan.pios.gov.pl
Projekt okładki, opracowanie graficzne i łamanie: Izabela Kruźlak, Firma Poligraficzno-Wydawnicza Compal s.c.
Druk: Offsetdruk i Media Sp. z o.o., ul. Frysztacka 48, 43-300 Cieszyn
Opracowanie: Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu
Pion Zasobów Wodnych
Lipiec 2009 r., RZGW we Wrocławiu
REGIONALNY ZARZĄD GOSPODARKI WODNEJ WE WROCŁAWIU