Krystyna CZYŻEWSKA MURAWY PIASKOWE W ZAŁĘCZAŃSKIM

Transkrypt

ACTA
U N IV E R S IT A T IS
F O L IA
(A c ta
U n iv .
L O D Z IE N S IS
L o d z .,
4 7 1 -5 2 2
2
S 0 Z 0 L 0 C IC A
F o lia
1986
s o z o l.)
Krystyna CZYŻEWSKA
MURAWY PIASKOWE W ZAŁĘCZAŃSKIM PARKU KRAJOBRAZOWYM
(WYŻYNA WIELUŃSKA)
THE PSAMMOPHILOUS GRASSLANDS ON THE ZAŁgCZE NATURE PARK AREA
(WIELUŃ UPLAND)
ABSTRACT:
hed
th e
In
th e
fo llo w in g
do-Scleranthetea
typicum,
Z a łę c z e
c la s s
o f
a n a ly s is
- B la n q u e t’ s
m e th o d
o f
146
(F ig .
P a rk
th e re
been
glaucae.
They
p h y to s o c io lo g ic a l
(fo r
sum m a ry
2.
Obiekt badań
Materiał i metody
4.
Przegląd zbiorowisk roślinnych
have
records
see
5.
4 .1 .
Spergulo vernalis-Corynephoretum ( R .
4 .2 .
Diantho-Armerietum K r a u s c h
4 .3 .
Sileno otitis-Festucetum L i b b .
4 .4 .
Festuco psammophilae-Koelerietum glaucae K l i k a
page
7.
P iś m ie n n ic tw o
8. Summary
1928)
L ib b .
1959
1933
Murawy piaskowe jako zbiorowiska zastępcze
6. Wyniki i wnioski
Tx.
Se-
-festucetosum
and
been
made
1931
1933
and
re c o g n iz e d
by
5 2 0 -5 2 2 ).
. Przedmiot i cel pracy
3.
fro m
S i leno otitis-Festucetum
T r e ś ć
1
d is tin g u is
g ra s s la n d s
Spergulo-Corynephoretum
V I I I ):
-festucetosum ovinae
0
have
p s a m m o p h ilo u s
I I- V I,
Diantho-Armerietum,
stuco psammophilae-Koelerietum
means
o f
(T a b le s
-cladonietosum,
psa m m o p h i l a e ,
N a tu re
a s s o c ia tio n s
Feby
B raun -
1. PRZEDMIOT I CEL PRACY
Zespoły piaskolubne
rolę w krajobrazie
racji
z klasy
zajmowanej powierzchni
roślinności
nierskich,
raz zwartych
areale
Sedo-Soleranthetea
odgrywają
Załęczańskiego Parku Krajobrazowego
oraz pozycji dynamicznej.
dużą
(ZPK)
z
Jako typ
mają charakter śródlądowych zbiorowisk otwartych: pio
luźnych muraw należących
- należących do rzędu
do rzędu
Corynephoretalia
Feetuoo-Sedetalża.
są antropogenicznymi zbiorowiskami
o-
W całym swym
zastępczymi w stosunku
do trwałych fitocenoz leśnych.
Celem pracy jest.
m n :.i; tea
zbadanie muraw piaskowych
pod względem f itosoc jologicznym
rze chronionym od 1978 r.
w szacie roślinnej
z klasy
Sedo-Sale-
i dynamicznym na obsza
jako park krajobrazowy,
ocena ich roli
oraz wskazanie sposobów ochrony
umożliwiają
cych śledzenie dalszych przemian.
Murawom tym
publikowane
C z y ż e w s k a
ogólne wzmianki
(19 79)
oraz
poświęcone są jedynie
1977,
można odnaleźć
O l a c z k a
roślin naczyniowych,
S m u s
także
i
u
1977). Bardziej
C z y ż e w s k i e j
C z y ż e w s k i e j
Dziękuję prof. drowi R. Olaczkowi
su, dr L. Fagasiewicz
opracowania dotychczas nie
(19 76).
za krytyczną ocenę
za potwierdzenie oznaczeń
a dr E. Filipiak
kilku
za oznaczenie
rękopi
gatunków
kilku msza
ków .
2. OBIEKT BADAŃ
2
Obiekt badań, o powierzchni 154,8 km ,
nocno-wschodniej części
d r a c k i
1978)
mezoregionu
( S z a f e r
Cechy budowy geologicznej, rzeźby
wskazują na charakter przejściowy
Niziną Południowowielkopolską
pół-
(K
o
n-
1977).
i mezoklimatu
między Wyżyną
R e s z k e ,
Formy krajobrazu wyżynnego,
Częstochowską
jurajskiego,
a
1974;
B u r c h a r d
można spotkać
gdzie występują pagóry ostańcowe
zbudowane z wapieni płytowych
tego obszaru
( D u b a n i e w i c z
1986;
niowej części ZPK,
w
oraz w geobotanicznym okręgu północnym krainy
Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej
K r z e m i ń s k i
jest położony
Wyżyny Wieluńskiej
1971).
w
połud
i meandrowe,
i skalistych, widocznych
tu
i ów
dzie na powierzchni
(kamieniołomy).
w postaci wychodni naturalnych lub sztucznych
Wapienie ukazują się również
rzek Warty i Suchej Strugi,
( K r z e m i ń s k i
1986). Dolina Warty
obrazie wyróżniającą się formą rzeźby,
łom ze stromymi brzegami,
Dominują jednak
na stokach
w naturalnych podcięciach
jest w tutejszym kraj
a sama Warta tworzy
glacjalne typy krajobrazów, charakterystyczne
wzgórza
i pagóry moreny czołowej, pa
góry akumulacji szczelinowej strefy brzeżnej lądolodu,
Formy te
równiny sandrowe i i n .
zbudowane są
chni ZPK.
różną miąższość
wysoczyzny
z piasków glacifluwialnych
chodzących ze zlodowacenia środkowopolskiego
siadają one
prze
pociętymi dolinami pobocznymi.
dla pasa nizin, mianowicie
morenowe,
dolin
erozyjnych
i
1986).
żwirów,
po
studium W a r t y .
i zaścielają co najmniej
Bardzo często zalegają bezpośrednio
Po
90% powierz
na wapieniach. Jest
to zasadniczy obszar siedliskowy muraw piaskowych.
W obrębie doliny Warty,
łudniowo-zachodniej
szczególnie w części zachodniej i po-
wnętrza Łuku Warty
Krzeczowem
znajdują się również
luwialnych
Jesioną
a
większe powierzchnie piasków
a-
1986).
obszar siedliskowy muraw piaskowych.
nolodowcowymi
troficznie.
oraz między
Stanowią one
dodatkowy
W porównaniu z piaskami wod-
bywają bardziej przemyte
i niejednokrotnie uboższe
Piaski eoliczne znajdują się
w sąsiedztwie
parku
krajobrazowego.
Roślinność piaskolubna
występuje tutaj na glebach
nych z ubogich, przepuszczalnych
piasków luźnych,
wytworzo
piasków słabo-
gliniastych,
czasami piasków gliniastych.
Najczęściej są to gle
by inicjalne
o nie wykształconym profilu,
z różną
substancji organicznych, np.
od 0,05% do 1,91%.
próchnicy od 0,1% do 3,3%,
Skałę macierzystą tworzy głównie
sków średnio- i drobnoziarnistych.
(do 22%)
i iłu
które postaci
szkieletowe
(do 19%)
raczej
6,0-7,7,
(por.
ni kontakt piasków
w
lub
zasadowy
4,9-7,4),
i).
Części
silnie kwaśnego, a
(czynne
pH
w
1^0 :
czemu sprzyja bezpośred
z wapieniami.
Warunki klimatyczne
roczne sumy opadów
KC1:
tab.
frakcja żwiru. Podłoże
nie wykazuje odczynu
lekko kwaśny, obojętny
wymienne pH
węgla
Znaczna domieszka frakcji pyłu
piasków słabogliniastych
-
a
frakcja pia
wyróżnia zwykle piaski gliniaste i nie
reprezentuje przede wszystkim
- co charakterystyczne
zawartością
przedstawiają się następująco:
wynoszą 59 8 mm,
a średnia roczna
średnie
temperatura
S k ła d
M e c h a n ic a l
m e c h a n ic z n y
c o m p o s itio n
and
i
n ie k tó re
some
P ro c e n to w a
Z b io ro w is k o
Communi t y
z d j.
No
fra k c ji
G łę b o
Nr
fs .
kość
p h y t.
Dep t h
re co rd
>1
mm
%
Per
o
cent
in
p ro p e rtie s
za w a rto ś ć
ś re d n ic y
o f
w mm
fra c tio n s
d ia m e te r
-
mm
cm
1 ,0 -0 ,1
typicum
w ła ś c iw o ś c i
c h e m ic a l
0 ,1 -0 ,0 2
0 ,0 2
130
0-10
2 ,4
95
2
3
var. t y p o w y
180
0-10
0 ,5
95
1
4
var. z Thymus
serpyli um
173
0 -1 0
0 ,4
92
3
5
175
0-10
0 ,9
87
6
7
118
0-10
0 ,8
94
2
49
0-10
0 ,8
91
5
4
124
0-10
0 ,4
92
4
4
206
0-10
0 ,3
54
1
5
4
s u bvar. z S e m p e r v i vum
soboliferum
subvar.
z Helichrysum
arenariurn
cladonietosum
festucetosum
psaimophilae
'
4
154
0-10
0,1
95
1
156
0 -1 0
0 ,3
94
3
3
174
0-10
0 ,5
81
12
7
67
0-10
1 ,6
94
2
4
126
0-10
' 1,0
90
4
6
217
0-10
0 ,2
84
10
6
132
0-10
1 ,0
72
21
7
164
0-10
0 ,3
91
4
5
123
0 -1 0
0 ,7
90
4
6
22
8
Di antho-Armeriet urn
Sileno otitis - Festucetum
Festuco psaimophilae - Koelerietum
219
1-10
1,5
70
225
0-10
1,0
93
4
3
215
0-10
0 ,5
63
18
19
218
0-10
2 ,3
91
3
6
223
0-10
0 ,5
86
7
7
82
12
6
4
0-10
0 ,9
c h e m ic z n e
o f
th e
g le b
w m ura w ach
s o il
in
p ia s k o w y c h
g ra s s la n d s
Mg
S k ła d
P róch
m e c h a n ic z n y
pH
n ic a
M e c h a n ic a l
C
CaC03
P2°5
h
2o
KC1
II
II
p ia s k i
s ła b o g lin ia s te
coarse
sandy
p ia s k i
lu z n e
s o il
sand
u
u
u
ii
u
p ia s k i
coarse
sandy
p ia s k i
lu ź n e
lo o s e
s o il
sands
p ia s k i
co arse
sandy
s o il
If
II
p ia s k i
lo o s e
%
sands
coarse
sandy
s o il
u
lo o s e
heavy
g lin ia s te
sand
lo a m
co a rse
sandy
"
5 ,6
0 ,1
0 ,1 0
0 ,0 5
1,1
1 ,0
0 ,5
7 ,3
6 ,4
0 ,4 5
0 ,1 0
0 ,2 6
2 ,6
1 ,0
0 ,5
6 ,9
6 ,1
0 ,5 5
0 ,0 6
0,3 1
1,2
1 ,7
0 ,5
6 ,9
6 ,2
0 ,9 5
0 ,1 0
0 ,5 5
2 ,2
2 ,0
1,0
7 ,0
6 ,0
0 ,6
0 ,1 2
0 ,3 4
1,1
1,5
0 ,5
7,1
6 ,6
0 ,9
0 ,0 8
0 ,5 2
2 ,7
4 ,0
1,0
6 ,0
4 ,9
0 ,5 5
0 ,1 2
0 ,3 1
1 ,9
1,0
0 ,5
7 ,7
6 ,7
0 ,8 5
0 ,1 5
0 ,4 9
2 ,6
3 ,7
1 ,o
6 ,1
5 ,3
0 ,7
0 ,1 0
0 ,4 0
1 ,6
1,0
0 ,5
6 ,5
5 ,8
0 ,7 5
0 ,1 0
0 ,4 3
1 ,o
1,0
0 ,5
7,1
6 ,4
0 ,9 0
0 ,1 0
0 ,5 2
2 ,6
2 ,0
0 ,5
6 ,6
5 ,6
0 ,9 5
0 ,1 2
0 ,5 5
3 ,5
6 ,0
2 ,0
7 ,7
7 ,4
0 ,9
0 ,7 7
0 ,5 2
7 ,6
1,5
1 ,o
6 ,2
5 ,1
1,6
0 ,0 8
0 ,9 2
2 ,1
6 ,0
3 ,0
6 ,2
5 ,2
1 ,0 5
0 ,1 2
0 ,6 0
1,2
2 ,5
2 ,0
6 ,6
5 ,9
1 ,5 5
0 ,1 0
0 ,8 9
3,1
2 ,2
2 ,0
6 ,3
5 ,6
2 ,5 5
0 ,0 8
1,47
1,7
3 ,0
1,5
6 ,4
5 ,6
2 ,6 5
0 ,1 0
1 ,5 3
1,5
7 ,0
3 ,5
7 ,2
6 ,4
0 ,7 5
0 ,1 0
0 ,4 3
3 ,2
4 ,5
1,0
7 ,4
6 ,9
3 ,3
1 ,4 0
1,91
4 ,5
1 0 ,8
4 ,5
7 ,6
7 ,3
1,0
2 ,5 6
0 ,5 7
4 ,2
5 ,0
1 ,5
7 ,7
7 ,2
1,6
0 ,2 3
0 ,9 2
2 ,8
7 ,2
3 ,0
7 ,7
7 ,3
1 ,9
0 ,2 5
1 ,1 0
3 ,9
6 ,2
2 ,0
mocne
p ia s k i
II
6 ,6
lu ź n e
sands
p ia s k i
">g/g
lu ź n e
p ia s k i
p ia s k i
ja ln y
lu ź n e
sands
lo o s e
przysw a
A v a ila b le
1
lo o s e
2o
Humus
c o m p o s itio n
p ia s k i
k
s o il
powietrza:
7,9°C.
= 18,l°c),
zaś n a j z i m n i e j s z y m - luty
w i c z
wietrza
Najcieplejszym
1974).
jest
lipiec
(x = -2,6°C)
(x =
(d u b a n i e-
Stałe, niskie wartości wilgotności względnej p o
występują
s z k e ,
miesiącem
w
maju
(x = 72%)
B u r c h a r d
19 71).
(x = 73%)
(R e-
Okres wegetacyjny trwa
i czerwcu
2 40
dni .
Omówione siedliska
i związana
z nimi roślinność
wane co najmniej od końca XVIII w . , ale
statnich kilkudziesięciu lat
ło to nieomalże do
1986),
( O l a c z e k
są
użytko
w ciągu
o-
1986a). Doprowadzi
zaniku zbiorowisk klimaksowych, w miejsce któ
rych pojawiły się
zarośla
szczególnie
zbiorowiska zastępcze:
( O l a c z e k
1986b),
murawy kserotermiczne
antropogeniczne lasy
agrofitocenozy
( O l a c z e k
i
(Siciński
1968) i piaskowe.
3. MATERIAŁ I METODY
Badania terenowe
prowadzono w latach 1977-1980.
wykonano metodą Braun-Blanąueta
raw psammofilnych
-VI)
W tym czasie
143 zdjęcia fitosocjologiczne mu
i wrzosowisk.
Do tabel analitycznych (tab. II-
wykorzystano 106 zdjęć fitosocjologicznych własnych
zdjęcia wykonane
przez studentki
oraz
3
odbywające w 19 76 r. w Kamionie
indywidualne praktyki naukowe.
Lokalizację zdjęć fitosocjologicznych
w skali
1
: 100
(rys.
000
l) i na tle
przedstawiono
siatki kwadratów
1 cm = 1 km - stosowanej do badań florystycznych
s i e w i c z .
ż e w s k a
C z y ż e w s k a ,
tod
ok.
1
kg),
19 8
boku
F a g a6
,
Czy
w Łodzi
(por. tab. i).
mierzono odczyn gleby
odkrywek glebowych
Ponadto
w
Chemiczno-Roi-,
terenie
wielokrotnie
i analizowano kilka
(do głębokości l m ) .
i
fitosocjologiczną
zdeponowano w Za
Instytutu Biologii Środowiskowej UŁ.
Nomenklaturę roślin naczyniowych
K u l c z y ń s k i e g o
raz częściowo w g
ogólnie stosowanych me
z Okręgowej Stacji
metodą kolorymetryczną
Dokumentację zielnikową
kładzie Botaniki
z warstw powierzchniowych (o
opracowane przy użyciu
przez mgr E. Kubaczkowską
niczej
(por.
O l a c z e k
mapie
o
1986).
W terenie pobrano 23 próby gleby
wadze
na
-
i
przyjęto wg
S z a f e r a ,
P a w ł o w s k i e g o
R o t h m a l e r a
(19 78),
porostów
(1967) o-
wg
N o w a k a
i
T o b o l e w s k i e g o
O c h y r y
i
S z m a j d y
Rys.
1. Rozmieszczenie
Z
(1978) oraz
zdjęć fitosocjo logicznyc h
(19 75 ), a mszaków - wg
R e j m e n t-G r o-
(oprać.
K.
G z v ż ■. w-
1 - g r a n ic a p a rk u k r a jo b ra z o w e g o ,
2 - g ra n i
ca s t r e f y o c h ro n n e j,
3 - la s y ;
4-13
s ta n o w is k a
z d ję ć
fito s o c jo lo g ic z n y c h :
4 - Spergulo-Corynephoretum typicum var. typical, 5 - Spergulo-Corynephoretum
typicum var.
z ( w i t h ) Thymus serpyllum,
6 - Spergulo-Corynephoretum
typicum
var.
z ( w i t h ) Thymus serpyllum subvar.
z ( w i t h ) Helichrysum
arenarium,
7 Spergulo-Corynephoretum typicum var.
z ( w i t h ) Thumus
serpyllum
subvar.
z
( w i t h ) S e m p ervivum soboliferum,
8 - Spergulo-Corynephoretum cladonietosum, 9
- Spergulo-Corynephoretum
festucetosum ó v i n a e , 10 - Spergulo- Corynephoretum
festucetosum psa m m o p h i l a e , 11 - Di a n t h o -Armerietum, 12 - Sileno
otitis-Festucetum,
13 - Festuco psammophilae-Koelerietum glaucae
s
k
a,
wyk.
W.
a
ł
u
s k
i) :
Fig. 1. Distribution of phytosociological records (prepared by K. C z y ż e
wska,
figure by W. Z a ł u s k i): 1 - boundary of nature park, 2 - boun
dary of protecting zone, 3 - forests; 4-13 localities of phytosociological
records
Zespoły muraw piaskowych
nego, zgodnie
wyróżniono wg kryterium
z systemem i nomenklaturą
uwzględnioną również przez
M a t u s z k i e w i c z a
Dla jednostek niższego rzędu
bądź
mi.
(19 6
Odstępstwem od systemu
K r a u s
sienie wariantu chrobotkowego,
c h a
(1968),
(1981 ).
przyjęto podobne kryterium,
nione czynnikami ekologicznymi, dynamicznymi
gulo-Corynephoretum,
florystycz-
K r a u s c h a
uzasad
syngenetyczny8
) jest podnie
w podzespole typowym zespołu
do rangi podzespołu
Sper-
cladonietosurr,.
4. PRZEGLĄD ZBIOROWISK ROŚLINNYCH
Systematyka wyróżnionych zespołów:
Klasa:
Sedo-Saleranthetea
Rząd:
Br. BI.
Corynephoretalia
Związek:
Zespół:
1955 en. Müll.
ccmescentis
Corynephorion
R. Tx.
aanescentis
1961
19 37 em. Krausch 1962
Klika 19 31
Spergulo vemalis-Corynephoretum
(R. Tx.
1928)
Libb.
