docManual indroduction
download 
Reklamacja Transkrypt
Manual indroduction
Niniejszy podręcznik został opublikowany w ramach projektu Ponadnarodowe działania na rzecz inkluzji obywateli mniejszości narodowych zamieszkujących terytorium UE oraz zapewnienia im równych praw do korzystania z opieki socjalnej i zdrowotnej w ich krajach Kierownik projektu: dr István Szilárd, dyrektor naczelny, starszy doradca IOM dla Europy ds. Aspektów Zdrowotnych Migracji IOM pragnie złoŜyć podziękowania za pomoc finansową Rządowi Królestwa Belgii BUDOWANIE ZDROWYCH SPOŁECZNOŚCI ROMSKICH Podręcznik szkoleniowy Opracowanie: Árpád Baráth, Agnieszka Gajewska, Ailsa Jones, Slavomíra Macáková, Florin Moisă, Martina Ondrušová oraz István Szilárd Zespół ekspertów: Árpád Baráth, Éva Becka, Agnieszka Gajewska, Slavomíra Macáková, Jacek Milewski, Florin Moisă oraz István Szilárd Redakcja: Árpád Baráth, Jennifer Hollings, Ailsa Jones, Slavomíra Macáková oraz István Szilárd Rok wydania: 2007 IOM stoi na stanowisku, Ŝe legalne migracje z poszanowaniem praw człowieka przynoszą korzyści zarówno osobom migrującym, jak i całym społeczeństwom. Jako organizacja międzynarodowa IOM współpracuje ze swoimi partnerami, aby: pomagać w stawianiu czoła wyzwaniom związanym z migracjami; pogłębiać zrozumienie spraw dotyczących migracji; wspierać rozwój społeczno-ekonomiczny poprzez migracje, a takŜe chronić ludzką godność i dobro migrantów. Wydawca: International Organization for Migration Regional Liaison and Coordination Office to the European Union 1000 Brussels Rue Montoyer 40 Belgia Tel. + 32 2 282 45 60 Fax: + 32 2 230 07 63 Email: [email protected] Internet: www.belgium.iom.int ISBN 978 92 9068 385 8 © 2007 Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji (IOM) Wszelkie prawa zastrzeŜone. Zabrania się przedruku, rozpowszechniania w jakiejkolwiek formie oraz przy uŜyciu środków elektronicznych, mechanicznych, fotokopii, nagrania lub innych bez pisemnej zgody wydawcy. PRZEDMOWA Mniejszości narodowe, głównie Romowie i Sinti w centralnej i południowo-wschodniej Europie, w swoich rodzimych krajach znajdują się często w bardzo trudnej sytuacji, szczególnie ostro doświadczając skutków ubóstwa, które, jak wskazuje Międzynarodowa Organizacja Zdrowia, jest „największym zabójcą na świecie i najpowaŜniejszą przyczyną złego zdrowia i ludzkiego cierpienia”. Przepaść dzieląca te mniejszości od innych populacji rozciąga się od zamieszkiwania w podmiejskich osadach o niedopuszczalnym standardzie Ŝycia po wysoką stopę bezrobocia, wysokie wskaźniki umieralności i poziomu zachorowań oraz analfabetyzmu (obejmującego brak zdolności do rozumienia informacji medycznych). Edukacja, zatrudnienie, mieszkalnictwo i opieka zdrowotna zostały zidentyfikowane jako cztery ogólne obszary problematyczne. W związku z