Biuletyn Ekonomiczny nr 2/2017

Budapeszt, 14 lutego 2017 r.
Biuletyn Ekonomiczny nr 2/2017
1. PKB Węgier w 2016 roku wzrósł o 1,8% - wynika z wstępnych danych (po oczyszczeniu z
czynników sezonowych i kalendarzowych; według danych surowych wzrost PKB wyniósł 2%)
Centralnego Urzędu Statystycznego (KSH). W IV kwartale 2016 roku PKB wzrósł o 1,5% r/r, a
w stosunku do poprzedniego kwartału o 0,4%.
2. Podstawowa stopa procentowa bez zmian. Rada Monetarna Węgierskiego Banku Narodowego
(MNB) nie zmieniła wysokości podstawowej stopy procentowej, pozostawiając ją na poziomie 0,9%.
3. W listopadzie 2016 roku produkcja przemysłowa odnotowała wzrost r/r na poziomie 0,6% (po
wyeliminowaniu czynników kalendarzowych również o 0,6%). W stosunku do poprzedniego
miesiąca, po wyeliminowaniu czynników sezonowych i kalendarzowych, wskaźnik produkcji był
wyższy w listopadzie 2016 roku o 0,9% r/r. W pierwszych jedenastu miesiącach 2016 roku produkcja
przemysłowa wzrosła o 1,0% r/r. Wolumen eksportu produktów przemysłowych był wyższy w
listopadzie o 0,4% r/r, a sprzedaży krajowej produktów przemysłowych o 1,7% r/r. (KSH)
4. Ceny artykułów konsumpcyjnych w grudniu 2016 roku były wyższe w stosunku do cen z grudnia
2015 roku o 1,8%. Ceny żywności były wyższe o 1,3%, przy czym zdrożały sery i pieczywo o 2,7%,
mleko o 2,6%, cukier o 16,3%, żywność sezonowa (ziemniaki, świeże owoce, warzywa) o 3,6%,
staniały natomiast mięso drobiowe o 3,6%, mięso wieprzowe o 8,5%. Alkohol i wyroby tytoniowe
zdrożały przeciętnie o 2,5%. W porównaniu z poziomem sprzed roku koszty energii dla gospodarstw
domowych pozostały niezmienne, zaś ceny paliw wzrosły o 6,8%. Ceny odzieży zdrożały o 0,5%, usług
o 1,9%, a dóbr konsumpcyjnych trwałego użytku były niższe 0,5%. W stosunku do poprzedniego
miesiąca ceny artykułów konsumpcyjnych w grudniu 2016 roku były wyższe o 0,4%. Inflacja w całym
2016 roku była o 0,4% wyższa niż w 2015 roku. (KSH)
5. W okresie październik-grudzień 2016 roku bezrobocie na Węgrzech spadło do 4,4% r/r (i było o 1,7%
niższe r/r). W badanym okresie liczba bezrobotnych stanowiła 205 tysiące osób i była o 76 tys. osób
niższa niż rok wcześniej. W całym 2016 roku liczba bezrobotnych wynosiła średnio 235 tys. osób o 73
tys. mniej niż w 2015 roku, a 5,1% rata bezrobocia była o 1,7% niższa r/r. W grupie wiekowej 25-54
lat bezrobocie spadło o 1,7% r/r i wyniosło 3,9%, w grupie wiekowej 55-64 skurczyło się o 1,1% do
również 3,9%, a wśród osób młodszych (15-24 lat) wyniosło 11,6% i obniżyło się o 3,7% w
porównaniu z analogicznym okresem sprzed roku. Spośród ogółu bezrobotnych 46,6% poszukiwało
pracy przez okres dłuższy niż rok, a przeciętny okres przebywania bez zatrudnienia wynosił 17,9
miesięcy. (KSH)
6. W okresie październik-grudzień 2016 roku zatrudnionych (w wieku 15-74 lat) na Węgrzech było
4.411 tysiące osób, co oznacza o 152 tysięcy osób więcej niż rok wcześniej (wzrost o 3,6%). W
badanym okresie na rynku pierwotnym zatrudnienie znalazło 167,7 tys. osób więcej r/r (w sumie
pracuje na nim 4 077,6 tys.), w ramach programów prac publicznych odeszło z pracy 14,6 tys. osób
r/r (w sumie pracuje w nich 217,7 tys.), a o 1,4 tys. r/r osób spadła liczba Węgrów pracujących za
granicą (w sumie oficjalnie pracuje zagranicą 115,7 tys.). Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 15-64
lat (4 363 tys.) wzrósł do 67,5% (o 2,7% r/r). W całym 2016 roku liczba zatrudnionych wyniosła 4.352
tys. osób, o 141 tys. więcej r/r, w kręgu osób w wieku 15-64 lat (4.309 tys.) rata zatrudnienia
stanowiła 66,5% i była o 2,6% wyższa r/r. (KSH)
7. W okresie styczeń-listopad 2016 roku średnia płaca brutto osób zatrudnionych na pełnym etacie,
bez uwzględnienia osób zatrudnionych w ramach prac publicznych, wzrosła na poziomie gospodarki
narodowej o 6,6% r/r i wyniosła 275.600 HUF, przy czym w sektorze prywatnym średnia płaca brutto
wzrosła o 5,5% (do 276.000 HUF), a w sferze budżetowej o 9,6% (do 277.700 HUF). Średnia płaca
netto w gospodarce narodowej (liczona bez ulg rodzinnych) wzrosła w badanym okresie o 7,8% r/r i
wyniosła 173.500 HUF. (KSH)
8. W listopadzie 2016 roku ceny produkcji sprzedanej przemysłu były niższe o 0,5% w stosunku do
listopada 2015 roku. Ceny sprzedaży krajowej we listopadzie wzrosły o 1,3% r/r, a sprzedaży na
eksport spadły o 0,5% r/r. (KSH)
9. Węgierski przemysł budowlany odnotował w październiku 2016 roku spadek o 12,8% w porównaniu
z październikiem 2015 roku, a w porównaniu z poprzednim miesiącem po wyeliminowaniu
czynników sezonowych i kalendarzowych odnotowano spadek o 3,8%. W październiku produkcja
budynków obniżyła się o 7,2% r/r, a wykonanie robót budowlanych innego typu spadło o 18,2% r/r.