1933
typiaum
cladonietosum
Rząd:
festuoetosum
ovinae
festuoetosum
psammophilae
Festuco-Sedetalia
Związek:
Zespół:
Zespół:
Związek:
Zespół:
R. Tx.
Armerion elongatae
1951 em. Krausch 1962
Krausch 1959
Diantho-Armerietum
Krausch 1959
Sileno otitis-Festucetum
Koelerion glauaae
Festuao
Libb.
19 33
(Volk 1931) Klika 19 35
psarrmophilae-Koelerietum glauaae
Klika 19 31
4. 1. SPERGULO VERNALIS-CORYNEPHORETUM (r. T x . 1928) LIBB. 1933
Subatlantycki zespół sporka wiosennego
występuje w strefie
nych, w mniejszym stopniu
płatów
wykształca się
-
aluwialnych.
Zdecydowana
na silnie przepuszczalnych
bardziej ubogich piaskach luźnych,
gliniastych.
i szczotlichy
ścią części szkieletowych
większość
i mniej
lub
ale także i na piaskach słabo-
Piaski luźne charakteryzują się
grubego (od 3 do 14%)
siwej
zalegania piasków glacifluwialnych i glacjal-
(od 0,1 do 2,4%)
niewielką
oraz frakcji
zawarto
piasku
w obrębie części ziemistych. Przeważa frak
cja piasków średnich (od 37 do 67%)
i drobnych
We frakcji pyłowej występuje nieco więcej
drobnego (0-2%),
25
do
(0-1%).
Iłu koloidalnego występuje nie w i ę
Zawartości frakcji mechanicznych piasków
niastych zachowują podobne proporcje.
powierzchniowych (do
10
stałą obecnością CaCC>3
słabogli-
Zwiększa się jedynie
cent pyłu grubego (4-9) i drobnego (2-3).
obojętnym lub zasadowym,
wykształconych.
51%).
a w częściach spławialnych ił pyłowy gruby (l-4%)
przeważa nad drobnym
cej niż 1-2%.
(od
pyłu grubego (l-4%) niż
pro
Są to piaski o odczynie
rzadziej lekko kwaśnym w warstwach przy
cm),
wzrastającym w głąb,
(por. tab. i).
z różną,
Brak tutaj gleb
ale
w
Poziom próchniczny ledwo zaznacza się,
pełni
a
często
nie ma go.
ne, powstałe
zajmuje siedliska wtórne, antropogenicz
po odlesieniu
i
zdarciu pokrywy roślinnej, lub
nie
użytki porolne.
Charakter pionierski
zbiorowiska podkreśla
terofitów, wśród których
Spergula
gatunkami charakterystycznymi,
a
vemalis
i
obecność licznych
Teesdalea nudiaaulis są
Veronica dillenii
- gatunkiem lo
kalnie wyróżniającym.
Murawy szczotlichowe
zane ze zmiennością
wykazują w ZPK
duże zróżnicowanie zwią
lokalno-siedliskową, dynamiczną
niczną, w związku z czym
i antropoge
wyodrębniono niższe jednostki
nomiczne: podzespoły, warianty
syntakso-
i podwarianty.
Spergulo-Corynephoretum typioum (tab. II)
Występuje w krajobrazach wysoczyzn polodowcowych,
i żwirach glacifluwialnych
oraz na piaskach rzecznych
Warty, gdzie sporadycznie można obserwować płaty
w wyniku sukcesji pierwotnej.
zajmują skraje dróg
lub
porzucone pola;
lub
pokrywy roślinnej.
lasów, polany śródleśne,
lesione krawędzie wysoczyzn
w
dolinie
rozwijające
Są to piaski poleśne
nieraz wtórnie rozwiane po zdarciu
na piaskach
się
porolne,
Fitocenozy
jałowczyska, od-
wzdłuż dolin rzecznych, skraje pól lub
zawsze miejsca w pełni otwarte, silnie nasłonecz
nione, płaskie lub sfalowane, o różnym nachyleniu (od 0 cb 32°)i ekspozycji południowej, południowo-zachodniej, zachodniej, rzadziej
- południowo-wschodniej i północno-wschodniej.
Ich użytkowanie
o-
graniczone jest obecnie do zalesiania sosną zwyczajną. Często jednak
pozostają nieużytkami porosłymi samosiewnymi
jałowcami i sosnami.
Można spotkać je
ciami
tum,
w
sekwencjach przestrzennych
Spergu lo-Corynephore tum,
Dicmtho-Armerietum,
Festuco psarmophilae-Koelerietum
Strukturę przestrzenną cechuje
(x = 55,8% pokrycia)
z rćżnymi
Sileno
lub murawami
posta
otitia-Festuae-
kserotermicznymi.
niewielka przewaga roślin zielnych
nad zarodnikowymi
(x = 42,8%).
śnie obserwuje się różnicowanie zbiorowiska,
dientu zasobności podłoża związanego
Bardzo wcze
uzależnione od
gra
z rodzajem piasków, odczynem
i stopniem degradacji siedliska.
Wyróżniono dwa warianty:
stki niższego rzędu.
typowy
i macierzankowy oraz
najwcześniejszym stadium rozwojowym pionierskiej murawy,
cym siedliska najuboższe troficznie,
chnicy i obecnością CaCO^
długotrwałe użytkowanie.
utrzymującym się
pró
dłużej
przez wielokrotne lub
Są to fitocenozy luźne, ubogie florysty-
cznie, wyróżniające się negatywnie
z klasy
jest
zajmują
z minimalną zawartością
(por. tab. i),
tam, gdzie podłoże jest silniej wyjałowione
zielnych
jedno
Wariant typowy (tab. II, zdjęcia 1-10)
prawie zupełnym brakiem roślin
Sedo-Scleranthetea,
a pozytywnie
-
obecnością
mchów i porostów z tej klasy.
Na żyźniejszych piaskach luźnych
bniejszych
w
CaCO^,
zaczyna rozwijać się wariant
cia 11-35).
cia),
i słabogliniastych,
bardzo szybko w miejsce wariantu
z
Thymun
eerpyllum
(tab. II,
Jest to już murawa bardziej zwarta
bogatsza florystycznie.
zaso
typowecro
zdję
(do 70-80% pokry
Wraz z macierzanką piaskową
(fot.
l) gatunkiem wyróżniającym, zaczynają się zadomawiać również
rośliny z rzędu
Festuao-Sedetalia,
co sugeruje kierunek sukcesji.
rakterystycznych
dla klasy
i
Polytriohum
aculeata.
piliferum
inne
Festuao-Brome tea,
Przybywa także roślin zielnych cha
Sedo-Scleranthetea.
pełnią w dalszym ciągu mchy:
reus
a także z klasy
Rhaoomitrium
Rolę
oanesoens,
edyfikatorów
Ceratodon
oraz pionierski porost
Du?e płaty tej fitocenozy
przy krawędziach doliny Warty,
purpu-
Comiaularia
występują na wysoczyznach
szczególnie między Kamionem
a
i
0-
groblem.
Na podstawie danych pośrednich
i drzew,
rozwijać się między
tum,
nej i
5 a 15 (20) rokiem życia
a jej poprzednikiem,
jest wariant typowy.
zupełnym,
(np. wiek samosiewnych krzewów
wywiad z ludnością) szacuje się, że
murawy tego typu
murawa
taka
w wypadku sukcesji wtórnej
Na siedliskach poleśnych,
progresywpo
mogą także powstawać w wyniku
sji regresywnej allogenicznej.
może
Spergulo-Corynephore-
Świadkami takiego kierunku
zrębie
sukce
sukce-
Spergulo-Corynephoretum (r. Tx.
Numer kolejny
Successive number
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
130
81
181
180
163
190
162
39
189
15
18
175
122
161
49
129
82
41
52
173
171
192
77
206
33
54
58
172
53
27
66
124
165
125
207
4
29
07
27
26
31
27
31
29
27
27
4
26
4
31
8
4
29
29
10
26
26
27
29
26
28
8
8
26
8
10
10
4
31
4
9
07
06
06
05
06
05
06
06
06
07
06
07
05
07
07
07
06
07
06
06
06
07
06
06
07
07
06
07
07
07
07
05
07
07
77
77
78
78
78
78
78
77
77
77
77
78
77
78
77
77
77
77
77
78
78
78
77
77
77
77
77
78
77
76
77
77
78
77
78
W
NW
-
SW
_
S
NE
S
SW
-
S
S
S
NE
W
W
SW
SW
SB
S
W
S
W
-
SW
SE
SW
NW
SW
-
_
SW
32
6
0
0
0
10
0
18
8
7
25
0
9
0
22
25
0
12
12
10
8
0
_
12
10
0
_
6
7
30
10
0
0
0
14
6
4
6
4
4
4
4
6
6
5
6
8
4
4
2
6
8
5
4
6
6
6
6
8
4
4
6
5
5
8
5
6
4
4
c
30
35
30
20
30
25
30
70
40
50
60
70
50
60
70
50
60
70
75
75
50
70
80
60
70
80
65
70
75
40
60
55
50
70
60
d
40
10
20
70
60
50
70
40
20
40
35
60
50
30
10
20
30
40
70
50
70
40
50
50
40
40
60
20
65
30
50
50
30
35
55
4
5
8
10
10
11
18
14
12
13
12
16
14
19
13
13
15
15
20
22
22
18
29
15
14
16
13
15
17
12
10
15
14
17
17
Numer zdjęcia
Number of record
Data
Date
Ekspozycja
Exposure
Nachylenie w stopniach
Inclination in °
Powierzchnia zdjęcia w m2
Area of record in
Pokrycie warstw w X
Cover of layers in 2
1933 typicum
1928) Libb.
Liczba gatunków w zdjęciu
Number of species in record
-
S
-
•H
U
O«
>
»4 O
MO O
O
o •-«
rM m
'O
CLJ
3
a® u■>
var. z (with) Thymus serpyllum
var. typowy (typical)
subvar. typowy ( typical)
z (with-) Helichrysum
arenarium
z (with) Sempervivum
sobliferum
Ch, D Ass.:
Spergula vemalis
Teesdalea nudicaulis
D Veronica dilienii
Corynephoretalia:
Corynephorus canescens
Filago minima
Aira caryophyllea
Festuco-Sedetalia:
Thymus serpyllum
Helichrysum arenarium
Plantago indica
Hemiaria glabra
Festuca psammophila
Astragalus arenetrius
D Calamintha acinos
1
c
c
1
2
1
1
.
1
.
1
•
•
•
•
3
3
2
2
.
.
•
1
1
1
.
1
♦
1
1
+
1
1
3
1
1
.
4
.
1
.
4
1
.
4
.
+
1
2
2
2
2
2
2
2
2
3
2
4
.
+
+
.
.
.
.
.
2
4
•
•
•
•
•
*
3
2
3
4
1
♦
2
.
•
c
•
•
4
+
•
•
+
3
.
1
4
2
1
1
.
.
.
4
1
4
.
1
1
4
.
1
1
.
4
.
1
.
1
2
2
4
1
1
1
4
1
4
4
.
.
.
1
•
•
*
•
3
3
3
3
1
4
•
2
2
.
4
•
3
1
.
4
3
1
4
.
1
4
1
.
.
.
1
1
1
1
2
4-
1
1
1
.
.
1
•
•
•
4
3
44-
.
3
3
2
4
1
.
.
.
4
.
.
.
.
.
.
.
.
4
•
1
4-
1
4-
1
1
IV
1
1
130.0
•
1
1
4-
II
4-
.
4
IV
402.6
.
2
2
4
.
.
4-
•
.
4
4
1
1
1
4
2
V
1358,8
II
59,1
.
I
0,3
2
4
2
•
3
365,4
1
IV
1744,0
4
4
.
I
528.8
.
I
1,1
.
.
I
0 ,8
I
0,3
.
4
I
0,3
.
I
0,3
Sedo-Scleranthetea:
Hieracium pilose11a
Arenaria serpyllifolia
Scleranthus perennis
Cerastium semidecandrum
Sedum acre
Rumex acetose11a
Jasione montana
Sempervivum soboliferum
Trifolium arvense
Sedum sexangulare
Myosotis micrantha
Festuca ovina
Potentilla argentea
Comicularia aculeata
Rhacomitrium canescens
Polytrichum piliferum
Ceratodon purpureus
Brachythecium albicans
D Cladonia furcata
+
c
♦
4
.
.
.
♦
♦
.
1
4
+
.
2
.
4-
+
1
4
2
1
4
1
4
2
1
4
4
1
1
1
1
4
1
4
1
4
4
4
.
.
4
4
4-
.
1
4
1
4
2
4
4-
.
.
4
4
4
4
4
1
4
4-
2
4
.
1
4
1
1
4
2
1
.
.
.
.
.
.
4
+
.
1
♦
1
.
.
2
2
1
4
1
2
4-
2
4
1
1
.
4
2
.
3
1
1
2
1
1
3
♦
.
.
.
1
3
1
.
t
1 ‘ 2
♦
1
+
.
.
.
.
.
♦
.
.
♦
2
.
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
4
.
.
.
.
♦
•
.
.
.
.
.
.
.
.
1
4
.
2
.
♦
4
2
2
.
4
.
4
.
..
.
.
1
4-
.
4
.
.
♦
.
1
.
.
.
.
2
4-
.
4-
4-
.
II
152.3
4
If
I
3,1
30.0
I
492.8
3
I
64.8
.
I
1 2 2 .0
.
.
.
I
0 6
.
.
I
50.3
I
14,6
1
.
IV
630,0
III
979.7
.
1
1
81.7
102 ,0
2
4-
1
.
#
1
4
130.0
II
4
.
.
♦
II
II
1
«
#
152.6
1
.
4
1
.
4
4
1
1
.
.
1
1
3
•
4
1
4
2
•
1
.
2
•
4
4
.
4
♦
4
.
.
d
.
1
+
.
♦
.
.
.
3
2
4
.
♦
.
2
1
1
4
.
d
1
1
1
2
.
2
1
III
700.3
4
2
.
3
III
401.7
I
122.3
1
II
16.3
.
4
.
1
4
3
.
.
.
.
.
.
Towarzys*4Ce (Accompanying):
1) Festuco-Brometea:
Euphorbia cyparissias
Centaurea rhenana
Artemisia campestris
D Thyaus pulegioides
— 2 ) Molinio-Arrhenatheretea :
Plantago lanceolata
Trifolium repens
Achillea millefolium
♦
c
c
4;
.
4
4
4
1
.
4
.
4
80.3
.
4
0 ,8
.
.
.
.
0,3
14,8
.
4
4
.
.
.
.
4
.
0,3
.
,
4
.
0,3
,
.
*■
4
16.3
4
1
29.7
,
4
.
4
1,1
3) Inne (Other):
Pinus sylvestris
Sarothaimus scoparius
Erigercn canadensis
Agrostis tenuis
Erophila verna
Hypochoeris radicata
Festuca rubra
Carex hirta
Cladonia mitis
C. foliacea var. foliacea
Tortula ruralis
Cladonia rangiformis
C. uncialis
C. cornutoradiata
C. verticillata
c
4
4
4
4-
0,3
29.4
1.1
0 ,8
4
♦
♦
1
+
♦
2
4
.
4
1
.
1
.
.
.
.
.
4
♦
4
4-
4
d
4
C. minor
Stereocaulon condensation
Cladonia degenerans
C. glauca
C. cariosa
Peltigera rufescens
0,3
.
c
.
4
.
2
4
♦
♦
4
#
4
2
1
.
1
28.8
4
60,0
109,4
2
643,7
♦
172.3
.
4
4-
3
1
♦
1
4
4
4
2,3
4-
2 ,0
4-
2,0
4-
1,7
150.3
2
4
■f
4
#
1
1,1
4-
0,8
4
+
14,6
4
*
.
.
•
4
4
.
.
.
Gatunki sporadyczne (sporadic species
Peucedanum oreoselinua 22, Apera spica-venti 32t Lecidea humosa 3 (t; 14,3), Peltigeta rufescens f. incusa 7, Cladonia pleurota 8, Dicranum scopariurn 17 (2;
Stereocaulao incrustatum 24, Cladonia chloroohaea 25, Comiculaiia oniicata 26 Cl; 14,3), Cladonia pyxidata
pocillum 32
0 ,6
50,0).
sji są m. in. pozostałości roślin
wych, najczęściej
stępuje
z poprzednich stadiów
monokultur sosnowych.
na pobliskiej Wysoczyźnie Bełchatowskiej
Szczercowskiej
oraz na
( C z y ż e w s k a
rozwojo
Analogiczny wariant
1980,
i
Kotlinie
S o b a ń s k a
Wyżynie Kielecko-Sandomierskiej
( C i e ś
wy
1978)
l i ń s k i
1979).
F o t.
1.
m u ra w a w y s t ę p u ją c a
P h o to
1.
na
typicum var.
p ia s k a c h
neer
g ra s s la n d
c o v e rin g
typicum var.
coarse
sandy
1980.
W obrębie wariantu macierzankowego
(tab. II, zdjęcia 11-2 3),
II, zdjęcia 24-29)
-35).
i
Sempervivum
najcieplejszymi
P h o to
K.
o f
a
p io
K a m io n
C z y ż e w s k a
Helickpysum arenarium
Zmierza ona w swym rozwoju
(tab.
(tab. II, zdjęcia 30-
stanowi postać
na wapieniach pagórów ostańcowych
dolin rzecznych.
p io n ie rs k a
K a m io n a
wyróżniono trzy podwarianz
i najsilniej zasadowymi piask a m i ,
cienką warstwą
micznym.
V ic in ity
soboliferum
Podwariant z kocanką piaskową
O k o lic e
Thymus serpyllum,
w ith
s o ils .
J u ly
ty: typowy
Thymus serpyllum,
z
s ła b o g lin ia s ty c h .
związaną
z
zalegającymi
lub na
stokach
ku murawom kseroter-
Podwariant z rojnikiem pospolitym (fot. 2), występuje na
wysoczyznach,
w strefie przykrawędziowej
terasy wysokiej
doliny
Fot. 2. Spergulo-Corynephoretum typicum var. z Thymus serpyllum
Sempervivum soboliferum. Kępowi zna
subvar.
z
Photo 2. Spergulo-Corynephoretum typicum var. with Thymus serpyllum subvar.
with Sempervivum soboliferum. Kępowizna
July 1978. Photo K.
Warty lub u jej nasady,
śnym" w porównaniu
5-6),
na podłożu
o odczynie najbardziej
z innymi płatami tego podzespołu
ale również ze stałą zawartością CaCO^,
wiązany z
C z y ż e w s k a
w
"kwa
ZPK
(pH
sukcesyjnie
po
Dicmtho-Armerietim.
WYKAZ STANOWISK ZDJĘĆ FITOSOCJOLOCICZNYCH
LIST OF LOCALITIES OF PHYTOSOCIOLOGICAL RECORDS
1. (130). Ogroble. Stok terasy wysokiej doliny Warty,
kę, rzadko porośnięty jałowcami.
Kwadrat J9
otaczający wilgotną łą
(por. rys. 1).
2. (81). Na N od Kamiona, około 300 m od Góry Kulowej.
Na piaskach
aluwial-
nych terasy nadzalewowej doliny Warty. E10.
3. (181). Około Kałuż.
ną od
4. (180).
8
Szczyt odlesionej wydmy zarastającej
samosiewną
sos
do 20 lat. Tuż przed Ml.
Około Lisowic.
W pobliżu zdjęcia 179,
po drugiej stronie
drogi.
M ię d z y
sku
5.
6.
8.
9.
(1 9 0 ).
M ły n k i
w śród
K u ź n ic y .
B u g a j,
2 0 -le tn ią
i
(1 8 9 ).
G lig i.
W ysoczyzna
M a d e ł.
m na
Na
E
z
B u g a j.
18.
Sensów.
s ie w e k
(1 2 9 ).
O g ro b le .
łą k i.
P o m ię d z y
(8 2 ).
Na N od
S to k
kra w ę d zi
(5 2 ).
O k o ło
te ra s y
w y s o k ie j
n a ś c ie
-
pH
6 ,5 .
Ł13.
