Gwarancja zapłaty za roboty budowlane W ostatnim czasie

Gwarancja zapłaty za roboty budowlane
W ostatnim czasie powróciła sprawa konieczności zmiany przepisów
ustawy o gwarancji zapłaty za roboty budowlane. Prezes Unii Metropolii
Polskich skierował pismo do Ministra Przemysława Gosiewskiego, w którym
skarży się na niewłaściwe wykorzystanie przepisów ww. ustawy przez firmę
Hydrobudowa 6 z Warszawy. W opinii Prezesa obecne przepisy zagrażają
terminowości
wykonania
i
rozliczenia
przedsięwzięć
budowlanych
realizowanych z udziałem środków UE.
Ponadto jest już wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie
niezgodności ustawy o gwarancjach zapłaty za roboty budowlane art.4 ust.4 oraz
art. 5 ust. 1 i ust. 2 ustawy z art. 2 Konstytucji RP. W związku z powyższym
rząd przygotował nowelizację ustawy o gwarancji zapłaty za roboty budowlane,
który ma na celu przede wszystkim wykonanie wyroku Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 27 listopada 2006 r. (syg. Akt K 47/04), którym
Trybunał orzekł, iż niekonstytucyjne przepisy tracą moc obowiązującą z dniem
30 czerwca 2007 r. Ponieważ regulacje te dotyczą kluczowych elementów
konstrukcji gwarancji zapłaty, nastąpiła pilna potrzeba wprowadzenia zmian do
ustawy, by możliwe było dalsze jej funkcjonowanie. Rząd chce, aby ustawa o
gwarancji zapłaty za roboty budowlane nie dotyczyła inwestycji publicznych tj.
państwowych i samorządowych, które w całości lub części finansuje się z
funduszy strukturalnych lub Funduszu Spójności. Ministerstwo Transportu
zaproponowało jeszcze dalej idące wykluczenia, proponuje wyłączyć spod
regulacji ustawy umowy, w których inwestorem jest Skarb Państwa.
Pracodawcy uczestniczący w pracach Trójstronnego Zespołu ds.
Budownictwa wyrażają głęboki sprzeciw wobec prób zmiany przepisów tej
ustawy w sposób i w kierunku sugerowanym przez rząd. Przywoływana wyżej
ustawa, choć nie jest regulacją doskonałą, stanowi jeden z ważniejszych
instrumentów zabezpieczających wykonawców i podwykonawców. Zdaniem
1
pracodawców ustawa powinna być zachowana w pełnym zakresie, również do
zamówień publicznych finansowanych z udziałem środków z UE. Nadużywanie
i nad interpretacja prawa przez jedną z firm (casus „Hydrobudowy 6) nie jest
dostatecznym powodem dla zmiany tego prawa, które tak naprawdę stanowi
jedyne zabezpieczenia dla szeregu firm budowlanych.
Reasumując, ustawa o gwarancji zapłaty za roboty budowlane:
• nie zagraża terminowości wykonania i rozliczania przedsięwzięć
budowlanych, realizowanych
z udziałem środków UE – pod
warunkiem podpisania prawidłowej umowy, starannego montażu
finansowego inwestycji i dobrego jej przygotowania oraz organizacji
przez inwestora
• jest
instrumentem
prewencji
dla
wykonawców
przed
niekompetentnymi lub nieuczciwymi zleceniodawcami
• powinna
być
zachowana
jako
narzędzie
cywilizujące
relacje
zleceniodawca-zleceniobiorca.