W stosunku do października 2015 roku w październiku 2016 roku portfel nowych zamówień na
roboty budowlane był niższy o 11,9%, a skumulowana liczba zamówień na koniec miesiąca była
wyższa o 23,9% r/r. (KSH)
10. W okresie styczeń-listopad 2016 roku wartość węgierskiego eksportu wyniosła 85.990 mln EUR
(wzrost o 4,4% r/r), a importu 76.568 mln EUR (wzrost o 4,7% r/r), co oznacza, że - dodatnie dla
Węgier - saldo obrotów handlowych ukształtowało się na poziomie 9422 mln EUR (wzrost o 1464
mln EUR r/r). (KSH)
11. W listopadzie 2016 roku wolumen obrotów handlu detalicznego wzrósł o 4,5%, a po
wyeliminowaniu czynników kalendarzowych wzrósł również o 4,5% r/r. Wartość obrotów handlu
detalicznego po cenach bieżących (w tym również internetowego i wysyłkowego) w listopadzie 2016
roku wyniosła 842 mld HUF. W okresie styczeń- listopad po wyeliminowaniu czynników
kalendarzowych wolumen obrotów wzrósł o 4,7% r/r. (KSH)
12. W stosunku do listopada 2015 roku ceny produktów rolnych spadły w listopadzie 2016 roku o 5,5%,
przy czym ceny upraw roślinnych spadły o 11% r/r, a zwierząt żywych i produktów pochodzenia
zwierzęcego wzrosły o 5,1%. (KSH)
13. Międzynarodowe rezerwy walutowe MNB wzrosły w styczniu o 329 mln EUR, do 24,7 mld EUR (dla
porównania: w grudniu ubiegłego roku spadły o 767 mln EUR). Warto podkreślić, że w okresie
styczeń 2016 – styczeń 2017 poziom rezerw obniżył się o ponad 6,5 mld EUR.
14. Resort gospodarki szacuje zadłużenie państwa w 2016 roku na 74% PKB. Dokładne dane odnośnie
PKB za ostatni kwartał ub. r i cały rok węgierski urząd statystyczny poda 7 marca. Jak dotychczas
wiadomo jednak, że zadłużenie budżetu centralnego wyniosło na koniec ubiegłego roku 25.430 mld
HUF, które jednak nie uwzględnia zadłużenia samorządów i przedsiębiorstw zaliczanych do sektora
państwowego. Forintowe zadłużenie budżetu wzrosło o 2.222,9 mld HUF (emisja papierów
wartościowych na kwotę 2.052 mld HUF i zaciągnięcie kredytu na kwotę 170,9 mld HUF) do 18.430,4
mld HUF, a skumulowana wartość zadłużenia dewizowego obniżyła się o 1.479,3 mld HUF. Oznacza
to, że proporcja zadłużenia dewizowego obniżyła się o 6,72% do 24,6% (z 31,32% pod koniec 2015
roku), a proporcja długu forintowego wzrosła z 65,62% do 72,48%.
15. Wsparcie BIZ przez HIPA w 2016 roku. W ubiegłym roku przy współudziale HIPA (Węgierskiej Agencji
Promocji Inwestycji, odpowiednika PAIiIZ) podjęto pozytywne decyzje w przypadku 71 projektów
inwestycyjnych, w wyniku których napłynęło na Węgry 3,24 mld EUR aktywnego kapitału
zagranicznego i powstało 17.647 nowych miejsc pracy. W porównaniu z 2015 rokiem oznacza to, że
liczba projektów wzrosła o 6%, wartość inwestycji o 131%, a liczba utworzonych miejsc pracy o 36%.
Najwięcej projektów napłynęło z Niemiec (15), Stanów zjednoczonych (14), Wielkiej Brytanii i
Szwajcarii (po 6-6). 51% nowopowstałych miejsc pracy powiązane jest z inwestorami niemieckimi i
amerykańskimi, z nimi też powiązane jest 64,3% całej zainwestowanej kwoty. Niemcy zajmują
dominującą pozycję (52% całej zainwestowanej kwoty i 32% wszystkich nowoutworzonych miejsc
pracy), podczas, gdy Stany Zjednoczone odpowiednio 12,3% i 19%. Biorąc pod uwagę wartość
inwestycji trzecim największym inwestorem była Korea Południowa (inwestycja Samsunga w Göd).
Dania (powiększenie fabryki LEGO w Nyíregyháza) była trzecim krajem tworzącym najwięcej nowych
miejsc pracy. Branżowo inwestycje zdominował przemysł motoryzacyjny - z 25 projektami i 66%
zainwestowanej w całym ubiegłym roku kwoty oraz 44% nowych miejsc pracy. Nadal mocną pozycję
zajmuje sektor usług biznesowych SSC (z 12 projektami i niemal 2.500 nowych miejsc pracy) oraz
branża spożywcza (8 projektów, 1.432 nowych miejsc pracy). Udział podmiotów już funkcjonujących
na Węgrzech i nadal tu inwestujących wzrosła - z 68% w 2015 roku - do 77%. W 2016 roku 56%
projektów trafiło do regionów rozwijających się (w 2015 roku 43%). Innym zadaniem HIPA jest
poszukiwanie inwestorów krajowych lub zagranicznych dla realizacji konkretnych projektów.
