UCHWAŁA NR 1798/41/2010 KRAJOWEJ RADY

UCHWAŁA NR 1798/41/2010
KRAJOWEJ RADY BIEGŁYCH REWIDENTÓW
z dnia 30 marca 2010r.
w sprawie szczegółowego zakresu tematycznego egzaminów
w postępowaniu kwalifikacyjnym na biegłych rewidentów
Na podstawie art. 9 ust. 9 pkt 2 oraz w związku z art. 5 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 7 maja
2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania
sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym (Dz. U. Nr 77, poz. 649) uchwala się,
co następuje:
§. 1. Ustala się szczegółowy zakres tematyczny egzaminów w postępowaniu
kwalifikacyjnym na biegłych rewidentów, obejmujących dziedziny określone w art. 9
ust. 1 i 2 ustawy z dnia 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach
uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym, zwanej dalej
„ustawą”, ujętych w dziesięć egzaminów, określających zakres wiedzy teoretycznej oraz
zakres umiejętności wymaganych od kandydatów na biegłych rewidentów, stanowiący
załącznik do niniejszej uchwały.
§ 2. Egzamin z prawa gospodarczego dla osób, o których mowa w art. 5 ust. 3 i 4 ustawy,
obejmuje zakres tematyczny określony w punktach: 3, 4, 5.1, 5.3-5.6, 6 i 7 załącznika
do uchwały.
§ 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem zatwierdzenia w trybie przepisów art. 72 ustawy.
Załącznik do uchwały Nr 1798/41/2010
Krajowej Rady Biegłych Rewidentów
z dnia 30 marca 2010 r.
SZCZEGÓŁOWY ZAKRES TEMATYCZNY EGZAMINÓW
W POSTĘPOWANIU KWALIFIKACYJNYM
NA BIEGŁYCH REWIDENTÓW
1.
TEORIA I ZASADY RACHUNKOWOŚCI
A. ZAKRES WIEDZY
1.1. Przedmiot, zakres i zasady rachunkowości
1.1.1.
Rachunkowość jako element systemu informacyjnego jednostki.
1.1.2.
Podstawowe pojęcia i definicje oraz funkcje, zadania i części składowe
rachunkowości.
1.1.3.
Istota i znaczenie założeń koncepcyjnych i cech jakościowych
sprawozdań finansowych:
a) założenia koncepcyjne memoriału i kontynuacji działalności,
b) główne cechy jakościowe sprawozdania finansowego,
c) zasady rachunkowości,
d) zasady wyceny składników bilansu.
1.1.4.
Harmonizacja rachunkowości:
a) organizacje
międzynarodowe
zajmujące
się
harmonizacją
rachunkowości,
b) rola, znaczenie i zastosowanie Międzynarodowych Standardów
Sprawozdawczości Finansowej i dyrektyw Unii Europejskiej
dotyczących rachunkowości.
1.2. Bilans, rachunek zysków i strat oraz rachunek przepływów pieniężnych
1.2.1.
Bilans
1.2.1.1.
Równanie bilansowe – jego znaczenie i wykorzystanie
w rachunkowości.
1.2.1.2
Kryteria kwalifikacji składników aktywów i zobowiązań.
1.2.1.3.
Struktura
aktywów
1
bilansu
jednostek
(przedsiębiorstw)
prowadzących działalność produkcyjną, usługową i handlową.
1.2.1.4.
Struktura pasywów bilansu jednostek (przedsiębiorstw)
prowadzących działalność produkcyjną, usługową i handlową.
1.2.1.5.
1.2.2.
Zasady sporządzania uproszczonego bilansu.
Rachunek zysków i strat.
1.2.2.1.
Kryteria ujęcia przychodów i kosztów w rachunku zysków
i strat.
1.2.3.
1.2.2.2.
Struktura rachunku zysków i strat.
1.2.2.3.
Zasady sporządzania uproszczonego rachunku zysków i strat.
Rachunek przepływów pieniężnych.
1.2.3.1.
Rachunek memoriałowy a rachunek kasowy.
1.2.3.2.
Podstawowe kategorie przepływów pieniężnych.
1.3. Zdarzenia
gospodarcze (w
tym operacje
gospodarcze),
zasady
ich
dokumentowania oraz ewidencji
1.3.1.
Rodzaje zdarzeń gospodarczych i ich wpływ na bilans.
1.3.2.
Dokumentowanie zdarzeń gospodarczych; treść dowodów, korekta
błędnie wystawionych dowodów księgowych.
1.3.3.
Kontrola
i
kwalifikowanie
dowodów
do
ujęcia
w
księgach
rachunkowych.
1.3.4.
Zapisy księgowe, ich treść i struktura.
1.3.5.
Konto jako podstawowe urządzenie służące do ewidencji operacji
gospodarczych:
a) cechy, rodzaje i klasyfikacja kont,
b) podstawowe zasady funkcjonowania kont bilansowych, wynikowych
i pozabilansowych.
1.3.6.
Zasady ewidencji typowych operacji gospodarczych (bilansowych
i wynikowych).
1.4. Prowadzenie ksiąg rachunkowych, w tym z zastosowaniem technologii
informacyjnych i systemów komputerowych
1.4.1.
Zakres podmiotowy obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych.
2
1.4.2.
Obligatoryjne elementy ksiąg rachunkowych prowadzonych różnymi
technikami, w tym z zastosowaniem technologii informacyjnych
i systemów komputerowych:
a) dziennik (funkcje i zasady prowadzenia różnymi technikami
księgowości),
b) konta księgi głównej (zasada podwójnego zapisu, funkcje kont księgi
głównej, zasady i terminy otwierania, prowadzenia i zamykania kont
księgi głównej w różnych technikach księgowości),
c) konta ksiąg pomocniczych (cele, formy i zakres prowadzenia kont
ksiąg
pomocniczych,
sposoby
prowadzenia
kont
ksiąg
pomocniczych, zasady otwierania, prowadzenia i zamykania kont
ksiąg pomocniczych w różnych technikach księgowości),
d) zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej oraz zestawienie sald
kont ksiąg pomocniczych,
e) zasady uzgadniania ksiąg rachunkowych,
f) poprawianie błędów księgowych.
1.4.3.
Kryteria oceny systemów rachunkowości informatycznej:
a) sposób realizacji podstawowych zasad księgowości podwójnej,
b) zgodność z przepisami prawa,
c) dostosowanie funkcji informacyjnych do potrzeb jednostki.
1.4.4.
Kryteria uznawania ksiąg rachunkowych za prowadzone rzetelnie,
bezbłędnie, sprawdzalnie i bieżąco.
1.4.5.
Miejsce prowadzenia i zasady przechowywania ksiąg rachunkowych.
1.4.6
Odpowiedzialność za prowadzenie ksiąg rachunkowych.
1.5. Inwentaryzacja
1.5.1.
Zasady, metody, techniki i terminy przeprowadzania inwentaryzacji
aktywów i pasywów.
1.5.2.
Ustalanie oraz rozliczanie różnic inwentaryzacyjnych i ich ujęcie
w księgach rachunkowych.
1.6. Elementy organizacji rachunkowości (dokumentacja i stosowanie)
1.6.1.
Wymogi ustawowe odnośnie dokumentacji przyjętych przez jednostkę
3
zasad (polityki) rachunkowości.
1.6.2.
Dokumentacja zasad emisji, obiegu i kontroli dowodów księgowych.
1.6.3.
Dokumentacja zasad, terminów i metod przeprowadzania inwentaryzacji.
1.6.4.
Dokumentacja zasad sprawowania kontroli wewnętrznej wspierającej
system rachunkowości jednostki.
B. ZAKRES UMIEJĘTNOŚCI
Kandydat na biegłego rewidenta powinien umieć w szczególności:
1) wyjaśnić potrzebę i cel sporządzania sprawozdań finansowych przez jednostki
prowadzące działalność w różnych formach prawnych, a w szczególności przez spółki
handlowe oraz wskazać użytkowników tych sprawozdań i uzasadnić ich zainteresowanie
informacjami prezentowanymi w sprawozdaniach finansowych;
2) wyjaśnić cele i sposoby stosowania nadrzędnych zasad rachunkowości oraz definiować
pojęcia, na które powołują się te zasady;
3) określać skutki zastosowania i niezastosowania nadrzędnych zasad rachunkowości oraz
nie spełnienia założenia kontynuacji działalności;
4) na podstawie przykładowych danych liczbowych inwentarza sporządzić uproszczony
bilans otwarcia w związku z rozpoczęciem prowadzenia ksiąg rachunkowych;
5) księgować na kontach księgi głównej i kontach ksiąg pomocniczych operacje
gospodarcze związane z:
a) przychodami, rozchodami i zużyciem (odpisy amortyzacyjne) środków trwałych,
wartości niematerialnych i prawnych,
b) rozliczaniem zakupu materiałów i towarów przy stosowaniu rzeczywistych cen
zakupu oraz stałych cen ewidencyjnych,
c) należnościami i zobowiązaniami,
d) obrotem aktywami pieniężnymi,
e) krótkoterminowymi rozliczeniami międzyokresowymi,
f) kapitałem podstawowym,
g) ujęciem kosztów produkcji w układzie rodzajowym i funkcjonalnym oraz ich
rozliczeniem na koszt wytworzenia wyrobów gotowych i nie-gotowych (w toku),
h) ujęciem kosztów sprzedaży i ogólnego zarządu,
i) procesem sprzedaży wyrobów, towarów i usług,
j) pozostałymi przychodami i kosztami operacyjnymi,
4
k) operacjami finansowymi,
l) operacjami nadzwyczajnymi,
m) obliczeniem wyniku finansowego metodą statystyczną oraz ustaleniem wyniku
finansowego metodą księgową,
n) poprawianiem błędów księgowych;
6) sporządzać:
a) zestawienia sald kont ksiąg pomocniczych,
b) zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej,
c) uproszczony bilans,
d) uproszczony rachunek zysków i strat,
e) uproszczony rachunek przepływów pieniężnych;
7) oceniać prawidłowość:
a) dowodów księgowych,
b) poszczególnych elementów ksiąg rachunkowych;
8) stosować zasady, metody i techniki inwentaryzacji, kwalifikować i rozliczać różnice
inwentaryzacyjne oraz księgować operacje gospodarcze w tym zakresie;
9) oceniać prawidłowość i kompletność:
a) dokumentacji przyjętych przez jednostkę zasad rachunkowości,
b) unormowań w zakresie inwentaryzacji, zasad emisji i obiegu dokumentów oraz
funkcjonowania
kontroli
wewnętrznej
wspierającej
system
dokumentacji stosowanych systemów rachunkowości informatycznej.
