Andrzej Szweda-Lewandowski

Warszawa, dnia 06-05-2016 r.
MINISTER ŚRODOWISKA
DLP-III.070.8.2016.TP
108450.299215.249162
Pan
Marek Kuchciński
Marszałek Sejmu
W odpowiedzi na interpelację posłanki Elżbiety Dudy (K8INT2284) w sprawie projektu planu
ochrony Ojcowskiego Parku Narodowego i jego konsekwencji dla rozwoju okolicznych gmin i miasta
Skała uprzejmie informuję co następuje.
Obecny etap prac nad projektem planu ochrony Ojcowskiego Parku Narodowego (dalej
zamiennie Park lub OPN) odbywa się na podstawie art. 19 ust. 1a ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r.
o ochronie przyrody (Dz. U. z 2015 r. poz. 1651, z późn. zm.) oraz na podstawie art. 39 ust.1 pkt 2-5
i ust. 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U
z 2015r. poz. 353). Sporządzony przez OPN projekt planu ochrony został wyłożony do konsultacji
społecznych. Na tym etapie konsultacji projektu ze społeczeństwem główną rolę pełni dyrektor Parku,
którego obowiązkiem jest transparentne wyjaśnienie społecznych skutków jakie niosą za sobą zapisy
poszczególnych rozdziałów tego dokumentu i do którego też wszelkie uwagi odnośnie projektu
powinny być zgłaszane. W trakcie konsultacji społecznych organizowane są przez OPN specjalne
spotkania z mieszkańcami gmin sąsiadujących z Parkiem, na których wyjaśniane są różne aspekty
przygotowywanego projektu planu ochrony. W dniu 11 marca 2016 roku Minister Środowiska
wystosował pismo do dyrektora OPN, w którym zobowiązał go do szczegółowego omawiania
projektu planu ochrony z jednostkami samorządu terytorialnego i udzielania na bieżąco informacji
w kwestii wszelkich wątpliwości.
Na obecnym etapie prac Ministrowi Środowiska nie są znane szczegółowe zapisy projektu
planu ochrony OPN, do których odnosi się Pani Poseł i wydaje się, iż co do ogólnej zasady formalnoprawnej konstrukcji tego dokumentu nie może on zawierać „zaleceń odnośnie negatywnego
opiniowania decyzji administracyjnych oraz aktów normatywnych w zakresie budowy wszelkich
inwestycji” w granicach otuliny Parku, o czym pisze Pani Poseł. Na dalszym etapie prac
legislacyjnych, po przesłaniu dokumentu do Ministra Środowiska, będzie prowadzona szczegółowa
analiza wszystkich zapisów projektu planu ochrony w zgodności z obowiązującymi regulacjami
prawnymi. Jeżeli zaistnieje taka konieczność zapisy projektu będą zmieniane i dostosowywane nie
tylko do potrzeb ochrony przyrody ale także w kierunku poszukiwania niezbędnych rozwiązań
kompromisowych ze względu na oczekiwania społeczne. W dalszych pracach legislacyjnych nad
projektem planu ochrony OPN przewidziane są także szerokie konsultacje wewnątrzresortowe,
międzyresortowe, a także konsultacje publiczne.
Odpowiadając na szczegółowe pytania Pani Poseł udzielam następującej odpowiedzi:
Ad. 1.:
Otulina parku narodowego nie jest formą ochrony przyrody. Zgodnie z art. 5 pkt 14. ustawy
o ochronie przyrody (dalej Ustawa) otulina jest „strefa ochronną graniczącą z formą ochrony
przyrody i wyznaczoną indywidualnie dla formy ochrony przyrody w celu zabezpieczenia przed
zagrożeniami zewnętrznymi wynikającymi z działalności człowieka”. Ten sam artykuł Ustawy (pkt 29)
precyzuje także pojęcie zagrożenia zewnętrznego jako: „czynnik mogący wywołać niekorzystne
zmiany cech fizycznych, chemicznych lub biologicznych zasobów, tworów i składników chronionej
przyrody (…) wynikający z przyczyn naturalnych lub z działalności człowieka, mających swoje źródło
poza granicami obszarów lub obiektów podlegających ochronie prawnej”. Dlatego też, na podstawie
art. 20 ust. 1 pkt 2 Ustawy w projektach planów ochrony wyszczególnia się, między innymi,
potencjalne zagrożenia zewnętrzne które mogą mieć negatywny wpływ na przyrodę parku
narodowego. Na mocy tego samego artykułu Ustawy plan ochrony powinien zawierać charakterystykę
i ocenę stanu zagospodarowania przestrzennego, o której wspomina Pani Poseł. Plan ochrony nie
może wprowadzać w powyższym względzie zakazów na obszarze otuliny parku narodowego, a co
najwyżej „ustalenia do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego (…)
dotyczące eliminacji lub ograniczania zagrożeń wewnętrznych lub zewnętrznych” – (art. 20 ust. 3 pkt
7 Ustawy). Na podstawie powyższych regulacji ustawowych plan ochrony może wprowadzać zapisy
skutkujące w określonych przypadkach wskazaniami o charakterze postulatywnym do wymienionych
powyżej dokumentów planistycznych. Zapisy planu ochrony nie powinny przyczyniać się
do ograniczania rozwoju gmin w sąsiedztwie OPN czy też miasta Skała, o czym pisze Pani Poseł.
