Gospodarka oparta na wiedzy i regionalne programy - WSB-NLU

Justyna Sokołowska - Woźniak
Gospodarka
oparta na wiedzy i regionalne programy
operacyjne: porównanie wydatków w
województwach
„Innowacja i kooperacja – symbioza nauki i biznesu”
WSB—NLU Nowy Sącz, 7 października 2011
www.wsb-nlu.edu.pl
PLAN WYSTĄPIENIA
• Koncepcja gospodarki opartej na wiedzy w
regionach
• Ranking województw jako regionów opartych
na wiedzy
• Analiza wydatków RPO w aspekcie działań w
ramach realizacji Strategii Lizbońskiej
• Relacje
pomiędzy
poziomem
GOW
a
wydatkami RPO na cele SL
• Wnioski
2
Strukturalizacja problemu
• W nowych teoriach wzrostu gospodarczego (wzrostu
endogenicznego, czy podejściu ewolucyjnym) podkreśla się
znaczenie wiedzy i innowacji dla produkcyjności i rozwoju
gospodarczego
• Gospodarka oparta na wiedzy nie ogranicza się do sektorów
tradycyjnie uznawanych za nasycone wysokimi technologiami
(wąskie ujęcie), stąd oparcie się na definicji GOW w szerokim
znaczeniu
• Obecnie dominuje pogląd, że kreacja i dyfuzja wiedzy odbywa się
na poziomie regionalnym (chodzi tu w szczególności o wiedzę
niekodyfikowaną oraz systemowe podejście do innowacji), czego
wynikiem jest analiza GOW w ujęciu regionalnym
• Istnieje wiele zalet syntetycznych wskaźników, jako miar
złożonych zjawisk takich jak gospodarka oparta na wiedzy
• Procesowi kreacji i dyfuzji wiedzy towarzyszą zawodności rynku
(efekty zewnętrzne, wiedza jako dobro publiczne, systemowe
podejście do innowacji), stąd istnieje uzasadnienie interwencji
państwa
3
Regiony oparte na wiedzy…….
………. to takie, które efektywnie wykorzystują wiedzę dla rozwoju
gospodarczego i społecznego, gdzie tworzenie, wykorzystywanie i
przyswajanie wiedzy uważane jest za główny czynnik wzrostu i
konkurencyjności w globalnej gospodarce
(definicja za Bankiem Światowym)
Filary ROW
•
system edukacyjny i kapitał ludzki (EiKL)
•
system innowacyjny (SI)
•
infrastruktura informacyjna (ICT)
4
Ostateczna lista zmiennych diagnostycznych, służących
do konstrukcji wskaźnika całościowego ROW
Symbol
zmiennej
Zmienne reprezentujące Edukację i Kapitał Ludzki
V1
studenci szkół wyższych na 10 000 osób
V5
studenci wyższych szkół informatycznych na 10 000 mieszkańców
V6
absolwenci wyższych szkół informatycznych na 10 000 mieszkańców
V 11
maturzyści i absolwenci otrzymujący świadectwo dojrzałości na 10 000 osób
V 19
saldo migracji zagranicznych na pobyt stały na 10 000 osób
V 22
stopa bezrobocia
Zmienne reprezentujące System Innowacyjny
V 29
działalność badawczo-rozwojowa jednostki ogółem
V 30
działalność badawczo-rozwojowa jednostki w sektorze przedsiębiorstw
V 35
udział przedsiębiorstw przemysłowych (liczba pracujących > 49 osób), prowadzących działalność innowacyjną
V 37