2.
EKONOMIA I KONTROLA WEWNĘTRZNA
A. ZAKRES WIEDZY
2.1. Makroekonomia
2.1.1.
Podstawowe pojęcia:
a) makroekonomia i mikroekonomia – zakres pojęcia,
b) dobra i kryteria ich podziału,
c) zasoby gospodarcze (naturalne, ludzkie, kapitałowe),
d) systemy analizy makroekonomicznej,
e) produkcja, produkt, koszt, cena,
f) konsumpcja, inwestycje, oszczędności.
2.1.2.
Funkcjonowanie rynku:
5
rachunkowości,
a) rynek i konkurencja na nim (formy konkurencji),
b) problematyka
ingerencji
państwa
w
funkcjonowanie
rynku
(interwencjonizm państwowy),
c) systemy gospodarcze,
d) równowaga na rynku,
e) efektywność gospodarowania w różnych strukturach rynkowych.
2.1.3.
Produkt i dochód narodowy:
a) rachunek dochodu narodowego (ujęcie realne i nominalne),
b) PKB i PNB,
c) dyspozycyjny dochód ludności,
d) tempo wzrostu dochodu narodowego,
e) czynniki
utrudniające
porównywalność
w
czasie
dochodu
narodowego,
f) zachwianie równowagi w gospodarce a kwestie rachunku dochodu
narodowego.
2.1.4.
Polityka monetarna i fiskalna:
a) bank centralny jego rola i funkcje,
b) polityka monetarna i jej instrumenty,
c) polityka podatkowa państwa,
d) funkcje podatków i kryteria ich klasyfikacji,
e)
2.1.5.
źródła dochodu państwa o charakterze pozapodatkowym.
Handel zagraniczny i bilans płatniczy:
a) bilans płatniczy państwa,
b) rachunek obrotów bieżących i kapitałowych,
c) wpływ eksportu netto na PNB,
d) stopa procentowa i kurs walutowy,
e) stopień wymienialności pieniądza,
f) kwota importowa.
2.1.6.
Problematyka popytu i podaży:
a) popyt i podaż oraz ich wzajemne oddziaływanie,
b) czynniki kształtujące popyt i podaż,
c) koszt stały, zmienny i krańcowy, użyteczność krańcowa,
d) elastyczność popytu i podaży,
6
e) warunki zachowania ceny równowagi w powiązaniu ze zmianami
popytu i podaży,
f) decyzje konsumenta.
2.2. Mikroekonomia
2.2.1.
Funkcjonowanie podmiotów gospodarczych:
a) cechy przedsiębiorstwa,
b) formy prawne działalności podmiotów gospodarczych,
c) cele przedsiębiorstwa,
d) procesy koncentracji kapitału i działalności a formy organizacyjne
działalności gospodarczej,
e) racjonalność
i
efektywność
jako
przesłanki
funkcjonowania
przedsiębiorstwa,
f) czynnik czasu i ryzyka w funkcjonowaniu firmy.
2.2.2.
Narzędzia analizy ekonomicznej:
a) dane ekonomiczne, szeregi czasowe danych, dane przekrojowe,
b) wskaźniki i ich wykorzystanie (cen i inne),
c) wskaźniki nominalne i realne,
d) sposoby mierzenia zmian wielkości ekonomicznych,
e) modele ekonomiczne a dane ekonomiczne,
f) wykresy, linie i równania (ich wykreślanie i czytanie),
g) teorie ekonomiczne a rzeczywistość.
2.2.3.
Konkurencja doskonała i monopol:
a) decyzje produkcyjne przedsiębiorstwa (podmiotu gospodarczego)
w warunkach konkurencji doskonałej (krzywe podaży),
b) konkurencja na rynkach światowych,
c) czysty monopol,
d) konkurencja monopolistyczna.
2.2.4.
Ekonomia dobrobytu:
a) efektywna alokacja zasobów,
b) konkurencja doskonała a efektywność w sensie Pareto,
c) zakłócenia i rozwiązanie „drugie po najlepszym”,
d) zawodność rynku,
e) efekty zewnętrzne,
7
f) problemy środowiska naturalnego.
2.2.5.
Przedsiębiorstwo i jego otoczenie:
a) elementy podsystemów realizacji celów przedsiębiorstwa,
b) istota
procesów
gospodarczych
realizowanych
przez
przedsiębiorstwo (podmiot gospodarczy),
c) zasady organizowania procesów gospodarczych,
d) otoczenie przedsiębiorstwa – elementy, kryteria podziału,
e) podejście systemowe i sytuacyjne w analizie wpływu otoczenia
na podmiot gospodarczy.
2.2.6.
Kierowanie, zarządzanie, kontrolowanie:
a) zarządzanie, kierowanie, kontrolowanie – zdefiniowanie pojęć,
b) władza organizacyjna i czynniki ją kreujące,
c) role kierownicze w procesie zarządzania,
d) zależność między kwalifikacjami kierowników a ich usytuowaniem
w hierarchii organizacji.
2.2.7.
Podejmowanie decyzji gospodarczych:
a) ujęcie przedmiotowe i podmiotowe problemu decyzyjnego,
b) kryteria podziału problemów decyzyjnych,
c) decydowanie – teorie podejmowania decyzji,
d) techniki podejmowania decyzji,
e) niepewność (ryzyko) jako nieodłączny element decydowania,
f) etapy procesu podejmowania decyzji,
g) planowanie decyzji gospodarczych i kryteria klasyfikacji planów.
2.3. Kontrola wewnętrzna
2.3.1.
Ryzyko w działalności gospodarczej:
a) pojęcie ryzyka,
b) czynniki i źródła ryzyka,
c) rodzaje ryzyka,
d) indywidualna postawa wobec ryzyka,
e) ubezpieczenie a ryzyko,
f) niepewność a korzyści (przychody) z posiadanych aktywów,
g) wybór portfela inwestycyjnego a ryzyko,
h) efektywny rynek aktywów.
8
2.3.2
System kontroli wewnętrznej:
a) kontrola jako funkcja zarządzania,
b) etapy procesu kontroli,
c) kryteria klasyfikacji rodzajów kontroli w przedsiębiorstwie i ich
charakterystyka,
d) modele kontroli w zależności od typu przedsiębiorstwa,
e) zakres kontroli.
2.3.3
Funkcjonowanie kontroli wewnętrznej a jakość ksiąg rachunkowych
i sprawozdań finansowych:
a) związek kontroli wewnętrznej z rachunkowością,
b) kontrolne funkcje rachunkowości i sprawozdawczości finansowej,
c) elementy i instrumenty kontroli wewnętrznej dla zapewnienia
rzetelności ksiąg rachunkowych i sprawozdawczości finansowej,
d) kontrola wewnętrzna w środowisku informatycznym.
2.3.4
Audyt wewnętrzny – istota, funkcje, obszar działań.
2.3.5
Ład korporacyjny.
B. ZAKRES UMIEJĘTNOŚCI
Kandydat
na
biegłego
rewidenta
oprócz
wiedzy
teoretycznej
dotyczącej
podstawowych zagadnień z ekonomii i kontroli wewnętrznej powinien w szczególności:
1) rozumieć różnice między mikroekonomią i makroekonomią;
2) rozumieć dlaczego teoria jest widomym uproszczeniem rzeczywistości;
3) rozumieć proces budowy prostego modelu teoretycznego;
4) znać zastosowanie w praktyce podstawowych praw makro i mikroekonomii;
5) umieć wykorzystać w
praktyce inne podstawowe zagadnienia
mikroekonomii
(np. inwestycje, polityka kształtowania cen, itp.);
6) znać zasady gospodarowania będącymi w dyspozycji przedsiębiorstwa zasobami
materialnymi,
kapitałowymi
i
ludzkimi
oraz
umieć
ocenić
racjonalność
ich
wykorzystania;
7) znać zastosowanie w praktyce funkcjonowania podmiotu gospodarczego podstawowych
praw ekonomii i zarządzania;
8) znać organizację procesów gospodarczych w różnych rodzajach realizowanej działalności
gospodarczej;
9
9) umieć zdefiniować ryzyko oraz określić źródła i rodzaje ryzyka;
10) umieć ocenić zakres wykorzystania kontroli wewnętrznej w procesie zarządzania;
11) umieć zaprojektować (a także ocenić) strukturę i zasady funkcjonowania kontroli
wewnętrznej, zapewniającej rzetelność i prawidłowość ksiąg rachunkowych oraz
właściwą jakość informacji wykazywanych w sprawozdaniach;
12) znać zasady ładu korporacyjnego.
3.
PRAWO – PRAWO CYWILNE, PRAWO PRACY I UBEZPIECZEŃ
SPOŁECZNYCH, PRAWO SPÓŁEK, PRAWO O POSTĘPOWANIU
UPADŁOŚCIOWYM I NAPRAWCZYM, PRAWO REGULUJĄCE
DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ
A. ZAKRES WIEDZY
3.1. Podstawy prawa
3.1.1.
Źródła prawa powszechnie obowiązującego.
3.1.2.
Pierwotne i wtórne prawo wspólnotowe.
3.1.3.
Norma prawna a przepis prawa.
3.1.4.
Obowiązywanie prawa.
3.2. Prawo cywilne
3.2.1.
Podmioty prawa cywilnego, przedstawicielstwo, mienie, czynności
prawne, terminy, przedawnienie roszczeń.
3.2.2.
Własność i inne prawa rzeczowe (własność, użytkowanie wieczyste,
prawa rzeczowe ograniczone, posiadanie).
3.2.3.
Zobowiązania:
a) zagadnienia ogólne powstawania i wykonywania zobowiązań,
b) wielość dłużników i wielość wierzycieli,
c) ogólne przepisy o zobowiązaniach umownych, treść i forma umów,
d) bezpodstawne wzbogacenie,
e) czyny niedozwolone,
f) wykonanie zobowiązań i skutki ich niewykonania, potrącenie,
odnowienie, zwolnienie z długu, zmiana wierzyciela lub dłużnika,
g) ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika,
h) umowy: sprzedaży, zamiany, dostawy, kontraktacji, o dzieło,
o roboty budowlane, najmu i dzierżawy, leasingu, użyczenia,
10
pożyczki, rachunku bankowego, zlecenia, agencyjna, komisu,
przewozu, spedycji, ubezpieczenia, przechowania, składu, spółki,
poręczenia, darowizny, przekazu.
