Syndrom chorego budynku

Transkrypt

(Fot. Jupiterimages )
Katedra Dróg, Mostów i Materiałów Budowlanych
Dr inż. Teresa Rucińska
W 1987 roku Światowa Organizacja Zdrowia ustaliła
listę objawów związanych z przebywaniem w "chorych"
budynkach. Znalazły się na niej:
• dolegliwości typowo alergiczne takie jak:
 zapalenie śluzówek,
 astma oskrzelowa,
 przewlekłe zapalenia krtani i oskrzeli,
• choroby nie związane z występowaniem uczuleń:
 migreny,
 rozdrażnienie,
 zaburzenia koncentracji.
Na liście Organizacji znalazły się także:
• choroba legionistów
bakterią Legionella),
(wywołana
zakażeniem
• gorączka klimatyzacyjna (humidifier fever)
• choroby nowotworowe, będące następstwem
oddziaływania substancji rakotwórczych takich jak:
 dym tytoniowy,
 azbest,
 radon.
Choroby te, wynikające z przebywania w nadmiernie
zanieczyszczonym środowisku wewnętrznym nazwano
zespołem chorób związanych z budynkiem Building Related Illness.
Schorzenia związane z budownictwem (Building Related Illnesses)
Schorzenie
Czynnik Etiologiczny - Źródło
Objawy kliniczne - Uwagi
Schorzenia o podłożu alergicznym;
Przewlekłe,
przewlekły kaszel, wzmożona
nieswoiste choroby Pleśnie, związki chemiczne /
produkcja śluzu, duszności, świszczący
układu oddechowego fotopowielanie, urządzenia
oddech (niezależnie od innych chorób
(zapalenie krtani,
wentylacyjne
gorączkowych), upośledzenie
oskrzeli, tchawicy)
sprawności wentylacyjnej płuc
Astma oskrzelowa
Brak możliwości rozpoznania, czy
Pleśnie, związki chemiczne /
zanieczyszczenia powietrza
systemy wentylacyjne,
wewnętrznego mają zasadnicze
nawilżacze, papier do
znaczenie etiologiczne - przyczynowe,
kopiowania (zawierający
czy powodują jedynie zaostrzenie
formaldehyd i ftalany)
objawów u osób z atopią
Schorzenie
Czynnik Etiologiczny - Źródło
Objawy kliniczne - Uwagi
Bakterie, pleśnie
Schorzenie na tle alergicznym, gorączka
Gorączka
(bioaerozol), związki
utrzymująca się 4 - 12 h po ekspozycji,
"nawilżaczowa"
chemiczne / urządzenia
kaszel, dreszcze, objawy grypopodobne
klimatyzacyjne, nawilżacze
Schorzenie na tle alergicznym, objawy
zbliżone do odoskrzelowego zapalenia
Pył drzewny, bakterie
płuc: kaszel, dreszcze, gorączka, świsty,
Zapalenie płuc
(bioaerozol), związki
bóle mięśniowe rozwija się w wyniku
z nadwrażliwości
chemiczne / urządzenia
długotrwałej ekspozycji na patogenny
klimatyzacyjne
biologiczne; może mieć charakter ostry
lub przewlekły
Legionella pneumophila /
Choroba infekcyjna zapalenie płuc,
Legionelloza
ciągi ciepłej wody,
niekiedy o ciężkim przebiegu
nawilżacze
Czynnik Etiologiczny
Objawy kliniczne
Źródło
Uwagi
Bakterie z rodziny
Legionellaceae
Grypopodobne schorzenie na podłożu
alergicznym, gorączka po ekspozycji na
bioaerozol,
Fotodermatoza
Światło
monochromatyczne
Rumień dłoni i twarzy
Kontaktowe
zapalenie skóry
Papier do kopiowania
(światłoczuły, bez kalki)
Pokrzywka, plamica
Schorzenie
Gorączka Pontiac
(wybuch gorączki w 1968 r. w
Pontiac stan Michigan)
Dotychczasowa wiedza na temat SBS pozwala
wyodrębnić najczęściej występujące przyczyny
problemów zdrowotnych osób, użytkujących "chore
budynki„, a mianowicie:
•
czynniki
chemiczne
substancji),
(emisja
szkodliwych
•
zjawiska radiacyjne (w tym także jonizacja
powietrza
na
skutek
promieniowania
radioaktywnego),
•
zjawiska elektrostatyczne (w tym także jonizacja
powietrza na skutek elektryzacji),
•
czynniki
biologiczne
drobnoustroje),
•
ograniczona wymiana powietrza wewnętrznego,
•
oddziaływania wibracyjne i hałas,
•
zagrożenia,
wynikające
użytkowników.