Jedną z idei nadrzędnych planu ochrony w powyższym względzie - jest zaprezentowanie zagrożeń,
przede wszystkim zewnętrznych (bezpośrednich lub pośrednich) skutkujących deprecjacją walorów
przyrodniczych samego parku narodowego jako ustanowionej z mocy Ustawy najwyższej formy
ochrony przyrody w Polsce. Chodzi w tym względzie o wyspecyfikowanie zagrożeń istotnych
z punktu widzenia funkcjonowania parku narodowego. Zagrożenia, o których mowa powinny być
uwzględniane przez władze samorządowe w tworzonych dokumentach planistycznych wyższej rangi,
w szczególności, w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego gmin. Należy w tym
miejscu nadmienić, że wskazywanie zagrożeń, o którym mowa, musi się opierać na realnych
(eksperckich, studialnych) ustaleniach, a nie cechować się przypadkowym charakterem.
Ad.2.:
Co do zasady plan ochrony nie może prowadzić do ograniczenia wykorzystania prawa własności
obywateli. Ograniczenia prawa własności są możliwe na podstawie regulacji określonych wyłącznie
w Ustawie. W tym względzie na przykład, kiedy planowana inwestycja w otulinie Parku stanowiłaby
udowodnione (na podstawie opracowań specjalistycznych, prac studialnych, badań naukowych etc.)
zagrożenie zewnętrzne dla walorów przyrodniczych parku narodowego.
Minister Środowiska nie ma możliwości prawnych i finansowych wykupowania gruntów lub zamiany
działek ewidencyjnych położonych w otulinie OPN. Możliwość taką posiada dyrektor parku
narodowego, jednakże wyłącznie w odniesieniu do gruntów położonych w jego granicach.
Ad. 3.:
Zgodnie z art. 10 ust. 1 Ustawy rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie określenia i zmiany granic
parku narodowego wskazuje, między innymi, przebieg otuliny parku. Wyznaczenie otuliny jest więc
obligatoryjne. W sytuacji zagospodarowania przestrzennego Ojcowskiego Parku Narodowego nie ma
możliwości takiego poprowadzenia granic otuliny Parku aby nie znajdowały się w niej działki
ewidencyjne stanowiące własność prywatną. Obszar ten jest silnie przekształcony (zurbanizowany)
w wyniku wieloletniego procesu zabudowy przestrzeni krajobrazu otoczenia Parku. Z punktu widzenia
potrzeb ochrony przyrody tworzenie otulin wokół parków narodowych jest zasadne ze względu na ich
buforowe oddziaływanie ochronne. Wraz ze wzrostem powierzchni otulin parków narodowych
szkodliwe oddziaływania ze strony antropopresji ulegają zmniejszeniu. W opinii Ministra Środowiska
w sytuacji uwarunkowań Ojcowskiego Parku Narodowego nie ma żadnych przeciwskazań
do współistnienia własności prywatnej, gospodarstw rolnych i użytkowania gruntów stanowiących
podstawowe źródło utrzymania grupy społecznej, o której nadmienia Pani Poseł w swojej interpelacji.
Z poważaniem
Z up. Ministra
Andrzej Szweda-Lewandowski
Podsekretarz Stanu - Główny Konserwator
Przyrody
Ministerstwo Środowiska
/ – podpisany cyfrowo/