3.3. Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych
3.3.1.
Stosunek pracy i związane z nim obowiązki zakładu pracy i pracownika:
a)
stosunek pracy,
b) wynagrodzenie za pracę i inne świadczenia pracodawcy na rzecz
pracownika,
c)
obowiązki i uprawnienia zakładu pracy i pracownika,
d) odpowiedzialność materialna pracowników.
3.3.2.
Czas pracy:
a)
wymiar i rozkład czasu pracy,
b)
czas pracy w ruchu ciągłym,
c)
praca w godzinach nadliczbowych w nocy oraz w niedziele
i święta.
3.3.3.
Urlopy pracownicze.
3.3.4.
Prawo ubezpieczeń społecznych.
3.3.5.
Zasady ustalania składek na ubezpieczenia społeczne.
3.3.6.
Obowiązki ubezpieczonych.
3.3.7.
Zwrot nienależnie pobranych świadczeń oraz odsetki za opóźnienie
w wypłacie świadczeń.
3.4. Prawo spółek
3.4.1.
Przepisy ogólne, spółki osobowe i kapitałowe.
3.4.2.
Powstawanie spółek.
3.4.3.
Organy spółek. Prawa i obowiązki wspólników, akcjonariuszy.
3.4.4.
Rozwiązanie i likwidacja spółek. Łączenie, podział i przekształcanie
spółek.
3.5. Prawo o postępowaniu upadłościowym i naprawczym
3.5.1.
Przepisy ogólne o postępowaniu upadłościowym.
3.5.2.
Ogłoszenie upadłości.
3.5.3.
Skutki ogłoszenia upadłości.
3.5.4.
Zgłoszenie i ustalenie wierzytelności.
3.5.5.
Postępowanie naprawcze w razie zagrożenia niewypłacalnością.
11
3.6. Prawo regulujące działalność gospodarczą
3.6.1.
Powszechnie
obowiązujące
warunki
prowadzenia
działalności
gospodarczej (m.in. zasada równości przedsiębiorców wobec prawa,
zasada
rozliczeń
bezgotówkowych,
koncesjonowanie
niektórych
rodzajów działalności gospodarczej lub wydawanie zezwoleń).
3.6.2.
Powstawanie, funkcjonowanie, łączenie, przekształcanie, przejęcie
i likwidacja
przedsiębiorstw
osób
fizycznych,
przedsiębiorstw
państwowych, spółdzielni, banków i innych instytucji finansowych,
zakładów ubezpieczeń.
3.6.3.
Ochrona środowiska w działalności gospodarczej.
3.6.4.
Podstawy prawne działalności gospodarczej organizacji społecznych,
fundacji i stowarzyszeń oraz przedstawicielstw osób zagranicznych.
3.6.5.
Prawo dewizowe.
3.7. Odpowiedzialność za naruszenie przepisów prawa dotyczących punktów 3.2.
3.3., 3.4., 3.5. i 3.6.
B. ZAKRES UMIEJĘTNOŚCI
Kandydat na biegłego rewidenta powinien wykazać, oprócz wiedzy teoretycznej
w zakresie ustalonym w punkcie A, także umiejętność praktycznego wskazywania
i przestrzegania przepisów właściwych ustaw a szczególnie umiejętność:
1) wskazywania naruszeń warunków prowadzenia działalności wynikających z przepisów
ustawy prawo o działalności gospodarczej;
2) stosowania zasad wykonywania zobowiązań;
3) określania obowiązków i uprawnień stron umów cywilnoprawnych, a przede wszystkim
umów:
a) sprzedaży, dostawy, o roboty budowlane, komisu, przewozu, spedycji, składu,
b) o dzieło, zlecenia, agencyjnej,
c) najmu, dzierżawy i innych podobnych (leasingu),
d) rachunku bankowego, pożyczki, poręczenia, przekazu, darowizny i ubezpieczenia;
4) określania obowiązków i uprawnień stron umowy o pracę;
5) wywiązywania się z obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych;
12
6) stosowania zasad dotyczących powstawania, funkcjonowania i likwidacji podmiotów
gospodarczych, działających w szczególności w formie osób prawnych, w zakresie:
a) dopełniania obowiązków rejestrowych,
b) gromadzenia kapitałów własnych i ich przeznaczenia w ujęciu formalno-prawnym,
c) obowiązków i uprawnień walnego zgromadzenia, rady nadzorczej (komisji rewizyjnej)
i zarządu w spółkach kapitałowych i spółdzielniach;
7) stosowania zasad prawa upadłościowego i naprawczego;
8) wskazywania naruszeń przepisów prawa regulującego działalność gospodarczą.
4.
PRAWO PODATKOWE (część I)
A. ZAKRES WIEDZY
4.1. Zagadnienia ogólne
4.1.1.
Istota podatku.
4.1.2.
Źródła prawa podatkowego.
4.1.3.
Organy podatkowe i administracja podatkowa.
4.1.4.
Urzędowe interpretacje prawa podatkowego.
4.2. Materialne prawo podatkowe
4.2.1.
Obowiązek podatkowy a zobowiązania podatkowe.
4.2.2.
Powstawanie i wygasanie zobowiązań podatkowych.
4.2.3.
Zaległość podatkowa.
4.2.4.
Nadpłata podatku.
4.2.5.
Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych.
4.2.6.
Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe.
4.3. Formalne prawo podatkowe
4.3.1.
Postępowanie podatkowe.
4.3.2.
Dowody w postępowaniu podatkowym.
4.3.3.
Szacowanie podstawy opodatkowania.
4.3.4.
Decyzje i postanowienia jako formy rozstrzygnięć w postępowaniu
podatkowym.
4.3.5.
Odwołania i zażalenia w postępowaniu podatkowym.
4.3.6.
Zmiana lub uchylenie decyzji ostatecznej.
4.3.7.
Czynności sprawdzające i kontrola podatkowa.
13
4.3.8.
Szczególny nadzór podatkowy.
4.3.9.
Tajemnica skarbowa.
4.3.10. Ewidencja oraz identyfikacja podatników i płatników.
4.4. Szczegółowe prawo podatkowe
4.4.1.
Podatek od towarów i usług (zakres opodatkowania, podatnicy i ich
rejestracja, obowiązek podatkowy, zwolnienia przedmiotowe, zwolnienia
podmiotowe, miejsce świadczenia, podstawa opodatkowania, stawki
podatku, sprzedaż zwolniona i opodatkowana, podatek należny,
dokumentowanie sprzedaży i jej ewidencja; podatek naliczony,
dokumentacja zakupów i ich ewidencja, obliczenie i zwrot podatku,
deklaracje podatkowe i informacje podsumowujące, dokumentacja
i terminy rozliczeń, procedury szczególne).
4.4.2.
Podatek akcyzowy (przedmiot opodatkowania, podatnicy, obowiązek
podatkowy,
podstawa
opodatkowania,
stawki
podatku,
podatek
akcyzowy w imporcie i w eksporcie, w dostawach i nabyciach wewnątrz
wspólnotowych, terminy i tryb regulowania zobowiązań z tytułu podatku
akcyzowego).
4.4.3.
Opłata skarbowa, podatek od czynności cywilnoprawnych (przedmiot
opłaty i podatku, obowiązek uiszczania, podstawa obliczania, płatnicy,
pobór).
4.4.4.
Podatek od gier (przedmiot opodatkowania, podatnicy, stawki podatku,
terminy i tryb płatności, udział płatników w poborze podatku od gier).
4.5. Prawo celne
4.5.1.
Podstawowe pojęcia Wspólnotowego Kodeksu Celnego (np. dozór celny,
dług celny, kontrola celna, obszar celny, zgłoszenie celne).
4.6
4.5.2.
Wartość celna towarów.
4.5.3.
Składy celne, wolne obszary celne, składy wolnocłowe.
4.5.4.
Procedury celne.
4.5.5.
Przedstawicielstwa celne, agencje celne, organy celne.
Prawo karne skarbowe
4.6.1
Przestępstwa i wykroczenia skarbowe.
4.6.2
Kary za przestępstwa skarbowe.
14
B. ZAKRES UMIEJĘTNOŚCI
Oprócz posiadania wiedzy teoretycznej o wyżej ustalonym zakresie, kandydat na biegłego
rewidenta powinien w hipotetycznych sytuacjach, dysponując przykładowymi danymi
liczbowymi, umieć zastosować przepisy właściwych ustaw i wydanych na ich podstawie
aktów
prawnych,
uwzględniających
również
dyrektywy
Rady
Unii
Europejskiej,
a w szczególności umieć:
1) stosować zasady ustalania podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług
(VAT) i stawki tego podatku;
2) oceniać prawidłowość faktur VAT dokumentujących zakupy i sprzedaż;
3) przewidzieć konsekwencje nieprawidłowości w dokumentowaniu zakupów i sprzedaży
oraz w ewidencji prowadzonej dla potrzeb VAT;
4) stosować zasady i terminy odliczania podatku VAT;
5) wykonywać obowiązki podatnika związane z dokumentacją i z ewidencją dla celów
VAT, sporządzaniem deklaracji i informacji podsumowujących, uiszczaniem podatku
należnego do zapłaty;
6) ustalać podstawy i kwoty podatku akcyzowego i podatku od gier oraz wykonywać inne
obowiązki podatników tych podatków;
7) ustalać wartość celną towarów;
8) stosować zasady postępowania podatkowego w przykładowych sytuacjach dotyczących
zobowiązań podatkowych.
5.
FINANSE
A. ZAKRES WIEDZY
5.1.
Rynek finansowy
5.1.1.
Elementy rynku finansowego i jego instrumenty:
a) rynek pieniężny:
− międzybankowy rynek pieniężny, rynek krótkoterminowych
bonów pieniężnych, krótkoterminowy lokacyjno-kredytowy
rynek bankowy, rynek walutowy,
− weksel jako element rynku pieniężnego (rodzaje weksli, ich
elementy i funkcje oraz nadużycia wekslowe),
− czek jako element rynku pieniężnego (rodzaje czeków, ich
15
elementy i funkcje, czeki w obrocie zagranicznym, nadużycia
w obrocie czekowym),
b)
rynek kapitałowy (rynek długoterminowego kredytu bankowego,
rynek długoterminowych papierów wartościowych, obligacje
i akcje jako elementy tego rynku, ich znaczenie, klasyfikacja,
zasady emisji i obrotu oraz ceny),
c)
system zorganizowanego obrotu instrumentami finansowymi
(charakterystyka i zasady funkcjonowania giełd papierów
wartościowych, transakcje giełdowe, systemy i syntetyczne
wskaźniki notowań giełdowych, równoległe i pozagiełdowe rynki
papierów wartościowych, wskaźniki rynku kapitałowego),
5.2.
d)
fundusze inwestycyjne – zasady funkcjonowania,
e)
fundusze emerytalne – funkcje, zasady działania.