G ó ry
i
d o lin y
s to k
d o lin ie
z d ję c ia
Ł13.
w z n ie s ie n ia
p o ro ln y c h .
z d ję c ia
m o re n o w e
d o lin v
J a ło w c z y s k o
161.
W a rty ,
w z n ie s ie n ia
o-
ł,1 2 .
rzadko
od
p o ro
s tro n y
g la c iflu w ia ln y c h .
W a rty .
14.
nasadowej
P ia s k i
dro
K ilk a
a lu w ia ln e
ró ż-
K4.
te ra s y
w y s o k ie j
p rze o ra n y i
m d a le j
sosny.
d o lin y
z a le s io n y
od
z d ję c ia
W p o d ło ż u
Na w y s o c z y ź n i e ,
P rzy
W a rty ,
6 -le tn ią
so
drodze,
na
174.
p ia s k i
P rzy
d ro
ż w iro w e .
Ł13.
b lis k o
kraw ęd zi
te ra
s k ra ju
m ło d n ik a
sos
H10.
Z e lc e .
J a ło w c z y s k o ,
p o ro ln y c h .
sosnową.
Na
bardzo
p ia s k a c h
lu ź n o
p o ro ś n ię
g la c iflu w ia ln y c h .
0-
Ł12.
w y s o k ie j
d o lin y
W a rty ,
w tó rn ie
z w y d m io n y m ,
K15.
w y s o k ie j
d o lin y
p o je d y n c z y m i
p rzed
G órą
K u lo w ą .
Na
g la c iflu w ia ln e
w y s o k ie j
250
W a rty
s o s n a m i.
od
s tro n y
w ilg o tn e j
19.
p ia s k a c h
a lu w ia ln y c h
te ra s y
E10.
P ia s k i
te ra s y
m
W a rty ,
d o lin y
przed
w p o b liż u
na w y s o c z y ź n ie
W a rty .
W śró d
p ie rw s z y m i
drogi
i
m o re n o w e j,
ja ło w c ó w .
M5.
z a b u d o w a n ia m i.
s ta re g o
w
w y ro b is k a
S to k
w a p ie
L13.
K u ź n ic y .
m d a le j.
w
s o s n a m i.
W a rty .
B o b ro w n ik ,
ja ło w c ó w .
O k o ło
p ia
G10.
te ra s y
K a m io n a ,
la t.
sto k u
g le b a c h
z u p e łn y m ,
te ra s y
W ie lk ie .
W śró d
i
ja ło w c a m i
S
20
W p o b liż u
NE
O g ro b le m .
krzew ów .
(4 1 ).
(1 7 3 ).
Na
M l-1 .
od
g le b a c h
sto k u
i
d o lin y
n i.
20.
a
na
n a d z a le w o w e j
p o b liż u
19.
E
m o n o k u ltu rą
Na
drzew
Z a łą c z ę
ja ło w c ó w .
M13.
Na p i a s k a c h
g la c iflu w ia ln e .
W p o b liż u
2 0 -le tn ią
-
ró ż n o w ie k o w e j
ja ło w c a m i
p ra w d o p o d o b n ie
Na
K ilk a d z ie s ią t
K a m ion e m
(1 6 1 ).
(4 9 ).
na
z rę b ie
i
P ia s k i
m ię d z y
188.
ja ło w c a m i.
ja ło w c ó w
nowego,
bez
17.
po
nasady
do
m ore now a
W części
K u ź n ic y .
M ię d z y
to czo n e
16.
T eren
w y s o k ie j.
te ,
W śró d
K4.
s ta ro rz e c z a
R a m io n a .
sosen
sosnową.
ja ło w c a m i.
10 m d a l e j
O k o ło
w śród
sosny.
sosen.
Z e lc e .
te ra s y
z d ję c ia
s to k
s a m o s ie w n y m i
(1 2 2 ).
sy
od
N
S od
parow u.
(1 7 5 ).
S s to k
ja ło w c a m i.
p o je d y n c z y m i
M a d e ły .
(1 1 8 ).
dze,
15.
G óry
m o n o k u ltu rą
sosnam i
sną
14.
w p o b liż u
i
U
G liż y ń s k ie .
O k o ło
(1 5 ).
ja ło w c ó w
ró ż n o w ie k o w y c h
(3 9 ).
k o ło
13.
i
ś n ię ty
m ię d z y
1 5 -2 0 -le tn ie j
W śró d
G ó ry
to c z o n e
n o z ia rn is te ;
12.
-
ja ło w c ó w
(1 6 2 ).
d z ie s ią t
11.
m o n o k u ltu ra
L15.
O k o ło
g i,
10.
a
(1 6 3 ).
go,
7.
drogą
ż w iro w y m .
W k o m p le k s ie
O dczyn w a rs tw y
p rz e s trz e n n y m
p o w ie rz c h n io w e j
pH
ze
6,
z d ję c ie m
na
172,
g łę b o k o ś c i
k ilk a
15
cm
21.
(1 7 1 ).
pól
22.
O k o ło
upra w n ych .
(1 9 2 ).
(7 7 ).
-
O k o ło
te ra s ie
L is o w ic
w
G liż y ń s k ie .
rz a d k ic h
wym w z n i e s i e n i u ,
m ura w ow ą
m ore now a .
M ie d z y
ja ło w c a m i,
w
p o b liż u
P ia s k i
g la c iflu w ia ln e
m ore now e .
W śró d
M13.
Na
W p o b liż u
(2 0 6 ).
G ó ry
sosen.
P rzyw óz.
nów.
24.
i
W ysoczyzna
L16.
M ły n k i
ja ło w c ó w
23.
L is o w ic .
w y s o k ie j
z a ro ś li
-
w p o b liż u
p o p rz e d n io
różnych
fa za ch
k o ło
ja ło w c ó w ,
k a m ie n io ło m ó w
i
sosen
18.
p ie rw s z y c h
ro z w ia n y m ,
i
b rzóz.
domów
a o b e c n ie
ro z w o jo w y c h
i
od
drogi
s tro n y
W.
u trw a lo n y m
n a s a d z e n ia m i
do
kurha
Na
ż w iro
ro ś lin n o ś c ią
2 0 - le tn ie j
sosny.
L15.
25.
(3 3 ).
Bukowce.
g ru n ta c h
26.
(5 4 ).
27.
(5 8 ).
dzy
O k o ło
D raby.
(1 7 2 ).
O k o ło
29.
(5 3 ).
(2 7 ).
31.
rasy
w y s o k ie j
dych
sosen.
i
32.
33.
d o lin y
O k o ło
W yk.
z a g a jn ik ie m
34.
(1 2 5 ).
35.
(2 0 7 ).
21
O k o ło
1.
O k o ło
P ia s k i
rzuco n ych
Sw.
p ia s k i
Z e lc e .
W śró d
s o s n o w y m i.
G e n o w e fy .
Sensowem.
z p ły tk o
53.
Na
Ł7.
d ro g i,
p o m ię
L ii.
Pod
la s e m ,
k i l
p o je d y n c z y c h
Za
ja ło w c ó w ,
o-
Ł13.
Jak
w
z d ję c iu
W p o b liż u
z a le g a ją c y m i
13 ( 5 4 ) .
w a p ie n n ik ó w .
w a p ie n ia m i.
L11.
Zbocze
W śró d
te
m ło
B r z e z i c k a .
te ra s y
s ta ro rz e c z a ,
W ysoczyzna
sosnowym
K u ź n ic y .
a lu w ia ln e
O k o ło
z d ję c ia
s tro n y
W a rty .
w y s o k ie j
w p o b liż u
z p ły tk o
G ó ry
z a le g a ją c y m i
K u lo w e j.
M ię d z y
wa
sosnami
E10.
n im
P ia s k i
od
od
m o re n o w a ,
G ó ry
U nasady
O g ro b la .
(1 6 5 ).
G.
K a m io n a .
ski
ty .
a
W a rty
N a p rz e c iw
ja ło w c a m i.
(1 2 4 ).
G ó ra
W
d o lin y
żarnow ców .
G e n o w e fy ,
p ia s k i
m ło d n ik a m i
-
i
N14.
W ysoczyzna
w p o b liż u
D z ia ło s z y n e m
K17.
Na N od
57.
ja ło w c ó w
Św.
m w k ie ru n k u
z d ję c ia
B o b ro w n ik
M ię d z y
p ie n ia m i.
d ró g ,
te ra s ie
G ó ry
m o re n o w a ,
ro ż n o w ie k o w y m i
O k o ło
(6 6 ).
50
K u ź n ic y .
s k rz y ż o w a n ie m
30.
sosną;
od
na
rozp ro szo n ych
U podnóża
W ysoczyzna
m -d a le j
to c z o n y c h
a lu w ia ln e
w śród
B o b ro w n ik .
6 -2 0 -le tn ią
k a n a ś c ie
28.
P ia s k i
p o ro ln y c h ,
1 0 -le tn ic h
19.
W p o b liż u
G ó ry
-
z d ję c ia
S ta n ic y
i
19
kraw ęd zi
od
Z e lc e
i
(1 2 4 ).
w y n ie s ie n ie
ja ło w c ó w .
z d ję c ia
te ra s y
M ię d z y
H a rc e rs k ie j,
L o k a ln e
sosen
S
n a d z a le w o w e j.
B lis k o
a lu w ia ln e .
m na
d rogą.
te ra s y
O g ro b la .
Madeł
a
w p o b liż u
L4.
te ra s y
123,
w y s o k ie j.
m ię d z y
w y s o k ie j
ja ło w c a m i
i
P ia
2 0 - le t-
d o lin y
W ar
s o s n a m i.
L13.
19.
uroczysko
te ra s y
W ro n ia
W oda,
n a d z a le w o w e j,
w śró d
oddz.
ro z
Spergulo-Corynephoretum cladonietosum
Jest to typ murawy
wielkopowierzchniowej,
najuboższych piaskach glacifluwialnych,
nych
w
obrębie wysoczyzn morenowych
nadzalewcwej
nasadzeniach sosnowych
S pergulo-Corynephoretum
rów
3.
i
d ą b ro w y.
fo re s t
c o m m u n itie s
and
cladonietosum,
a c id
oak
sztucznych borach sosnowych,
2
° do
18
°,
3),
przez
luźnych
1976.
poręby
z a s tę p cze
d la
po
bo
K a m io n a
se co n d a ry
fo re s t.
c o m m u n ity
V ic in ity
P h o to
o f
fo r
p in e
K a m io n
K . C z y ż e w s k a
spontanicznie wykształcające się ja-
(fot. 4) na porzuconych polach.
przywiązane są do miejsc płaskich,
chyleniu od
(fot.
z b io ro w is k o
O k o lic e
O c to b e r
łowczyska
wyso
nasadzenia 5-25-letnich so
i ich skraje
cladonietosum,
kwaśnej
na
lub na terasie
polany lub luki w bardzo
10-25-letnich,
sen z samosiewnymi jałowcami
P h o to
i sandrowych
Są to siedliska wtórnie udostępnione
człowieka - poleśne i porolne:
3.
występującej
glacjalnych oraz aluwial-
i stokach terasy wysokiej (przy krawędziach
czyzn) doliny Warty.
F o t.
(tab. III)
Murawy
chrobotkowe
ale także i sfalowanych, o na
bardzo ciepłych, suchych
i słonecznych, o
wystawie południowej,
zachodniej
i północno-zachodniej
gleb o nie wykształconym profilu,
ków luźnych
o niskiej zawartości próchnicy
kich ilościach CaCO-j.
rawy psamirofilne.
sekwencje z
i stałych,
Gleby te mają odczyn lekko kwaśny
w ZPK do najbardziej "kwaśnych"
oraz
wytworzonych z głębokich
niewiel
i należą
wśród gleb zajmowanych przez
Najczęstszym typem powiązań
Spergulo-Corynephoretum typicum
przestrzennych
i podzespołem
do
pias
mu
są
festuaeto-
sum ovinae.
F o t.
4.
J a ło w c z y s k a
s tę p u ją
P h o to
4.
d iffe re n t
z
ró żn ym i
n a jc z ę ś c ie j
J u n ip e r
c o m m u n ity
d e v e lo p m e n t
na
fa za m i
m ix e d
sta g e s.
w ith
They
p ia s k ą c h
lu ź n y c h .
o f
m a in ly
C. unoialis,
1978.
poor
P h o to
lokalnie wyróżniają:
C. vertioillata
tunku wyróżniającego posiada również
gający w tych fitocenozach
on
lo o s e
wy
O g ro b la
a s s o c ia tio n
sandy
in
s o ils .
O g ro b le
J u ly
Podzespół chrobotkowy
O k o lic e
occur
V ic in ity
comntoradiata,
ro z w o jo w y m i
u b o g ic h
i
K.
C z y ż e w s k a
Cladonia mitis, C.
C. degenevans. Walor ga
Polytrichum
piliferum3
osią
swoje optimum
fitosocjologiczno-eko-
Istotną właściwością podzespołu jest:
przewaga warstwy poro
logiczne.
stów i mszaków
(x = 73,3% pokrycia) nad runem zielnym (x = 36,6% ),
stała obecność pojedynczych (5)
ców
( x = 2,7%),
fitocenoz oraz
10-20(25)-letnich sosen
wzbogacających pionową strukturę
znacznie większy niż w podzespole typowym
gatunków charakterystycznych zespołu
mniejszy
-
i jałow
przestrzenną
gatunków zielnych
i
związku
z klasy
Corynephorion,
Sedo-Saleranthetea,
z ekspansją niektórych roślin zarodnikowych
udział
zaś
związany
wykazujących
tutaj
właściwości fitocenotwórcze i siedliskotwórcze.
Zebrane materiały
typu fitocenoz.
reprezentują optymalną fazę rozwojową
tego
Przykładem wcześniejszego stadium rozwojowego mo
że być zdjęcie 2 (155) z
Stereooaulon
wariantowi
oondensatum
z Stereooaulon
oondensatum, co
wyróżnionemu
Bełchatowskiej i w Kotlinie Szczercowskiej
odpowiadałoby
na
Wysoczyźnie
1980).
W ZPK podzespół chrobotkowy
formuje się
( 6 ) 10 a 20 (25) rokiem rozwoju
rawa zwarta.
Wypełnienie przestrzeni,
roślin zarodnikowych,
organizacyjnym
podzespołach
w
(T r o j a n
1975),
utrudnia wnikanie ro
o niskim
obserwowanym
w
co jest
poziomie
pozostałych
i innych murawach. Jego rozwo
jowi wyraźnie sprzyjają podrosty drzew (sosny, brzozy)
(jałowce)
synuzje
lub przypadkowych,
zbiorowiskach otwartych ,
między
Jest to mu
szczególnie przez
jest na tyle duże, że
ślin z innych grup syntaksonomicznych
zjawiskiem stałym
i utrzymuje
Spergulo-Corynephoretum.
i
krzewy
pochodzenia spontanicznego i antropogenicznego.
botki są tutaj głównymi "producentami" próchnicy,
w e j , rozpoczynającymi procesy glebotwórcze.
tzw.
Chro
chrobotko-
Jedynym sposobem uży
tkowania takich muraw jest zalesianie.
Murawy chrobotkowe powstają w ZPK
ku sukcesji wtórnej progresywnej
wionych jako nieużytki
lub
zalesianych sosną)
wyrębie i przeoraniu podłoża
dochodzi do rozwiania piasków
dłuższym czasie.
nia;
2
tab. I I ).
suchych
i ponownego zalesienia,
oraz dominujące
Sukcesję tych muraw
w
czasami po
jednostkowo wnika
podzespole
chrobotko-
przyspieszają
zalesie
- w
przez wyrąb lub przerąbanie antropogenicznych
i sucho-świeżych
po
podzespół typowy
) w wyniku sukcesji regresywnej allogenicznej
użytkowania,
-
lub zdarciu pokrywy roślinnej, gdzie
do którego dość wcześnie
ją gatunki wyróżniające
l) w to
i poleśnych
Wówczas ich poprzednikiem jest
Spergulo-Corynephoretum,
w ym (por.
w dwojaki sposób:
- na glebach porolnych (pozosta
z dominacją psammofitów
wypadku
borów
naczyniowych i
00
00
Spergulo-Corynephoretum (R. Tx. 1928) Libb. 1933 cladonietosum
Numer kolejny
Successive number
Numer zdjęcia
Number of record
Data
Date
1
2
3
4
5
6
25
155
18
30
188
120
7
10
8
9
10
153
156
134
11
186
12
13
14
15
154
158
185
117
30
28
28
27
4
27
30
30
30
27
30
30
27
4
05
06
06
06
07
06
05
05
05
06
05
05
06
07
77
78
77
77
78
77
77
78
78
78
78
78
78
78
77
S
S
S
NW
NW
S
S
S
S
W
W
NW
10
0
5
10
8
0
0
0
0
2
12
18
6
8
6
5
6
6
6
6
6
8
6
6
b
+
5
5
+
5
5
5
+
5
5
+
+
20
20
40
30
25
55
40
25
50
40
40
25
50
50
40
d
80
90
80
80
75
75
50
80
35
90
80
85
70
60
70
14
17
17
17
17
18
13
18
16
16
19
21
22
22
23
2
1
1
1
1
1
1
2
1
1
2
1
1
V
833,3
+
.
1
+
1
2
1
1
1
1
IV
386,0
+
+
+
1
1
1
+
V
288,0
2
Powierzchnia zdjęcia w m
Area of record in m^
4
8
4
5
Stałość
Inclination in 0
Constancy
28
06
Ekspozycja
Exposure
Pokrycie warstw w %
Cover of layers in %
9
>
o
o
M-4
o
4
g-1
0)
•H
Ü
•H
H-ł
U-t
0)
o
o
co
•H
a
>.
u
o
p.
•H
e
d
m
N
CJ
fM
'p
O
10
3
Ch, D Ass.:
Spergula vemalis
D
c
2
1
.
+
1
1
+
Veronica dillenii
•
+ .
1
+
+
2
1
•
4
2
4
2
3
2
1
3
2
2
3
3
2
2
3
V
2933,3
1
+
1
3
.
1
+
1
+
1
2
+
V
538,0
1
1
+
1
V
600,7
1
1
+
V
368,0
+
1
+
•
+
V
371,3
Cladonia mitis
d
+
C. cornutoradiata
+
+
C. uncialis
2
1
2
1
1
1
.
1
1
1
C. verticillata
1
1
1
1
+
1
1
1
1
1
1
C. degenerans
+
.
+
1
1
+
.
+
1
2
2
2
2
2
2
2
3
3
2
2
2
2
2
>3
2
2
V
2150,0
1
+
+
+
+
IV
72,0
+
2
1
+
II
152,0
+
+
•
•
+
I
2
I
118,0
•
I
117,3
•
I
34,0
•
I
0,7
I
250,0
Corynephore talia:
c
Filago mínima
•
1
+
+
•
+
•
•
+
+
•
•
Sedo-Scleranthetea:
Hieracium pilosella
c
•
+
Rumex acetóselia
•
Jasione montana
•
+
Thymus serpyllum
Myosotis micrantha
•
+
Festuca ovina
d
•
1
•
•
•
+
•
+
•
+
•
+
•
2
3
•
•
•
.
.
.
.
■
+
I
0,7
.
4
3
3
2
2
V
2166,7
2
.
+
1
IV
454,0
+
+
+
IV
72,0
II
36,7
I
0,7
I
0,7
3
1
.
+
2
+
+
+
+
.
+
+
1
+
+
+
.
.
.
.
+
•
•
.
.
.
.
Ceratodon purpureus
.
.
.
+
.
1
.
•
.
1
1
+
•
•
•
.
.
•
2,0
•
2
2
+
•
•
2,0
•
1
2
+
•
I
•
2
Cornicularia aculeata
D Cladonia furcata
•
+
1
•
Towarzyszące
(Accompanying):
Pinus sylvestris
b
*
•
+
•
•
+
+
•
Erigeron canadensis
b
+
1
1
+
c
,
.
+
.
c
•
*
Erophila verna
.
.
1
+
+
+
•
+
•
1
1
•
•
+
i
i
C. minor
3,3
+
+
IV
269 ,3
+
•
II
35,3
I
1
1
•
+
+
+
+
.