tym, Ŝe są one nierozerwalnie ze sobą związane, niniejsze opracowanie koncentruje się na nierówności w dostępie do słuŜby zdrowia, edukacji i opieki społecznej, z jaką zmagają się populacje romskie w tym regionie. Brak pomocy prawnej, socjalnej i zdrowotnej stanowi naruszenie podstawowych praw człowieka i złamanie artykułów 21, 34, 35 i 47 Karty Praw Podstawowych przysługujących obywatelom Unii Europejskiej zgodnie z uchwałą państw członkowskich. Zatem trudności, jakich doświadczają Romowie i Sinti w otrzymaniu pomocy, nie tylko powodują wzrost napięć etnicznych pomiędzy państwami, ale takŜe podwaŜają samo pojęcie obywatelstwa Unii Europejskiej i równości jej mieszkańców. Biorąc pod uwagę prawa człowieka, dyskryminacja Romów jest systematyczna i trwa od wieków. W nowej Europie, gdzie prawa człowieka dotyczące zarówno jednostki, jak i zbiorowości stanowią priorytet, nie wolno ignorować tego segmentu obywateli. W tym samym tonie utrzymane są wytyczne Strategii Lizbońskiej, mające na celu poprawę jakości Ŝycia Europejczyków, a takŜe podnoszenie konkurencyjności Europy. Podkreślono w nich, Ŝe nie wolno zapominać o Romach i pozostawiać ich bez umiejętności i moŜliwości kształcenia umoŜliwiających równą konkurencję. Zapoczątkowana niedawno Dekada na rzecz Romów w Europie zwraca uwagę na potrzebę włączenia Romów w rozwój Unii Europejskiej, aby dać im poczucie bycia częścią Europy oraz jej obywatelami. Podkreśla się ponadto potrzebę zapewnienia im równych praw i dostępu to takich podstawowych usług, jak opieka zdrowotna, socjalna, prawna, a takŜe edukacja. Celem niniejszego podręcznika szkoleniowego jest dostarczenie narzędzi do edukacji profesjonalistów, którzy w przyszłości będą odgrywali kluczowe role w rozpowszechnianiu wiedzy w ich ojczystych krajach. Zajęcia te mają być ukierunkowane w szczególności na (I) umacnianie polityki dotyczącej opieki zdrowotnej i socjalnej, a takŜe edukacji poprzez ustanawianie otwartej współpracy i porozumienia pomiędzy odpowiednimi słuŜbami publicznymi w krajach członkowskich, (II) zapewnienie okazji do bezpośredniej wymiany wiedzy na temat kwestii istotnych dla poszczególnych krajów członkowskich, a takŜe (III) inicjowanie ruchów samopomocy i promocji zdrowia wśród romskich społeczności, co ma stanowić główne elementy budowania zdrowych społeczności romskich. Podręcznik ten opracowano w ramach Ponadnarodowych działań na rzecz inkluzji obywateli mniejszości narodowych zamieszkujących terytorium UE oraz zapewnienia im równych praw do korzystania z opieki socjalnej i zdrowotnej w ich krajach. Został on opracowany, wdroŜony i opublikowany przez IOM dzięki pomocy finansowej Rządu Królestwa Belgii. dr István Szilárd Profesor Zdrowia Publicznego Starszy doradca IOM dla Europy ds. Aspektów Zdrowotnych Migracji SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ I: ROMOWIE W EUROPIE: PRZEGLĄD 1 CEL CELE EDUKACYJNE POJĘCIA KLUCZOWE I RAMY ODNIESIENIA KORZENIE HISTORYCZNE I TOśSAMOŚĆ KULTUROWA HISTORYCZNE UWARUNKOWANIA MIGRACJI ROMOWIE WE WSPÓŁCZESNEJ EUROPIE DANE DEMOGRAFICZNE WNIOSKI PYTANIA SPRAWDZAJĄCE ĆWICZENIA ZAŁĄCZNIK ZALECANA LITERATURA ORAZ PRZYDATNE LINKI 1 1 1 2 6 8 13 16 18 18 18 19 ROZDZIAŁ II: POMOC MEDYCZNA I PROMOCJA ZDROWIA 21 CEL CELE EDUKACYJNE POJĘCIA KLUCZOWE I RAMY ODNIESIENIA POJĘCIE ZDROWIA W ZGLOBALIZOWANYM ŚWIECIE CECHY TRADYCYJNEJ KULTURY ZDROWOTNEJ ROMÓW PERSPEKTYWY PROMOCJI ZDROWIA WE WSPÓŁCZESNYCH WSPÓLNOTACH ROMSKICH WNIOSKI PYTANIA SPRAWDZAJĄCE ĆWICZENIA ZAŁĄCZNIK ZALECANA LITERATURA ORAZ PRZYDATNE LINKI 21 21 21 22 26 29 33 34 35 37 37 ROZDZIAŁ III: WYKLUCZENIE SPOŁECZNE 39 CEL CELE EDUKACYJNE UWAGI OGÓLNE POJĘCIA KLUCZOWE I RAMY ODNIESIENIA OD EKSKLUZJI DO INKLUZJI KONSEKWENCJE WYKLUCZENIA SPOŁECZNEGO ZWALCZANIE WYKLUCZENIA SPOŁECZNEGO I UBÓSTWA ROMÓW NA PRZYKŁADZIE SŁOWACJI WNIOSKI PYTANIA SPRAWDZAJĄCE ĆWICZENIA ZAŁĄCZNIK ZALECANA LITERATURA ORAZ PRZYDATNE LINKI 39 39 39 40 40 46 49 52 53 53 55 55 ROZDZIAŁ IV: EDUKACJA 57 CEL CELE EDUKACYJNE POJĘCIA KLUCZOWE I RAMY ODNIESIENIA NA POGRANICZU EDUKACJI I KULTURY DYLEMAT: NAUCZANIE INTEGRACYJNE CZY DZIELONE SZCZEGÓLNE KWESTIE ETYCZNE I PRAWNE MODELOWE PROGRAMY ZWALCZANIA NIERÓWNOŚCI EDUKACYJNYCH WNIOSKI PYTANIA SPRAWDZAJĄCE ĆWICZENIA ZAŁĄCZNIK ZALECANA LITERATURA ORAZ PRZYDATNE LINKI 57 57 57 59 66 69 73 77 78 79 81 81 ROZDZIAŁ V: ROZWÓJ WSPÓLNOTY PARTYCYPACYJNEJ 83 CEL CELE EDUKACYJNE ZROZUMIENIE I PODEJŚCIE DO WSPÓLNOT WIELOKULTUROWYCH PRZEWODNIK „KROK PO KROKU” PO METODACH BADANIA W DZIAŁANIU (ACTION RESEARCH) ETYCZNE ASPEKTY ROZWOJU WSPÓLNOTY WNIOSKI PYTANIA SPRAWDZAJĄCE ĆWICZENIA ZAŁĄCZNIK ZALECANA LITERATURA ORAZ PRZYDATNE LINKI 83 83 83 89 102 103 103 104 109 109 ROZDZIAŁ VI: OCHRONA PRAW CZŁOWIEKA W ODNIESIENIU DO MNIEJSZOŚCI 111 CEL CELE EDUKACYJNE LEGISLACJA W ZAKRESIE PRAW CZŁOWIEKA PRAWO A RZECZYWISTOŚĆ: DOSTĘP MNIEJSZOŚCI DO PRAW CZŁOWIEKA INICJATYWY NA RZECZ PRAW SOCJALNYCH I ZDROWOTNYCH DLA MNIEJSZOŚCI WPŁYW MIGRACJI NA ZDROWIE I ŚWIADCZENIA SOCJALNE ROMÓW W UE ROLA SEKTORA SPOŁECZNEGO W OCHRONIE PRAW CZŁOWIEKA W ODNIESIENIU DO 111 111 111 125 127 129 MNIEJSZOŚCI WNIOSKI PYTANIA SPRAWDZAJĄCE ĆWICZENIA ZAŁĄCZNIK ZALECANA LITERATURA ORAZ PRZYDATNE LINKI 131 134 135 136 138 138 ROZDZIAŁ VII: ROZWIJANIE PRZYWÓDZTWA 141 CEL CELE EDUKACYJNE POJĘCIA KLUCZOWE I RAMY ODNIESIENIA PRZYWÓDZTWO ROMSKIE W PRZESZŁOŚCI I OBECNIE WIZJE ROMSKIEGO PRZYWÓDZTWA W PRZYSZŁOŚCI PODSTAWOWE UMIEJĘTNOŚCI ORAZ WYZWANIA W ODNIESIENIU DO PRZYWÓDZTWA 141 141 141 142 146 PARTYCYPACYJNEGO 152 159 159 160 161 WNIOSKI PYTANIA SPRAWDZAJĄCE ĆWICZENIA ZAŁĄCZNIK ZALECANA LITERATURA ORAZ PRZYDATNE LINKI 161 AUTORZY 163