środki automatyzacji procesów produkcyjnych w przedsiębiorstwach przemysłowych na 1000 przedsiębiorstw
Zmienne reprezentujące System ICT
V 43
wyposażenie gospodarstw domowych w komputery osobiste z dostępem do internetu w % ogółu gospodarstw
V 49
uczniowie szkół podstawowych na 1 komputer
V 53
odsetek przedsiębiorstw wykorzystujących Intranet
V 54
odsetek przedsiębiorstw posiadających stronę Internetową
V 56
odsetek przedsiębiorstw otrzymujących zamówienia przez sieci komputerowe
5
Klasyfikacja województw względem ROW w roku 2008
GOW (3S stymulanty)
2003
2004
2005
2006
2007
6
2008
1
MAZOWIECKIE
(1) 0,495
(1) 0,543
(1) 0,575
(1) 0,583
(1) 0,551
0,519
2
MAŁOPOLSKIE
(4) 0,338
(4) 0,389
(3) 0,464
(5) 0,433
(3) 0,458
0,420
3
DOLNOŚLĄSKIE
(5) 0,294
(6) 0,355
(5) 0,423
(3) 0,447
(4) 0,431
0,418
4
ŚLĄSKIE
(3) 0,361
(2) 0,441
(2) 0,509
(2) 0,455
(2) 0,464
0,415
5
ŁÓDZKIE
(2) 0,370
(3) 0,420
(4) 0,449
(4) 0,443
(5) 0,423
0,381
6
WIELKOPOLSKIE
(12) 0,264
(8) 0,337
(8) 0,397
(7) 0,383
(8) 0,365
0,365
7
POMORSKIE
(8) 0,283
(10) 0,325
(9) 0,369
(9) 0,369
(7) 0,366
0,344
8
PODKARPACKIE
(7) 0,291
(7) 0,348
(6) 0,413
(8) 0,370
(6) 0,379
0,339
9
PODLASKIE
(6) 0,294
(5) 0,371
(7) 0,406
(6) 0,389
(9) 0,346
0,316
10
KUJAWSKO-POMORSKIE
(13) 0,261
(13) 0,285
(16) 0,324
(15) 0,300
(10) 0,342
0,274
11
OPOLSKIE
(16) 0,193
(15) 0,272
(14) 0,341
(16) 0,289
(12) 0,298
0,271
0,60
0,55
0,50
0,45
0,40
0,35
12
LUBELSKIE
(14) 0,243
(14) 0,278
(13) 0,343
(11) 0,324
(11) 0,303
0,249
0,30
13
ZACHODNIOPOMORSKIE
(11) 0,269
(9) 0,327
(12) 0,346
(12) 0,324
(15) 0,284
0,245
0,25
14
WARMIŃSKO-MAZURSKIE
(10) 0,271
(11) 0,304
(11) 0,352
(10) 0,325
(14) 0,292
0,239
15
ŚWIĘTOKRZYSKIE
(15) 0,228
(16) 0,262
(15) 0,325
(14) 0,315
(16) 0,266
0,236
16
LUBUSKIE
(9) 0,276
(12) 0,295
(10) 0,354
(13) 0,319
(13) 0,294
0,217
0,20
0,15
ROW2005
ROW2007
ROW2003
ROW2004
ROW2006
ROW2008
Średnia
Min-Maks
Wykres rozrzutu pomiędzy stanem początkowym
wskaźnika ROW a dynamiką (2003- 2008)
7
Klasyfikacja województw względem SI w roku 2008
SI (3S stymulanty)
2003
2004
2005
2006
2007
2008
1
MAZOWIECKIE
(1) 0,533
(1) 0,587
(2) 0,604
(1) 0,633
(2) 0,623
0,677
2
ŚLĄSKIE
(2) 0,513
(2) 0,563
(1) 0,607
(2) 0,562
(1) 0,636
0,627
3
WIELKOPOLSKIE
(7) 0,318
(5) 0,377
(5) 0,401
(6) 0,372
(5) 0,413
0,536
4
DOLNOŚLĄSKIE
(4) 0,393
(3) 0,399
(4) 0,435
(3) 0,464
(3) 0,479
0,533
5
PODKARPACKIE
(3) 0,394
(4) 0,398
(3) 0,459
(7) 0,357
(4) 0,463
0,475
6
MAŁOPOLSKIE
(5) 0,359
(6) 0,377
(6) 0,395
(4) 0,385
(6) 0,402
0,443
7
ŁÓDZKIE
(8) 0,311
(8) 0,330
(8) 0,312
(8) 0,340
(8) 0,338
0,425
8
0,7
8
POMORSKIE
(6) 0,322
9
KUJAWSKO-POMORSKIE
(10) 0,281 (10) 0,289
10
ŚWIĘTOKRZYSKIE
(14) 0,250 (11) 0,283
11
OPOLSKIE
(9) 0,294
(7) 0,334
(9) 0,291
(7) 0,370
(5) 0,378
(7) 0,345
0,381
(13) 0,270 (15) 0,209