+
•
•
+
•
+
•
•
+
+
+ [II
+
+
+
1
•
+
•
•
1
*
•
•
-+
d
II
+
Cladonia gracilis
+
+
c
Juniperus communis
+
+
+
.
.
•
1
+
+
.
+
•
+
•
2,0
I
1,3
37,3
II
4,0
•
• II
318,0
•
• II
Stereocaulon condensa
tum
•
0
+
Cladonia bacillaris
C. chlorophaea
1
C. pleurota
+
.
+
+
+
1
•
.
.
+
.
+
•
+ ‘ *
•
•
•
•
•
•
.
.
•
+
+
2,7
•
I
68,0
•
I
2,0
•
I
118,0
•
I
1,3
C. foliacea var. foliacea
Lecidea humosa
.
*
.
*
2
+
•
•
+
•
+
•
•
•
+
Gatunki sporadyczne (Sporadic species): Sieglingia decumbens 'i, Luzula campestris 13, Erigeron acer 13,
Agrostis tenuis
15, Lecidea granulosa 1, Diploschistes bryophilus 1, Cladonia glauca 2, C. floerkeana 3,
C. pyxidata 8 , C. cornuta 12
i zarodnikowych
w
powstają zatem
runie
(01
a c z e k
1986b).
Zważywszy na wielkoprzestrzenny charakter
muraw chrobotkowych,
szymi siedliskami,
ne synuzjami
związanych
przyjęto,
Polytrichum
siedliskowego)
związek
z siewkami
piliferum
Corynephorion
(1980).
1968).
już wcześniej
1971;
(por.
w
1967).
(por.
19 78;
C i e ś
1973,
K r i e g e r
19 37;
i ń-
podzespołu
(por.
do jednostki
znanej
1931),
wyróż
H a l i c z
E n d l e r ,
19 76 ;
z dominacją synuzji porostów
(por.
ranga
l i ń s k i ,
odbiega również
zespoły lub zbiorowiska
F a l
w obrębie Spergulo-Co-
V o l k
1980;
mu
zaczątkami
podzespołu typowego
1937,
P a l e s k a
Propozycja taka
cej płaty
krzewów,
Jest to nawiązanie
Polsce
syntaksonomi-
co udowodnił
obrębie
T ii x e n
C z y ż e w s k a
k o w s k i
w
jak są ni
Spergulo-Cory-
sprzężeniu omawianych
0
oraz
status tego typu fitocenoz
wariantu
K r a u s c h
nianej także
zespół
Z tych względów wydaje się, że
niż
zróżnicowania
i wyższe jednostki
drzew i krzewów.
trwałość
- poprzeplata
od
tych muraw tak,
i wyróżniające
przesądza ich wiek,
trafniej określa
rynephoretum
takie
z najuboższymi i najsuch
(w zależności
i podrostami drzew
przyszłego lasu,
s k i
ZPK
oraz dużą
synuzje porostów
- są stałym elementem
czne oraz podrosty
raw
w
że
mi gatunki charakterystyczne
nephoretum,
Murawy
wskutek przerwania dotychczasowej sukcesji.
P o l a
Z i e l i ń s k a
od koncepcji
przyjmują
lub mchów
za samodzielne
C i e ś l i ń s k i
1979;
K r o t o s k a ,
T o b o l e w s k i
1978,
1980 ).
WYKAZ STANOWISK ZDJĘĆ FITOSOCJOLOGICZNYCH
LIST OF LOCALITIES 0F PHYTOSOCIOLOGICAL RECORDS
1. (25).
Między Załęczem Wielkim (Piaskami)
nowego w obrębie terasy nadzalewowej
Kwadrat Ł7
2. (155).
Około Ogrobla.
porośnięty
nia Woda.
jałowcami.
Na piaskach glacifluwialnych stoku płatu wysoczyznoKilka m w kierunku NE
od zdjęcia 154.
Załęcze Wielkie (Piaski)-Madeły. Stare piaski aluwialne.
łowców i nasadzeń
4. (30).
doliny Warty,
Stok płatu wysoczyz-
(por. rys. 1).
wego, wśród jałowców.
3. (18).
a Bukowcem.
25-letniej sosny, koło
J9.
Wśród
ja
drogi i oddz. 18j uroczyska Wro
L5.
Jarzębie.
czyska Jarzębie,
Na starych piaskach aluwialnych.
Skraj
wśród jałowców i 16-letniej sosny. L9.
oddz. 256a
uro
5.
(188). Gligi.
Zbocze lokalnego wzniesienia
ty, rzadko porośnięty jałowcami
nowa. Piaski żwirowe, glacifluwialne.
6
.
(10).
6 -letniej
Około Kępowizny.
sosny.
8
. (153).
z piaskami
Około Ogrobla.
(156).
Na gruntach
Na łagodnie podnoszącym się
Około Ogrobla.
wialnych.
10. (134).
Płat wysoczyznowy,
z piasków
glaciflu-
Wysoczyzna morenowa z drobnoziarnistymi
piaskami
-letnimi chojniakami sosnowymi.
J9.
12. (154).
Około Ogrobla.
13. (158).
Wisagi.
Stare piaski aluwialne
Na S
i
Wśród jałowców
i pojedynczych,
terasy nadzalewowej
z sadzenia i jałowców.
Wysoczyzna morenowa.
doliny Warty.
K8 .
Piaski glacifluwialne dro
Skraj 20-22-letniego młodnika sosnowego z odnawiającymi się
samosiewnie sosnami.
15. (117).
jałowcami
J9.
Około wsi Pogody.
bnoziarniste.
z osadami gla
z pojedynczymi
Ł12.
Płat wysoczyznowy.
Wśród 10-20-letnich sosen
14. (185).
Wysoczyzna morenowa
Teren otwarty,
róźnowiekową sosną.
około 15-letnich sosen,
sąsiadujących z około 20-25-
J10.
Między wsiami Pogody i Bugaj.
cif luwialnymi, koło parowu.
sosnami, otoczony
stoku
J9.
glacifluwialnymi. Wśród pojedynczych jałowców
11. (186).
porolnych.
i niewysokim
zbudowany
Wśród jałowców i 20-letnich sosen.
Około Ogrobla.
H10.
L4.
płatu wysoczyznowego z pojedynczymi jałowcami.
9.
more
glacifluwialnymi.
W pobliżu zdjęcia 119.
Stare piaski aluwialne.
Kilka m dalej od zdjęcia 9.
Teren otwar
Wysoczyzna
M11.
(120). Na S od Kamiona. Wysoczyzna morenowa
Wśród jałowców i
7.
od strony drogi.
oraz skupieniami sosen.
Ł11.
od Kamiona.
-letnią sosną i około
Stok terasy wysokiej doliny Warty
2 0 -letnimi
jałowcami.
zalesiony
Ślady zdartej
5-
nawierzchni.
G10.
Spergulo-Corynephoretum festucetosum ovinae (tab. IV, zdjęcia 1-6)
Gatunkami wyróżniającymi podzespół są:
pilosella
i
Jasione montana.
trzy dalsze gatunki
Artemisia
oampestris,
występują rzadko,
lub
strukturze przestrzennej
Corynephoretalia,
rośliny z rzędu
Heliehrysum
Hypochoeris
zaznacza się przewaga
nad zarodnikowymi
Hieracium
K r a u s c h a
np.
są nieobecne, np.
nomicznej - zanikanie gatunków
zku i rzędu
Festuca ovina,
Podawane przez
(1968 )
arenarium,
radicata.
W
roślin kwiatowych
(x = 47,5%),
a syntakso-
charakterystycznych zespołu, zwią
w miejsce których
Festuco-Sedetalia
i klasy
zaczynają
Festuoo-Brometea.
wnikaó
Spergulo-Corynephoretum (R. Tx. 1928) Libb. 1933 festucetosum ovinae (1-6)
i (and) festucetosum psaimnophilae (7-12)
Numer kolejny
Successive number
1
Numer zdjęcia
Number of record
2
3
4
5
6
187
19
44
69
231
7
8
9
10
174
6
32a
166
Data
Date
27
27
17
11
23
06
07
07
07
07
78
78
76
76
77
81
Ekspozycja
Exposure
-
S
NW
-
S
Inclination in °
0
0
28
-
Powierzchnia zdjęcia w m2
Area of record in m2
2
4
2
b
-
-
5
c
30
30
d
50
15
0
0
7
06
Pokrycie warstw w %
Cover of layers in Z
ai
>
0
c
«M
O
4-1
c
a>
•H
10
31
11
0
29
c
V
•H
0
•H
«4-4
«4-4
06
07
05
07
08
77
76
78
77
79
SW
S
-
SW
S
S
0
10
_
0
15
14
4
4
10
4
4
8
_
-
10
_
_
-
c
c
N
40
45
40
50
50
50
'O
c.
CO
60
70
60
80
80
30
S'
0
«M
'O
p.
CO
3
11
10
18
17
18
23
SW
17
0
(0
•*">
2
4
8
(0
•H
O
N
O
a
-
-
+
•H
c
60
90
70
70
80
30
20
75
30
12
13
17
26
27
u
u*
27
>
0
<4-1
78
O
•
H
«4-4
1
at
26
<u
70 226
06
0)
3
O*
<U
u
PS.
u
e
at
12
u
u
182
11
«*-<
a>
RJ
•n
O
C
0)
5
0
0)
00
C3
•p4
O
&
a
yt
c
a
>>
u
c
at
3
C7*
0)
M
fu
Pk
Ch, D Ass.:
Spergula vernalis
D Veronica dillenii
.
Corynephoretalia:
Filago minima
1
3
5,0
166.7
1
666.7
1
1
1,7
83,3
+
6
255,0
Festuco-Sedetalia:
Festuca psammophila
Thymus serpyllum
83,3
5
416,5
2
3,3
2416.7
Dianthus deltoides
Sedum maximum
Astragalus arenarius
Plantago indica
1166,7
1376.7
1.7
83,3
1,7
1.7
1.7
1,7
Sedo-Scleranthetea:
Festuca ovina
Hieracium pilosella
Jasione montana
Rumex acetosella
Potentilla argentea
Trifolium arvense
Sedum sexangulare
Myosotis micrantha
Sedum acre
Ceratodon purpureus
D Cladonia furcata
2
2
3
1
1
+
4
+
2
3
♦
3166.7
1
253.3
86.7
+
1
+
1
+
170.0
85,0
5,0
3,3
+
+
3.3
86.7
+
+
1.7
1
1
83.3
+
1.7
1
83.3
1,7
83,3
1
+
♦
.
2
1
1
2
.
.
+
.
1
1.7
83.3
3
2
1291.7
+
1
+
2
2
1
168.3
1
+
+
.
+
375.0
.
3
3.3
1
3.3
•
+
1,7
333,3
1
4
+
3
86,7
2
1
1
1
5
1916,7
3
376,7
3
168,3
3
458,3
+
3
5,0
+
2
3,3
Towarzyszace (Accompanying):
1) Festuco-Brómetea:
Achillea pannonica
Centaurea rhenana
Poa compressa
D Thymus pulegioides
85.0
1.7
’,7
1,7
1.7
1.7
1.7
2) Molinio^Arrhenatheretea:
Plantago lanceolata
Achillea mi liefolium
Trifolium repens
3) Nardo-Callunetea:
Ptilidium ciliare
85.0
•,7
1.7
1.7
4) Inne (Other):
Pinus sylvestris
Juniperus communis
83,3
3,3
Sarothamnus scoparius
Agrostis tenuis
Erigeron canadensis
Anthoxanthum odoratum
Viola canina
Carex hirta
Arabidopsis thaliana
Chondrilla juncea
Cladonia mitis
C. cornutoradiata
C, degenerans
C. gracilis
C. verticillata
C. uncialis
Peltigera spuria leptoderma
Cladonia bacillaris
Led dea humosa
Cladonia tenuis
C. cariosa
C. pleurota
Pleurozium schreberi
Hypnum cupressiforme
Polytrichum juniperinum
Peltigera rufescens
Bryum ¿urgenteum
Bryum sp.
Cladonia pyxidata pocillum
Diploschistus bryophilus
Cladonia foliacea foliacea
Tortula ruralis
Cladonia chlorophaea
C. minor
Stereocaulon condensatum
Cladonia fimbriata
Dieranua spurium
1
29 1,7
1
1,7
2
3,3
85,0
1.7
1.7
83,3
1.7
d
+
2
1
+
+
3
+
+
+
2
1
■f
+
.
+
♦
+
+
0
Db
+
4
3
♦
3
2
2
2
2
1
1
1
1
1
1
1
1
+
1
+
1
1 1
+
1
+
1
+
1
1 1
630,0
295,0
+
1
+
4
1,7
193,3
1
1,7
1
291,7
3
86,7
1
291,7
376,7
85,0
3,3
85,0
3,3
1.7
1,7
1
1»•7
1,7
1,7
291,7
291,7
1,7
1,7
85,0
1,7
83,3
1,7
1,7
1,7
83,3
670,0
708,3
85,0
3,3
83,3
1.7
1.7
1959
Diantho-Armerietum Krausch
Numer kolejny
Successive number
Numer zdjęcia
Number of record
Data
Date
Ekspozycja
Exposure
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
177
104
126
48
2
50
80
20
75
74
67
211
132
220
183
133
88
217
34
208
105
164
107
221
14
63
9
114
210
26
9
4
30
27
8
29
28
29
29
11
27
4
28
27
4
8
28
29
9
9
31
9
28
27
10
27
10
11
06
08
07
06
06
07
07
06
07
07
07
08
07
08
06
07
08
08
06
07
08
05
08
08
06
07
06
08
07
78
77
77
77
77
77
77
77
77
77
77
79
77
79
78
77
77
79
77
78
77
78
77
79
77
77
77
77
78
SW
-
SE
SW
S
-
W
S
SE
SE
SW
W
-
NE
SW
SE
-
S
-
-
NE
N
W
S
S
W
NW
-
-
Inclination in 0
0
-
12
19
8
-
32
10
0
7
8
0
-
25
10
15
-
0
-
-
22
0
6
0
17
0
0
-
Powierzchnia zdjęcia w m^
Area of record in m^
0
5
6
6
6
8
4
4
6
6
4
9
6
6
10
6
6
4
12
4
6
6
8
6
12
6
6
8
6
6
Pokrycie warstw w Z
Cover of layers in Z
40
80
80
65
75
75
80
75
90
90
80
80
95
90
75
80
90
100
90
80
90
80
90
90
85
90
75
85
95
50
50
50
70
90
50
40
5
20
15
40
40
5
25
70
25
40
+
5
10
40
15
50
20
10
20
10
30
20
15
18
21
17
24
18
17
18
22
19
26
34
27
28
26
25
26
24
25
22
31
23
25
21
21
22
24
27
29
+
+
2
.
.
.
+
3
2
1
3
2
1
2
+
.
3
+
1
.
3
3
4
+
2
+
1
2
1
1
•
1
1
2
+
•
3
1
2
2
3
+
3
.
,
+
.
2
2
1
3
1
2
2
1
2
2
2
Ch, D As s.:
Cerastium arvense
Dianthus deltoides
D Thymus serpyllum
<
•
I3
Armerion elongatae:
Armeria elongata
Hemiaria glabra
D Knautia arvensis
c
3
2
.
3
3
I
,
2
2
2
2
2
1
1
2
2
III
2
2
II
397.2
?
V
2276,9
+
1
IV
776.5
II
35.9
I
1 ,0
I
18,3
I
0,7
I
0,3
1
Festuco-Sedetalia:
Plantago indica
Silene chlorantha
c
Sedo-Scleranthetea:Hieracium pilosella
Rumex acetosella
Sedum sexangulare
c
337.6
1
1
1
3
+
V
640.7
+
.
1
1
1
IV
270.3
1
1
+
1
1
1
1
Trifolium arvense
Sedum acre
IV
125.8
IV
477,2
III
56.2
III
536.5
III
38.3
III
38.3
II
54,5
Potentilla argentea
Jasione montana
II
146.9
II
2,4
Veronica dillenii
Festuca ovina
II
52.7
I
61,0
Mgosotis micrantha
Filago minima
Aira caryophyllea
Ceratodon purpureus
D Cladonia furcata
I
0,7
I
0,7
I
0,3
I
0,3
III
811,0
III
243,1
II
965.5
II
18.9
II
35.8
II
37,2
Towarzyszące (Acconęanying)r
1) Festuco-Brometea:
Artemisia ca&pestris
Centaurea rhenana
Scabiosa ochroleuca
Veronica spicata
Ranunculus bulbosus
Centaurea scabiosa
c
+
1
1
1
1
•
+
+
+
1
j
2
+
+
•
+
•
+
•
+
.
r-
c
D Abietinella abietina
d
+
•
•
•
+■
+
+
+
•
+
+
•
+
D Thymus pulegioides
+
•
.
.
•
•
.
1
2
1
+
+
.
+
•
I
2,0
1,4
I
17,6
.
I
0,3
.
.
I
0,3
.
+
.
I
35,2
1
1 III
432,1
2
1
V
623,1
1
1
IV
510,3
. Ill
141,0
I
1,4
1
1
1
.
3
1
1
+
1
1
1
1
2
.
1
2
1
+
1
+
2
1
+
2
+
1
1
+
2
1
2
1
1
II
.
2
+
1
108,3
114,5
.
1
2
IV
II
.
+
+
1
+
1
2) Molinio-Arrhenatheretea ;
Piantago lanceolata
c
Trifolium repens
Cerastium vulgatum
Bromus mollis
Leon' odor autumnalis
Ranunculus acer
Holcus lanatus
Rumex acetosa
Trifolium pratense
Climacium dendroides
d
3) Nardo-Callunetea:
Sieglingia decumbens
c
Luzula campestris
Viola canina var. ericetorum
Polygala vulgaris
+
2
+
2
2
+
•
+
+
•
+
•
+
•
•
+
•
+
-
+
•
1
•
•
•
•
I
1,0
I
1,0
.
+
I
1,0
2
I
60,7
17,2
' •
*
I
+
•
*
I
0,3
•
•
I
34,5
.
+
.
+
+
+
II
2,0
+
I
1,4
•
+
•
.
I
0,3
•
I
0,3
+
1
1
•
+
•
.
•
+
•
+
+
•
•
•
•
•
•
•
•
+
1
1
1
1
2
+
1
+
+
+
•
+
+
+
•
2
•
•
•
.
+
•
■
-
1
•
+
+
+
+
4) Inne (Other):
Agrostis tenuis
Festuca rubra
Poa angustífolia
Carex hirta
Medicago lupulina
Anthoxanthum odoratum
Equisetum arvense
Euphrasia stricta
Pimpinella saxífraga
Hypochoeris radicata
Erigeron canadensis
Carex ericetorum
Sarothaonus scoparius
Erigeron acer
c
Prunella vulgaris
Stellaria gramínea
Peucedanum oreoselinum
Holcus mollis
Tortula ruralis
d
Peltigera rufescens
Cladonia foliacea var.
foliacea
Bryum argenteum
Cladonia comutoradiata
Rhytidiadelphus squarrosus
Collema tenax
Peltigera collina
Cladonia minor
Hypnum cupressiforme
1
2
2
2
•
•
•
•
+
•
+
•
+
•
+
1
+
1
+
+
•
.
+
2
+
+
+
1
+
1
1
2
1
+
•
•
+
.
+
1
+
2
1
1
IV
512,0
2
1
2 III
493,1
.
+
.
+
. Ill
234,8
II
20,7
.
II
2,7
II
139,6
+
2
+
•
.
+
+
II
2,0
+
+
II
35,8
.
I
18,6
+
I
1,7
I
1,4
+
•
+
+
•
•
■
•
•
I
1,0
•
•
I
0,7
•
I
0,7
•
+
I
0,7
I
0,7
17,6
1
•
+
•
•
3
+
•
+
•
2
3
+
•
+
+
•
1
+
•
•
2
•
+
I
+
I
0,7
. Ill
467,2
+
II
156,5
+
II
36,2
I
18,3
•
2
+
2
•
1
•
•
•
+
•
•
•
2
.