Aktualnie poszukiwani są partnerzy kapitałowi dla 44 projektów w ramach 5 branż na łączną wartość
inwestycyjną 1,3 mld EUR, a zapotrzebowanie inwestycyjne na pojedynczy projekt wynosi 1,5-150
mln EUR.
16. Nowe postępowanie o naruszenie zobowiązań? Komisja Europejska wystosowała do władz
węgierskich tzw. list administracyjny ws. modyfikacji węgierskiej ustawy o energii atomowej.
Zgromadzenie Narodowe Węgier na początku grudnia ub. r przegłosowało tekst ustawy, który
upoważnia rząd, poprzez wydawanie rozporządzeń, do podejmowania jednostkowych odstępstw od
decyzji ws. zezwoleń wydawanych przez Węgierski Narodowy Urząd Energii Atomowej. W piśmie,
które nie oznacza jeszcze wszczęcia postępowania o naruszenie zobowiązań unijnych, Bruksela
ocenia przyjęcie modyfikacji ustawy przez węgierski parlament jako sprzeczny z regulacjami dot.
Euratomu. Komisja zarzuca przede wszystkim brak notyfikacji przez Węgry zamiaru modyfikacji
ustawy oraz uważa jej nowe przepisy za niezgodne z obowiązującymi regulacjami (wg KE modyfikacje
te podkopują niezależność węgierskiego narodowego urzędu regulującego energetykę jądrową).
Eksperci wskazują na związek pomiędzy modyfikacją ww. ustawy, a odwlekaniem przez KE decyzji
ws. badania zakazanej pomocy publicznej dla Paks2.
17. Wg GKI wzrost gospodarczy w 2017 roku wyniesie ok. 3%. Instytut Badań nad Gospodarką (GKI)
zaprezentował swoją styczniową prognozę gospodarczą dla Węgier. Po 2% dynamice w 2016 roku w
bieżącym roku wzrost PKB Węgier wynieść może ok. 3%. Głównie z powodu wznowienia wypłat
środków unijnych ubiegłoroczny znaczny spadek inwestycji zostanie zastąpiony w 2017 roku ich
wzrostem, przy trwającym tempie rosnącej konsumpcji, której dynamika już i w ubiegłym roku była
wysoka. Ożywi się inflacja. Podczas, gdy dane gospodarcze będą w obecnym roku korzystne, nie
widać jak na razie oznak przygotowywania się na okres, gdy po 2020 roku środki unijne się
wyczerpią. Dla gospodarki światowej, obok czynników ryzyka politycznego, jakimi są kwestia
uchodźców, polityka zagraniczna Rosji, sytuacja Turcji, głównym elementem niepewności jest
polityka gospodarcza faktycznie prowadzona w przyszłości przez prezydenta Stanów Zjednoczonych
Donalda Trumpa oraz sposób opuszczenia Unii Europejskiej przez Wielką Brytanię. Rynki zagraniczne
przychylnie przyjęły amerykańskie plany ożywienia, z drugiej strony realizacja protekcjonistycznych
obietnic może przeszkodzić zakładanemu wcześniej wzrostowi światowego handlu. Przy tym
międzynarodowe przebicie się pragnących hamować globalizację populistycznych sił politycznych
może pogorszyć pozycję UE jako jednolitego uczestnika rynku, a poprzez to także pozycję
poszczególnych państw członkowskich, co dla - zorientowanej na eksport - gospodarki węgierskiej
jest niekorzystne, mimo pozornego wzrostu jej pola manewru. Przy tym wygląda na to, że zakończył
się również – korzystny dotychczas dla Węgier – okres obniżających się cen energii. Spowolniona w
ubiegłym roku produkcja przemysłowa w 2017 roku przyśpieszy, drastyczny spadek produkcji
budowlanej obróci się w zdecydowany wzrost, nieco bardziej może przyśpieszyć wzrost handlu i
powoli rozpocznie się też ożywienie w sektorze finansowym (wskazuje na to wzrost branżowych
indeksów koniunktury, zatrzymanie się w ubiegłym roku spadku skumulowanej wartości kredytów
przedsiębiorstw i rosnąca liczba udzielanych kredytów mieszkaniowych zaciąganych przez
gospodarstwa domowe). W rolnictwie, po znacznym wzroście produkcji w zeszłym roku, spodziewać
się można raczej tylko stagnacji. Pod wpływem rozpoczynającego się ponownie napływu środków
unijnych wzrosną inwestycje, które potęgowane są również przez ożywienie budowy mieszkań. W
wyniku braku siły roboczej oraz wymuszonej podwyżki płacy minimalnej (o 15-25%) wzrost
wynagrodzeń brutto z pewnością przyspieszy – co wziąwszy pod uwagę również wzrost inflacji z 0,4%
do 2% - czyni możliwym powtórzenie 7% wzrostu wynagrodzeń brutto z minionego roku oraz 4-5%
dynamiki konsumpcji. Wzrost kosztów płacy będzie jeszcze do zniesienia dla firm średnich i dużych,
ale już dla mniejszych firm i przedsiębiorców indywidualnych będzie trudny i doprowadzi do szukania
furtek prawnych oraz pogorszenia się ich konkurencyjności. Bardzo wysoka nadwyżka obrotów
handlu zagranicznego pogorszy się w wyniku szybszego wzrostu importu, jednak ubytek ten będzie
jeszcze kompensowany przez napływające transfery unijne, w rezultacie czego nadwyżka bieżącego
bilansu płatniczego i kapitałowego będzie niezmiennie bardzo wysoka. Wzrost wydatków państwa
zintensyfikuje się, ale mimo to deficyt budżetowy również i w 2017 roku pozostanie poniżej progu
3% PKB, podczas gdy blisko 1% roczny spadek zadłużenia państwa spełni wymogi unijne.
