Kwartalnik Jakość 02/2015

Wiedza i praktyka
Wiedza i praktyka
Utrzymanie ruchu
w ISO/TS 16949:2009
Obszar utrzymania ruchu to bardzo wrażliwy
i ważny obszar każdego, choćby najmniejszego,
przedsiębiorstwa produkcyjnego. Dawniej
służby utrzymania ruchu postrzegane były
głównie jako komórki likwidujące awarie
maszyn i urządzeń. Wraz z rozwojem, zaczęły
powstawać coraz bardziej niezawodne
urządzenia, ale także całe systemy służące
poprawie działania służb utrzymania ruchu.
Nie ma już mowy o czekaniu na awarie, dziś
mówimy o prewencyjnym podejściu do
utrzymania ruchu.
Jako audytor wiodący, zajmujący się
certyfikacją systemów zarządzania
jakością w przemyśle motoryzacyjnym,
na zgodność z ISO/TS 16949:2009,
chciałbym skupić się na tym dokumencie.
Prewencyjne podejście w ISO/TS
16949:2009
Celem Specyfikacji ISO/TS jest m.in.
zapewnienie ciągłego doskonalenia,
skupionego na zapobieganiu wadom
i zmniejszaniu wahań i strat w łańcuchu
dostaw, z czego jasno wynika, że dotyczy
to także sfery utrzymania ruchu.
Już pobieżna lektura Specyfikacji ISO/TS
pokazuje, że o kwestiach utrzymania
ruchu mówią aż dwa fragmenty (w ISO
9001 tylko jeden). I tak cały rozdział 6.3.
który i w ISO 9001 dotyczył infrastruktury,
rozszerzono o dwa elementy: „Planowanie
zakładu, urządzeń i wyposażenia” oraz
„Plany awaryjne”.
22
Pierwszy element nakazuje stosować
interdyscyplinarne podejście do
planowania zakładów (tworzenie layoutów) w celu optymalizacji transportu
materiałów i powierzchni produkcyjnej,
wskazując choćby jedno z narzędzi
pomocnych w tej materii tj. Lean
Manufacturing.
Plany awaryjne to nic innego jak
procedury przygotowywane na wypadek
nieprzewidzianych zdarzeń jak choćby
przerwy w dopływie mediów, awarie
kluczowego wyposażenia czy brak siły
roboczej.
Jak widać cały czas mówimy o prewencji,
o zabezpieczaniu się na wypadki losowe,
występujące przecież na każdym kroku.
W pkt. 7.5. 1. zawarte są dodatkowe dwa
punkty tj. „Zaplanowane i zapobiegawcze
utrzymanie ruchu” oraz „Zarządzanie
oprzyrządowaniem produkcyjnym”.
Oba elementy wyraźnie i jednoznacznie
stawiają na zapobiegawcze utrzymanie
ruchu, służące ciągłemu doskonaleniu
skuteczności i efektywności środków
produkcji.
z doświadczenia i wiedzy personelu
utrzymania ruchu, są to części najczęściej
się zużywające, bądź trudno dostępne,
których zakup trwa nawet do kilku
tygodni). Dla takiej listy należy ustalić
tzw. stany minimalne czyli takie, które
pozwalają na bieżące utrzymanie maszyn
i urządzeń w ruchu i stany te utrzymywać.
Problem dostępności części zamiennych
Chciałbym skupić się tu bardzo ważnym,
a często niewłaściwie postrzeganym w
organizacjach, problemie dostępności
części zamiennych do kluczowego
wyposażenia ruchu. Specyfikacja
Techniczna ISO/TS mówi jasno – dla
kluczowego wyposażenia (nie dla
każdego, ale określonego jako krytyczne
wyposażenie np. tzw. „wąskie gardło” czyli
pojedyncze urządzenia czy linia) należy
ustalić listę krytycznych części (wynikającą
Praktyka dowodzi, że często jest to mylone
z ogólnym stanem magazynowym, gdzie
znaleźć można wszystko, co kojarzy się
z utrzymaniem ruchu. I tu mamy problem,
bowiem ciężko w tak wielkim magazynie
różnych części i elementów, utrzymywać
reżim minimalnych stanów (np. dla oleju
czy rękawic ochronnych). Ponadto zawsze
następuje konflikt interesów, służby
utrzymania ruchu chciałyby jak największą
liczbę części zamiennych, a służby
finansowe organizacji wręcz przeciwnie –
nie chcą „zamrożenia” gotówki.
Stąd jedynym wyjściem z tej patowej
sytuacji jest właściwe odczytanie
intencji autorów Specyfikacji ISO/
TS i utrzymywanie minimalnych
stanów jedynie dla kluczowych części
zamiennych do kluczowego wyposażenia.
Pozostałe elementy można bez trudu
zakupić w okolicznych hurtowniach czy
serwisach, które rozwijają się wokół stref
przemysłowych.
Takie rozwiązanie pozwala uniknąć
nadmiernych stanów magazynowych.
Nowoczesne narzędzia
Wszystkie działania przewidziane w
standardzie mają doprowadzić organizacje
do sytuacji, w której będzie ona w stanie
zaspokoić potrzeby klienta, nie przerywać
łańcucha dostaw, a co za tym idzie rozwijać
i doskonalić procesy produkcyjne.
Jeśli dołożymy do tego nowoczesne
narzędzia stosowane w utrzymaniu ruchu,
takie jak choćby TPM (Total Productive
Maintenance - całkowite produktywne
utrzymanie maszyn), wspomniany
wcześniej Lean manufacturing
(zarządzanie płynnym przepływem
wartości produktu) czy choćby 5S
(narzędzie ciągłego doskonalenia,
którego celem jest stworzenie dobrze
zorganizowanego i uporządkowanego
miejsca pracy), to staje się jasne,
o co toczy się gra.
Dziś służby utrzymania ruchu nie czekają
na awarie, ale je przewidują i obniżają
ryzyko ich wystąpienia do minimum.
I częścią tego planu jest również wdrożenie
i certyfikacja systemu zarządzania jakością
wg ISO/TS 16949.
Damian Popielarz - Kierownik Produktu ISO/TS TÜV Rheinland Polska.
Absolwent Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy, gdzie ukończył
studia na kierunku Mechanika i Budowa Maszyn. Szeroko pojętą problematyką
systemów zarządzania jakością w tym systemów dedykowanych przemysłowi
motoryzacyjnemu, zajmuje się już od 1999 roku. Audytor wiodący systemów
zarządzania jakością ISO 9001, ISO/TS 16949 oraz ISO14001.
[email protected]
23