(grzyby,
ze
pleśnie
stylu
i
życia
Czynniki chemiczne
Szczególnie istotne jest zagadnienie zagrożenia
zdrowia w wyniku emisji substancji szkodliwych z
materiałów budowlanych do wnętrz, w których w ciągu
doby przez wiele godzin przebywają ludzie.
Dotyczy to w znacznym stopniu również wyposażenia
mieszkań i biur, czyli mebli.
Czynniki chemiczne
Wpływ różnego rodzaju substancji na zdrowie człowieka
obserwowano wiele lat. Wnioski pojawiły się jednak
stosunkowo niedawno. I tak:
• zakaz stosowania w budownictwie azbestu pojawił się
dopiero w latach 90.,
• od 2003 roku Unia Europejska wprowadza całkowity
zakaz
używania
związków
kadmu
i
ołowiu
elementach budowlanych i samochodach osobowych.
w
Czynniki chemiczne
O tyle jest to istotne, że ołowiu i kadmu używano jako
stabilizatora do PCV w profilach okiennych.
Zgodnie z rozporządzeniem Unii Europejskiej 67/548/EWG
większość związków kadmu i ołowiu została zakwalifikowana
jako:
• szkodliwa dla zdrowia,
• trująca,
• sprzyjająca powstawaniu raka!!!
W Zielonej Księdze Komisji UE obecnie jedyną zalecaną
alternatywą dla stabilizatorów ołowiowych i kadmowych są
stabilizatory wapniowo-cynkowe.
Czynniki chemiczne
Substancja
szkodliwa
Rozpuszczalniki:
benzen,
dwuchloroetan,
toluen,
ksylen
Formaldehyd
Dwutlenek węgla
(CO2)
Tlenek węgla (CO)
Pochodzenie
Wpływ na zdrowie
Możliwe stężenia w
pomieszczeniach
Bóle głowy, podrażnienie
Farby, lakiery, żywice,
błon śluzowych, zaburzenia
politury, środki
układu nerwowego,
Niebezpieczne
czyszczące, kleje, lepiki,
uszkodzenia wątroby i nerek,
papy
działania rakotwórcze
Podrażnieniami błon
Kleje, lepiki, lakiery, płyty
śluzowych, stany zapalne
paździerzowe, pianki,
Niebezpieczne
dróg oddechowych, bóle
meble, papy
głowy, działania rakotwórcze
Urządzenia grzewcze,
W normalnych
piec gazowy powietrze
Bóle głowy, zawroty
warunkach nie jest
wydechowe i
nadciśnienie
niebezpieczne
atmosferyczne
Powietrze atmosferyczne Zablokowanie transportu
W normalnych
(pojazdy) paleniska
tlenu zaburzenia krążeniowo warunkach nie jest
urządzenia grzewcze
- oddechowe
niebezpieczne
Czynniki chemiczne
Substancja
szkodliwa
Pochodzenie
Wpływ na zdrowie
Możliwe stężenia w
pomieszczeniach
Urządzenia grzewcze, piec
Kaszel, ślinotok, katar nosa,
Tlenki azotu (NOx) gazowy, dym tytoniowy,
Niebezpieczne
zaburzenia w oddychaniu
powietrze zewnętrzne
Podrażnienia błon śluzowych,
stany zapalne dróg
W normalnych
Dwutlenek siarki Urządzenia grzewcze, piec
oddechowych i tkanki
warunkach nie jest
(SO2)
gazowy, dym tytoniowy,
łącznej, zapalenie oskrzeli,
niebezpieczne
duszność
Bóle głowy, zawroty,
Wielochlorowe
Plastyfikatory, kleje,
senność, uszkodzenia
dwufenyle,
lepiki, materiały
Niebezpieczne
wątroby i nerek, działania
fenol, styren itp.
izolacyjne, papy
rakotwórcze
Nudności, zaburzenia
żołądkowe, jelitowe,
Cegły, kamienie naturalne, osłabienie, wszystkie inne
Radon
Niebezpieczne
gaz ziemny, żużlobeton
skutki typowe dla
napromieniowania
promieniami jonizującymi
Czynniki chemiczne
Wymagane jest więc sezonowanie
wyrobów w czasie niezbędnym, by z
wyprodukowanego materiału wydzieliły
szkodliwe substancje. Po upływie tego
czasu emisja substancji szkodliwych
wydzielanych przez wyrób nie może
przekraczać wskaźnika dopuszczalnego
stężenia NSD. Czas sezonowania, w
zależności od grupy materiałowej wynosi
od 3 do 10 tygodni.