5.1.2.
Rodzaje instytucji finansowych, ich funkcje i zasady działania.
5.1.3.
System nadzoru nad rynkiem finansowym.
Zarządzanie finansami jednostek gospodarczych
5.2.1.
Kapitały (fundusze) własne jednostek gospodarczych.
5.2.2.
Rozliczenia pieniężne gotówkowe i bezgotówkowe, w tym w walutach
obcych.
5.2.3.
Zasilanie
finansowe,
analiza
i
prognozowanie
przepływów
pieniężnych.
5.2.4.
Wycena przepływów pieniężnych:
a) wartość przyszła i procent złożony,
b) wartość bieżąca i dyskonto,
c) annuity i perpetuity.
5.2.5.
Planowanie nakładów kapitałowych – wartość bieżąca netto (NPV)
i wewnętrzna
stopa
inwestycyjnego,
zwrotu
decyzje
(IRR),
analiza
inwestycyjne
w
i
ocena
projektu
warunkach
ryzyka
i
prawa
i niepewności.
5.2.6.
Długoterminowe decyzje finansowe:
a) źródła finansowania długoterminowego:
−
kredyty i pożyczki długoterminowe,
−
obligacje,
zamienne
16
papiery
wartościowe
pierwokupu,
−
inne, alternatywne źródła finansowania (leasing, factoring,
private equity),
5.2.7.
b)
zasady emisji i plasowania emisji na rynku,
c)
koszt kapitału:
−
koszt kapitału własnego,
−
koszt kapitału obcego,
−
średni ważony koszt kapitału,
d)
struktura finansowania, zasady działania dźwigni finansowej,
e)
restrukturyzacja długu,
f)
polityka dywidend.
Krótkoterminowe decyzje finansowe:
a)
zarządzanie środkami pieniężnymi i płynnością,
b)
zarządzanie
zapasami,
należnościami
i
zobowiązaniami
krótkoterminowymi:
− polityka kredytu kupieckiego,
− koszt kredytów i pożyczek krótkoterminowych,
− pożyczki zabezpieczone i obrót wierzytelnościami,
− bony komercyjne,
c)
zarządzanie kapitałem obrotowym netto.
5.2.8.
Planowanie finansowe: prognozy, zakres, modele.
5.2.9
Zarządzanie ryzykiem w gospodarce finansowej przedsiębiorstwa:
a) pojęcie zarządzania ryzykiem,
b) proces zarządzania ryzykiem,
c) metodyka pomiaru ryzyka,
d) pomiar ryzyka rynkowego i płynności,
e) strategia sterowania ryzykiem rynkowym,
f) strategia sterowania ryzykiem płynności,
g) zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie.
5.2.10
5.3.
Postępowanie naprawcze oraz upadłościowe – aspekty finansowe.
Wycena przedsiębiorstw
5.3.1.
Wycena przedsiębiorstw metodami majątkowymi:
a) metodą księgową,
17
b) metodą ogólnej siły nabywczej pieniądza,
c) metodą wartości odtworzenia,
d) metodą likwidacyjną.
5.3.2.
Wycena
przedsiębiorstw
metodą
dochodową
(zdyskontowanych
przepływów pieniężnych).
5.3.3.
Wycena przedsiębiorstw metodami mieszanymi:
a) metodą stopy pomnażania wartości,
b) metodą średniej wartości,
c) metodą z zyskiem dodatkowym.
5.3.4.
Wycena przedsiębiorstw innymi metodami:
a) rynkową metodą wyceny mnożnikowej,
b) uproszczoną metodą drogą porównań,
c) metody wyceny przedsiębiorstw nierentownych.
5.4.
Finanse banków i instytucji finansowych
5.4.1.
System bankowy – bank centralny i jego funkcje, banki komercyjne,
w tym państwowe i spółdzielcze oraz w formie spółek akcyjnych,
oddziały i przedstawicielstwa banków zagranicznych.
5.4.2.
Operacje bankowe i operacje w innych instytucjach finansowych.
5.4.3.
Finansowe aspekty struktury aktywów i pasywów banku komercyjnego,
funduszu inwestycyjnego i innych instytucji finansowych.
5.4.4.
Ryzyko w działalności bankowej i zarządzanie nim (ogólne zasady
i warunki udzielania kredytów – zabezpieczenia, przestrzeganie granic
koncentracji,
ograniczenie
dopuszczalnej
wartości
udziałów
wnoszonych przez bank do innych osób prawnych, normy pozycji
walutowej, rezerwa na ryzyko ogólne, rezerwy celowe i odpisy z tytułu
utraty wartości, fundusz ryzyka ogólnego).
5.4.5.
Ocena wypłacalności banku i instytucji finansowej.
5.4.6.
Gwarantowanie depozytów w bankach i gwarantowanie lokat w innych
instytucjach finansowych.
5.5.
Finanse zakładów ubezpieczeń
5.5.1.
System ubezpieczeń majątkowych i osobowych (formy organizacyjnoprawne prowadzenia działalności ubezpieczeniowej, istota i rodzaje
ubezpieczeń).
18
5.5.2.
Operacje w działalności ubezpieczeniowej.
5.5.3.
Finansowe aspekty struktury aktywów i pasywów zakładu ubezpieczeń.
5.5.4.
Działalność lokacyjna.
5.5.5.
Ryzyko ubezpieczeniowe, zarządzanie nim i jego równoważenie
(m.in. rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe).
5.6.
5.5.6.
Ocena wypłacalności zakładu ubezpieczeń.
5.5.7.
Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny – funkcje, zasady działania.
5.5.8.
Inne instytucje rynku ubezpieczeniowego – aspekty finansowe.
Finanse publiczne
5.6.1.
Jednostki zaliczane do sektora finansów publicznych.
5.6.2.
Ogólne zasady gospodarki finansowej jednostek sektora finansów
publicznych (źródła finansowania zadań publicznych, plany finansowe,
dyscyplina finansów publicznych).
5.6.3.
System finansowy jednostek budżetowych, zakładów budżetowych oraz
fundusze celowe agencji wykonawczych i instytucji gospodarki
budżetowej.
5.6.4.
Wykonywanie budżetu:
a) budżet państwa i budżety jednostek samorządu terytorialnego
(definicja, dochody i wydatki, zasady uchwalania),
b) dysponenci środków budżetowych,
c) klasyfikacja środków publicznych,
d) dotacje budżetowe, ich rodzaje, przeznaczenie, zasady rozliczania,
podmioty, które mogą je otrzymać.
5.6.5.
System finansowego wspomagania gospodarki funduszami Unii
Europejskiej.
B. ZAKRES UMIEJĘTNOŚCI
Oprócz wiedzy teoretycznej określonej tezami wymienionymi w części A kandydat
na biegłego rewidenta powinien w szczególności umieć:
1) wyceniać przepływy pieniężne;
2) na podstawie danych finansowych oraz przeprowadzonych obliczeń i analiz (m.in. przy
zastosowaniu metod matematyki finansowej i statystyki) formułować wnioski i oceniać
decyzje w sprawie zarządzania finansowego w jednostkach gospodarczych;
19
3) kalkulować koszt kapitału własnego i obcego, w tym kredytów i pożyczek;
4) stosować elementy polityki kredytu kupieckiego;
5) sporządzać plany i prognozy finansowe;
6) oceniać sytuację finansową jednostki gospodarczej, zwłaszcza płatniczą;
7) dobierać i stosować metody wyceny przedsiębiorstw;
8) stosować podstawowe instrumenty zarządzania ryzykiem bankowym;
9) obliczać i oceniać wskaźnik wypłacalności banku;
10) stosować zasady tworzenia rezerw techniczno-ubezpieczeniowych (z wyłączeniem metod
aktuarialnych);
11) stosować podstawowe instrumenty zarządzania ryzykiem ubezpieczeniowym;
12) ustalać i oceniać mierniki wypłacalności zakładu ubezpieczeń;
13) stosować zasady gospodarki finansowej jednostek finansów publicznych;
14) oceniać gospodarowanie środkami publicznymi;
15) oceniać prawidłowość wykorzystania środków z funduszy Unii Europejskiej.
6.
RACHUNKOWOŚĆ FINANSOWA
A. ZAKRES WIEDZY
6.1. Rachunkowość finansowa jednostek, w tym spółek publicznych – według
ustawy o rachunkowości i MSSF (z wyłączeniem jednostek prowadzących
działalność na podstawie prawa bankowego, ustawy o obrocie instrumentami
finansowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych, ustawy o spółdzielczych
kasach
oszczędnościowo-kredytowych
oraz
przepisów
o
działalności
ubezpieczeniowej, przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy
emerytalnych i ustawy o finansach publicznych)
6.1.1.
Wycena bieżąca i bilansowa poszczególnych składników aktywów
i pasywów:
a) przy założeniu kontynuacji działania,
b) w warunkach utraty kontynuacji działania,
c) wyrażonych w walutach obcych.
6.1.2.
Ujęcie w księgach rachunkowych i prezentacja w sprawozdaniu
finansowym
zdarzeń
związanych
inwestycyjną i finansową dotyczących:
20
z
działalnością
operacyjną,
a) aktywów trwałych (wartości niematerialne i prawne, rzeczowe
aktywa
trwałe,
należności
długoterminowe,
inwestycje
długoterminowe, długoterminowe rozliczenia międzyokresowe),
b) aktywów
obrotowych
inwestycje
(zapasy,
należności
krótkoterminowe,
krótkoterminowe,
krótkoterminowe
rozliczenia
międzyokresowe),
c) kapitałów (funduszy) własnych (podstawowy, należne wpłaty
na kapitał
podstawowy,
udziały
(akcje)
własne,
zapasowy,
z aktualizacji wyceny, pozostałe rezerwowe, zysk, strata, odpisy
z zysku),
d) zobowiązań i rezerw na zobowiązania (rezerwy na zobowiązania,
zobowiązania
długoterminowe,
zobowiązania
krótkoterminowe,
rozliczenia międzyokresowe).
6.1.3.