Faktyczne
dane
Szacunek na
2016 rok
Prognoza GKI na
2017 rok
z 2015 roku
Produkcja PKB
103,1
102
103
Produkcja przemysłowa
107,5
101
103,5
Inwestycje
103,8
90
105
103
80
110
105,8
105
106
107
103
106
104,6
102
108
8,6
10
8,5
309,9
311,5
315
Deficyt budżetowy (mld HUF)
1.218,6
848,3
1.300
Wzrost wynagrodzenia brutto
104,2
106
109
99,9
100,4
102,3
6,2
4,6
4,5
Prace budowlano-montażowe
Obroty handlu detalicznego
Wzrost eksportu (ceny bieżące w EUR)
Wzrost importu (ceny bieżące w EUR)
Bilans handlu zagranicznego (mld EUR)
Przeciętny kurs EUR (HUF)
Inflacja
Bezrobocie
18. Czy redukcja podatku bankowego rzeczywiście działa? Z obliczeń portalu biznesowego wynika, że
po zeszłorocznej obniżce górnej stawki podatku bankowego (do 0,24% podstawy opodatkowania) i
tegorocznej (do 0,21%) nie każdy bank ponosi niższe ciężary. Decyzję o redukcji podjęto w maju 2016
roku, zgodnie z zobowiązaniami wynikającymi z podpisania przez rząd w lutym 2015 roku
porozumienia z EBOiR, wówczas też zdecydowano o tym, że podstawą opodatkowania nie będzie
nadal skorygowana suma bilansowa banków z 2009 roku, ale z 2015 roku. Okazuje się jednak, że w
wyniku tej zmiany mogło dojść w przypadku niektórych banków – gdzie w ciągu sześciu lat pomiędzy
2009-15 kwota sumy bilansowej, czyli podstawa opodatkowania, wzrosła - wręcz do podwyższenia
wartości należnego podatku w porównaniu z poziomem z 2016 roku. Wg najświeższych danych
banków w takiej sytuacji znalazł się np. największy bank węgierski OTP oraz bank Unicredit. W roku
bieżącym planuje się wpływy do budżetu z tytułu tego podatku na poziomie 66,5 mld HUF (w 2016
roku wpłynęło 79,2 mld HUF).
19. Rząd zawarł strategiczne porozumienie z Bank of China. Dokument podpisany został, w obecności
premiera V. Orbána, przez sekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych i Handlu László
Szabó oraz prezesa Banku Tien Kuo-li. Przy okazji Bank of China zawał dodatkowo umowy z
Węgierskim Bankiem Narodowym (MNB), budapeszteńską Giełdą Papierów Wartościowych (BÉT),
Centrum Obsługi Zadłużenia (ÁKK) oraz Eximbankiem. Na konferencji prasowej prezes Bank of China
zapowiedział, że - we współpracy z China UnionPay - wyemituje kartę debetową na Węgrzech i
będzie to pierwsza karta płatnicza na bazie chińskiego juana w Europie Środkowo-Wschodniej. Karta
ta przyspieszy międzynarodowy proces upowszechniania chińskiego juana (renminbi, RMB),
będącego obecnie piątym najważniejszym środkiem płatniczym na świecie i trzecim najważniejszym
środkiem rozliczeniowym. Wyemitowane karty prowadzone będą w węgierskich forintach i chińskich
juanach, akceptowane będą w ponad dwóch tysiącach miejsc sprzedaży i w automatach bankowych
połączonych z UnionPay. Bank of China chciałby dokonać emisji kart również w Belgradzie, Pradze i w
Wiedniu. Wiceprezes MNB przypomniał, że węgierski bank centralny ogłosił program renminbi już w
2015 roku (Bank of China otworzył wtedy pierwsze regionalne centrum rozliczeniowe RMB w
Europie Środkowo-Wschodniej). Giełda Papierów Wartościowych wydała komunikat, zgodnie z
którym współpraca pomiędzy dwoma instytucjami umożliwi chińskim przedsiębiorstwom pojawienie
się na giełdzie w Budapeszcie. Ma też nastąpić zacieśnienie współpracy w obszarze upowszechniania
produktów na bazie chińskiego juana oraz programu RQFII, umożliwiającego realizację inwestycji
chińskich.
20. Węgierski minister gospodarki z wizytą w Chinach. Przebywający w Chinach M. Varga minister
gospodarki odwiedził m.in. firmy Huawei i BYD (Build Your Dreams). Varga podkreślił, że Węgry
zamierzają stać się regionalnym centrum rozwoju technologii cyfrowych i stwierdził, że liczne
przedsiębiorstwa chińskie chciałyby współpracować z partnerami węgierskimi w zakresie emobilności, inteligentnych systemów komunikacji (ruchu), pojazdów autonomicznych i w rozwoju
miast inteligentnych. Minister gospodarki pozytywnie przyjął długofalowe plany obu firm. Huawei
zamierza uczestniczyć w rozbudowie zaplecza technicznego torów testowych w Zalaegerszeg
(pierwsze w Europie Środkowo Wschodniej tory do testowania pojazdów, również autonomicznych,
budowane przez rząd na powierzchni 250 ha dla rozwoju węgierskiego przemysłu motoryzacyjnego),
dokonuje też rozwoju oprogramowania dla węgierskich służb celno-podatkowych. Huawei założyła
europejskie centrum logistyczne w Biatorbágy, firma w 2015 roku uzyskała 67,5 mld HUF
przychodów ze sprzedaży i wg najświeższych danych zatrudnia 242 osoby. BYD z kolei zamierza
wybudować w Komárom swoją pierwszą europejską fabrykę autobusów elektrycznych.