Grupy materiałowe
Kleje
Lepiki
Farby
Emalie
Lakiery
Impregnaty
Materiały
izolacyjne
Tworzywa
sztuczne
0
5
10
Czas (tygodnie)
15
Okres sezonowania wyrobów w poszczególnych
grupach materiałowych wynikających z badań
higienicznych
Czynniki chemiczne
W utworzonej Centralnej Bazie Danych HIGMAT,
zawarto informacje o substancjach chemicznych,
których obecność w materiałach budowlanych
podlega szczególnym ograniczeniom.
Ta powszechnie dostępna baza stanowi zbiór
danych zarówno o charakterze informacyjnym, jak i
edukacyjnym http://wis.pol.lublin.pl/kongres3/tom2/33.pdf
http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.baztech-article-BTB1-0002-0047
Czynniki chemiczne
• Podstawą do właściwego stosowania materiałów,
stwarzających potencjalne zagrożenie dla zdrowia, są
dokumenty dopuszczające dane produkty do użytku,
wydawane przez Państwowy Zakład Higieny oraz
informacje producenta o składnikach wyrobu.
• Należy także bezwzględnie przestrzegać informacji
technicznych, dotyczących warunków stosowania i
użytkowania danych materiałów.
Zjawiska radiacyjne
Źródłem promieniowania są:
• naturalne pierwiastki promieniotwórcze, zawarte w
materiałach budowlanych,
• promieniowanie kosmiczne przenikające do atmosfery.
Niektóre z materiałów
mineralnego
mogą
promieniotwórcze:
budowlanych
zawierać
• Th (tor),
• U (uran),
• oraz promieniotwórczy izotop K (potas).
pochodzenia
pierwiastki
Zjawiska radiacyjne
Rn - radon jest bezbarwnym gazem bez
smaku i zapachu, tworzącym się w
produktach przemiany
promieniotwórczej radu, toru i uranu.
http://www.if.pw.edu.pl/~pluta/pl/dyd/mfj/zal03/nieweglowska/start.htm
Źródła promieniowania w otoczeniu człowieka znajdującego się wewnątrz
budynku i otrzymywane dawki (K-potas, Ra-rad, Th-tor, Rn-radon),
wg. Osieckiej E.: Materiały budowlane- właściwości techniczne i zdrowotne. Oficyna Wydawnicza
Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2002
Zjawiska radiacyjne
f1 = 0,00027 Sk + 0,0027 SRa + 0,0043 STh ≤ 1
f2  SRa 185 Bq/kg
gdzie: Sk, SRa, STh - wartości stężeń izotopów potasu K40, radu Ra-226, toru Th-228
Bekerel [Bq] to jednostka miary radioaktywności w układzie SI (Jednostka pochodna układu SI).
Bekerel jest definiowany jako radioaktywność odpowiadająca jednemu rozpadowi jądrowemu na sekundę.
Na przykład, jeśli jakieś ciało generuje 1000 cząstek alfa na sekundę w rozpadzie alfa, to jego
radioaktywność jest równa 1000 bekereli.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Bekerel
Zjawiska radiacyjne
Biorąc
pod
uwagę
zawartość
naturalnych
pierwiastków promieniotwórczych, krajowe wyroby
budowlane możemy podzielić na następujące grupy:
• wyroby o niskiej zawartości (współczynnik f1 do
0,35) - materiały budowlane i wyroby z betonu
komórkowego z zastosowaniem piasku, z betonu
zwykłego, wapienno-piaskowe, z niskoaktywnych
surowców mineralnych, takich jak gips i wapno,
Zjawiska radiacyjne
• wyroby o średniej zawartości (współczynnik f1
do 0,60) - wyroby z betonów lekkich na
kruszywach spiekanych typu keramzytowych,
• wyroby
o
podwyższonej
zawartości
(współczynnik f1 do 1,0) - wyroby z ceramiki
wypalonej, z betonu komórkowego z udziałem
popiołów
lotnych
(pyłów
dymnicowych),
żużlobetony, fosfogipsy, materiały kamienne magmowe głębinowe.