•
,
•
2
+
,
1
+
1
•
1
1
1
+
1
+
•
I
1,0
•
I
1,0
77,9
•
+
•
I
•
•
I
1,0
•
+
•
I
17,6
+
•
+
•
♦
•
•
2
•
I
0,7
I
60,7
Gatunki sporadyczne fSporadic species): Verbascum lućhnitis 5, Senecio vulgaris 5, Erodium cicutarium
11, Apera spica-venti 16, Chondrilla juncea 18, Sagin.
a nodosa 21, Trifolium campestre 21, Juniperus coimunis c 23, Briza media 29, Diploschistes brvophilus 5, Dicranum scoparium 12,
Bacidia muscorum 12, Csphaloziella starkei
Peltigera canina
14 {2; 60,3), P. rufescens f. incusa 14, Cetraria islandica 15/ Leptogium tenuissimum 15, Cladonia pyxidata var. pocillum 21, Camptothedum lutescens 21 O
17,2), Peltigera
spuria var. leptoderma 27
Omawiane fitocenozy
są obecnie dość rzadkie
ją na luźnych piaskach żwirowych
lekko kwaśnych
morenowych
i obojętnych,
dniej;
na płaskich,
lub stokach doliny Warty
i ekspozycji południowej,
-
Występu
ciepłych wysoczyznach
o nachyleniu od
czasami na piaskach aluwialnych
jak w
W podłożu
Zajmują przede wszystkim
samosiewnymi jałowcami,
2° do
pobliżu
stwierdzono
nieużytki
sosnami,
Płaty rosnące na nieużytkach porolnych
tykano sporadycznie.
Część fitocenoz powstała
progresywnej
w
świetlistej dąbrowy,
tum
typiaum.
żyjące
jako następne ogniwo
wskazują, iż
mniej więcej
w
ku sukcesji regresywnej
wyniku
po
spo
sukcesji
kwaśnej
i
Spergulo-Corynephore-
podrostów jałowców i sosen, jak
jest to stadium formujące się
tym samym czasie
W terenie spotykano także
w
siedlisk borowych,
Obecność siewek oraz
również inne dane,
wy.
obrębie
po-
żarnowcami
lub zalesiane sosną.
wtórnej
8°
północno-zacho
albo, tak
(zdjęcie l).
niewielkie ilości CaCOj.
ZPK.
słabogliniastych,
południowo-zachodniej,
ZPK, na piaskach wydmowych
leśne, zarastające
w
lub piaskach
co podzespół
fitocenozy
allogenicznej,
i
chrobotko-
ukształtowane
w wyn i
po częściowym zrębie kul
tur sosnowych.
Zdjęcia fitosocjologiczne 1-3
podzespołu,
nawiązująca
w tym podzespole
w
Brandenburgii
(w i k a
Zachodniej
to suchsza,
porostowa
do wariantu chrobotkowego,
1975 )
(K r a u s c h
i Środkowej
postać
wyróżnionego
1968),
Polsce
1980),
zajmującego siedliska borowe
lub kwaśnej dąbrowy. Natomiast zdję
cia 4-6
bardziej świeżą,
reprezentują postać
stałą obecnością
liściastych,
-Fe8tuaetum.
Thymus
serpyllum,
przechodzącą w
Diantho-Armerietum
W płatach tej g r u p y ,
regresywnej,
zwykle
wyróżniającą
związaną z siedliskami
powstałych
dłużej utrzymują się
bądź
Sileno
w wyniku
się
lasów
otitis-
sukcesji
elementy roślin leśnych,
np. mchów.
1.
(1 8 2 ).
sosną
15
2.
O k o ło
od
cm -
8
do
pH
6.
K a łu ż .
20
(1 8 7 ).
M ię d z y
s k r a ju
m ło d n ik a
la t .
Tuż
S zczyt
p rz e d
w s ia m i
o d le s io n e j
O dczyn
k w a d ra te m
Pogody
sosnow ego,
w ydm y
p o w ie r z c h n io w y
i
M1
(p o r.
B u g a j.
2 m d a le j
z
o d n a w ia ją c ą
g le b y
ry s .
pH
z d ję c ia
s ię
s a m o s ie w n ie
na
1 ).
Na p ia s k a c h
od
5 ,5 ,
g la c if lu w ia ln y c h .
186.
Ł 12.
Na
3. (19). Około Ramiona, na S.
pojedynczymi sosnami.
4. (44).
Stok terasy wysokiej doliny Warty,
H10.
Wyk.
K. S m u s.
Kamion, w kierunku Góry Kulowej.
liny Warty.
porośnięty
Piaski żwirowe porośnięte
Nasadowa część terasy
wysokiej do
pojedynczymi żarnowcami.
F10.
Wyk.
K. S m u s .
5. (69).
Kamion.
Kilkadziesiąt metrów w kierunku E
drogą do Niżankowic
wysoczyźnie.
6
między
Piaski żwirowe
na
G10.
. (231). Sensów.
Wysoczyzna między drogą
do Niżankowic a parowem.
luwialne terasy nadzalewowej doliny Warty,
przykrywające 0,5 m warstwą
15 cm.
za żwirownią,
a 20-letnim chojniakiem sosnowym.
ze śladami
wtórnego
luźnego piasku poziom próchniczny
Wśród jałowców i pojedynczych sosen.
Piaski arozwiania,
o
grubości
K14.
Spergulo-Corynephoretum festuaetosum psarmophilae
(tab. IV, zdjęcia 7-12)
Podzespół wyróżnia
rzyszy
Festuoa
Thymus serpyllum,
( G ł o w a c k i
rodnikowych
peamophila,
podobnie jak na
1975).
której
Jest to postaó
aanescens,
Tortula
ru.ralis,
z gatunkami wyróżniającymi
również widoczny jest
o przewadze roślin
miejsce
wnikają rośliny
oo-Brometea.
Ceratoóon
związku
z rzędu
i
purpureus,
rzędu
piasków słabogliniastych,
terasy wysokiej,
lekko zasadowe,
z zawartością próchnicy do 1%
można spotkać wyłącznie
z zaroślami jałowców
8erpyllum,
i
klasy
(a może
nawet
z domieszką
żwi
Zajmują bardzo cie
Gleby są
płatów
oraz różnymi postaciami
z rojnikiem oraz
obojętne
lub
i obecnością CaCOy
w kompleksie
muraw
z podzespołem typowym, w wariancie typowym
podwariantem
W ich
Festu-
o nachyleniu do 15° i ekspozy
i południowo-zachodniej.
w y c h , np.
wraz
i kwaśnej
cji południowej
Takie płaty
które
lekko faliste wysoczyzny morenowe, stoki
i
Rha-
spadek gatunków cha
sporadycznie piasków luźnych.
płe i słoneczne,
wysoczyznowych
za
45,8%).
Corynephoretalia.
Festuao-Śedetalia
świetlistej dąbrowy
żyznej) buczyny oraz
rów i głazików,
=
tworzą charakterystyczny aspekt. Tutaj
Jest to optymalna faza rozwojowa
w obrębie siedlisk
(x
lecz mchy, np.
ilościowy i jakościowy
rakterystycznych zespołu,
towa
Trzebnickich
nad naczyniowymi
Rolę edyfikatorów pełnią jednak nie porosty,
aomitrium
lokalnie
Wzgórzach
przestrzennym
szczotlichoi z
Thyrrus
Festuao-Koelerietum.
Pod
zespół tworzy się
w
miejscach wtórnych,
podłożu rozwiewanym przez wiatr.
zespołów
feetuoetoeum
ovinae
w y m jest dość rzadki,
znaczne.
sosnowych
w
sypkim
cladcmiet0 8 um.
W parku
krajobrazo
są zalesiane,
a
bywają
w
powstałych
składniki nieleśne, szczególnie
Festuca paam-
utrzymują się długo
różnionych
o
odpowiada wiekowi pod
lecz jego jednostkowe powierzchnie
Najczęściej murawy te
kulturach
mophila,
i
odlesionych,
Ich wiek
i tworzą fitocenozy podobne
niektórych regionach Polski
(por.
do
wy
C i e ś l i ń s k i
1979 ).
Podzespół z ZPK
z Brandenburgii
l i ń s k i ,
1975),
nie jest florystycznie uboższy
(K r a u s c h
1968),
B a l c e r k i e w i c z
Środkowej
1973;
od fitocenoz
Polski Zachodniej
1980)
(C e-
G ł o w a c k i
i Wschodniej
(ob
serwacje własne), może jedynie trochę młodszy.
W YKAZ
L IS T
1.
(1 7 4 ).
W ś ró d
Ł14
2.
3.
O k o ło
(6 ).
O k o ło
ru n k u
d r o g i.
(3 2 a ).
O k o ło
c a m i.
4.
L9.
(1 6 6 ).
skach
W ś ró d
n ie
w
p ia s k a c h
p o d ło ż a
od
na
s tro n y
ja ło w c ó w
i
is t n ie ją c e j
o b r ę b ie
W yk.
O k o ło
O F P H Y T O S O C IO L O G IC A L
ż w ir o w y c h
z
15
RECORDS
g ła z ik a m i,
cm
n a w y s o c z y ź n ie .
pH w KC1
6.
K w a d ra t
1 ).
B o b r o w n ik ,
soczyznow ego
Na
O dczyn
ry s .
Z D J Ę Ć F IT O S O C J O L O G IC Z N Y C H
OF L O C A L IT IE S
K u ź n ic y .
ja ło w c ó w .
(p o r.
S T A N O W IS K
M.
w si
Na
s to k u
te ra s y
w y s o k ie j
w
k ie
K14.
J a r z ę b ie ,
oddz.
d o lin y
256b.
W a r ty ,
S to k
p ła tu
p o r o ś n ię ty
w y-
ja ło w
D u d z i ń s k a .
K u ź n ic y .
ż w ir o w y c h .
ju ż
te ra s y
S ensow a.
sosny.
W ś ró d
ro z p ro s z o n y c h
m
d a le j
na
ja ło w c ó w
E od
m ię d z y
z d ję c ia
165.
c h o jn ia k a m i
Na p ia
s o s n o w y m i,
Ł14.
5.
(7 0 ).
g i
6.
O k o ło
do
(2 2 6 ).
ców ,
K a m io n a .
N iż a n k o w ic .
J a r z ę b ie .
o to c z o n a
d r o b n o z ia r n is t e
W ysoczyzna
W z a r o ś la c h
W ysoczyzna
1 5 - le tn ią
i
m o re n o w a ,
ja ło w c ó w .
b lis k o
k ra w ę d z i
m o n o k u ltu r ą
g r u b o z ia r n is t e
z
p ia s k i
ż w ir o w e
w p o b liż u
d ro
G 10.
sosnow ą
te ra s y
z
g ła z ik a m i.
w y s o k ie j.
ja ło w c a m i.
L10.
W ś ró d
P ia s k i
ja ło w
ż w ir o w e
W YKAZ
L IS T
1.
(1 7 7 ).
O k o ło
ło w c a m i
(p o r.
2.
(1 0 4 ).
4 .
5.
O k o ło
W a rty ,
(2 ).
w
O k o ło
m u ra w a
SE
w ia ln y c h
K o ło
o k o ło
15 i
S to k
P rz y w ó z .
18.
T o p o ró w ,
(6 7 ).
K a m io n .
12.
(2 1 1 ).
P ia s k i
O k o ło
S
w ędzi
cm
pH
ż w ir o w e .
p ła tu
1,
ja
L15
i
w a p ie n
19.
w ysoczyznow ego
te ra s a
w d o li
Ł 4 .
w ysoka
d o lin y
W a rty ,
D użo
ru m o s z u
wa
w a p ie n i.
w si
ró ż a m i
G ra b o w a .
O k o ło
do
E10.
n a w y s o c z y ź n ie ,
k u rh a n ó w .
N a p ia s k a c h
p rz y
na
ze
p o la m i
t e r a s ie
te re n u .
P ia s k i
ż w ir o w y c h
p ia s z c z y s te j
z d a rtą
p r z e c ię ty
u
ż w i
nasady
d ro d z e
do
N i-
p o k ry w a
r o ś lin n ą .
d ro g a .
Na
n a d z a le w o w e j,
P o w ie r z c h n io w y
z a le w o w a ,
s k a rp a
s ie w k a m i
L o k a ln e
łą k a
m ię d z y
b lis k o
nad
G 10.
p ia s k a c h
b lis k o
odczyn
te ra s y
M u ra w a
g ru s z y .
m ię d z y
p o b liż u
S k ra j
na
z a b u d o w a n ia m i,
ż w ir o w y c h
1 5 - le tn ie g o
a
k ra w ę d z i
g le b y
pH
6 ,5 ,
19.
1 8 - le tn ią
w y s o k ie j
o to c z o n a
a lu w ia ln y c h .
p ia s k a c h
W a r tą .
szosą
w y n ie s ie ń ie
p ia s k ó w
Na
w
p a ro w u .
a lu -
F9.
z a le s io n y c h
w y s o k ie j,
p ro w a d z ą c e j
c z o ło w e j
w z n ie s ie n ie .
N ie u ż y te k
n a jd łu ż s z e g o
p o r o ln y
K14.
p ia s k a c h
H9.
W ysoczyzna
K rz e c z o w a .
ja ło w c ó w .
na
Ł5.
k a p lic z k ą ,
T e ra s a
i
k o ło
W a r ty ;
N ie u ż y te k
P rz y w ó z .
m ię d z y
T r a w ia s ta
L o k a ln e
ż w ir o w e ,
d o lin y
w p o b liż u
d ro d z e
m o re n y
6.
K a m io n a .
s k ra j
te ra s y
za
ż w ir o w e
c z o łg ie m .
W a r ty .
(2 1 7 ).
z
K w a d ra t
k a m ie n io ło m u
sosnow ego.
p ia s k i
19.
f a lis ty .
W y n ie s ie n ie
15
P ogody.
O k o ło
(8 8 ).
z d ję c ia
( P ia s k i) .
p rz y
g r a n ic y
O g r o b la .
ja ło w c a m i,
17.
S to k
n a d z a le w o w a
z d ję c ia
N ie u ż y te k
K rz e c z ó w .
(1 3 3 ).
18.
P ia s k i
e k s p lo a t a c ji
w y s o k ie j,
r ó ż n o z ia m is ty c h ,
za
od
W ysoczyzna
w y s o k ie j.
sosnow ą,
z
sosnow ego
ż w ir o w y c h .
p o b liż u
z a g a jn ik a
ż a r n o w c a m i,
te re n
J e s io n a .
a lu w ia ln y c h
N
p rz y
11.
ż a n k o w ic .
a
P a s tw is k o
w y s o k ie j,
16.
i
po
W ie lk ie g o
w k ie r u n k u
ro w e .
(1 8 3 ).
w
( P ia s k i) .
T e ra s a
d ro g ą
te ra s y
15.
o rk i
W p o b liż u
te ra s y
Z a łą c z a
(7 5 ).
(1 3 2 ).
Na p ia s k a c h
k a m ie n io ło m u .
w y r o b is k o
K a m io n a .
m ię d z y
(2 0 ).
(2 2 0 ).
m ło d n ik a
K16.
S ensów .
14.
s to k
D z ia ło s z y n a .
Na N od
13.
ś la d a m i
s ta ro rz e c z a
(5 0 ).
na
ze
W ie lk ie g o
(8 0 ).
te ra s y
RECORDS
L18.
Z a łą c z a
7.
10. ( 7 4 ).
3 0 - le tn ie g o
d ro d z e .
p o b liż u
6.
9.
Ugór
ż w ir o w e .
z a r a s t a ją c a
p ie n n e g o .
8.
s k r a ju
p rz y
F IT O S O C J O L O G IC Z N Y C H
O F P H Y T O S O C IO L O G IC A L
1 ).
O g r o b le .
(4 8 ).
Na
ż a r n o w c a m i,
P ia s k i
(1 2 6 ).
n ie
L is o w ic .
R a c is z y n .
n ik ó w .
3.
i
ry s .
S T A N O W IS K Z D J Ę Ć
OF L O C A L IT IE S
W a r ty .
C 11.
r ó ż n o w ie k o w ą
w a p ie n io ło m u .
t e r a s ie
m o n o k u ltu r ą
sosną
M il.
d o lin y
C 10.
p r z e c ię ty
d ro g ą .
n a w y s o c z y ź n ie ,
c h o jn ia k a
sosnow ego.
N3.
p rz y
k ra
C II.
19.
(3 4 ).
M a d e ły .
g m e n te m
20a.
20.
N a p ia s k a c h
s ta ro rz e c z a
M a d e ły
s t w is k o
o ta c z a ją c e
21.
z d ję c ia
(1 0 5 ).
z
(1 6 4 ).
(1 0 7 ).
24.
(2 2 1 ).
ra .
w
ż y ta
(1 4 ).
26.
(6 3 ).
k ie r u n k u
W ęże.
d o lin ie
a
W a rty .
u r o c z y s k ie m
k o s tn ą .
O k o ło
P a s tw is k o
W r o n ia
m ło d n ik a m i
K rz e c z ó w .
b lis k o
tu
c m e n ta rz .
i
p a ro w ó w
i
z
W oda,
sosnow ym .
w a p ie n n e g o
ja ło w c e .
fra
oddz.
W a rty .
K ilk a
Pa
m d a le j
ł. 4 .
w z g ó rz a ,
w
p o b liż u
G ó ry
Z e lc e .
Ł13.
ó w d z ie
d o lin y
s ta ro rz e c z a ,
s to k
W a p ie n n ik .
s o s n o w y m i.
i
NE
te ra s y
W ysoczyzna.
d ro g i
M a d e ły .
Z e lc e .
b o re m
łą k i
P o je d y n c z e
G ó ra
p o r o ś n ię te
S k ra j
p o r o ś n ię ta
T r o n in .
T e ra s a
w ilg o tn e j
G ó ra
K u ź n ic a .
p a s tw is k o w a
s t r o n ie
25.
-
H a rc e rs k a .
w y n ie s ie n ie
w
b r e k c ją
M ię d z y
le w a ,
S ta n ic a
w si
Bugaj
M u ra w a
23.
-
207,
O k o ło
ja s k in i
22.
u p ra w ą
K4.
(2 0 8 ).
od
a lu w ia ln y c h
m ię d z y
u
ja ło w c a m i
U podnóża
podnóża
i
sosną.
W s to k u
Ł13.
w a p ie n n e g o
pagó
Ł11,
Na
ze
p ia s k a c h
ż w ir o w y c h
ż w ir o w n ią .
p rz y
P o je d y n c z e
d ro d z e
g ro b y ,
do
po
K och-
d r u g ie j
C li.
N
s to k
s ta ro rz e c z a
w
d o lin ie
W a rty .
P ia s k i
r ó ż n o z ia r n is t e .
K4.
O k o ło
s o k ie j .
p o r o ś n ię ty
27.
(9 ).
28.
(1 1 4 ).
s k i
ż a r n o w c a m i.
K ę p o w iz n a ,
K ę p o w iz n a
p ia s k a c h
Jest to
p o r o ln y .
stokach oraz na
S ta n ic a
w
te ra s y
w y
N ie u ż y te k
n a d z a le w o w a .
P ia
L 4 .
P ia s k i
ż w ir o w e .
P o la n a
m ię d z y
c h o jn ia -
H a rc e rs k a .
T e ra s a
d o lin y
W a r ty .
Ł4.
1933 (T A B .
V I )
typ murawy psammofilnej
strefie przykrawędziowej
doliny Warty
stokach dolin pobocznych Warty
i wystawie południowej,
(żwir,
zachodniej
i
-
głaziki),
pyły
Często piaski te zalegają
W
tere
i
jej
o nachyleniu do
południowo-wschodniej,
do gliniastych mocnych
i CaCO-j, o odczynie obojętnym
tab. I).
T e ra s a
do grupy fitocenoz subkontynentalnych.
części szkieletowe
(por.
k ra w ę d z i
p a ro w e m .