21. Unijne sankcje na Rosję a węgierskie straty. W świetle wielu wypowiedzi w oatstnim czasie na
temat poważnych strat, zwłaszcza w obszarze rolno-spożywczym, jakie powodują sankcje Unii
Europejskiej wobec Rosji (potencjalnie 6,5 mld USD) portal gospodarczy portfolio.hu przeprowadził
spaecjalną analizę. Kwota potencjalnych strat budzi wątpliwości analityków portalu, bo jest to 5-6%
rocznego PKB Węgier, a jeżeli nawet gros szkód poniósł sektor rolniczy, to oznaczałoby, że
gospodarka węgierska w ciągu dwóch lat doznała strat (głównie poprzez rolnictwo) porównywalnych
do zniknięcia połowy tego sektora (który tymczasem w 2016 roku odnotował wzrosty). Po drugie:
kwota 6,5 mld USD równa się 6-7% całego zeszłorocznego eksportu, podczas gdy cały eksport do
Rosji w minionych dwóch latach wyniósł ok. 3,3 mld USD, a w porównaniu do 2014 roku spadek
eksportu do Rosji nie osiągnął 1,5 mld USD. Po trzecie: 6,5 mld USD jest wielokrotnością rocznego
eksportu rolnego do Rosji, w minionych trzech latach 1/10 tej kwoty nie eksportowano w postaci
żywności, a rozmiar spadku pomiędzy 2013-16 tylko o niewiele przekracza 100 mln EUR, czyli trudno
odnaleźć w liczbach wielomiliardowe straty. Wg analityków portalu spadek eksportu wynikał także z
zupełnie innych przyczyn, leżących również po stronie rosyjskiej gospodarki, takich jak jej
strukturalne problemy, mocne uzależnienie wyników od cen ropy (w badanym okresie cena ropy
obniżyła się o 1/3, co znacznie wyhamowało wyniki gospodarki oraz dochody), obniżenie konsumpcji
wewnętrznej, w tym i popyt na import. Wskutek prowadzonej polityki kursowej kurs rubla wykazał
olbrzymi spadek, co, choć przyczyniło się do zmniejszenia spadku przychodów ze sprzedaży ropy, to
jednak podniosło koszty importu. Spadek kursu rubla podwyższył inflację, która obniżyła dochody
realne, a bezpośrednim wpływem ruchów kursowych był drastyczny spadek przychodów dolarowych
podmiotów eksportujących za ruble. Zajęcie Krymu obok ryzyka geopolitycznego podwyższyło też
marże, czyli koszty finansowania. Pewne sankcje finansowe wzmocniły też odpływ kapitału z
Rosji. Portal podsumowuje, że rzeczywiste straty, jakie poniosła węgierska gospodarka pośrednio
lub bezpośrednio, były znacznie mniejsze niż 6,5 mld USD.
22. Siedem lat rządów premiera V. Orbána w liczbach. Nowy portal społeczno-polityczny „Új
Egyenlőség” (Nowa Równość) podjął się podsumowania w liczbach sytuacji gospodarczej Węgier w
latach 2010-16. Według oceny autora analizy w ostatnich siedmiu latach nierówności społeczne
dramatycznie wzrosły, a długodystansowe zrównoważenie korzystnych na krótką metę danych
ekonomicznych jest mało prawdopodobne głównie z tego powodu, że wskaźniki kapitału ludzkiego
społeczeństwa węgierskiego znacznie się pogorszyły w wyniku niedofinansowania systemów
zdrowia, edukacji, polityki socjalnej i komunikacji. Wzrost na Węgrzech zawdzięczany jest w dużym
stopniu środkom unijnym, a krótkookresowa równowaga jest efektem olbrzymich restrykcji, jednak
ani jeden, ani drugi czynnik nie jest na dłuższą metę do utrzymania. Jak podaje portal, bezrobocie w
2010 roku wynosiło jeszcze 10,3%, a w 2016 roku już tylko 5% (według Centralnego Urzędu
Statystycznego [KSH], według Eurostatu - 6,8%). Przypomina jednocześnie, że w słabych danych
sprzed siedmiu lat dużą rolę odegrał kryzys finansowy, a do o wiele lepszego wyniku roku 2016
przyczyniła się z kolei praktyka KSH wliczania do grona zatrudnionych osób pracujących za granicą
(zarówno dojeżdżających np. do Austrii, jak i emigrantów zarobkowych) oraz ludzi zatrudnionych za
minimalne wynagrodzenie w ramach programów prac publicznych (podobnie, jak w przypadku
poziomu zatrudnienia: w 2010 roku 59,9%, a w 2015 roku 68,9%). Portal wskazuje, że według danych
oficjalnych Węgry dogoniły średnią unijną, podczas, gdy bez uwzględnienia osób pracujących za
granicą oraz w programach prac publicznych kraj właśnie tak naprawdę dogonił grupę państw
Europy Wschodniej. Autor analizy dostrzega poprawę głównie dzięki finansowanym przez UE
inwestycjom, a przez to branży budowlanej, o wysokiej intensywności pracy. Pod względem
wskaźnika rozwoju społecznego (Human Development Index, publikowany przez ONZ) w 2010 roku
Węgry plasowały się na 36. miejscu, a w ubiegłym roku na 44 i wyprzedziły je wszystkie pozostałe
państwa Grupy Wyszehradzkie, także te, które siedem lat temu - jak Polska – znajdowały się za
Węgrami. Skumulowana wartość kredytów gospodarstw domowych w 2010 roku wynosiła 7,844 bln
HUF, a w zeszłym roku 5,683 bln HUF. Do 2010 roku społeczeństwo węgierskie zadłużało się w
ogromnym stopniu w walutach obcych, co było wynikiem braku odpowiednich regulacji rynkowych
oraz złej polityki banku centralnego prowadzonej wobec stopy bazowej – bank centralny w latach
2001-07 stymulował społeczeństwo do zadłużania się w dewizach. Zadłużenie państwa w 2010 roku
wynosiło 20,420 bln HUF, co odpowiadało 78,8% PKB, rok temu było to 25,393 bln HUF, co dało ok.