Zjawiska radiacyjne
Średnie oraz ekstremalne (minimalne i maksymalne) wartości współczynników kwalifikacyjnych
niektórych surowców mineralnych, stosowanych do produkcji materiałów budowlanych;
1 – wapienie; 2 – margle; 3 – syderyt; 4 - kamień gipsowy; 5 - bazalt; 6 - granit; 7 - surowce ilaste
Krawczyk M.: Promieniotwórczość naturalna materiałów budowlanych . Wymagania i badania kontrolne. Biul. Iinf. o Budown. COIB
Materiały Budowlane 1992, nr 8-9, 10
Zjawiska radiacyjne
Średnie oraz ekstremalne (minimalne i maksymalne) wartości współczynników kwalifikacyjnych
niektórych surowców mineralnych, stosowanych do produkcji materiałów budowlanych;
1 – wapienie; 2 – margle; 3 – syderyt; 4 - kamień gipsowy; 5 - bazalt; 6 - granit; 7 - surowce ilaste
Krawczyk M.: Promieniotwórczość naturalna materiałów budowlanych . Wymagania i badania kontrolne. Biul. Iinf. o Budown. COIB
Materiały Budowlane 1992, nr 8-9, 10
Zjawiska radiacyjne
Średnie oraz ekstremalne (minimalne i maksymalne) wartości współczynników
kwalifikacyjnych niektórych wyrobów budowlanych;
1 - beton komórkowy piaskowy, 2 - beton komórkowy popiołowy, 3 - beton zwykły, 4 keramzytobeton, 5 - cegła i wyroby ceramiczne, 6 - żużlobeton, 7 - cegła silikatowa.
Zjawiska radiacyjne
Średnie oraz ekstremalne (minimalne i maksymalne) wartości współczynników
kwalifikacyjnych niektórych wyrobów budowlanych;
1 - beton komórkowy piaskowy, 2 - beton komórkowy popiołowy, 3 - beton zwykły, 4 keramzytobeton, 5 - cegła i wyroby ceramiczne, 6 - żużlobeton, 7 - cegła silikatowa.
Zjawiska radiacyjne
Znaczące zagrożenie naszego zdrowia stanowi
wydzielanie się radonu (Rn) - gazu szlachetnego,
występującego w skorupie ziemskiej.
W Polsce radon występuje głównie na terenach
południowo-zachodnich kraju, gdzie pojawia się
nawet
kilkuprocentowe
prawdopodobieństwo
przekroczenia dopuszczalnego stężenia tego
gazu w obiektach budowlanych.
Zjawiska radiacyjne
Zmniejszenie infiltracji Ra-226 jest możliwe przez:
• zaprojektowanie i wykonanie
specjalnego systemu wentylacji
lub zastosowanie specjalnych
filtrów w przypadku klimatyzacji,
Specjalny system wentylacji
Zjawiska radiacyjne
• redukcję napływu radonu do
budynku z podłoża gruntowego,
przez wykonanie gazoszczelnej
izolacji
części
podziemnej
budynku wraz z uszczelnieniem
wszelkich
otworów,
kanałów,
szczelin i pęknięć,
Bariera mechaniczna przez zastosowanie
izolacji gazoszczelnej
Zjawiska radiacyjne
• usuwanie
spod
budynku
powietrza
wraz
z
gazami
gruntowymi, przez obniżenie
ciśnienia powietrza w gruncie pod
budynkiem lub podwyższenie
ciśnienia
powietrza
w
pomieszczeniach piwnicznych.
Wytwarzanie podciśnienia pod obiektem
Zjawiska elektrostatyczne
Na zdrowie człowieka istotny wpływ wywierają także
zjawiska:
• dotyczące pól elektromagnetycznych związanych z
przepływem prądu. Jest to najbardziej odczuwalne
w strefach, znajdujących się w pobliżu urządzeń
elektroenergetycznych o wysokim napięciu, jak np.
w bezpośredniej bliskości linii wysokiego napięcia,
czy stacji transformatorowych.