Ujęcie w księgach rachunkowych i prezentacja w sprawozdaniu
finansowym różnic pomiędzy wyceną bieżącą i wyceną bilansową
aktywów i pasywów (w tym) z tytułu:
a)
różnic kursowych,
b) przeszacowania wartości,
c)
wyceny w wartości godziwej,
d) utraty wartości aktywów,
e)
6.1.4.
zastosowania zasady ostrożnej wyceny i zasady współmierności.
Księgowe ujęcie i prezentacja w sprawozdaniu finansowym procesu
sprzedaży produktów i towarów:
a) identyfikacja transakcji i ustalanie przychodów przy sprzedaży dóbr
i świadczeniu usług,
b) identyfikacja transakcji i ustalanie przychodów przy sprzedaży
towarów,
c) sprzedaż towarów hurtowa, detaliczna, wysyłkowa, elektroniczna,
komisowa, obrót tranzytowy,
d) reklamacje dotyczące sprzedanych produktów i towarów.
6.1.5.
Wycena, ujęcie w księgach rachunkowych i prezentacja w sprawozdaniu
finansowym pozostałej działalności operacyjnej:
a) pozostałe przychody operacyjne (w tym m.in. dotacje, subwencje,
21
opłaty,
darowizny,
sprzedaż
rzeczowych
aktywów
trwałych
i wartości niematerialnych i prawnych, rozwiązane rezerwy),
b) pozostałe koszty operacyjne (w tym m.in. aktualizacja aktywów
niefinansowych, odszkodowania, kary, grzywny, koszty utrzymania
obiektów socjalnych).
6.1.6
Wycena, księgowe ujęcie i prezentacja w sprawozdaniu finansowym
operacji finansowych i nadzwyczajnych:
a) przychody finansowe (w tym m.in. dywidendy i udziały w zyskach,
odsetki, aktualizacja aktywów finansowych, dodatnie różnice
kursowe),
b) koszty finansowe (w tym m.in. odsetki, aktualizacja aktywów
finansowych, ujemne różnice kursowe),
c) straty i zyski nadzwyczajne.
6.1.7.
Ustalanie wyniku finansowego i jego rozliczanie a w tym:
a) ustalanie wyniku finansowego w wariancie porównawczym,
b) ustalanie wyniku finansowego w wariancie kalkulacyjnym,
c) podział wyniku finansowego.
6.1.8.
Zasady wyceny, ujmowania i prezentacji w sprawozdaniu finansowym
wybranych zagadnień, w szczególności takich jak:
a) umowy długoterminowe,
b) leasing,
c) utrata wartości aktywów,
d) podatek odroczony,
e) dotacje rządowe,
f)
udziały we wspólnych przedsięwzięciach,
g) instrumenty finansowe, w tym także wbudowane instrumenty
pochodne,
h) obrót wierzytelnościami,
i)
zmiany zasad rachunkowości i odstępstwa od nich,
j)
zdarzenia po dacie bilansu,
k) błąd lat ubiegłych.
6.1.9.
Szczególne wymagania wobec rachunkowości spółek publicznych.
22
6.2. Rachunkowość finansowa jednostek prowadzących działalność na podstawie
prawa bankowego, ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, przepisów
o funduszach
inwestycyjnych
i
ustawy
o
spółdzielczych
kasach
oszczędnościowo-kredytowych – według ustawy o rachunkowości i MSSF.
6.2.1.
Wycena bieżąca i bilansowa poszczególnych składników aktywów
i pasywów.
6.2.2.
Ujęcie w księgach rachunkowych zdarzeń gospodarczych związanych
z działalnością
operacyjną
oraz
inwestycyjną
i
finansową
scharakteryzowanych w punkcie 6.1.2. a ponadto operacji specyficznych
dla działalności bankowej, maklerskiej, inwestycyjnej, związanych
w szczególności z:
a) rozliczeniami pieniężnymi krajowymi i transgranicznymi oraz innymi
operacjami bankowymi,
b) rozrachunkami z bankiem centralnym, z podmiotami rynku
finansowego i z pozostałymi jednostkami,
c) instrumentami finansowymi, w tym:
− należnościami
z
tytułu
kredytów,
pożyczek,
skupionych
wierzytelności i innych,
− papierami wartościowymi i udziałami,
d) aktywami przejętymi za długi,
e) zobowiązaniami finansowymi, w tym z tytułu depozytów,
f)
zobowiązaniami warunkowymi, w tym z tytułu udzielonych
zabezpieczeń (poręczeń, zastawów i innych) oraz wynikającymi
z tytułu operacji kupna-sprzedaży z klauzulą odkupu,
g)
przychodami i kosztami z tytułu odsetek, prowizji oraz innymi
operacjami wpływającymi na wynik na działalności bankowej,
maklerskiej,
h)
kosztami działania banku, funduszu, firmy inwestycyjnej (w tym
domu maklerskiego, banku prowadzącego działalność maklerską),
spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej,
i)
dokonywaniem odpisów z tytułu utraty wartości należności i ich
aktualizacją
oraz
tworzeniem
m.in. na zobowiązania warunkowe,
23
i
rozwiązywaniem
rezerw
j)
operacjami
maklerskimi
i
dokonywanymi
w
funduszach
inwestycyjnych oraz w spółdzielczych kasach oszczędnościowokredytowych.
6.2.3.
Specyfika inwentaryzacji należności (w tym z tytułu kredytów)
i zobowiązań w bankach.
6.2.4.
Ujęcie w księgach rachunkowych różnic pomiędzy wyceną bieżącą
i wyceną bilansową.
6.2.5.
Wycena
i
księgowe
ujęcie
operacji
pochodnymi
instrumentami
finansowymi oraz stosowanie rachunkowości zabezpieczeń.
6.2.6.
Ustalanie wyniku finansowego i jego rozliczanie.
6.2.7.
Szczegółowe zasady rachunkowości dla firm inwestycyjnych.
6.3. Rachunkowość finansowa jednostek prowadzących działalność na podstawie
przepisów o działalności ubezpieczeniowej oraz przepisów o organizacji
i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych – według ustawy o rachunkowości
i MSSF.
6.3.1.
Wycena bieżąca i bilansowa poszczególnych składników aktywów
i pasywów.
6.3.2.
Ujęcie w księgach rachunkowych zdarzeń gospodarczych związanych
z działalnością operacyjną i finansową scharakteryzowanych w punkcie
6.1.2.,
a
ponadto
operacji
specyficznych
dla
działalności
ubezpieczeniowej, związanych w szczególności z:
a)
działalnością lokacyjną,
b) należnościami
od
ubezpieczających,
od
pośredników
ubezpieczeniowych oraz z tytułu reasekuracji,
c)
rezerwami techniczno-ubezpieczeniowymi,
d) zobowiązaniami depozytowymi wobec reasekuratorów,
e)
zobowiązaniami z tytułu ubezpieczeń bezpośrednich i z tytułu
reasekuracji,
f)
przychodami ze składek i z lokat,
g) wypłatami odszkodowań i świadczeń z uwzględnieniem udziału
reasekuratorów,
h) kosztami akwizycji,
i)
kosztami działalności ubezpieczeniowej (administracyjnymi),
24
j)
6.3.3.
kosztami działalności lokacyjnej.
Specyfika inwentaryzacji rezerwy składek oraz szkód zgłoszonych a nie
zlikwidowanych w zakładach ubezpieczeń.
6.3.4.
Ujęcie w księgach rachunkowych różnic pomiędzy wyceną bieżącą
i wyceną bilansową.
6.3.5.
Księgowe ujęcie pozostałych kosztów i przychodów operacyjnych.
6.3.6.
Ustalanie wyniku technicznego i finansowego.
6.3.7.
Specyficzne zagadnienia rachunkowości funduszy emerytalnych.
6.4. Rachunkowość jednostek sektora finansów publicznych
6.4.1.
Rachunkowość jednostek sektora finansów publicznych posiadających
osobowość prawną.
6.4.2.
Rachunkowość budżetowa, w tym jednostek samorządu terytorialnego.
6.5. Rachunkowość
jednostek
w
szczególnych
sytuacjach
(według
ustawy
o rachunkowości i MSSF), a w tym:
a) zakładanie i przekształcanie jednostek gospodarczych,
b) łączenie, podział i przejęcia spółek,
c) postępowanie naprawcze, likwidacja, upadłość jednostek gospodarczych.
6.6. Zmiana podstawy prawnej sporządzania sprawozdań finansowych
a) ciągłość zapisów w księgach rachunkowych i zasada porównywalności
sprawozdań finansowych,
b) MSSF 1 Zastosowanie MSSF po raz pierwszy,
c) uzgodnienia
miedzy
sprawozdaniem
finansowym
sporządzanym
według ustawy o rachunkowości i MSSF.
B. ZAKRES UMIEJĘTNOŚCI
Oprócz wiedzy teoretycznej i umiejętności przewidzianych w zakresie tematycznym
egzaminu TEORIA I ZASADY RACHUNKOWOŚCI oraz wiedzy przedstawionej w części
A, kandydat na biegłego rewidenta powinien posiadać w szczególności następujące
umiejętności:
1) stosowania zasad wyceny bieżącej poszczególnych składników aktywów i pasywów
wszystkich jednostek prowadzących księgi, rachunkowe w tym także banków i innych
instytucji finansowych, zakładów ubezpieczeń oraz jednostek sektora finansów
publicznych;
25
2) dokumentowania i dekretowania na konta księgi głównej i ksiąg pomocniczych oraz
prezentacji w sprawozdaniu finansowym zdarzeń w tym operacji dotyczących:
a) wartości niematerialnych i prawnych,
b) środków trwałych i leasingu,
c) środków trwałych w budowie,
d) inwestycji w nieruchomości i w wartości niematerialne i prawne,
e) inwestycji długoterminowych i krótkoterminowych w aktywa finansowe,
f) instrumentów finansowych,
g) gotówki, środków na rachunkach bankowych, kredytów bankowych, weksli i czeków,
h) środków pieniężnych w drodze i innych środków pieniężnych,
i) rozrachunków z odbiorcami i dostawcami,
j) rozrachunków publicznoprawnych,
k) rozrachunków z pracownikami,
l) pożyczek długo i krótkoterminowych,
m) pozostałych rozrachunków,
n) rozliczenia zakupu materiałów, towarów i dóbr inwestycyjnych,
o) zakupu usług,
p) zakupu i sprzedaży wierzytelności,
q) materiałów i towarów,
r) kosztów działalności (w tym według rodzajów, rozliczenia kosztów i kosztów
rozliczonych),
s) pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych,
t) przychodów i kosztów finansowych,
u) rozliczeń międzyokresowych kosztów, w tym aktywów z tytułu podatku odroczonego
v) wyrobów i półfabrykatów,
w) obrotów wewnętrznych i kosztów własnych obrotów wewnętrznych,
x) sprzedaży wyrobów, półfabrykatów i usług (produktów), towarów, materiałów,
sprzedaży komisowej,
y) zysków i strat nadzwyczajnych,
z) kapitałów (funduszy) zasadniczych,
aa) rezerw (w tym na odroczony podatek dochodowy, na ryzyko bankowe na przyszłe
zobowiązania oraz rezerw techniczno-ubezpieczeniowych),
bb) funduszy specjalnego przeznaczenia,
26
cc) operacji bankowych i innych operacji typowych dla działalności banku, domu
maklerskiego, funduszy inwestycyjnych,
dd) działalności ubezpieczeniowej,
ee) ustalania wyniku finansowego,
ff) podatku dochodowego i innych obowiązkowych obciążeń wyniku,
gg) rozliczania wyniku finansowego;
3) stosowania zasady współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów, w tym
kosztów i przychodów długoterminowych umów budowlanych;
4) stosowania zasad wyceny bilansowej poszczególnych składników aktywów i pasywów
we wszystkich rodzajach jednostek (z uwzględnieniem zasad rachunkowości, w tym
zasady ostrożności) i księgowania różnic powstałych w związku z wyceną bilansową;
5) stosowania zasad rachunkowości obowiązujących jednostki w stanie likwidacji
i upadłości oraz związanych z połączeniem jednostek i postępowaniem naprawczym;
6) prezentowania w jednostkowym sprawozdaniu finansowym aktywów i pasywów,
przychodów i kosztów oraz w szczególności związanych z nimi zdarzeń i transakcji;
7) zastosowania międzynarodowych standardów sprawozdawczości finansowej (szczególnie
po raz pierwszy).