Od kilku lat obowiązują przepisy o odpowiedzialności solidarnej za
zapłatę wynagrodzenia podwykonawcom oraz o gwarancji zapłaty za roboty
budowlane (Dz.U. nr 180, poz. 1758). Obowiązujący artykuł 647 kodeksu
cywilnego reguluje wzajemne relacje pomiędzy inwestorem, generalnym
wykonawcą oraz innymi wykonawcami i podwykonawcami. Oprócz art. 647
k.c. branża budowlana stosuje przepisy ustawy o gwarancji zapłaty za roboty
budowlane. Gwarancji takiej udziela się, żeby zabezpieczyć terminową zapłatę
za wykonanie robót. Ustawa w pewnym stopniu wyeliminowała patologiczne
sytuacje i nieuczciwe praktyki na rynku usług budowlanych, takie jak
powszechne i permanentne uchylanie się od terminowego regulowania płatności
za wykonane usługi. Pomimo obowiązującej ustawy, jej przepisy nadal nie
chronią wykonawcy przed nieuczciwym inwestorem. Obecnie mają miejsce
2
częste przypadki niepłacenia przez inwestorów w omówionym terminie za
wykonane roboty budowlane. Nie są rzadkością przypadki braku zapłaty w
ogóle. Notuje się sytuacje nie płacenia przez generalnego wykonawcę swojemu
podwykonawcy, pomimo że generalny wykonawca otrzymał wynagrodzenie od
inwestora. Próba zmiany przepisów tej ustawy spowoduje pogorszenie już i tak
źle funkcjonującej relacji inwestor - wykonawca, zawsze ze szkodą dla
wykonawcy. Nie jest chyba intencją obecnego Rządu kreowanie polityki
niszczenia wykonawców, zwłaszcza tych małych i średnich. Praktyki
niepłacenia należności powodują tzw. zatory płatnicze, uniemożliwiające
prawidłowe funkcjonowanie przedsiębiorstw budowlanych. Prowadzi to do
utraty ich płynności finansowej i zadłużenia. Jest to szczególnie groźne dla
małych i średnich przedsiębiorstw, które nie dysponują kapitałem pozwalającym
na kredytowanie nieuczciwego dużego inwestora. W tej sytuacji zmuszane są
one do zaciągania kredytów i płacenia odsetek. Dla małego i średniego
przedsiębiorcy budowlanego oznacza to często upadek firmy.
Obowiązująca ustawa o gwarancji zapłaty za roboty budowlane jest
rozsądnym rozwiązaniem, ponieważ dostarcza przedsiębiorcy budowlanemu w
miarę skuteczny instrument prawny. Tłumaczenie inwestorów, że ich gwarancje
utrudniają pozyskiwanie środków unijnych i żądanie zaniechania składania
przez nich gwarancji inwestorskich, jest przejawem uwolnienia się od
obowiązku płacenia wykonawcom za zrealizowane roboty budowlane oraz
chęcią odejścia przez nich od dyscypliny wynikającej z zawartych umów.
Projekt ustawy o zmianie ustawy o gwarancjach zapłaty za roboty budowlane
był jednym z niewielu ustaw, które były wspólną inicjatywą pracobiorców i
pracodawców budownictwa wyrażając tym samym wspólną troskę o skuteczne
zabezpieczenie istotnych ekonomiczno- finansowych podstaw funkcjonowania
przedsiębiorstw budowlanych. W wyniku wyroku Trybunału Konstytucyjnego
należy stwierdzić, że:
3
• ustawa spełniła swój cel zasadniczy chociaż w jej procesie
legislacyjnym popełnione zostały uchybienia,
• mając na uwadze treść wyroku Trybunału Konstytucyjnego trzeba
dokonać w ustawie takich zmian aby wypełnić jego postanowienia
utrzymując zasadnicze cele ustawy,
• przygotowany rządowy projekt zmiany ustawy pozbawia aktualnie
obowiązującą ustawę jej głównej zasady - równości stron umowy,
ponadto wprowadza do jej realizacji nowego uczestnika jakim jest
Ministerstwo Finansów,
W związku z powyższym strony Zespołu Trójstronnego ds. Budownictwa
przygotowały wspólny projekt ustawy o zmianie ustawy o gwarancji zapłaty
za roboty budowlane, który jest odpowiedzią na projekt rządowy.
Opracowała:
Halina Matejek-Caban,
Główny Specjalista ds. Przedsiębiorczości
Związek Rzemiosła Polskiego
4