A12.
na piaskach słabogliniastych
próchnicę
H a r c e r s k ie j.
rzadki i małopowierzchniowy
nie lokuje się
p rz y
n a jd łu ż s z y m
SILE N O O T I T I S -FESTUCETUM L I B B .
w ZPK, zaliczany
40°
-
a lu w ia ln y c h .
4 .3 .
S ta n ic y
N a w y s o c z y ź n ie .
p o le m .
c z o ło w e j
a
F10.
N ie u ż y te k
a
m o re n y
w ypoczynkow ym
w p o b liż u
K o c h le w .
sosnow ym
(2 1 0 ).
Na
W ysoczyzna
o ś r o d k ie m
a lu w ia ln e .
k ie m
29.
R a m io n a .
M ię d z y
i części
lub lekko
oogatszych w
spławialne,
alkalicznym
cienką warstwą
bezpo-
en
o
o
Sileno otitis - Festucetum Libb. 1933
Data
Date
2
3
4
79
78
123
24
8
9
10
212
219
229
103
215
224
11
225
29
29
4
28
27
28
29
9
28
29
29
07
07
06
08
08
05
08
08
08
08
77
77
77
77
79
79
80
77
79
79
79
S
S
SE
SE
W
S
SE
NE
S
W
S
38
0
0
0
0
22
32
30
4
0
2
-
-
+
95
90
85
60
15
40
20
20
40
27
26
26
37
29
34
1
2
•
•
1
+
TV
.
.
1
1
.
III
93,6
.
•
.
+
.
+
•
+
2
2
•
II
320,0
.
.
2
3
1
II
545,4
.
.
4
4
8
b
_
_
_
-
-
-
c
50
90
90
80
95
d
75
15
5
15
15
18
17
2
2
3
Centaurea rhenana
+
+
Veronica spicata
.
.
.
Phleum boehweri
.
.
.
MJ
MU
o
iM
C3
4-1
cn
8
4
Pokrycie warstw w Z
>>
o
g
u
CO
c
o
O
u
>
o
u
■w
o
*J
c
H
•H
O
*<■4
U-4
01
o
o
15
6
00
Powierzchnia zdjęcia w m
Area of record in m2
7
07
Ekspozycja
Exposure
Inclination in °
6
5
4>*
O
Numer zdjęcia
Number of record
1
pokrycia
Numer kolejny
Successive number
9
6
-
-
85
90
20
15
21
25
1
8
•r4
c
c
N
U
«M
SD
P.
CD
D Ass.:
Dianthus carthusianorum
c
'.
Si lene otites
•
.
.
.
.
Peucedanum oreoselinum
•
•
•
•
•
.
.
2
•
•
1
3
955,4
I
204,5
I
340,9
II
91,8
II
477,3
I
45,4
I
0,9
V
1545,4
Armerion elongatae:
Cerastium arvense
c
.
.
.
.
1
.
1
+
.
.
Armeria elongata
•
.
.
.
.
.
2
2
.
2
H e m i a r i a glabra
.
.
.
.
1
.
.
.
.
,
Dianthus deltoides
•
•
•
1
2
2
•
+
•
•
•
.
.
•
Festuco-Sedetalia:
Thymus serpyllum
c
1
3
Si lene chlorantha
2
2
‘
1
+
Festuca psammophila
3
1
.
I
0,9
+
I
0,9
I
0,9
Plantago indica
+
I
0,9
Sedum maximum
+
I
0,9
45,4
Gypsophila fastigiata
D
1
I
Koeleria glauca
+
I
Astragalus arenarius
+
I
0,9
II
91,8
I
0,9
Tunica prolifer a
Calamintha acinos
1
1
•
•
+
Sedo-Scleranthetea:
c
+
1
+
.
2
1
+
1
+
+
Sedum sexangulare
.
.
1
+
1
.
2
+
1
1
•
•
+
1
1
•
1
1
Hieracium pilosella
2
+
+
V
300,9
IV
342,7
IV
342,7
>c3o
rr
3
Ct>
n
N
N-
n>
€
C
D
7T
50 2
.
Festuca ovina
2
1
.
.
.
+
Sedum acre
Rumex acetosella
.
.
.
+
.
+
.
Veronica dillenii
.
•
D
d
1
•
+
■
III
208,2
III
523,6
1
+
II
92,7
1
1
II
48,2
•
1
+
II
92,7
II
47,3
46,4
1
+
•
•
+
•
+
•
•
•
+
I
I
1,8
0,9
■
•
+
I
IV
342,7
•
+
+
•
3
III
1228,2
•
•
+
III
•
•
•
•
1
I
45,4
•
•
•
•
II
91,8
•
2
1
IV
388,2
•
•
II
137,3
1
II
136,4
I
90,9
III
977,3
.
•
1
1
1
.
2
.
+
50,0
•
.
1.
III
•
+
2
Ceratodon purpureus
.
2
•
+
+
2
•
+
+
+
1
+
+
•
+
•
•
•
•
Cladonia furcata
•
•
+
1
1
1
+
+
1
1
•
•
+
Krystyna Czyżewska
Jasione montana
.
+
1
4^
vO
Trifolium arvense
+
+
+
Potentilla argentea
Towarzyszące
(Accompanying):
1 ) Festuco-Brometea:
c
1
•
•
+
-
1
•
•
1
•
•
1
•
2
3
2
2
1
1
•
1
•
Scabiosa ochroleuca
.
.
•
•
Seseli annuum
d
•
•
•
•
•
1
•
■
•
•
2
•
I
2) Trifolio-Geranietea:
Coronilla varia
c ,
Trifolium alpestre
.
.
.
.
.
.
.
.
1
.
.
90,9
.
.
45,4
3 ) Molinio-Arrhenatheretea ;
+
1
2
2
.
2
1
Cerastium vulgatum
.
.
.
Gatunki sporadyczne
(Sporadic species):
+
2
2
+
Leontodon
+
+
.
.
2
.
.
.
autumnalis
4,
1
+
Trifolium
repens
5,
V
617,3
III
569,1
I
1 .8
Lotus comiculatus
piaskowe
6
c
Plantago lanceolata
.
4 ) Nardo-Callunetea:
c
+
+
+
.
1
+
Carex ericetorum
Luzula campestris
.
.
.
.
.
.
.
.
III
49.1
II
48.2
I
0,9
I
0,9
IV
140,9
ZPK
Sieglingia decumbens
_________________________ Murawy
Gatunki sporadyczne (Sporadic species): Carlina vulgaris 9, Galium mol lugo var. erectum 9 (2; 159,1), Potentilla heptaphylla 9, Centaurea scabiosa 9, Verbascum lychnitis 11, D Thymus pulegioides 8
5 ) Inne (Other):
Juniperus communis
Agrostis tenuis
Festuca rubra
4,5
Poa angustifolia
II
295,4
Carex hirta
II
2.7
Euphrasia stricta
II
2.7
Erigeron acer
II
2.7
I
1.8
Equisetum arvense
50 3
III
Pimpinella saxífraga
•
+
+
.
.
.
.
I
1 ,8
Medí cago lupulina
.
.
.
+
+
.
•
I
1 ,8
+
♦
+
.
+
+
+
I I I
5 ,4
1
2
.
I I I
4 5 4 ,5
1
1
I I
9 2 ,7
d
Tortula ruralis
1
2
.
1
.
+
+
.
•
+
.
+
.
+
I I
2 ,7
P e ltigera canina
.
.
+
.
I
1 ,8
P. spuria var. spuria
+
.
.
♦
I
1 ,8
Cladonia minor
+
.
.
+
I
1 ,8
D iploschistes bryophilus
.
+
.
+
I
1 ,8
B r y u m a r g enteum
•
+
•
+
I
1 ,8
P elt i g e r a rufescens
H y p n u m cupressif orme
G a tu n k i
cium
4 5 ,4 ),
s p o ra d y c z n e
.
( S p o r a d ic
,
s p e c ie s ) :
Hypochoeris
lutescens
9
(1 ;
4 5 ,4 ),
C ladonia
glauca
S. tome n t o s u m
11,
C lad o n i a
cariosa
11,
radicata
5,
Trifoli
4 5 , 4 ) , Sagijacobea
9,
/
C a m p tothe10,
B r y u m sp.
10
(1 ;
4 5 ,4 ),
Stereocaulon
incrustatum 11 ( 1 ;
C. foliacea
var. foliacea
11,
Cephaloziella
starkei
11
średnio na wapieniach.
luwialnych
poleśne
wione
Na terasach nadzalewowych
piaskach luźnych,
i porolne.
między drogami
tomiast przy
nieco
Obecnie
uboższych.
w
- miejsca
zalesieniach spontanicznych
Występuje w kompleksie przestrzennym z
-Koelerietum
Dianthu.8 carthusianorum,
oraz
Centaurea
Silene otites
należą już do grupy
= 82,7% pokrycia)
i
(Kraus
Peucedanum
do podzespołu
Feetuao-
1968), mianowicie:
spicata,
oreoselinum.
muraw zwartych, w których
dominuje nad
mchami
warstwa zielna
(x
i porostami
( W i k a
z
1975).
budzić zastrzeżeń,
jak też
Fe8tuao-Sedetalia
i
(x = 25,5%).
jest zubożała florystycznie, co
lecz również
2
1933) oraz do zbiorowiska
bote
nie przekraczających 20-40 m .
corynephoretosim
Phleum
Fitocenozy
z Brandenburgii
Dianthus
z ich
ma-
Nawiązują
one
( K r a u s c h
fitocenoz z Pojezierza Myśliborskiego
Dormowa
rzędu
ch
Veronica
nie tylko z młodego wieku muraw,
łych powierzchni,
1968),
na
bądź
antropogenicznych.
Diantho-Armerietum,
rhenana,
Mimo to, większość płatów zespołu
wynika
i
odlesione
lub murawami kserotermicznymi, z którymi łączy go gru
pa gatunków wyróżniających zespół
ehmeri
obszary
nieużytki pozosta
monokulturami, sosnowymi,
krawędziach doliny Warty
rozległe luki
Zajmuje
są to pastwiska,
a polami lub
występuje na a-
(L i b b e r t
carthusianorum
z Kamionny
Identyfikacja fitocenoz
nie
jego przynależność do związku Armerion,
klasy
Sedo-Scleranthetea
(por. tab. VIII).
T a b e l a
W a r to ś ć
s y s te m a ty c z n a
w z e s p o le
G ru p y
g a tu n k ó w
S p e c ie s
in
g ru p
V II
g a tu n k ó w
S y s te m a tic
g ro u p s
i
powinna
v a lu e
o f
th e
s p e c ie s
z
g ro u p s
g
G
S
D
4
8
2 ,8 8
1 8 ,2 0
0 ,5 2
Festuco-Sedetalia
12
25
9 ,0 0
1 8 ,9 0
1 ,7 0
Sedo-Scleranthetea
18
82
2 9 ,4 9
4 1 ,4 0
1 2 ,4 0
Fest uco-Brome tea
15
48
1 7 ,2 6
2 9 ,0 9
5 ,0 2
49
115
4 3 ,3 7
2 1 ,1 0
8 ,7 2
Armerion elongatae
P o z o s ta łe
R e m a in d e r
n
-
11,
t
-
278.
Florystycznie
i siedliskowo zespół nawiązuje do
thu8ianorum)-Fe8tuaetum
c k i
firmulae
( K r a u s c h
196 8 ,
G ł o w a
1975), jednostki wyróżnionej przez Głowackiego
podstawie rewizji materiałów
Btuaetum
Libb.
Festuca ovina
19 33.
var. fimula
i
terenowych
Potentilla
progresywnej
w
w
W wyniku
do
poszukiwać,
jedno stano
w wyniku sukcesji
obrębie piasków glacifluwialnych
lub
bukowych,
- na siedliskach łęgowych
O l a
10 (224) jest
(?),
a
w
wtórnej
glacjalnych otermofilnych
obrębie piasków
w czasie między
(10) 15
Poprzednim ogniwem sukcesji w tej
tosocjologiczne
i
i prawdopodobnie
a 25 (30) rokiem rozwoju muraw.
wotnej
upoważnia
ZPK tworzy się
postaci lasów bukowo-dębowych
bywa
nie
Festuca ovina firmula,
raz siedlisk świetlistej dąbrowy
grupie
Sileno-Fe-
w fitocenozie innego typu.
Sileno-Festucetum
rzecznych
impolita,
F a g a s i e w i c z ,
1986)
na
charakterystycznych
z tą jednostką.
odnaleziono jedynie
(por.
c z e k
(1975)
zaliczanych dotychczas do
Jednak brak gatunków
kojarzenia fitocenoz w ZPK
wisko
Diantho ( car-
festuce tosum
ovinae.
jedynym przykładem
Zdjęcie
fi-
sukcesji pier
(por. s. 50 7).
WYKAZ STANOWISK ZDjęĆ FITOSOCJOLOGICZNYCH
1. (79). Pustkowie Mierzyckie.
Południowy stok parowu
jałowcami i pojedynczymi okazami
Prunella
porośnięty
grandiflora.
wrzosem,
Kwadrat J6
(por.
rys. 1).
2. (78). Około Mierzyć Nowych.
-letnią sosną.
3. (123).
4. (24).
u wylotu parowu porośniętego
Około Ogrobla, na N od kamieniołomów.
sy wysokiej Warty.
wego.
Przy drodze,
15-
17.
Przy drodze,
Wysoczyzna w pobliżu
tera
na skraju 15-17-letniego chojniaka
sosno
110.
Załęcze Wielkie (Piaski).
użytek między
5. (212).
Jesiona. Nieużytek
niesienie zbudowane
między polami przecięty drogą.
ty, koło
pH 6.
Wysoczyzna,
blisko krawędzi terasy wysokiej
1 5 -letniego
Ł6.
Niewielkie
wy
blisko
F9.
Między Krzeczowem a Kochlewem.
stromego parowu,
Piaski aluwialne.
z piasków żwirowych na terasie nadzalewowej,
terasy wysokiej doliny Warty.
6. (219).
Na terasie nadzalewowej doliny Warty. Nie
zabudowaniami a polami.
chojniaka sosnowego.
S stok głębokiego
Ściółka 0-1 cm,
cm, > 3 cm żółty piasek żwirowy z głazikami.
C11.
i
prawobrzeżnej doliny War
próchnica
1-3
7.
(2 2 9 ).
R a c is z y n .
SE
s to k
NE
s to k
p a ro w u ,
w p o b liż u
w a p ie n n ik ó w .
P ia s k i
ż w ir o w e .
L18.
8.
(1 0 3 ).
R a c is z y n .
9.
(2 1 5 ).
O k o ło
B o ru
10.
K a m io n k a ,
(2 2 4 ).
O k o ło
p ie n n ik ó w .
P ia s e k
11.
b lis k o
c a m i.
p a ro w u
nad
S
te ra s y
s to k
szosy.
D z ia ło s z y n a .
P ia s z c z y s ta
le w e j
w
w y m y ty
m ię d z y
W p o b liż u
zabudow ań.
S ia d y
p r ó c h n ic z n y
p ia s k u
4 .4 .
lu ź n e g o
p rz y k ry ty
ż ó łte g o .
w
g lin ia s te
do
te ra s y
do
m
kowaną ilością próchnicy
kach wapiennych pagórów
użytki poleśne,
strzennym
a
p a ro w e m
z
w id o c z n y
i
ja ło w
je s t
15
d r o b n o z ia r n i
K L IK A
1931
V III)
i kserofilny.
(por.
tab. I).
pia
frakcji żwiru
lub zasadowym,
umiar
Można spotkać go na sto
i porzuconych w a pieniołomów,
o nachyleniu do 40°
czasami porolne, gdzie rośnie
w
strefie
i wysoczyzn,
i południowo-zachodniej.
z Sileno-Festucetum,
konty
Wykształca się na
czasami o dużej zawartości
przy żwirowniach
zachodniej
W a r ty .
L16.
ś r e d n io -
przykrawędziowej terasy wysokiej doliny Warty
skarpach dróg,
d o lin y
wa
K14.
oraz CaCO^f odczynie obojętnym
południowej,
7.
i
C 9.
b lis k o
i małopowierzchniowy typ murawy
nentalnej, wybitnie termoskach słabogliniastych,
g ła z ik a m i.
z a le w o w e j
pH
FESTUCO-PSAMMOPHILAE-KOELERIETUM GLAUCAE
W ZPK jest to rzadki
z
W p r o f ilu
w a rs tw ą
s ta ro rz e c z a
Sensow a,
N iż a n k o w ic
z w y d m ie n ia .
0 ,5
p o b liż u
d ro g i
w o dy W a rty .
d ro g a
(T A B .
i głazików
ż w ir o w e
o b r ę b ie
W ysoczyzna
L18.
w y s o k ie j
s t r o n ie
p rz e z
S ensów .
cm p o z i o m
W a rtą .
P ia s k i
Po
ła c h a
d r o b n o z ia r n is t y
(2 2 5 ).
s te g o
K rz e c z o w a .
w
i
na
wystawie
Zajmuje
nie
kompleksie prze
Diantho-Armerietum < murawami kseroter-
micznymi i chojnlakami sosnowymi. Jest użytkowany
jako
pastwiska
lub zalesiany.
Festuoo-Koelerietum
jest typem trawiastej murawy, występującej w
ZPK w inicjalnej fazie rozwojowej,
wielkiej przewadze
zarodnikowymi
jące zespół:
giata,
Koeleria
roślin naczyniowych
(x = 49,3%).
Festuoa
znaczny jeszcze udział
nad
Gatunki charakterystyczne i wyróżnia
psammophila,
glauca
Silene
ohlorantha,
Gypsophila
występują najczęściej pojedynczo.
przedstawicieli związku
tunków z klas
o małej liczbie gatunków, nie
Koelerion
terofitów
Festueo-Brometea
i
glauoae.
fasti-
Brakuje
Obserwuje się natomiast
i roślin zarodnikowych oraz ga
Trifolio-Gercmietea.
Ta
faza
roz
wojowa najbardziej nawiązuje
do podzespołu
stępującego
(K r a u s c h
w
Trzebnickich
Brandenburgii
( G ł o w a c k i
1980)
( C i e ś l i r f s k i
1975 ),
oorynephoreto8um,
wy
1968), na Wzgórzach
w Kotlinie Szczercowskiej
i na Wyżynie
Kielecko-Sandomierskiej
1979).
T a b e l a
VIII
Festuco psammophilae - Koelerietum glaucae Klika 1931
Numer kolejny
Successive number
Numer- zdjęcia
Number of record
Data
Date
2
3
4
6
7
128
56
4
223
218
216
4
8
27
29
9
28
28
07
07
06
08
08
08
08
77
77
77
79
77
79
79
W
SW
S
S
SW
SW
E
12
29
40
12
18
0
5
101
u
<u
>
o
o
u
e
<u
3
D'
<11
Pm
Ekspozycja
Exposure
Inclination in 0
Powierzchnia zdjęcia w m^
Area of record in
Pokrycie warstw w %
1
12
03
‘»“I
o
g
i
<D
o
4-1
c
0)
•r4
CJ
•H
<U
O
o
cfl
•H
O
t*
ii
o
a
4
4
4
10
8
12
9
c
50
70
70
70
95
80
70
d
70
50
90
10
50
60
15
13
13
16
22
25
28
27
3
4
•
•
•
+
•
3
•
•
•
•
2
1
2
3
571,4
535,7
•H
c
e
N
o
tM
'O
cu
(A
?
Ch, D Ass.:
Festuca psammophila
c
Silene chlorantha
D
1430,0
•
•
•
1
•
•
•
1
535,7
2
2
6
964,3
•
•
+
2
+
•
2
2,8
Gypsophila fastigiata
•
•
3
Koeleria glauca
•
•
•
•
3
1
1
1
Festuco-Sedetalia:
Thymus serpyllum
Cerastium arvense
c
•
•
.
.
.
+
•
•
.
D
Calamlntha acinos
.
.
+
.
.
•
3
1
.
2
M
537,1
D
Tunica prolifera
•
•
•
•
1
1
•
2
142,8
Tabela VIII (cd.)