75,5% PKB. Wartość ta wykazywała w minionych latach wahania – były i takie okresy, gdy zadłużenie
sięgało powyżej 80% PKB, ale zawsze udało się poziom zadłużenia obniżyć na koniec roku. Podatki
obciążające pracę stanowiły w 2010 roku 54,1%, a w 2016 roku - 49%. W 2010 roku wskaźnik
wszystkich kosztów pracy na Węgrzech był drugim najwyższym spośród krajów członkowskich OECD,
podczas gdy obecnie przesunął się o dwa miejsca, na czwarte miejscu od dołu. Sukces ten należy
przypisać likwidacji progresywnych stawek PIT (17% i 32%) i obniżeniu liniowego PIT do 15%, co
kosztuje rocznie budżet węgierski ok. 440 mld HUF. Oddziaływanie uchwalonej pod koniec zeszłego
roku 5-procentowej redukcji dodatku socjalnego pracodawców, jak i obniżenie CIT do 9% nie mogły
zostać jeszcze uwzględnione w danych. Wzrost PKB w siedmioletnim okresie lat 2004-10 wyniósł
9,9%, co w liczbach oznacza przyrost ze 114,2 mld USD do 129,4 mld USD (o 15,2 mld USD). W
sześcioletnim okresie lat 2010-15 przyrost PKB wyniósł 9,4 mld USD, czyli 7,3%, do poziomu 138,8
mld USD. U wszystkich konkurentów regionalnych dynamika PKB była wyższa. Bilet komunikacji
miejskiej w stolicy Węgier siedem lat temu kosztował 320 HUF, obecnie 350 HUF (w Warszawie jest
to równowartość 240 HUF) i jest tym samym najdroższy w regionie. Koszt wybudowania jednego
kilometra autostrady na Węgrzech sukcesywnie się obniżał za poprzednich rządów i do 2010 roku
spadł do średnio 1,8 mld HUF/km. Tymczasem już w 2013 roku koszty budowy autostrad wzrosły do
2,3 mld HUF, a na niektórych odcinkach do 4 mld HUF/km. Patrząc na wartość parytetu siły
nabywczej PKB per capita Budapesztu w porównaniu do średniej unijnej (biorąc ją za 100%) w 2010
roku wynosił on dla stolicy 144%, a w 2014 roku - 143%. Warto jednak dodac, że tylko Budapeszt
znajduje się powyżej średniej UE, bo już drugi najzamożniejszy region Węgier – komitat Győr-Moson-
Sopron osiąga jedynie 77% średniej unijnej. W porównaniu do innych stolic państw Grupy
Wyszehradzkiej Budapeszt wypada dość słabo: ten sam wskanik dla Pragi wynosi 173%, dla
Bratysławy - 187%, a dla Warszawy - 197%. Należy jednak dodać, że w przypadku Budapesztu częścią
regionu jest też komitat Peszt, a co więcej, obszar ten w zeszłym roku został jeszcze bardziej
powiększony o dalsze, uboższe części komitatu nienależące dotychczas do administracyjnych granic
regionu – właśnie po to, by obniżając wartość parytetu móc ubiegać się o więcej rodzajów środków
rozwojowych z UE. Kwota tzw. zasiłku rodzicielskiego, jednego z trzech zasiłków przysługujących
jednemu z rodziców z tytułu urodzenia dziecka, pozostała taka sama: 28,5 tys. HUF, co zdaniem
autora w porównaniu do innych krajów jest dramatycznie niskim świadczeniem. Wynagrodzenie
nauczyciela w szkole podstawowej w 2009 roku wynosiło 9.500 USD rocznie, a w 2015 roku – 8.149
USD. Liczba osób żyjących w głębokim ubóstwie w 2010 roku wynosiła 3 mln, a w 2016 roku - 3,6-3,8
mln. Według obliczeń Centralnego Urzędu Statystycznego (KSH) minimum egzystencji wymaga
miesięcznie pensji netto rzędu 87.351 HUF (w 2014 roku), przy czym płaca minimalna jeszcze nawet
w 2016 roku wynosiła netto 73.815 HUF, co zmieni się dopiero w 2018 roku, kiedy płaca minimalna
osiągnie próg minimum egzystencji, dochodząc do 90 tys. HUF. Liczba łóżek szpitalnych w 2009 roku
wynosiła blisko 71 tysięcy, a w 2014 roku - 66 tysięcy. Podobnie jak w przypadku służby zdrowia, tak i
w odniesieniu do edukacji za rządów premiera Orbána nie tylko od 2010 roku, ale w ogóle od czasu
przeobrażeń systemowych nigdy jeszcze nie przeznaczano tak mało środków na te obszary jak w
minionych latach. Według European Social Survey z 2016 roku społeczeństwo węgierskie znajduje się
w opłakanym stanie: na Węgrzech spożywa się najmniej warzyw i owoców, Węgierki zażywają
najmniej ruchu, są najbardziej otyłe, od węgierskich mężczyzn więcej palą już tylko Litwini i jedynie
Czesi mają większą nadwagę, na Węgrzech też jest najwyższa proporcja mężczyzn będących w złym
lub w bardzo złym stanie zdrowia. Od Węgierek w gorszym stanie zdrowia są tylko Hiszpanki,
najwięcej w UE symptomów depresji wykazują mężczyźni węgierscy, społeczeństwo węgierskie jest
najmocniej dotknięte chorobami onkologicznymi, zarówno kobiety, jak i mężczyźni - spośród krajów