• związane z elektrycznością statyczną.
Nad domami na os. Długim w Kamionkach
koło Kórnika zlokalizowana została w
odległości 20 m od zabudowań największa
w Europie linia wysokiego napięcia
podtrzymywana na 70-metrowych słupach,
o mocy przesyłowej (2x220kV i 2x400kV).
Kraje europy zachodniej już od dawna
zabroniły lokalizowania takich linii w
pobliżu zabudowań ludzkich, np. w
Niemczach kilkukrotnie mniejsze linie 110
kV, nie mogą być lokalizowane bliżej niż
400 m od zabudowań. W sytuacjach, gdy
nie można ominąć terenów zasiedlonych
stosuje się technologię kabla podziemnego
http://www.kamionki.net
• Według specjalistycznych źródeł, promieniowanie
elekromagnetyczne z dużych linii energetycznych
ma
znaczący
wpływ
na
zwielokrotnienie
występowania białaczki u dzieci.
• Eksperci w dziedzinie zdrowia opracowali specjalny,
niezależny od branży energetycznej raport, wskazujący
na poważne zagrożenia zdrowia i życia osób
mieszkających w pobliżu linii wysokiego napięcia.
Raport został opublikowany i jest dostępny na stronie
http://www.bioinitiative.org/report/index.htm
• Parlament Europejski w kwietniu 2009 jednogłośnie
przyjął rezolucję, która wskazuje na poważne
zagrożenie związane z promieniowaniem
elektromagnetycznym - www.europarl.europa.eu/sides
• Parlament Europejski w kwietniu 2009 jednogłośnie
przyjął rezolucję, która wskazuje na poważne
zagrożenie związane z promieniowaniem
elektromagnetycznym - www.europarl.europa.eu/sides
Miejscami, w których szczególnie należy dbać o
ochronę przed elektrycznością statyczną, są:
• budynki i tereny z występującymi mediami łatwo
zapalnymi i wybuchowymi,
• miejsca, w których znajduje się dużo urządzeń
elektronicznych, narażonych na wyładowania
elektrostatyczne, np. szpitalne sale operacyjne,
sale komputerowe w bankach lub poligrafii itd.
Elektryzacja statyczna materiałów budowlanych
(najczęściej, ale nie tylko, z grupy tworzyw
sztucznych) następuje na drodze kontaktowotarciowej, czyli :
• w sytuacjach, w których materiały poruszają się,
• trą o siebie,
umożliwiając rozdział ładunków.
Na zdrowie człowieka bezpośrednio wpływa
wytwarzane pole elektryczne, ale i zmiany jonizacji
powietrza, powodujące zaburzenia indywidualnych
bioprądów organizmu.
Zjonizowane powietrze (o zachwianej dysproporcji
jonów dodatnich i ujemnych) może oddziaływać na
zdrowie poprzez:
• wzrost pobudzania receptorów oskrzelowych i
płucnych,
• zmiany potencjału krwi, kontaktującej się ze
zjonizowanym powietrzem w pęcherzykach
płucnych, co wpływa w efekcie na funkcjonowanie
układu wewnątrzwydzielniczego,
• zmiany błon śluzowych dróg oddechowych, co
wywołuje zmiany w ruchach rzęskowych płuc.
Współczesny
człowiek
żyje
w
świecie
„naszpikowanym” urządzeniami elektronicznymi,
które emitują różnego typu promieniowanie.
Do takich urządzeń zaliczyć możemy m.in.:
• telefony komórkowe,
• radiofonię cyfrową,
• radary lotnicze.
Czynniki biologiczne
Zanieczyszczenia, które mogą wystąpić w zamkniętych
pomieszczeniach, to najczęściej skażenia, wywołane
przez: grzyby pleśniowe i drobnoustroje, rozwijające
się na pożywce z materiałów budowlanych.
Mogą one stanowić zagrożenie samo w sobie, mogą
też wydzielać szkodliwe dla zdrowia substancje, czyli
różnego typy toksyczne produkty przemiany materii
- mykotoksyny.
Grzyby
pleśniowe
i
drobnoustroje
"przyjaznego klimatu„, a mianowicie:
potrzebują
• zawilgocony materiał budowlany (powierzchniowo
lub wgłębnie),
• podwyższona temperatura powietrza między 20 C
a 25 C,
• ograniczona wymiana powietrza wewnętrznego,
• wilgotność względna otoczenia RH powyżej 60%,
to dla nich idealne warunki do rozwoju.