7.
PRAWO PODATKOWE (część II)
A. ZAKRES WIEDZY
7.1. Podatek dochodowy od dochodów z działalności gospodarczej
7.1.1.
Podatnicy.
7.1.2.
Przedmiot opodatkowania.
7.1.3.
Rok podatkowy.
7.1.4.
Przychody.
7.1.5.
Koszty uzyskania przychodów.
7.1.6.
Opodatkowanie stron umowy leasingu.
7.1.7.
Zwolnienia przedmiotowe.
7.1.8.
Podstawa opodatkowania i wysokość podatku z działalności gospodarczej.
7.1.9.
Obowiązki płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych.
7.1.10. Podatek od dywidend.
7.1.11. Przedsiębiorstwa powiązane.
7.1.12. Ceny transferowe.
27
7.1.13. Pobór podatku (zaliczki i rozliczenie roczne).
7.1.14. Deklaracje, zeznania, oświadczenia i informacje podatkowe.
7.2. Podatek od nieruchomości
7.2.1.
Podatnicy.
7.2.2.
Przedmiot i podstawa opodatkowania.
7.2.3.
Powstanie i wygaśnięcie obowiązku podatkowego.
7.2.4.
Ulgi i zwolnienia.
7.2.5.
Wymiar i pobór podatku.
7.3. Podatek od środków transportowych
7.3.1.
Podatnicy.
7.3.2.
Przedmiot i podstawa opodatkowania.
7.3.3.
Powstanie i wygaśnięcie obowiązku podatkowego.
7.3.4.
Ulgi i zwolnienia.
7.3.5.
Wymiar i pobór podatku.
7.4. Podatek rolny
7.4.1.
Podatnicy.
7.4.2
Przedmiot i podstawa opodatkowania.
7.4.3
Powstanie i wygaśnięcie obowiązku podatkowego.
7.4.4.
Ulgi i zwolnienia.
7.4.5.
Wymiar i pobór podatku.
7.5. Podatek leśny
7.5.1.
Podatnicy.
7.5.2.
Przedmiot i podstawa opodatkowania.
7.5.3.
Powstanie i wygaśnięcie obowiązku podatkowego.
7.5.4.
Ulgi i zwolnienia.
7.5.5.
Wymiar i pobór podatku.
7.6. Opodatkowanie w stosunkach z zagranicą
7.6.1.
Rezydencja podatkowa.
7.6.2.
Podwójne opodatkowanie.
7.6.3.
Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.
7.6.4.
Konwencja Modelowa OECD.
7.6.5.
Zasady przeliczania przychodów, dochodów i podatków z walut obcych
na walutę polską.
28
7.6.6.
Harmonizacja podatkowa.
7.6.7.
Zakaz dyskryminacji i protekcjonizmu podatkowego.
7.6.8.
Wymiana informacji podatkowych z innymi państwami.
7.7. Obciążenia jednostek z tytułu wniesienia kapitału przez Skarb Państwa
B. ZAKRES UMIEJĘTNOŚCI
Oprócz wiedzy teoretycznej w toku egzaminów od kandydatów na biegłych rewidentów
będą egzekwowane w szczególności umiejętności, na podstawie hipotetycznych sytuacji i
danych liczbowych:
1) ustalania przychodów podlegających opodatkowaniu, kosztów uzyskania przychodów i
podstaw opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych i fizycznych
prowadzących działalność gospodarczą oraz kwot podatku;
2) wykonywania obowiązków płatnika podatku dochodowego, ustalanie zaliczek na podatek
dochodowy od dochodów osób fizycznych i dywidend;
3) określania przedmiotu
opodatkowania podatkiem od nieruchomości, podatkiem
od środków transportu, podatkiem rolnym, podatkiem leśnym oraz obciążeniami z tytułu
wniesienia do przedsiębiorstw kapitału przez Skarb Państwa;
4) wskazywania podatników podatków wymienionych w p. 3 i umiejętność obliczania tych
podatków;
5) określania miejsca rezydencji;
6) określania możliwości i skutków zastosowania postanowień umów międzynarodowych
o unikaniu podwójnego opodatkowania;
7) wskazania i zastosowania sposobów eliminowania podwójnego opodatkowania;
8) wskazania i zastosowania trybu postępowania przy korekcie zysków przedsiębiorstw
powiązanych;
9) przeliczania przychodów, dochodów i podatków z walut obcych na walutę polską;
10) ustalanie różnic kursowych na podstawie przepisów podatkowych;
11) stosowania przepisów właściwych ustaw i innych aktów prawnych wydanych
na podstawie delegacji ustawowych.
29
8.
RACHUNEK KOSZTÓW I RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA
A. ZAKRES WIEDZY
8.1. Rachunek kosztów
8.1.1.
Koszty i pojęcia bliskoznaczne.
8.1.2.
Miejsce rachunku kosztów w systemie informacyjnym przedsiębiorstwa,
przedmiot, cele i zadania rachunku kosztów, ewolucja rachunku kosztów.
8.1.3.
Klasyfikacja kosztów dla potrzeb rachunkowości finansowej.
8.1.4.
Koszty a struktura organizacyjna przedsiębiorstwa.
8.1.5.
Przekroje ewidencyjne kosztów a układ rachunku zysków i strat,
dostosowanie ewidencji kosztów do potrzeb jednostki, uproszczenia
w ewidencji kosztów.
8.1.6.
Istota, przedmiot, rodzaje i metody kalkulacji kosztów.
8.1.7.
Koszty działalności pomocniczej i ich rozliczenie.
8.1.8.
Sprawozdawczy rachunek kosztów.
8.1.9.
Rachunek kosztów normalnych, uzasadniona część pośrednich kosztów
produkcyjnych.
8.1.10. Rachunek kosztów standardowych (normatywnych, postulowanych):
a) kalkulacja
i
analiza
odchyleń
kosztów
rzeczywistych
kosztów
standardowych
od standardowych,
b) odchylenia
kosztów
faktycznych
od
wytworzenia w zakresie kosztów materiałów bezpośrednich, płac
bezpośrednich i kosztów pośrednich,
c) przyczyny odchyleń kosztów bezpośrednich oraz pośrednich kosztów
stałych i zmiennych,
d) struktura odchyleń cząstkowych składających się na odchylenie zysku
operacyjnego.
8.1.11. Klasyfikacja kosztów dla celów zarządzania.
8.1.12. Rachunek kosztów zmiennych, metody wyodrębniania kosztów stałych
i zmiennych, rachunek kosztów zmiennych a krótkookresowy wynik
finansowy.
Wykorzystanie
rachunku
kosztów
zmiennych
przy
podejmowaniu decyzji i ocenie efektywności.
8.1.13. Koszty jako efekt celowego wykorzystania zasobów, obiekty kosztów.
Controlling kosztów.
30
8.1.14. Rachunek kosztów działań oraz jego wykorzystanie w zarządzaniu
przedsiębiorstwem.
8.1.15. Zarządzanie kosztami nowych produktów i technologii. Rachunek
kosztów cyklu zużycia produktu, rachunek kosztów docelowych (target
costing). Kaizen costing.
8.2. Rachunkowość zarządcza
8.2.1.
Rola rachunkowości zarządczej w podejmowaniu decyzji.
8.2.2.
Pomiar kosztów i korzyści w rachunkowości zarządczej.
8.2.3.
Decyzje krótkookresowe w oparciu o analizę relacji koszty – rozmiary
produkcji – zysk oraz koncepcję marży na pokrycie, kalkulacja progu
rentowności, analiza wrażliwości na zmiany przychodów i kosztów,
marża bezpieczeństwa, koncepcja rachunku wielostopniowego i marży
segmentowej, decyzje przy istnieniu czynników ograniczających, decyzje
cenowe dla zamówień specjalnych.
8.2.4.
Decentralizacja zarządzania, ośrodki odpowiedzialności, mierniki oceny
efektywności działania ośrodków odpowiedzialności.
8.2.5.
Planowanie i budżetowanie oraz ocena wykonania budżetów:
a) planowanie i kontrola w zarządzaniu; znaczenie wewnętrznych
sprawozdań informujących o wykonaniu zamierzeń i odchyleniach
pomiędzy wielkościami planowanymi a rzeczywistymi,
b) budżet główny (wiodący), jego elementy i sposób przygotowania,
budżet operacyjny i budżet finansowy; budżety elastyczne,
c) sprawozdania z wykonania budżetów,
d) budżetowanie z wykorzystaniem rachunku kosztów działań.
8.2.6.
Rachunek efektywności decyzji długookresowych:
a) rodzaje inwestycji,
b) budżetowanie kapitałowe,
c) metody oceny efektywności decyzji inwestycyjnych,
d) ryzyko związane z podejmowaniem decyzji długookresowych.