(10) 0,298
0,366
(9) 0,324
(11) 0,296
0,341
(10) 0,298 (10) 0,285
(9) 0,306
0,330
(9) 0,304
WARMIŃSKO-
0,6
0,5
0,4
12
MAZURSKIE
(12) 0,258 (12) 0,272
(12) 0,285 (13) 0,251
(13) 0,270
0,326
13
PODLASKIE
(11) 0,259 (15) 0,232
(15) 0,252 (11) 0,277
(15) 0,239
0,309
14
LUBELSKIE
(15) 0,233 (13) 0,265
(11) 0,290 (12) 0,263
(12) 0,276
0,307
15
LUBUSKIE
(13) 0,253 (14) 0,248
(14) 0,268 (14) 0,250
(14) 0,257
0,281
0,3
0,2
0,1
16
ZACHODNIOPOMORSKIE
(16) 0,188 (16) 0,180
(16) 0,167 (16) 0,186
(16) 0,160
0,241
SI2003 SI2004 SI2005 SI2006 SI2007 SI2008
Średnia
Min-Maks
Wykres rozrzutu pomiędzy stanem początkowym
wskaźnika SI a dynamiką
9
Współczynnik zmienności dla ROW i jego komponentów
w poszczególnych latach
10
Korelacja między PKB na mieszkańca a wskaźnikiem ROW
i jego komponentami
11
Korelacje pomiędzy PKB
per capita a wskaźnikami
z tego samego roku
2003
2004
2005
2006
2007
2008
GOW
0,782004
0,747206
0,713455
0,779645
0,751309
0,758464
EiKL
0,135801
0,129108
0,148419
0,362516
0,313847
0,413436
SI
0,696598
0,712053
0,635673
0,749149
0,689603
0,776185
ICT
0,792379
0,730261
0,693466
0,781095
0,670174
0,652266
Teoretyczne przesłanki wspierania rozwoju GOW przez
państwo
• Zawodności rynku towarzyszące tworzeniu i
wykorzystywaniu wiedzy: efekty zewnętrzne
oraz cechy wiedzy, jako dobra publicznego
(rynek prywatny nie dostarczy optymalnej dla
społeczeństwa ilości wiedzy)
• Koncepcja innowacji systemowych:
innowacje są wynikiem licznych złożonych
interakcji pomiędzy podmiotami a
środowiskiem, państwo winno budować
instytucje ułatwiające kooperację pomiędzy
sektorem tworzącym wiedzę a sektorem
wykorzystującym ją
12
Polityka intraregionalna
POLITYKA REGIONALNA- całokształt czynności
państwa w zakresie świadomego oddziaływania na
rozwój społeczno-ekonomiczny regionów kraju:
• Polityka intraregionalna - prowadzona przez
regionalne organy władzy, dla realizacji
własnych celów, na bazie własnych środków i
na własną odpowiedzialność
• Polityka interregionalna - prowadzonej przez
centralne organy władzy publicznej wobec
regionów
13
Podział środków RPO na realizację poszczególnych
priorytetów
Inwestycje w
infrastrukturę społeczną
11%
Pomoc techniczna
3%
Badania i rozwój
technologiczny, innowacje
i przedsiębiorczość
24%
Rewitalizacja obszarów
miejskich i wiejskich
5%
Kultura
4%
Turystyka
4%
Społeczeństwo
informacyjne
8%
Ochrona środowiska i
zapobieganie zagrożeniom
11%
Energia
3%
Transport
27%
14
Udziały preliminowanych wydatków na realizację Strategii
Lizbońskiej w całości alokacji Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego w województwach
WARMIŃSKO-MAZURSKIE
POMORSKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
OPOLSKIE
DOLNOŚLĄSKIE
ZACHODNIOPOMORSKIE
WIELKOPOLSKIE
LUBUSKIE
.