Sedo-Scleranthetea:
Sedum acre
290.0
Arenaria sérpi/111 folia
535.7
145.7
Trifolium arvense
680.0
Hieracium pilosella
464.3
Veronica dillenii
322.8
Rumex acetosella
2,8
1642,8
214.3
Ceratodon purpureus
252.8
72,8
D Cladonia furcata
2.8
Gatunki sporadyczne (Sporadic species):
Festuca ovina
4 (1;
Scleranthus perennis 7, Jasione montana 7, Cornicularia aculeata
71, 4)
71,4),
1 (1:
Towarzyszące
(Accompanying ):
1 ) Festuco-Brometea:
7 1 5 .7
Centaurea rhenana
7 4 ,3
142.8
392.8
Gatunki sporadyczne (Sporadic species): Carlina vulgaris 3, Poa com
pressa 4 (1; 71,4), Anthylis vulneraria 5, Galium mollugo var. erectum
5, Scabiosa ochroleuca 6
(l; 71,4), Seseli annuum 6 , D Thymus pulegioides 1
2 ) Trifolio-Geranietea:
Coronilla varia
c
.
.
.
Vicia cassubica
.
Geranium sanguineum
.
Trifolium alpestre
.
.
.
.
.
,
.
.
.
2
+
.
+
.
+
.
.
.
.
.
.
.
.
1
250,0
1
1,4
1
1,4
4
75,7
2
2,8
1
1,4
3 ) Molinio-Arrhenatheretea:
c
Plantago lanceolata
.
.
.
Trifolium repens
.
.
.
+
.
.
.
•.
+
+
+
+
.
+
1
.
.
. 1
.
1
1
4 ) Inne (other):
Quercus sessilis
c
.
.
.
+
.
.
1.4
Täbela VIII (cd.)
Poa angustí folia
322.8
Medicago lupullna
72,8
2,8
Erigeron canadensis
Tortula ruralis
1395,7
Cladonla foliacea var.
322.8
follacea
322.8
C. rangiformis
2,8
C. cariosa
Gatunki sporadyczne (Sporadic species): Solidago virga-aurea 4, Visea
rla vulgaris 4, Peucedanum oreoselinuw 4, Agrostis tenuis 5, Carex hlrta
5, Silene inflata 6 , Chondrilla juncea 6 , Hypericum perforatum 6 , Euhrasia stricta 7, Erigeron acer 7, Knautia arvensis 7, Cladonia mltis 1
2; 250,0), C. uncialls 1, Collema tenax 3, Encalypta vulgaris
4 (1;
71 »4)/ Peltigera rufescens 5, Camptothecium lutescens 6 (1 ; 71,4), Peltigera spuria var. leptoderma 7, Cladonia minor 7, C. degenerans 7,
C.
glauca 7, Bryum sp. 7
r
Featuco-Koelerietum
progresywnej
w
jest również
obrębie serii
przykładem sukcesji
piasków słabogliniastych oraz
mofilnych siedlisk świetlistej dąbrowy
przednikiem
lub
może być
fe8tuceto8um
i
ter
lasów bukowych. Jego po
ovinae,
wtórnej
featucetoeum paarrmophilae
od których fitocenozy
te
są
niewiele
starsze.
1. (128). Ogroble.
Kamieniołomy nieeksploatowane,
liny Warty, w pobliżu krzyża.
żwirowych.
2. (56).
Kwadrat 19
Pojedyncze jałowce.
Około Bobrownik. Stok wapiennego pagóra meandrowego,
Góra Sw.
Stok terasy wysokiej
Geno
naprzeciw czynnego wapienni
Piaski żwirowe z rumoszem wapiennym,
zarastające murawami oraz jałowcami.
4. (223). Około Niżankowic.
łoszyna,
piasków
Piaski żwirowe. LII.
Około Działoszyna.
ka i mostu na Warcie.
5. (101).
Cienka warstwa
do
(por. rys. 1).
wefy, od strony Warty.
3. (4).
blisko terasy wysokiej
przekopane
i
K16.
Wysoka skarpa przecięta szosą z Krzeczowa do Dzia
blisko przystanku
PKS Niżankowice.
Góra Raciszyn koło Raciszyna.
Piaski żwirowe gliniaste. F15.
Wysoczyzna blisko
wysokiej doliny Warty, murawa za parowem.
L17.
krawędzi
terasy
6.
(2 1 8 ),
M ię d z y
w y s o k ie j
K rz e c z o w e m
d o im y
W a rty
a
a
K o c h le w e m .
1 5 - le tn im
W ysoczyzna
c h o jn ia k ie m
m ię d z y
k r a w ę d z ią
sosnow ym .
P ia s k i
te ra s y
ż w ir o w e .
CII.
7.
(2 1 6 ).
W p o b liż u
r o w n i.
P ia s k i
z d ję c ia
ż w ir o w e .
6
(2 1 8 ).
S k ra j
m ło d n ik a
sosnow ego
od
s tro n y
C II.
5. MURAWY PIASKOWE
JAKO
ZBIOROWISKA ZASTfPCZE
Murawy psanunofilne w ZPK są młode,
trwają
od 25-30 lat.
runki dla ich rozwoju istniały już wcześniej, co najmniej
ca XVIII w., kiedy to
obszaru
1986a).
n-tym pokoleniem, powstałym
w
retum,
Współczesne fitocenozy
w wyniku
jest pionierski
faz rozwojowych
zbiorowiskach
rozwojowe
Ogroblem
z rzędu
Featuoo-Sedetalia
także
i
z młodnikami
łowców
4), polami lub drogami.
wych i zarodnikowych
w
becnie dominują w ZPK:
1986;
jak np. między Kamionem a
1986).
Szacuje się, że
-
trudność
łącznie z w r z o
psammofitów
1986b;
Tworzenie się, utrzymywanie
zaroślach
(por.
S i c i ń s k i
i
szczególności:
( O l a c z e k
1986a),
(przewaga kultur sosnowych
i
O l a c z e k
1986).
rozprzestrzenienie
przyrodniczego,
i degradacją siedlisk
o-
C z y ż e w s k a
jest uwarunkowane użytkowaniem
a w
naczynio
brzozowych
piaskolubnych w ZPK
cześnie
sekwencje
zbiorowiskach antropogenicznych, które
borach sosnowych,
oraz w fitocenozach polnych
O l a c z e k
popresji
Najczęściej
w
I stąd powstaje
utrzymywanie się
F a g a s i e w i c z ,
roślinności
fazy
zajmują około 10% obszaru ZPK.
Znamienne jest także
jałowcowych
w
chojniakami sosnowymi, zaroślami ja
ścisłego określenia ich areału.
-
a
wczesne
ale rozdrobnione, powiązane
przestrzenne
sowiskami
przeważają
F a g a s i e w i c z
płaty są bardzo liczne,
(fot.
pod względem syntak-
i terminalnymi. Murawy te rzad
na dużych przestrzeniach,
(por.
Spergulo-Corynepho-
spośród wszystkich muraw,
nad fazami optymalnymi
ko występują
1986;
nasilonego użytkowania sie
najbardziej zróżnicowany wewnętrznie
i
tego
są więc
ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat.
Obecnie zespołem panującym
sonomicznym
Wa
od koń
nastąpiło prawie całkowite odlesienie
( O l a c z e k
dlisk i roślinności
ż w i
daleko posuniętą
zbiorowisk
środowiska
degeneracją
na skutek wielowiekowej antro
utrzymującej się także
w spół
nad lasami naturalnymi, zręby
zupełne
lasów, ponowne zalesienia sosną,
użytkowanie
turystyka, wzrost stopnia nasłonecznienia
związku
z większym odkryciem terenu
lasów lub zaprzestaniu
one zajmować
rolnicze,
i działalności wiatru w
i gleby
po wyrębie
użytkowania rolnego ),
starych
dzięki której
mogą
duże powierzchnie, z natury swej suchych piasków. N a
tomiast zróżnicowanie fitocenotyczne
i dynamiczne
od siedliska zubożonego użytkowaniem, t j .
lne, akumulacji lodowcowej),
zależy głównie
od typu piasków (aluwia-
składu mechanicznego,
zasobności,
odczynu, rzeźby oraz wieku muraw.
W warunkach środowiskowych ZPK
toku sukcesji antropogenicznej:
murawy te powstają,
nim całkowitym zlikwidowaniu roślinności leśnej
substytutów
oraz regresywnej allogenicznej
rąbaniu lasu
(por. także
cesji pierwotnej
T
.......i—
-
7
lub innych
1986b).
t ł
S ta d ia rozwojowe poSr ednie
Medial developm ental stages
7 " ..........r
i,
i ; ...........
a lb a e -Quercetum
\
/
- 7” T '
ł
ł
™
D ia n th o -
Silen o -
F estuco -
-Arm erietum
-Festucetum
-Koelerietum
1
1
Sp.-Cor.
festucetosum
ovinae
yar. typowy
Ity p ic o l)
nadrzecz-
Potentillo
- - ^ ----------------- j
S p -C or.
cladonietosum
jej
Przykłady suk
na aluwiach
?
p ito s a e -'
-Fagetum
petraeae
w
- po wyrębie lub prze
Luzuto
-Quercetum
- Pinion
-
O l a c z e k
obserwowano sporadycznie
Calamagrosti
O icran o-
zatem,
wtórnej progresywnej - po uprzed
Sp.-Cor.
festucetosum
psammophilae
var. z (w ith) Thymus serpyllum
Spergulo-C orynephoretum typicum
R ys.
2.
S ch em a t s u k c e s ji
F ig .
2.
The
s u c c e s s io n
m u ra w
schem e
p s a m m o filn y c h
o f
by
(o ry g .,
W.
Z
a
ł u
s
k
w yk.
g r a s s la n d s
i )
W.
Z
a
ł
( o r ig in a l,
u
s
k
i)
f ig u r ę
nych. Ogólny schemat sukcesji wtórnej roślinności murawowej przed
stawia rysunek
2
.
Jako spontaniczne, półnaturalne
sunku do lasów klimaksowych,
zbiorowiska zastępcze w
murawy te charakteryzują się
szoną skalą zastępczości pionierskiego
siedlisk borowych,
z którymi
G ł o w a c k i
1968,
M a t u s z k i e w i c z
kwaśne
inne.
nie
1975,
- podzespół
dlisk borowych
źnych
(por.
lub
kwaśne
1957,
K r a u s c h
T ü x e n
1961),
po
i ciepłolubne buczyny
oraz
wariancie typowym
i następ
sie
oraz słabo kwaśnych piasków lu
i następnie podzespół
pearmophilae.
siedliskach borowych
w
warian
featucet0 8 im
typicum
ovinae
Postaci uboższe powstają zwykle
i kwaśnej dąbrowy,
a bogatsze
termofilne
- na siedliskach świetlistej dąbrowy.
podzespoły
mogą przechodzić
lub
od
autorzy
Na nieco bogatszych piaskach luźnych i sła-
aerpyllum
festuoetoaum
w
różni
wykształcają się w obrębie
i kwaśnej dąbrowy
tworzy się
Thyrnus
1979,
typiaum
cladonietoaum
rys. 2).
bogliniastych
cie z
K o r n a ś
i świetliste dąbrowy,
zwięk
łączą je tradycyjnie
(por.
sto
Festuco-Koelerietum
(por.
w
Diantho-Armerietum,
rys. 2),
i
na
bardziej
Dwa
ostatnie
Sileno-Feetuoetum
w zależności m. in. od
dzaju piasków, odczynu,
zasobności w CaCO-j.
filny
jest zespołem zastępczym głównie dla kwa
Diantho-Armerietum
śnej dąbrowy
i buczyny, a
Sileno-Featuaetum
Mezofilny
termofilne, neutrofilne
i Fe8tuao-Koelerietum
-
Poza przedstawionym schematem sukcesji
tworzą się
roślinność
acydo-
lub bazyfilne
dla świetlistej
czasami bardzo skomplikowane zależności
trudne lub niemożliwe do interpretacji
i
ro
dąbrowy.
inne
-
jeszcze,
środowisko,
z uwagi na zbyt daleko p o
sunięte zmiany środowiska.
6
1.
Wśród zbiorowisk nieleśnych ZPK
piaskowych:
-Festuaetum
. WYNIKI I WNIOSKI
i Fes tuco
paammophilae-Koelerietum
się one wzrostem żyzności podłoża,
raz średniej
liczby gatunków
VIII ).
typiaum
i
ku
wyróżniono 4 zespoły muraw
Diantho-Armerietum,
glauaae.
odczynu,
Sileno
otitie-
Charakteryzują
zawartości C a C 0 3
zwarcia roślinności
Festuco-Koelerietum
w
o-
kierunku od
(por. tab. I-VI,
2. Najbardziej zróżnicowany wewnętrznie
-Corynephoretum.
mi typowym
arenarium
Wyróżniono
i z
IThymus
i Sempervivum
festuoetosum
s c h a
eerpyllum
1937,
nawiązuje do
V o l k
do
nii
mitis,
cnością CaCOj
-Corynephoretum
wielko-
Polytriohum
zaświadcza duży udział
Corynephorion
związane są
tych
i
piliferum
siewek
fitocenoz
gatunków charak
oraz
Veronioa
i aluwialnych,
z serią piasków
dille-
oladonietosum,
serpyllum,
zasadowe
-
piaski luźne
lub zasadowe
obojętne
S.-C.
-
S.-C.
festuoetosum
na obojętnych lub
-
Spergulo-
i słabogliniaste,
festuoetosum
psarmophilae.
lekko
typowy i z
ovinae,
obojętne
Diantho-Armerietum
Thy
i
rośnie
alkalicznych piaskach słabogliniastych,
wych piaskach słabogliniastych
-Koelerietum
i głębszych. Najuboż
zajmuje zwykle
S.-C. typioum var.
Sil&no-Festuoetum
luźnych,
glaciflu-
charakteryzujących się obe
w warstwach powierzchniowych
kwaśne, obojętne
4.
wcześniej
właściwościach fitoceno-
C. unoialis,
sze, głębokie i lekko kwaśne piaski luźne
stych
lo
K r a u-
lokalnie wyróżniającej zespół.
wialnych, glacjalnych
dziej
wyodrębniono
i nomenklatury
przynależności
0
i związku
3. Wyróżnione zespoły
mus
ovinae i
oraz stała obecność pojedynczych
-
Heliohryaum
Zadecydowało o tym:
i mchów o
lub krzewów.
terystycznych zespołu
z
festuoetosum
duża trwałość tych muraw, stała, pow
(Cladonia
i in.) nad runem zielnym
Spergulo-
z warianta
jednostki znanej
1931).
tarzalna przewaga porostów
i podrostów drzew
oladonietosum,
Podzespół oladonietosum
przestrzenny charakter oraz
siedliskotwórczych
typioum
oraz podwariantami
od przyjętego systemu
(1968 ),. ale
(T ü x e n
jest zespół
nim podzespoły:
soboliferum,
psarmophilae.
kalnie, co odbiega
w
rza
- na obojętnych i lekko
zasado
do gliniastych mocnych, a
Festuoo-
- na obojętnych lub zasadowych piaskach
słaboglinia
(por. tab. I).
atlantyckimi
i
Diantho-Armerietum
i występują tutaj
tego zasięgu.
Natomiast
już zbiorowiska
w
omawianych muraw
pobliżu wschodniej granicy zwar
Sileno-Festuoetum
i Festuoo-Koelerietum
subkontynentalno-kontynentalne,
chodniej części zwartego zasięgu.
są zespołami sub-
Takim położeniem
geograficznym
można wyjaśnić obniżony udział ilościowy
ków charakterystycznych
i wyróżniających
Murawy o charakterze subatlantyckim
w
to
usytuowane w za
gatun
niektórych zespołach.
cechuje obecność roślin
sub-
kontynentalno-kontynentalnych, np.
lum,
Festuoa
psammophila,
R ä u c h e r t ,
Cladania
W e i n e r t
nadaje tym zbiorowiskom
wach tych
mflexum,
Cavex
Filagini-Vulpiebum
netum
tatarioae
1978;
Omithopus
perpusillus,
Armerion
i Odry
1973;
jak
elongatae
(por.
Vicia
też
powierzchniowy
i
preooois
i
Corynephoro-Silew
B a 1-
1933 ).
zbiorowiska pionierskiego
występowanie wczesnych faz rozwojowych
jak i roślinności w
mura
- występującego
najbardziej tutaj zadomowionego
innych fitocenoz psammofilnych
co
lathyvoides,
Airetum
C e l i ń s k i ,
L i b b e r t
5. Dominacja przestrzenna
raw,
1980 ),
znane z Polski Zachodniej
Thero-Airion,
ze związku
-Corynephoretum,
aerpyl-
J ä g e r ,
W 1 r t h
oraz fitocenozy
ze związku
c e r k i e w i c z
Thymus
rangę odmian subkontynentalnych. W
avenavia
obszarze dolnej Warty
dillenii,
( M e u s e l ,
nie występują też gatunki
Północno-Zachodniej, np.
Sedum
Veronica
mitis
i
Spergulo-
dynamicznego,
bądź zubożałych wszystkich
świadczą o młodym wieku samych mu
skali krajobrazu.
w szacie roślinnej oraz
Ich znaczny
stała obecnośó
tów w antropogenicznych zbiorowiskach leśnych
udział
psammofi-
i nieleśnych
mówią
także o dokonanych głębokich przemianach roślinności w ZPK.
6
. Rola biologiczna
ważna, mianowicie zbiorowisko to
nych piaszczysk,
towując podłoże
jest tutaj
inicjuje proces
bardzo
utrwalania luź
w większości ponownie zalesianych sosną, przygo
do rozwoju
dalszych ogniw sukcesji roślinności.
7. Podstawowym warunkiem egzystencji muraw piaskowych
jest użytkowanie siedlisk
i związanej
miast zróżnicowanie fitocenotyczne
uzależnione od
stopnia
w
ZPK
z nimi roślinności.
Nato
i wewnętrzne zbiorowisk
jest
gradientu różnorodności
ich degradacji oraz czasu,
i zasobności
zaś areał
-
od
siedlisk,
powierzchni
udostępnionych piasków.
8
. Murawy psammofilne
jako zbiorowiska zastępcze
do trwałych fitocenoz leśnych
wyniku sukcesji wtórnej
Są jak gdyby
śnej ZPK:
(rys.
2
progresywnej
)
rozwijają się
w
stosunku
głównie
w
i regresywnej allogenicznej.
antropogenicznymi fazami degeneracji roślinności le
borów sosnowych,
nej buczyny, a także
kwaśnej i świetlistej dąbrowy,
innych lasów. Zwracającą uwagę cechą
kwaś
jest
poszerzenie skali zastępczości pionierskiego
- od potencjalnych siedlisk borowych
(rys. 2).
po siedliska dąbrów i buczyn
Pozostałe zespoły wykazują podobne tendencje.
to jest wynikiem
genicznych
leśnego
Spergulo-Con/nephoretum
silnego
i trwałego działania czynników antropo
na roślinność, szczególnie nakładania się
i nieleśnego.
x e n a
Do takiego ujednolicenia
1986b)
zbiorowisk zastępczych
użytkowania
(w sensie
1961) lub antropogenicznej konwergencji
p a c z k a
Zjawisko
T
(w sensie
u0-
dalekiego stopnia do
chodzi na poziomie zespołu.
Antropogenicznej zbieżności towarzyszy
Występuje ono na poziomie
zespołu
rys.
2
)
zjawisko rozbieżności.
jednostek syntaksonomicznych
podzespołów
poniżej
oraz wariantów
(por.
i odpowiada zachowanej różnorodności siedliskowej (przede
wzystkim edaficznej) mimo głębokiego nieraz wyjałowienia
Stosunkowo szybkie
w
podłoża.
czasie różnicowanie się wewnętrzne
nadaje odpowiedni kierunek sukcesji,
roślinności zgodnej
zmierzającej do
z potencjalnym siedliskiem.
może być przerwana i cofnięta
zespołu
odtworzenia
Sukcesja
do stanu wyjściowego
taka
lub zmieniona
ponowną działalnością człowieka.