8.2.7.
Nowoczesne systemy pomiaru i oceny dokonań w przedsiębiorstwie,
stosowanie systemów zarządzania wykorzystujących niefinansowe
mierniki pomiaru osiągnięć, zrównoważona karta osiągnięć (Balanced
Scorecard).
31
B. ZAKRES UMIEJĘTNOŚCI
Od kandydatów na biegłych rewidentów będą wymagane w szczególności następujące
umiejętności:
1) odróżniania kosztów od wydatków i strat;
2) kwalifikowania poszczególnych składników kosztów do:
a) kosztów bezpośrednich i pośrednich,
b) kosztów produktu i okresu,
c) kosztów stałych i kosztów zmiennych,
d) kosztów zapadłych, kosztów znaczących i utraconych korzyści,
e) kosztów kontrolowanych i niekontrolowanych;
3) przeprowadzania analizy wpływu zmian w otoczeniu rynkowym i produkcyjnym
na poziom i strukturę kosztów;
4) ustalania wyniku finansowego przy zastosowaniu rachunku kosztów pełnych oraz
rachunku kosztów zmiennych;
5) ustalania wpływu metody wyceny zużycia materiałów na koszt wytworzenia (cen
przeciętnych, metody FIFO, metody LIFO);
6) rozliczania kosztów wydziałów pomocniczych;
7) kalkulacji kosztów produktów w rachunku kosztów działań;
8) obliczania progu rentowności dla produktu jednorodnego i niejednorodnego;
9) obliczania marży na pokrycie, marży bezpieczeństwa i dźwigni operacyjnej;
10) przeprowadzania analizy problemów typu:
a) wytworzyć czy kupić,
b) jednorazowe zamówienie w ramach wolnych mocy produkcyjnych,
c) optymalizacja struktury asortymentowej,
d) regulacja zapasów;
11) ustalania dolnych granic cen rynkowych na wytwarzane produkty oraz wielkości
zamówienia (ceny wewnętrzne – transferowe i zewnętrzne);
12) sporządzania wielostopniowego i wieloblokowego rachunku kosztów i wyników okresu;
13) odróżniania planowania strategicznego i operacyjnego;
14) opracowania elementów budżetu głównego (wiodącego);
15) ustalania standardowego kosztu wytworzenia produktu oraz sporządzania elastycznych
budżetów kosztów;
32
16) obliczania odchyleń kosztów bezpośrednich i kosztów pośrednich oraz przeprowadzania
analizy ich przyczyn;
17) posługiwania się programowaniem liniowym i innymi metodami matematycznymi
w zakresie zastosowań niezbędnych w rachunkowości zarządczej;
18) wykorzystania
nowoczesnego
systemu
pomiaru
i
oceny
efektów
działalności
przedsiębiorstwa;
19) wykorzystania rachunku kosztów działań do zarządzania efektywnością zasobów
i procesów oraz rentownością klientów.
Ponadto kandydat na biegłego rewidenta powinien wykazać między innymi wiedzę o:
1) identyfikacji atrybutów dobrej informacji;
2) znaczeniu kosztów i konsekwencjach braku odpowiedniej informacji o kosztach;
3) konsekwencjach
kreowania
odpowiedniego
wyniku
finansowego
poprzez
dostosowywanie rozwiązań rachunkowości finansowej do bieżących doraźnych potrzeb,
w tym podatkowych, na sytuację finansową przedsiębiorstwa w długim okresie czasu,
w sytuacji, gdy spółka zamierza wejść na giełdę;
4) zagrożeniach, jakie niosą za sobą decyzje podejmowane w oparciu o niewłaściwe
informacje;
5) znaczeniu
oceny rezultatów
działania
firmy za
pomocą
mierników
(często
niefinansowych), które odzwierciedlają proces kreowania wartości dla akcjonariusza
znacznie lepiej niż tradycyjne mierniki finansowe;
6) przydatności informacji strategicznych dla inwestorów;
7) znaczeniu weryfikacji przez biegłego rewidenta informacji niefinansowych oraz
informacji o prognozowanych wielkościach finansowych.
9.
SPRAWOZDANIA FINANSOWE I ICH ANALIZA
A. ZAKRES WIEDZY
9.1.
Ogólne zasady sporządzania sprawozdań
9.1.1.
Rodzaje sprawozdań, ich przeznaczenie i wykorzystanie dla potrzeb
zarządzania jednostką i zewnętrznych.
9.1.2.
Raport roczny – źródło informacji dla inwestora.
9.1.3.
Funkcje sprawozdań finansowych.
9.1.4.
Normy (standardy) sprawozdawczości finansowej.
9.1.5.
Ustalanie podmiotu dominującego.
33
9.2.
Roczne jednostkowe sprawozdanie finansowe banków i innych instytucji
finansowych, zakładów ubezpieczeń oraz pozostałych jednostek
9.2.1.
Części składowe sprawozdań finansowych.
9.2.2.
Ciągłość
bilansowa,
układ
bilansu
i
treść
ekonomiczna
poszczególnych jego części; związek danych w poszczególnych
pozycjach bilansu z danymi księgi głównej i ksiąg pomocniczych;
różnice pomiędzy danymi w księdze głównej i w niektórych
pozycjach bilansu; stosowanie zasady wykazywania w bilansie
danych w wartości netto.
9.2.3.
Okresy objęte rachunkiem zysków i strat, jego układ i treść
ekonomiczna poszczególnych części i pozycji; wariant porównawczy
i wariant kalkulacyjny rachunku zysków i strat (nie stosowane przez
banki i zakłady ubezpieczeń), rachunek zysków i strat banku,
techniczny rachunek ubezpieczeń majątkowych i osobowych,
techniczny rachunek ubezpieczeń na życie, ogólny rachunek zysków
i strat ubezpieczyciela; związek danych w poszczególnych pozycjach
rachunku zysków i strat z danymi księgi głównej i ksiąg
pomocniczych; ujęcie różnic wynikających ze stosowania przepisów
ustawy o rachunkowości i przepisów prawa podatkowego.
9.2.4.
Informacje dodatkowe obejmujące wprowadzenie do sprawozdania
finansowego oraz dodatkowe informacje objaśniające do pozycji
bilansowych i rachunku zysków i strat, zestawienia zmian w kapitale
(funduszu) własnym oraz rachunku przepływów pieniężnych,
proponowany podział zysku lub pokrycie straty i inne objaśnienia
niezbędne dla zrozumienia sprawozdania finansowego.
9.2.5.
Rachunek przepływów pieniężnych (jednostki zobowiązane do jego
sporządzania),
rodzaje
przepływów,
treść
ekonomiczna
poszczególnych wielkości i wskaźników, w tym przepływy pieniężne
netto; bilansowa zmiana środków pieniężnych, środki pieniężne
na początek i koniec okresu, wykorzystywanie analizy środków
pieniężnych do oceny sytuacji finansowej jednostki.
9.2.6.
Zestawienie zmian w kapitale (funduszu własnym) – treść
zestawienia, jednostki zobowiązane do jego sporządzenia, treści
34
ekonomiczne poszczególnych pozycji zestawienia.
9.2.7.
Sprawozdanie z działalności jednostki (treść sprawozdania, jednostki
zobowiązane do sporządzania), wymogi sprawozdania, istotne zmiany
w stanie majątkowym i sytuacji finansowej, wskazanie czynników
ryzyka i opis zagrożeń dla jednostki.
9.2.8.
Części składowe sprawozdania finansowego jednostki, w skład której
wchodzą
wewnętrzne
jednostki
sporządzające
samodzielnie
sprawozdania finansowe; rachunek wyłączeń z łącznego sprawozdania
finansowego
jednostki;
sposób
i
zasady ujęcia w
łącznym
sprawozdaniu finansowym sprawozdań finansowych oddziałów
(zakładów) znajdujących się poza terytorium RP, zasady przeliczania
danych bilansu i rachunku zysków i strat z walut obcych na walutę
polską do ujęcia w łącznym sprawozdaniu finansowym.
9.2.9
Terminy i tryb sporządzania i zatwierdzania rocznych sprawozdań
finansowych, postępowanie w związku ze zdarzeniami po dacie
sprawozdania finansowego mającymi istotny wpływ na treść
sprawozdania, sposób postępowania przy błędach z lat ubiegłych.
9.2.10.
Wymagania prawa podatkowego odnoszące się do jednostkowych
rocznych sprawozdań finansowych.
9.2.11.
Zasady sporządzania sprawozdań z działalności emitentów papierów
wartościowych
dopuszczonych
do
publicznego
obrotu
lub
ubiegających się o ich dopuszczenie.
9.2.12.
Wymogi stawiane przez MSR w stosunku do sprawozdawczości
finansowej.
9.3.
9.2.13
Metody i formy elektronicznego przekazywania danych finansowych.
9.2.14
Analiza kompletności i zasadności ujawnień.
Roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe grupy kapitałowej
9.3.1.
Podmioty zobowiązane do sporządzania rocznych skonsolidowanych
sprawozdań finansowych, elementy tych sprawozdań, sprawozdania
podmiotów objęte sprawozdaniem skonsolidowanym, wyłączenia
i zwolnienia.
9.3.2.
Jednostki wyłączone z konsolidacji. Wyłączenia fakultatywne zgodne
z MSR.
35
9.3.3.
Warunki
zwolnienia
od
sporządzania
sprawozdania
skonsolidowanego.
9.3.4.
Metoda pełna; obowiązki członków grupy kapitałowej w zakresie
terminów
sporządzania
jednostkowych
rocznych
sprawozdań
finansowych oraz stosowania w nich jednakowych zasad wyceny
aktywów i pasywów; eliminacja obrotów i niezrealizowanych
wyników wewnętrznych; ustalanie, rozliczanie i ewidencjonowanie
wartości firmy i ujemnej wartości firmy. Kapitał z aktualizacji
wyceny; udziały i wyniki mniejszościowe.
9.3.5.
Metoda proporcjonalna; udziały w jednostkach współzależnych;
zasady i tytuły wyłączeń, wartość firmy, ujemna wartość firmy,
rozliczenie wartości firmy, dzień na który ustala się różnice.
9.3.6.
Metoda praw własności; zakres stosowania metody, wycena udziałów
na dzień rozpoczęcia wywierania znaczącego wpływu, wycena
udziałów na koniec roku obrotowego i w latach następnych, zasady
ustalania i rozliczania wartości firmy i ujemnej wartości firmy,
wyłączenia.