Szacuje się, że 30% problemów zdrowotnych,
związanych z jakością powietrza wewnętrznego, jest
wynikiem reakcji organizmu na obecność grzybów
pleśniowych. Te problemy zdrowotne mogą mieć
różną postać.
Do najczęściej spotykanych należą:
• infekcje (grzybice),
• alergie (katar, zapalenie spojówek, gardła, astma
oskrzelowa oraz alergiczne zapalenie płuc),
• mykotoksykozy (zatrucia mykotoksynami).
Produkty metaboliczne
mogą mieć działanie:
grzybów,
mykotoksyny,
• kancerogenne (rakotwórcze),
• immunotoksyczne (nadmiernie pobudzające lub
obniżajace układ odpornościowy),
• neurotoksyczne
nerwowego),
(uszkodzenie
układu
• mutagenne (trwałe i dziedziczne uszkodzenia
genetyczne),
• teratogenne (potworotwórcze).
Najbardziej niebezpieczne dla zdrowia są grzyby z
rodzajów:
• Penicilinum,
• Aspergillus,
• Cladosporium,
• Stachybotrys,
• Ascomycetes,
• Fungi imperfecti.
Niektóre grzyby występujące w pomieszczeniach
wytwarzają
mykotoksyny,
stanowiące
grupę
wtórnych metabolitów pleśni, a które z kolei mają
ostre działanie rakotwórcze.
Przede wszystkim są to grzyby z rodzaju:
• Cladosporium,
• Penicillium,
• Aspergillus
• Alternaria.
Do mykotoksyn wywołujących działanie mutagenne,
karcinogenne i teratogenne w organizmie człowieka należą:
• aflatoksyny,
• ochratoksyny,
• trichotecyny,
• fumonisyny.
Jedną z najsilniejszych znanych trucizn jest aflatoksyna.
Jej działanie zostało dokładnie przebadane. Aflatoksyna
wytwarzana jest przez pleśń Aspergillus i Penicillium.
Kolonia Penicillium na powierzchni pomarańczy
(http://www.mycology.adelaide.edu.au/gallery/photos/pen1.html)
Kolonia grzyba Aspergillus flavus.
(http://www.mycology.adelaide.edu.au/Fungal_Descriptions/Hyphomycetes_(hyaline)/Aspergillus/flavus)
www.ipm.iastate.edu
http://www.wellsphere.com
Fot. Krzysztof Karolczyk /AG
Aflatoksyna B2 ; C17H14O6; silnie muta- i teratogenna,
rozkłada się dopiero w ok. 300 oC.
(http://www.gronkowiec.pl/aflatoksyna.html)
Aby ocenić, w jakim stopniu dane środowisko (budynek
czy poszczególne pomieszczenia) jest zainfekowane
grzybami, trzeba określić poziom zanieczyszczenia
aerozolem grzybowym.
Za niedopuszczalną uważa się w fachowej literaturze
obecność w powietrzu takich grzybów jak:
• Stachybotrys,
• Aspergillus.
Miejscami szczególnie narażonymi na zagrzybienie są
powierzchnie zawilgoconych:
• ścian, stropów i podłóg,
• naroża pomieszczeń, w których występuje
zmniejszona
cyrkulacja
powietrza
(przy
podwyższonej wilgotności względnej powietrza
oraz skraplającej się na powierzchniach ścian
parze wodnej).
• Rozwojowi grzybów często towarzyszy obecność roztoczy
oraz charakterystyczny, nieprzyjemny zapach.
• Czasami grzyb po prostu widać - występuje on pod postacią
widocznych plam (o kolorze zielonkawym, brunatnym, a
nawet czarnym).
W ostatnich latach pojawił się zupełnie nowy problem
rozwoju
mikroorganizmów
wewnątrz
instalacji
wentylacyjnych i klimatyzacyjnych budynków, które,
razem
z
przepływającym
powietrzem,
mogą
przemieszczać się do wszystkich pomieszczeń.
Tak więc ogromnie istotne jest utrzymywanie wszystkich
instalacji w odpowiednim stanie higienicznym.
