Dlaczego Wyspiański?

VIII Liceum Ogólnokształcące i 58 Gimnazjum im. Władysława IV w Warszawie - Start
Dlaczego Wyspiański?
Jak mówi sam Grzegorzewski: "To największy geniusz teatru. Niewiarygodna wyobraźnia. Jak się czyta
instrukcje reżyserskie, didaskalia, to ma się wgląd w wymiar wielkości"
(Polska szopa - rozmowa z J. Grzegorzewskim, Maryla Zielińska, Gazeta Wyborcza, 28.01.2000).
Hamlet to sztuka otwierająca kolejny sezon Teatru Narodowego (premiera 28 IX 2003),
rozpoczynająca zarazem kadencję nowego dyrektora artystycznego głównej sceny w Polsce - Jana
Englerta. Spektakl ten jest jednocześnie także uwieńczeniem cyklu przedstawień wg tekstów Stanisława
Wyspiańskiego, które realizował od 1997 roku na deskach Narodowego wybitny współczesny polski
inscenizator - Jerzy Grzegorzewski.
Wyspiański, poli-artysta (w tej roli Wojciech Malajkat), nawet po rezygnacji z prób wystawiania
swych dramatów i dzieł romantyków, gdy na stanowisko dyrektora krakowskiej sceny wybrany został
Tadeusz Kotarbiński, w ostatnich latach swego życia przykuty ciężką chorobą do łóżka, odcięty od świata,
był dla aktorów wciąż ważnym partnerem artystycznych poszukiwań. Właśnie pod wpływem jednej z
takich rozmów zrodziło się Studium o Hamlecie - jedna z najwspanialszych polskich rozpraw o sztuce
teatru: "Około Świąt Bożego Narodzenia przyszedł do mnie Pan Kamiński i oświadczył, że chce grać
Hamleta i że chcę porozmawiać o Hamlecie". W Raptularzu z grudnia 1904 twórca pisze: "czytam
Hamleta (...). Opowiadam mu swoje refleksje a propos powstawania (...)." Już dwa tygodnie później zaś
rękopis zostaje oddany do druku.
Oglądając sztukę Grzegorzewskiego mamy wrażenie, jakbyśmy właśnie byli świadkami stawania się nie samego przedstawienia, lecz całego teatru. Aktorzy po odegraniu swojej roli zasiadają na widowni, by
teraz z kolei stać się widzami, od publiczności wymagane jest, by współtworzyła powstające dzieło
sceniczne. Wszystko jest wyrazem dążenia do reformy teatru, odnalezienia dla niego nowego miejsca,
znaczenia. Wskazuje na to także sama budowa adaptacji scenicznej utworu: fragmenty dzieła Szekspira
przeplatają się z refleksjami autora Wesela i Akropolis, próbami odpowiedzi na pytania o charakter, sens
wielu scen i wypowiedzi, jakbyśmy właśnie uczestniczyli w czytaniu tekstu przez aktorów - próbie
teatralnej: dlaczego Laertes, po powrocie z Francji, zostaje królem? "W jakiej to galerii 'godzinami zwykł
się był przechadzać' królewicz Hamlet! - 'biedny chłopiec z książką w ręku'?" Co czytał...?
Wyspiański starał się przenieść tę uniwersalną historię z duńskiego Elsynoru bliżej nas, uczynić
bardziej zrozumiałą, przedstawić w znanej scenerii krakowskiego zamku, dlatego tytułowy bohater
utworu angielskiego dramaturga przechadza się tu po górnej galerii królewskiego pałacu Jagiellonów,
strażnicy czekają "na terasach Wawelu około Lubranki". Jest to próba kreacji polskiego Hamleta,
bohatera naszej przeszłości i teraźniejszości, gdzie postacie realne niejednokrotnie mieszają się z
fikcyjnymi. Zadajemy sobie pytanie, czy to królewicz spotyka ducha swego ojca, czy może Wyspiański
samego Hamleta? Po schodach kroczy Lady Makbet czy Helena Modrzejewska? Uczuć bohaterów
Szekspira nie potrafimy niejednokrotnie odróżnić od wizji umierającego inscenizatora Dziadów.
Stanisław Wyspiański dążył przez całe życie do realizacji projektu teatru ogromnego, totalnego skupiającego w sobie wszystkie inne dziedziny sztuki: poezję, muzykę, malarstwo... To, czego za
swojego życia nie uda mu się już zrealizować, przekazuje innym - w czasie rozmów z przyjaciółmi, którzy
go odwiedzają, w listach - między innymi do Stanisława Lacka, Adama Chmiela, także w swoim dziele.
Studium o Hamlecie rozpoczął dyskusję - wciąż, po prawie stu latach, niezmiernie aktualną - o programie
i zadaniach teatru. Polemiką tą Jerzy Grzegorzewski zaś kończy swą pracę w na deskach Sceny
Narodowej i żegna się, jak niegdyś ten, którego "imię brzmi czterdzie-ści i cztery", z życiem
artystycznym.
przyg. Urszula Drabińska, kl. IVd (LO)
http://wladyslaw.edu.pl
Kreator PDF
Utworzono 7 March, 2017, 09:57