OECD Węgrzy chodzą najczęściej do lekarza. Pod względem edukacji Węgry są szóstym od końca
krajem w rankingu OECD pod względem liczby naukowców zatrudnianych w kraju, a od 16 lat nie
było tak mało studentów w uczelniach wyższych. Na Węgrzech przeznacza się najmniej czasu na
rozwój znajomości informatyki, a najwięcej godzin lekcyjnych na przedmioty dodatkowe np. etykę,
czy religię. Pozytywem ostatnich lat jest natomiast to, że osoby bez pracy mogą skorzystać z dwóch
kursów dokształcających finansowanych przez państwo. Wskaźnik percepcji korupcji w 2009 roku
plasował kraj na 46. miejscu, a w 2015 roku - na 50. Swój rząd za mniej skorumpowany uznali
mieszkańcy 4/5 państw regionu Europy Środkowej, a także obywatele takich krajów jak Arabia
Saudyjska, Botswana czy Katar. W kwestii środowiska zlikwidowano resort jego ochrony, nałożono
podatek na panele słoneczne, wprowadzono ostatnio ograniczenia dot. energetyki wiatrowej, a
jednocześnie 10% rocznego PKB kraju – w formie kredytu z Rosji – przeznaczone będzie na
rozbudowę elektrowni atomowej. Uzależnienie gospodarki węgierskiej od kapitału zagranicznego
niewiele się zmniejszyło. Niższa jest co prawda proporcja zadłużenia kraju w walutach obcych, ale
wciąż ponad 50% wartości dóbr wytwarzanych na Węgrzech jest produkowane przez
przedsiębiorstwa znajdujące się w rękach zagranicznych, co jest dość unikatowe w UE (20%
węgierskiego eksportu pochodzi z produkcji motoryzacyjnej węgierskich fabryk samochodowych
zachodnich koncernów). Nie jest więc zaskakujące, że trafiające na Węgry środki unijne na rozwój
przedsiębiorczości w aż 70% trafiają do firm międzynarodowych. Znaczące sukcesy rząd był w stanie
wykazać w porównaniu z 2010 rokiem głównie w zakresie budżetu państwa i zadłużenia oraz wzrostu
PKB, co jednak zawdzięczać należy w dużej mierze rozkręceniu inwestycji unijnych, a nie lepszemu
wynikowi krajowej gospodarki.
23. Ocena kilkuletniego działania programu „Kobiety 40”. Jak poinformowała K. Novák, sekretarz stanu
ds. rodziny, młodzieży i spraw międzynarodowych w resorcie zasobów ludzkich, jak dotychczas w
ramach programu „Kobiety 40” z tzw. „emerytury dla babć” skorzystało 186 tys. kobiet.
Wiceminister podkreśliła, że podjęte przez rząd w 2011 roku działanie okazało się od tamtej pory
bardzo popularne, a jego celem było przywrócenie rodzinom babć, które w ten sposób - mogąc
przebywać więcej czasu z wnukami - czyniły lżejszym życie rodziców. Obecnie z programu korzysta
140 tys. kobiet, otrzymując w ramach programu „Kobiety 40” pełny wymiar swej emerytury, a część
osób wstępujących do programu w międzyczasie osiągnęła wiek uprawniający do normalnych
świadczeń emerytalnych. Program adresowany jest do kobiet, które po czterdziestu latach stosunku
pracy lub okresu zaliczanego do stażu pracy, ale jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego
chciałyby przejść na emeryturę. W podstawowym przypadku z czterdziestoletniego okresu co
najmniej trzydzieści dwa lata należy udokumentować opłacanymi składkami ubezpieczenia
społecznego z tytułu dochodów uzyskiwanych ze stosunku pracy, a z tytułu wychowywania dzieci
można wliczyć najwyżej osiem lat, niezależnie od liczby dzieci. Odrębnym regułom podlegają kobiety
wychowujące dzieci niepełnosprawne i trwale chore, w ich wypadku okres wychowawczy ośmiu lat
wydłużony zostaje do dziesięciu. Jeszcze korzystniejsze przepisy dotyczą matek, które wychowały
pięcioro lub więcej dzieci, ale i w ich wypadku powinny one wykazać co najmniej 25 letni okres
stosunku pracy. Program „Kobiety 40” kosztował w 2016 roku 200 mld HUF. Nie planuje się objęcia
programem mężczyzn.
24. Koniec legalizowania dochodów na rachunkach specjalnych. 18 stycznia br. skończyła się możliwość
legalizowania dochodów na tzw. Stabilizacyjnych Rachunkach Oszczędnościowych (Stabilitási
Megtakarítási Számla, SMSZ), wprowadzonych do systemu prawnego w 2014 roku. Istotą konstrukcji
było to, że dochody lokowane za granicą mogły być przesłane na Węgry pod warunkiem
zainwestowania co najmniej 5 mln HUF w SMSZ właśnie, przy czym nie badano ani pochodzenia
środków. Była to właściwie forma amnestii podatkowej, gdzie stawki podatkowe uzależniono od
upływu czasu: im dłużej lokowano pieniądze na SMSZ, tym stawka podatkowa była niższa, a po
pięciu latach kwota umieszczona na rachunku zostawała całkowicie zwolniona z opodatkowania.