Zagadnienia cieplno-wilgotnościowe
Problemy wilgotnościowe pomieszczeń mieszkalnych i
biurowych wynikać mogą z następujących czynników:
• zawilgocenia materiałów budowlanych w wyniku
nieskutecznej hydroizolacji lub ewentualnego jej
uszkodzenia czy też technicznego zużycia,
natomiast w obiektach o kilkudziesięcioletnim
okresie użytkowania nawet jej braku (izolacje tego
typu stosuje się powszechnie dopiero od I Wojny
Światowej)
• parametrów
technicznych
przegrody
tj.:
współczynnik przenikania ciepła przegrody "U",
rozkład ciśnień pary wodnej w przegrodzie
(wskazujący na ewentualne wystąpienie strefy
kondensacji),
• zawilgocenia w wyniku działalności codziennej
użytkowników budynku tj.: gotowanie posiłków,
kąpiele, suszenie ubrań, brak wentylowania
pomieszczeń w ciągu dnia, itd.
• Kondensacja pary wodnej w przegrodzie ma istotny
związek z warunkami użytkowania pomieszczeń.
Należy utrzymywać w nich na odpowiednim poziomie
zarówno temperaturę powietrza – (+20) C, jak i
wilgotność względną powietrza RH= 55%.
• Parametry termiczne przegrody mają wpływ na
możliwość wystąpienia, oraz skalę wykroplenia wody z
pary wodnej na jej powierzchni oraz na powierzchni
przedmiotów wyposażenia (jest to tzw. temperatura
punktu rosy).
• Zawartość pary wodnej w powietrzu może się
zmieniać, przy czym maksymalna wilgotność
powietrza zależy od ciśnienia atmosferycznego i
temperatury.
• Przy kontakcie powietrza wilgotnego z chłodnymi
powierzchniami, po ochłodzeniu powietrza w
warstwie przyściennej, poniżej temperatury punktu
rosy, następuje wykroplenie się pary wodnej na
ścianach.
W typowym mieszkaniu lat 50. - 80., w wielu miejscach
występowały stosunkowo chłodne powierzchnie ścian i
okien (w wyniku wysokiego "U" i mostków termicznych).
Nieszczelne okna powodowały stosunkowo intensywną
wymianę powietrza, a przez to wyprowadzenie nadmiaru
pary wodnej na zewnątrz.
Program
modernizacji
(ociepleń
ścian,
stropów
nadpiwnicznych, stropodachów) spowodował polepszenie
termoizolacyjności przegród, podnosząc temperaturę na
wewnętrznych powierzchniach przegród.
Przy wymianie stolarki na znacznie bardziej szczelną,
zmniejszają się przepływy powietrza, co z kolei
zwiększa jego wilgotność. Wprowadzone indywidualne
rozliczenie kosztów energii cieplnej ("podzielniki ciepła",
termozawory) często skłaniają użytkowników budynku
do oszczędności, a oszczędzać można, obniżając
temperaturę powietrza wewnętrznego. To jednak
jeszcze bardziej zwiększa wilgotność względną
powietrza.
Można więc powiedzieć, że w praktyce modernizacja
energetyczna mieszkań stworzyła warunki, sprzyjające
występowaniu kondensacji pary wodnej w miejscach
lokalnego zmniejszonego oporu cieplnego, na
powierzchniach
tzw.
"mostków
cieplnych".
Mostki cieplne można wykryć dzięki badaniu przegród z
użyciem kamer termowizyjnych.
Zaleca się także przeprowadzenie próby szczelności
powietrznej, polegającej na pomiarze przepływu
powietrza przez obudowę budynku z zewnątrz do
środka lub z wewnątrz do środowiska zewnętrznego.
Fot. K. Kurtz
Wentylacja
Niezwykle
istotna
w
świetle
przedstawionych
problemów cieplnych i wilgotnościowych jest poprawna
wentylacja
poszczególnych
pomieszczeń.
Skuteczność działania wentylacji zależy od tego, ile
świeżego powietrza napływa do pomieszczenia i ile
zużytego powietrza jest z niego wyprowadzane.
Wentylacja
Powietrze napływa przez okna oraz przez specjalne
otwory napływu świeżego powietrza, znajdujące się
zarówno w przekrojach okiennych, jak i w ścianach.
Przyjmuje się, że w ciągu 1 godz. każda osoba
potrzebuje 20 m3 świeżego powietrza, tyle też
zużytego powietrza powinno być z pomieszczenia
wyprowadzone.