ŚWIĘTOKRZYSKIE
PODLASKIE
PODKARPACKIE
LUBELSKIE
ŚLĄSKIE
MAŁOPOLSKIE
MAZOWIECKIE
ŁÓDZKIE
0,350
0,375
0,400
0,425
0,450
15
Podział środków RPO na realizację poszczególnych
priorytetów SL
2,02%
6,1%
Badania i rozwój
technologiczny, innowacje i
przedsiębiorczość_SL
Społeczeństwo
informacyjne_SL
0,0%
Transport_SL
Energia_SL
12,5%
Ochrona środowiska i
zapobieganie zagrożeniom_SL
Turystyka_SL
Kultura_SL
Rewitalizacja obszarów
miejskich i wiejskich_SL
Zwiększanie zdolności
adaptacyjnych pracowników,
firm, przedsiębiorstw i
przedsiębiorców_SL
Poprawa dostępu do
zatrudnienia i jego
trwałości_SL
59,7%
19,68%
Poprawa integracji społecznej
osób w niekorzystnej
sytuacji_SL
Poprawa jakości kapitału
ludzkiego_SL
Inwestycje w infrastrukturę
społeczną_SL
Stymulowanie reform w zakresie
zatrudnienia oraz integracji
społecznej_SL
Wzmacnianie zdolności
instytucjonalnych na poziomie
krajowym, regionalnym i
lokalnym_SL
Rekompensata za podniesione
koszty rozwoju regionów
peryferyjnych_SL
Pomoc techniczna_SL
16
Wydatki poszczególnych województw w ramach RPO
POLSKA
Badania i rozwój technologiczny,
innowacje i przedsiębiorczość
Społeczeństwo informacyjne
Transport
Energia
ZACHODNIOPOMORSKIE
WIELKOPOLSKIE
WARMIŃSKO-MAZURSKIE
ŚWIĘTOKRZYSKIE
ŚLĄSKIE
POMORSKIE
Ochrona środowiska i zapobieganie
zagrożeniom
Turystyka
Kultura
Rewitalizacja obszarów miejskich i
wiejskich
Inwestycje w infrastrukturę
społeczną
Stymulowanie reform w zakresie
zatrudnienia oraz integracji
społecznej
Wzmacnianie zdolności
instytucjonalnych na poziomie
krajowym, regionalnym i lokalnym
PODLASKIE
PODKARPACKIE
OPOLSKIE
MAZOWIECKIE
MAŁOPOLSKIE
ŁÓDZKIE
LUBUSKIE
LUBELSKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
DOLNOŚLĄSKIE
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
17
Analiza relacji pomiędzy poziomem GOW a wydatkami
RPO na cele SL
0,60
0,55
0,50
0,45
0,40
0,35
0,30
0,25
0,30
0,32
0,34
0,36
0,38
0,40
Udział SL:Średni ROW: r = 0,0504; p = 0,8529
SL
Udział SL:ROW 2007: r = 0,0827; pUdział
= 0,7607
0,42
0,44
0,46
Średni ROW
ROW 2007
18
Dlaczego województwa wybierały na realizacje celów SL
średnio ok. 40% całkowitej alokacji?
Podpowiedź znajdujemy w dokumencie pt. Procedury przygotowania
programów operacyjnych na lata 2007-2013 oraz innych dokumentów
niezbędnych do uruchomienia Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia
(aktualizacja dokumentu z 17 lutego 2006 r.), wskazuje na ograniczenia w
projektowanie RPO [MRR, s. 21]:
„Jednakże w celu zwiększenia poziomu wsparcia celów określonych w
Strategii Lizbońskiej do pułapu 60% MRR określiło następujący podział
środków w ramach 16 RPO:
• działania w sferze produkcyjnej (badania i rozwój technologiczny, w tym
infrastruktura szkolnictwa wyższego wspierająca działalność naukowobadawczą; innowacje; bezpośrednie wsparcie przedsiębiorców i
działalność instytucji otoczenia biznesu; społeczeństwo informacyjne;
odnawialne źródła energii; turystyka, w zakresie wsparcia usług
świadczonych przez przedsiębiorców) – min. 40% całkowitej przyznanej
alokacji
• ………………………….
19
Polityka intraregionalna, wnioski do dalszej analizy
• W okresie budżetowym UE 2007 -2013 w ramach polityki spójności
znacznie wzrósł udział wydatków na cele związane z realizacją
Strategii Lizbońskiej, w tym na wsparcie rozwoju filarów ROW.
• Województwa zaplanowały średnio 40% środków w ramach RPO na
realizację celów Strategii Lizbońskiej , w tym najwięcej, bo ok.
60% na działalność B+R, innowacje i przedsiębiorczość, a 20% na
społeczeństwo informacyjne
• Zgodnie ze wstępnymi wynikami badań województwa nie wykazują
zróżnicowania pod względem wydatków na rozwój ROW, nie
stwierdzono żadnej zależności o charakterze korelacyjnym
pomiędzy poziomem ROW, a strukturą wydatków w województw
na realizację celów SL w tym wsparcia rozwoju ROW
• Czy alokacja środków polityki spójności odpowiada strukturze
potrzeb regionów?
20
DZIĘKUJĘ
ZA UWAGĘ
Wyższa Szkoła Biznesu
National-Louis University
ul. Zielona 27
33-300 Nowy Sącz
[email protected]
www.wsb-nlu.edu.pl