Rząd wprowadził tę konstrukcję dla pozyskania środków na finansowania zadłużenia państwa. SMSZ
składał się nie z jednego rachunku, a z dwóch, jednego na środki pieniężne i drugiego na papiery
wartościowe, przy czym na tym drugim rachunku notować można było wyłącznie węgierskie
obligacje skarbowe, co oznaczało, że państwo - w zamian za bezkarność - zachęcało podmioty
(posiadające nieopodatkowane dochody lub majątek offshore) do finansowania działalności
państwa, redukcji zadłużenia. SMSZ zostały zlikwidowane, bo Urząd Skarbowy będzie miał prawo
wglądu do środków podmiotów węgierskich lokowanych za granicą. Do 30 września br. ma dojść do
wymiany informacji pomiędzy krajami członkowskimi OECD, co będzie oznaczać, że wtedy napłyną
pierwsze informacje na temat kont węgierskich podmiotów i osób fizycznych. Resort gospodarki
zwrócił uwagę, że do 30 czerwca 2017 roku podmioty posiadające konta bankowe lub zakładające do
tego czasu nowe konta za granicą decydujące się - przed kontrolą Urzędu Skarbowego (NAV) - na
zapłatę 10% podatku z tytułu określonych w ustawie dochodów (odsetki, dywidendy, zysk kursowy,
dochód pobrany przez przedsiębiorcę) zostaną zwolnieni z konsekwencji prawnych związanych z
rewizją urzędu skarbowego (dochód ten nie jest już wówczas obciążony żadnym innym obowiązkiem
płatniczym, np. składkami, ale nie można też w odniesieniu do tych dochodów korzystać z żadnych
ulg). Ta metoda opodatkowania może być stosowana tylko w ten sposób, że zainteresowany
podmiot dokona przelewu całej sumy na konto wyznaczonego przez NAV banku, z którego bank
przekazuje na konto NAV – w sposób anonimowy – 10% podatku. Zatem od połowy br. nie będzie
możliwe zatajenie bilansu rachunków zagranicznych, a zamiast sankcji jeszcze do połowy br. można
dobrowolnie wybrać opłacenie 10% podatku.
25. MOL podwoił powierzchnię koncesji na Węgrzech. Chodzi o koncesje na prowadzenie badań w celu
wydobycia węglowodorów. W rozpisanym w 2016 roku przetargu na koncesje wydobywcze MOL
stanął do przetargu na sześć stref badania węglowodorów i wszystkie wygrał, w wyniku czego - obok
istniejących już 4.200 km² - rozpocznie (warte wiele miliardów forintów) badania na podobnej pod
względem wielkości nowej powierzchni. Sześć nowych sektorów to: Bázakerettye, Bucsa,
Jászárokszállás, Mezőtúr, Okány-zachód oraz Zala-zachód. Wg MOL nowe możliwości badawcze
pomogą w uzupełnieniu malejących zapasów węglowodorów, w utrzymaniu produkcji na istniejącym
poziomie oraz w optymalniejszym wykorzystaniu infrastruktury wydobywczej. MOL posiada obecnie
w kraju zapasy węglowodorowe na poziomie 110 mln baryłek, z czego największa część znajduje się
na polu naftowo-gazowym w Algyő. Krajowe wydobycie MOL kształtuje się na poziomie 10%
krajowego zapotrzebowania na ropę naftową i 20% konsumpcji gazu ziemnego przez gospodarstwa
domowe.
26. Rosyjski zakaz importu drobiu także z Węgier. Rosyjska Federalna Służba Ochrony Fitosanitarnej i
Weterynaryjnej (Rosselhoznadzor) zakazała importu mięsa drobiowego i produktów z niego
wytwarzanych z krajów dotkniętych ptasią grypą, w tym z Węgier. Restrykcjami objęte też zostały
paszy drobiowe oraz dodatki do nich, jak również wszelkie narzędzia potrzebne do hodowli drobiu.
27. Węgry coraz niżej w światowym rankingu korupcji. W rankingu Transparency International Węgry
zajęły (ex aequo z Rumunią) 57. pozycję na liście obejmującej 176 państw. Uzyskały 48 punktów, co
oznacza o trzy punkty gorszy wynik, niż rok wcześniej i spadek o siedem miejsc w rankingu. Spośród
31 państw europejskich Węgry wyprzedziły jedynie Bułgarię, Grecję i Włochy. W ostatnich latach
wskaźnik percepcji korupcji Węgier ulega stałemu pogorszeniu: w 2015 roku – 51 punktów, 2014 –
54, 2013 – 54, 2012 – 55.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Węgry - podstawowe wskaźniki makroekonomiczne
Wzrost PKB (%)
Produkcja przemysłowa (%)
Inflacja (%)
Bezrobocie (%)
2009
-6,5
-17,7
4,2
10,0
2010
0,6
10,5
4,9
11,2
2011
1,7
5,4
3,9
10,9
2012
-1,5
-1,7
5,7
10,9
Źródło: Węgierski Urząd Statystyczny (KSH), r/r
Opr.: Wydział Polityczno-Ekonomiczny Ambasady RP w Budapeszcie
2013
2,2
1,4
1,7
10,2
2014
3,9
7,6
-0,2
7,1
2015
3,1
7,5
-0,1
6,8
2016
1,8
0,6 (XI)
1,8 (XII)
4,4 (X-XII)