Wentylacja
Wg Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki
i ich usytuowanie z dnia 12 kwietnia 2002 r.
(Dz.U. Nr 75, poz. 690)
Dział I. Przepisy ogólne.
… W budynku mieszkalnym, zamieszkania zbiorowego i
budynku użyteczności publicznej współczynnik infiltracji
powietrza dla otwieranych okien i drzwi balkonowych
powinien wynosić nie więcej niż 0,3 m3/(m · h · daPa2/3),
z zastrzeżeniem § 155 ust. 3 i 4 rozporządzenia.
Wentylacja
Aby spełnić wymagania przepisów, dostarczając okna
do budynków wielorodzinnych należy ze szczególną
uwagą uwzględniać zalecenia projektów wentylacji
grawitacyjnej, grawitacyjnej wspomaganej lub
mechanicznej wywiewnej, wskazujące które okno
spełnia w danym przypadku funkcję wentylacyjną i musi
być wyposażone w nawiewnik powietrza. W przypadku
wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej wszystkie
dostarczane okna muszą pozostać szczelne.
Oddziaływania wibracyjne i hałas
Hałas, to dźwięk uciążliwy, szkodliwy a nawet
niebezpieczny dla zdrowia. Negatywnie wpływa na
nasze samopoczucie, szczególnie gdy oddziałuje w
długim czasie. W skrajnych przypadkach prowadzi do
uszkodzenia słuchu a nawet do całkowitej utraty.
Ruch uliczny, jako źródło hałasu [www.kolumber.pl]
Winda, jako przykład wibracji [www.tycon.pl]
Hałas powodujący dolegliwości bólowe zawiera się w
przedziale od 130 do 140 dB.
Źródłem hałasu są min.:
• głośna muzyka - hałas rzędu 80 do 100 dB,
• hałas miejski - osiąga natężenie ok. 75 dB,
• rozmowa - hałas rzędu 40 do 60 dB,
• szum lasu - hałas rzędu ok. 10 dB.
Zbyt głośne dźwięki prowadzą do irytacji i zmęczenia,
czego konsekwencją jest np. spadek wydajności pracy
a nawet stres.
Zapobieganie powstawaniu hałasu jest możliwe przez
zastosowanie odpowiednich rozwiązań konstrukcyjnomateriałowych, zarówno przegród pionowych i
poziomych budynku jak i ekranów odgradzających
obiekt od hałasu miejskiego.
Poziom dźwięku w pomieszczeniach przeznaczonych na
dłuższy pobyt ludzi jest regulowany przez normy
przedmiotowe. Wynosi on w zależności od rodzaju
pomieszczenia:
• w czasie dnia od 35 do 45 dB,
• w ciągu nocy od 30 do 40 dB.
Posumowanie
Problem „chorego budynku„ - SBS, coraz częściej wymusza
na projektantach tworzenie obiektów budowlanych o
harmonijnym połączeniu:
• funkcji,
• trwałości,
• stosowania nie zagrażających zdrowiu człowieka,
podlegających
recyclingowi
materiałów
budowlanych i technologii,
• przy tym niskich "globalnych" kosztów (inwestycja,
eksploatacje, unicestwienie).
W tym kontekście pojawia się nazwa "green
building" GB (zielony budynek).
Treść opracowania zaczerpnięta z publikacji
dr inż. Błażeja Zgoły
(Instytut Konstrukcji Budowlanych, Politechnika Poznańska)
Syndrom chorego budynku cz.1 i 2
http://www.muratorplus.pl/technika/konstrukcje/syndrom-chorego-budynku-cz-1_57547.html
http://www.muratorplus.pl/technika/konstrukcje/syndrom-chorego-budynku-cz2_57552.html
Literatura
1. Osiecka E.: Materiały budowlane - właściwości techniczne i
zdrowotne. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej,
Warszawa 2002
2. Mniszek W., Rogiński J.: Wady konstrukcyjne budynków
przyczyną zagrzybienia pomieszczeń. Wyższa Szkoła
Zarządzania Ochrona Pracy w Katowicach

Syndrom chorego budynku

Transkrypt

Podobne dokumenty

Slajd 1 -

Ochrona przed wyładowaniami elektrostatycznymi