9.3.7
Ujmowanie
zmiany
poziomu
proporcji
własnościowych
w jednostkach zależnych, w tym utraty kontroli w jednostce zależnej,
ujęcie księgowe inwestycji w jednostki zależne i wspólnie
kontrolowane oraz stowarzyszone.
9.3.8
Rozliczenie połączenia według danych wstępnych (rozliczenie
prowizoryczne) oraz rozliczenie transakcji nabycia przebiegającej
etapami, rozliczenie przejęcia bez przekazanej zapłaty, przejęcie
odwrotne,
identyfikacja
wartości
niematerialnych,
ponowne
oszacowanie umów wcześniej zawartych jednostki przejmowanej
(MSR).
9.3.9
Test na utratę wartości firmy.
9.3.10.
Terminy sporządzania i zatwierdzania skonsolidowanych sprawozdań
finansowych.
9.3.11.
Dokumentacja konsolidacyjna.
9.3.12.
Skonsolidowane sprawozdania finansowe
emitentów papierów
wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu (spółek
36
publicznych) oraz banków.
9.3.13.
Wymogi stawiane przez MSR w stosunku do sprawozdań
skonsolidowanych.
9.3.14.
Dekonsolidacja na bazie braku spełnienia założenia o dalszym
kontynuowaniu działania jednostki oraz dla celów specjalnych.
9.3.15.
Skonsolidowany wymóg kapitałowy.
9.3.16.
Specyficzne
problemy
konsolidacji:
waluta
funkcjonalna
i prezentacji, uznanie różnic kursowych z tytułu konsolidacji,
konsolidacja
udziałów
przeciwstawnych,
systemy
różne
sprawozdawcze.
9.4.
Obowiązki sprawozdawcze spółek, których akcje znajdują się w publicznym
obrocie
9.5.
Analiza finansowa
9.5.1.
Cele i metody analizy finansowej:
a) funkcje i płaszczyzny analizy finansowej,
b) metody analizy finansowej i ich dobór,
c) kryteria, miary i mierniki analizy finansowej i ich dobór,
d) modelowe rozwiązania analizy finansowej i kierunki ich
ewolucji.
9.5.2
Wstępna ocena sytuacji jednostki na podstawie raportu rocznego.
9.5.3.
Wskaźniki
wstępnej
oceny
sytuacji
jednostki
na
podstawie
sprawozdania finansowego; wskaźniki dynamiki i wskaźniki struktury
składników majątkowych i źródeł ich finansowania.
9.5.4.
Przygotowanie sprawozdań finansowych do dokonania analizy
(grupowanie
pozycji,
doprowadzenie
do
porównywalności
sprawozdań dotyczących różnych okresów i sporządzonych według
odmiennych
zasad,
eliminacja
pozycji
dotyczącej
operacji
wewnętrznych, uwzględnienie inflacji).
9.5.5.
Wskaźniki oceniające wykorzystanie majątku i kapitałów.
9.5.6.
Wskaźniki oceniające rentowność (w tym również wyniki finansowe).
9.5.7.
Wskaźniki płynności, wskaźniki cash flow.
9.5.8
Wskaźniki ostrożnościowe w bankach i innych jednostkach z sektora
finansowego.
37
9.5.9.
Wskaźniki rynku kapitałowego.
9.5.10.
Ocena wiarygodności i pełności danych z punktu widzenia analizy
finansowej.
B. ZAKRES UMIEJĘTNOŚCI
Od kandydatów na biegłych rewidentów będą wymagane w szczególności następujące
umiejętności:
1) sporządzania wszystkich elementów rocznych, łącznych i skonsolidowanych sprawozdań
finansowych:
a) banków i innych instytucji finansowych,
b) zakładów ubezpieczeń,
c) pozostałych jednostek
oraz sprawozdań z działalności;
2) oceny prawidłowości sprawozdań wymienionych w punkcie 1;
3) przygotowywania danych ze sprawozdań finansowych w zakresie niezbędnym
do przeprowadzania analizy finansowej;
4) dokonywania – przy pomocy metod statystycznych oraz przy wykorzystaniu technologii
informatycznych i systemów komputerowych – obliczeń służących do analizy finansowej
banków, zakładów ubezpieczeń i pozostałych jednostek (w tym spółek, których akcje
znajdują się w publicznym obrocie);
5) w zakresie komentowania i opiniowania sytuacji finansowej i majątkowej jednostek oraz
jej elementów.
10. REWIZJA FINANSOWA
A. ZAKRES WIEDZY
10.1. Wymogi prawne dotyczące badania sprawozdań finansowych oraz biegłych
rewidentów
i
podmiotów
uprawnionych
do
badania
sprawozdań
finansowych
10.1.1. Obowiązek badania i ogłaszania sprawozdań finansowych.
10.1.2. Biegły
rewident
w
Polsce,
zasady
prawne
jego
działania
i odpowiedzialności.
10.1.3
Podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych w Polsce,
38
zasady prawne jego działania i odpowiedzialności; szczególne
obowiązki
podmiotów
uprawnionych
do
badania
sprawozdań
finansowych wykonujących czynności rewizji finansowej w jednostce
zainteresowania publicznego.
10.1.4. Zasady etyki zawodowej biegłych rewidentów.
10.1.5. Przedmiot,
struktura
i
zakres
stosowania
standardów
rewizji
finansowej.
10.1.6. Zasady
wewnętrznej
kontroli
jakości
podmiotu
uprawnionego
do badania sprawozdań finansowych.
10.1.7. Zasady obligatoryjnego doskonalenia zawodowego dla biegłych
rewidentów.
10.1.8. Samorząd zawodowy biegłych rewidentów.
10.1.9
Zasady postępowania dyscyplinarnego wobec biegłych rewidentów.
10.1.10. Nadzór publiczny nad wykonywaniem zawodu biegłego rewidenta, nad
działalnością podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań
finansowych
oraz
nad
działalnością
Krajowej
Izby
Biegłych
Rewidentów.
10.2. Rewizja finansowa oraz zasady i sposoby jej przeprowadzania według
krajowych i międzynarodowych standardów rewizji finansowej
10.2.1. Cel badania sprawozdania finansowego.
10.2.2. Sposób badania.
10.2.3.
Dowody badania.
10.2.4.
Planowanie badania.
10.2.5.
Szczególne problemy badania:
a) badanie przez biegłego rewidenta po raz pierwszy sprawozdania
finansowego jednostki,
b) udział w inwentaryzacji znaczących składników aktywów,
c) badanie zobowiązań warunkowych i roszczeń,
d) badanie danych szacunkowych,
e) badanie danych porównawczych,
f) badanie zdarzeń, jakie nastąpiły po dniu bilansowym,
g) badanie zdolności jednostki do kontynuacji działalności,
h) badanie sprawozdania z działalności jednostki,
39
i) badanie sprawozdań finansowych małych jednostek,
j) badanie transakcji z jednostkami powiązanymi.
10.2.6.
Sposoby badania poszczególnych pozycji sprawozdania finansowego
(programy badania).
10.2.7.
Nadużycia, błędy, naruszenia prawa.
10.2.8.
Wykorzystanie podczas badania wyników pracy innych biegłych
rewidentów, ustaleń audytu wewnętrznego, kontroli zewnętrznej oraz
rzeczoznawców.
10.2.9.
Opinia i raport.
10.2.10.
Dokumentacja rewizyjna i jej archiwowanie.
10.2.11
Komunikacja z komitetem audytu działającym w jednostkach
zainteresowania publicznego.
10.2.12
Specyfika badania sprawozdań finansowych jednostek sektora
finansowego.
10.2.13
Badanie
skonsolidowanych
sprawozdań
finansowych
grup
kapitałowych.
10.2.14
Przeprowadzanie przeglądów sprawozdań finansowych i skróconych
sprawozdań finansowych.
10.2.15.
Kontrola jakości badania sprawozdań finansowych.
10.2.16.
Zastosowanie
technologii
informacyjnych
i
systemów
komputerowych do wykonywania i dokumentowania czynności
rewizyjnych.
10.3. Zasady i sposoby wykonywania innych usług poświadczających, o których
mowa w odrębnych przepisach lub standardach rewizji finansowej
10.3.1.
Warunki i kryteria zakwalifikowania usługi do innych usług
poświadczających niż badania i przeglądy sprawozdań finansowych.
10.3.2.
Sposób wykonywania przewidzianych przepisami prawa innych
usług poświadczających niż badania i przeglądy sprawozdań
finansowych.
10.3.3.
Sprawozdanie niezależnego biegłego rewidenta z wykonania innej
usługi poświadczającej niż badanie i przegląd sprawozdania
finansowego.
40
B. ZAKRES UMIEJĘTNOŚCI
Kandydat na biegłego rewidenta powinien w szczególności umieć:
1) stosować prawne i etyczne zasady postępowania ofertowego oraz formułować istotne
postanowienia umów o badanie sprawozdań finansowych;
2) stosować:
a) odnoszące się do rewizji finansowej przepisy prawa,
b) krajowe i międzynarodowe standardy rewizji finansowej, a w tym zarządzać ryzykiem
usług poświadczających,
c) zasady wewnętrznej kontroli jakości podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań
finansowych;
3) kreować swoje postępowanie zgodnie z zasadami etyki zawodowej biegłych rewidentów;
4) dobierać i stosować odpowiednie procedury rewizyjne i wykonywać czynności rewizji
finansowej w sposób ustalony w standardach rewizji finansowej, w tym zarządzać
ryzykiem rewizji finansowej;
5) oceniać wartość dowodową dokumentów rewizyjnych;
6) oceniać możliwość kontynuacji działania przez jednostkę;
7) oceniać
systemy
rachunkowości
prowadzonej
różnymi
technikami,
w
tym
z zastosowaniem technologii informacyjnych i systemów komputerowych, a także
systemy kontroli wewnętrznej i ich funkcjonowanie;
8) sporządzać dokumenty robocze i raport z badania sprawozdania finansowego, a także
oceniać wpływ faktów rewizyjnych na rodzaj sporządzanej opinii biegłego rewidenta;
9) kwalifikować usługi do innych usług poświadczających niż badania i przeglądy
sprawozdań finansowych;
10) sporządzać dokumenty robocze i sprawozdanie niezależnego biegłego rewidenta
z wykonania innej usługi poświadczającej niż badanie i przegląd sprawozdania
finansowego;
11) wykonywać obowiązki podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych
związane z wykonywaniem czynności rewizji finansowej w jednostkach zainteresowania
publicznego.
41