9. Niezależnie od genezy muraw piaskowych w ZPK
wać je jako
można trakto
jedno z ogniw regeneracji roślinności i gleby
t r o w s k a ,
i dlatego, że
C e l i ń s k i
1965).
(Pio
Z tego względu, a także
umożliwiają śledzenie wewnętrznej dynamiki i powią
zań sukcesyjnych na glebach piaszczystych,
ność krajobrazów,
zwiększają
różnorod
są w Polsce zanikającym typem roślinności
powodu powszechnego zalesiania nieużytków
-
- należy je więc
z
chro
nić.
Na uwagę zasługują płaty muraw piaskowych
terasy wysokiej doliny Warty
dzy Krzeczowem a Kochlewem,
Ogroblem,
i przylegających doń
Kamionem
między Ogroblem
- w południowej
parku krajobrazowego.
Wszystkie te fragmenty powinny być
względnie zachowane
stanie bezleśnym.
utrzymać
bydła.
lub wprowadzić
a
Działoszynem a Bobrownikami (łą
w zakolu Warty:
Wisagami oraz wapienne i morenowe wzgórza
w
stoki
wysoczyzn mię
Górą Kulową a Kamionem,
Przywozem a kurhanami,
cznie z Górą Św. Genowefy);
pokrywające
W tym celu
gospodarkę ekstensywną,
a
części
bez
należałoby
głównie
wypas
7.
C
e
l i ń
s
k
i ,
F.
lkopolskiego
8:
Parku Narodowego
s
k
i ,
F. ,
psammofilnych
P r z y j.
N auk,
l i ń
k
e
Czynniki
1953.
s
w
B
chowy .
C i e ś
A:
F. ,
F ra g m .
l i ń
s
ziemnych
skiej
i
e
l c
ś
l
k
ń
s
k
i
szczańskich.
łowych łąk
,
z
P ozn.
K.
e w
11:
s
K.
k 'a ,
i c
z
Tow .
P r z y j.
N auk,
,
S.
Zespoły
1973.
2,
p od P o z n a n i e m ,
muraw
P ozn.
Próba nowego spojrzenia
1978.
24,
2:
W yd.
1973
Tow .
B.
P ra c e
diagnostyczna
Wyżyny
W ydz.
1 -2 0 8
porostów
Studia nad zespołami
I I I ,
111:
W o j.
K.
1980
K o n s e rw a to r
Wzgórz
Radom
aneks.
Zbiorowiska
P rz y ro d y ,
Załęczański
poro
1 -6 0 .
m u r a w piaskowych, j a
w Załęczańskim Parku Krajobrazowym.
1979.
na
Kielecko-Sandomier-
Porosty ( L i c h e n e s )
+
( m a s z y n o p is ) .
K .
sto
1 -2 5 2 .
1971.
Łódź:
na
k oło C z ę s t o
2 7 7 -3 0 7 .
WSP w K i e l c a c h !
ŁTN ,
U n iw . ,
1977
w Złotym Potoku
roślin naczyniowych
H a l i c z ,
wrzosowisk
badań terenowych.
ż
w
Udział oraz rola
1979.
S. ,
B ib l.
i
i e
S.
g e o b o t.,
S.
k
rezerwatu "Parkowe"
1 jej p o b r z e ż y .
i
r
W i k a ,
zbiorowiskach
z y
pod Poznaniem.
1 -3 0 .
flo r .
i ,
w
e
s t ó w Gór Ś w i ę t o k r z y s k i c h .
C
a roślinność kserotermiczna W i e
W i e l k o polskim Parku N arodowym
5,
i ,
a
sunki fitosocjologlczne
C
glebowe
1 -6 0 .
C e ‘l i ń
C
P IŚ M IE N N IC T W O
Park
S ie r a d z :
Sprawozdanie
1 -1 6 .
Krajob r a z o w y .
P rz y r.
p o i.,'
2 0 -2 1 .
skowe
Zbiorowiska murawowe
Bełchatowskiego Okręgu Przemysłowegoi
K.
Krajobrazowym
Flora p o r o s t ó w nazieimych
1986.
( Wyżyna Wieluńska).
A c ta
i
wrzosowi
1 -3 3 .
U n iv .
w
L o d z .,
Załęczańskim
F o lia
s o z o l.,
Parku
2:
315-
-3 4 1 .
D
u b a n i e w i c z ,
L o d z .,
34:
E n d l e r ,
return
F a
Z. ,
Tx.
P
g e o b o t.,
24,
3:
w
z
s
i e
i c
F a
g
Klimat województwa łódzkiego.
A c ta
g e o g r.
s k i ,
1937 Llbb.
B.
1933 na
1978.
Zespół
Spergulo-Corynepho- •
Pojezierzu Mazurskim. F r a g m .
flo r .
4 3 9 -4 4 6 .
,
Parku Krajobrazowego
2:
1974.
o l a k o w
( l9 2 f i)
g
a
H.
1 -1 2 0 .
L.
1986.
Analiza
flory
(Wyżyna Wieluńska).
A c ta
naczyniowej
U n iv .
L o d z .,
Załęczańskiego
F o lia
s o z o l.,
2 7 7 -3 1 3 .
a
s
i e
w
i c
z
,
L. ,
K. ,
O l a c z e k ,
R.
1986.
Flora naczyniowa Załęczańskiego Parku Krajobrazowego (Wyżyna Wieluńska).
F
F
c ta
U n iv .
L o d z .,
X i
ń
i,
a
a
s
k
F o lia
J.
B.
skiej
jako wynik
szaw a,
R o z p r.
U n iw .
l i ń
k
J.
s
i ,
tions of pioneer
lands.
i
j
a
ł
k
E koX .
o
Bugu
w
s
W a r s z a w s k ie g o :
2 2 5 -2 7 6 .
,
28,
3:
D.
1966.
Białowie
kompleksu leśnego.
sex- and
dioecious woody species
age-ratio
PW N,
W a r
in popula
Populus, Sąli,x) in
( ju n ip e r u s ,
the course of vegetation
i
Puszczy
1 -2 5 0 .
Changes in the
1980.
p o X .,
k
2:
Antropogeniczna roślinność
synantropizacji naturalnego
B.
connection with
F
s o z o l.,
1966.
A-
succession In abandoned
farm
3 2 7 -3 6 5 .
Zbiorowiska roślinne
w granicach województwa lubelskiego.
lewobrzeżnej
AnnaXes
UM CS,
sec.
doliny
C,
21,
17:
2 4 7 -3 1 4 .
G ł o w a c k i ,
Z.
Trzebnickich.
c k
e
X,
P ra c e
J
e
G.
K
ę p c z y ń s k i ,
Zbiorowiska murawowe
1975.
O p o X s k ie g o
lerdUnen bei Celle-Boye.
M.
K o p e r n ik a ,
K
o
r
n
a
K
o
r
n
a
ś,
Red.
W.
J.
P r z y j.
S oc.
:
1 -1 0 1 .
(Sedo-Scleranthetea)
f lo r .- s o z .
Szata roślinna
A r b e its g e m .
N.
F .,
der
18:
Al-
1 0 3 -1 0 9 .
Wysoczyzny Dobrzyńskiej.
Geografia fizyczna Polski.
PW N ,
Zespoły roślinne
Jury Krakowskiej.
B o t.
4 6 7 -4 8 4 .
PoX.,
26,
Zespoły wydm
1977.
S z a f e r ,
N auk
Wzgórz
U n iw .
1 -3 2 1 .
1978.
1957.
A c ta
M it t,
1965.
J.
J.
piaskowe.
K.
T o ru ń :
K o n d r a c k i ,
Tow .
Die Sandtrockenrasen
1975.
zachodniej części
2:
śródlądowych
K . Z a r z y c k i ,
T.
1 -4 6 3 .
Zespoły
3.
Szata roślinna Polski
W:
1,
W a rs z a w a :
C z.
W yd.
3,
PW N ,
W a rs z a w a :
3 0 3 -3 0 9 .
K
r
a u
s
c
bietes.
5:
K
r
K
r
a
h,
H.
Die Pflanzengesellschaften
Griinlandgesellschaften
I I I .
u
s
c h ,
H.
e
g
e
r ,
D.
des
Stechlinsee-Ge-
und Sandtrockenrasen.
B e ih .
T. ,
laria aculeata
'
K r o t o s k a ,
B o t.
B,
C b l. ,
E x c u r s io n
U n iv e r s ity
T. ,
31:
A r b e its g e m .
flechtenreichen
57
T o b o l e w
5 3 -6 3 .
B:
L im n o X o g ic a ,
N.
(Sedo-Scleranthetea)
F .,
13:
in
7 1 -1 0 0 .
Pflanzengesellschaften der Mark
1 -7 6 .
s k i ,
Z.
Cladonia
1978.
Słowiński National Park.
1978.
Poznań:
T o b o l e w
rostów psammofilnych
z a c h .,
Die
community in the
In te r n a t io n a l
M ic k ie w ic z
Die Sandtrockenrasen
fio r .- s o z .
1937.
Brandenburg.
lis h
1968.
M it t.
H.
K r o t o s k a ,
A.
1 ,9 6 7 .
3 3 1 -3 6 6 .
Brandenburg.
i
D.
I n te r n a t io n a l
S oc.
mitls-CornicuG u id e
fo r
to
th e
V e g e ta tio n
Po
Sc.
1 1 2 -1 1 5 .
s k i ,
Z.
1980.
1
Zbiorowisko
naziemnych po
w Słowińskim Parku Narodowym.
Bad.
f iz jo g r .
n .
P o ls k ą
K
r z e m
i ń s k i ,
T,
L
i b b e r t ,
W.
M
a
M
a
A c ta
unter
V e rh .
B o ta n .
V e r.
P ro v .
t u
z
w
z
s
k
i e
i c
s ó w Polski.
P ra c e
t u
w
s
z
k
i e
M e u s e l ,
H. ,
K a rte n .
N o w a k ,
G.
V e r l.,
der neumärkischen
1 9 3 2 /1 9 3 3 ,
74:
załę
Staub
L a ndschaften. 2
2 3 0 -3 4 8 .
558:
3 -3 9 .
ro
1 -2 9 8 .
R a
u
s
der
Jena:
s
w
1 4 9 -1 7 8 .
c
h
e
r
t,
S .,
W e
Zentraleuropäischen
i
n
e
r
flora.
t,
E.
Bd.
2.
2 5 9 -4 2 1 .
k 'i,
Z .
Porosty polskie.
1975.
PW N,
W a r-
1 -1 1 7 7 .
M.
Polskie zbiorowiska
1967.
trawiaste i t urzycowe. P W R iL ,
1 -2 8 3 .
O c h y r a ,
ses.
E .,
2:
Przewodnik do oznaczania zbiorowisk
1981.
chorologie
T o b o l e w
N o w i ń s k i ,
W a rs z a w a :
W.
rozwoju doliny
s o z o l.,
der angrenzenden
L e ś n ic tw a ,
W a rs z a w a :
J ä g e r ,
s z a w a -K ra k ó w :
F o lia
Fitosocjologiczne podstawy typologii la
1979.
Bad.
,
F is c h e r
J. ,
W.
PW N,
Vergleichende
1978.
B ra n d e n b u rg
,
z
L o d z .,
Berücksichtigung
In s t.
i c
ślinnych Polski.
U n iv .
Die Vegetationseinheiten
1933.
eckenlandschaft
Paleogeograficzne tło
1986.
czańskim Łuku Warty.
R. ,
S z m a j d a ,
F ra g m .
O l a c z e k ,
flo r ,
R .i
P.
g e o b o t.,
An annotated
1978.
24,
1:
9 3 -4 5 .
R o ślinność kserotermiczna
1968.
liny środkowej Warty.
C z.
1.
Zesz.
list of Polish Mos
nauk.
U n iw .
okolic Działoszyna 1
Ł ó d z k ie g o ,
s e r.
do
I I ,
28:
8 2 -1 0 2 .
O l a c z e k ,
R.
krajobrazu
U n iv .
Załęczańskiego Parku
L o d z .,
O l a c z e k ,
wego
F o lia
R.
s o z o l.,
mentacja
R. ,
2:
A c ta
w woj. sieradzkim.
1 e
B.
s
k
a,
i naskalnych
Góry
U n iv .
1976
( Wyżyna Wielu ń s k a ) .
Załęczańskiego Parku
L o d z .,
K.
F o lia
1976
W o j.
i
A c ta
P rz y ro d y ,
Krajobrazo
2:
3 9 3 -4 7 0 .
Wstępna d o k u
krajobrazowego
K o n s e rw a to r
"Załęczański
S ie r a d z :
1 -2 6 .
Flora p or o s t ó w nadrzewnych, naziemnych
oraz Spergulo-Corynephoretum
na Wzgórzach Ostrzeszowskich.
s o z o l.,
projektowanego parku
Łuk Warty"
a
Krajobrazowego
przyrodnicza
przemian szaty roślinnej
2 0 3 -2 2 4 .
Ro ś linność leśna
1986 b .
( Wyżyna Wieluńska).
O l a c z e k ,
P
Ogólna charakterystyka
1986a.
Z a k ł.
R. Tx. 1937
B o ta n ik i,
okolicy
U n iw .
Kobylej
Ł ó d z k i,
Łódź:
1 -7 8 .
P
i o
R e
t r o
w
s k
a
,
H. ,
C
e
l i ń
wysp Wolina
i
z a c h .,
16:
1 2 3 -1 7 0 .
t-G
r o c h o w s k a ,
j
m e
n
s
k
i ,
F.
1965.
południowo-wschodniego Uznamu.
I.
1950.
Zespoły
Bad.
fiz jo g r .
Wątrobowce
psaimofilne
n .
(.Hepaticae).
P o ls k ą
PZW S,
W a rs z a w a .
R e
j
ra e
n
t-G
r o c h o w s k a ,
I.
1966.
Wątrobowce
( Hepaticae) .
Flo
ra polska.
Rośliny
zarodnikowe
Polski
1
Ziem
ościennych.
T .
2,
PW N,
W a rs z a w a .
R e s z k a ,
T. ,
tycznych
Zesz.
B u r c h a r d ,
przełomowego odcinka
nauk.
U n iw .
R o t h m a l e r ,
sen
S
i c
go
S m u
Ł ó d z k ie g o ,
W.
s
k
i ,
J.
K.
Z a k ł.
1977
W.
U n iw .
3.
PW N,
W. ,
K
śliny polskie.
T r o j a n ,
il x
e
n,
P.
R.
T
U x
e
n,
l c
r
t
h,
V o l k ,
0.
H.
W i k a ,
S.
mo wa
z
y
3:
Z
ń
s
k
i
ka,
T o ru ń :
l i ń
T.
k
2:
und
W is
5 2 3 -5 6 6 .
Zakola
podziału Polski.
K . Z a r z y c k i .
Warty.
Szata
W:
T . 2 j
W yd.
S. ,
P a w ł o w s k i ,
1981
B.
1967.
Ro
X X V III+ 1 0 2 0 .
PW N,
W a rs z a w a :
1 -4 1 8 .
Nordwestdeutschlands.
M it t.
1 -1 7 0 .
P r z e g l.
Beiträge
E.
zur
l i t .
g e o g r.,
U lm e r
V e r l.,
Ökologie
Z e its c h r .
f.
Pozn.
der
B o t.,
Roślinność zbiorowisk
jej dopływów
s
V o lk
1 -2 4 .
i ,
w powiecie międzychodzkim.
cy
i e
Łódź:
Flechten flora.
1931.
Z a ł u s k i ,
s o z o l.,
Dzisiejsza potencjalna roślinność
Tiefebene.
1975.
F o X ia
Die Pflanzengesellschaften
1980.
rheinischen
Gafäfipflanzen.
L o d z .,
Ekologia ogólna.
1975.
1961.
V.
Działoszyna.
Załęczańskiego Parku Krajobrazowe
W . S z a f e r ,
miot kartografii roślinności.
W i
od
Roślinność m u r a w piaskowych
PW N, W a rs z a w a :
A rb e tg e m .,
R.
na zachód
6 1 -7 2 .
1 -3 4 7 .
u
1937.
fX o r.-s o z .
A3:
warunków blokllma-
1 -6 1 2 .
U n iv .
Ł ó d z k i,
Red.
W a rs z a w a :
IX ,
Podstawy geobotanicznego
1977.
roślinna Polski.
S z a f e r ,
A c ta
B o ta n ik i,
S z a f e r ,
T
B e r lin :
(.Wyżyna Wieluńska).
s,
doliny Warty
s e r.
Agrofitocenozy
1986.
Próba oceny
1971.
Excursionsflora.
1978.
V o lk s e ig e n e r V e r l . ,
i ń
J.
naturalna jako. p r z e d
4:
1 -3 0 .
S tu ttg a rt:
1 -5 5 2 .
Sandvegetation der
24:
Ober
8 1 -1 8 5 .
murawowych
okolic Kamionny i
Tow .
N auk,
P r z y j.
40:
Zróżnicowanie fitocenoz
na tle warunków siedliskowych.
U n iw .
D or
1 -4 8 .
doliny Bryni-
M ik o ła ja
K o p e r n i
1 -1 5 2 .
a
,
J.
1967.
Porosty
Puszczy
Kampinoskiej.
M on.
b o t.,
24:
s t u d ie d
in
1 -1 2 9 .
8.
P s a m m o p h i lo u s
Z a l^ c z e
o f
th e
N a tu r e
s tu d y
g r a s s la n d s
P a rk
was
to
s itu a te d
a n a ly z e
fro m
in
th e
SUMMARY
Sedo-Scleranthetea
N o rth -E a s te rn
g r a s s la n d s
p a rt
fro m
o f
c la s s
W ie lu n
w e re
U p la n d .
p h y t o s o c io lo g ic a l
and
The
a im
dyna
m ic
o f
p o in ts
t h e ir
On
o f
v ie w ,
assess
p r o te c tio n
th e
- B la n q u e t
b a s is
o f
m e th o d
t h e ir
a llo w in g
146
to
b e tw e e n
1 9 7 6 -1 9 8 0 ,
philae.
The
p la n t
glaucae
cladonietosum,
w e re
C.
degenerans a n d Po l y trichum
m ade
d is tin g u is h e d
1,
T a b le s
ovinae
( T a b le
C.
piliferum
w e re
Sileno-Festucetum
ta k e n
w ays
to
B ra u n -
a s s o c ia t io n s :
I I I )
W it h in
was
psammo-
lo
C. cornuto r a d i a t a ,
d iffe r e n tia l
a re
-
V III) .
w e re
festucetosum
and
as
Festuco-Koelerietum
and
4
II- V I,
ver t i c illata,
Spergulo-Corynephoretum a n d Diantho-Armerietum
and
d e s c r ib e
a c c o r d in g
s u b a s s o c ia t io n s
festucetosum
unci a l i s ,
and
Sileno otitis-Festucetum a n d F e -
( F ig .
fo u r
cladonietosum
s u b a s s o c ia t io n
cover
s u c c e s s io n .
re c o rd s
th e re
a s s o c ia t io n ,
Cladonla m i t i s ,
c a lly :
th e
th e
Diantho-Armerietum,
stuco psammophilae-Koelerietum
typicum,
in
p h y t o s o c io lo g ic a l
Spergul o - C o r y n e p h o r et u m ,
i. e .
r o le
o b s e rv e
C.
s p e c ie s
s u b a tla n tic
c o m m u n it ie s ,
s u b c o n tin e n t a l- c o n t in e n ta l
c o m m u n it ie s .
sands
w ith
g ro w th
s p e c ie s
to
o f
and
C aC03
s o il
cover
in
The
p io n e e r
of
f e r t ilit y ,
g la c if lu v ia l,
( T a b le
th e
c o n te n t
d ir e c t io n
I-V I,
p r e d o m in a te
and
o f
th e
g la c ia l
i) .
They
o f
C aC O ^,
a re
and
a lu v ia l
c h a r a c t e r iz e d
m ean
num ber
o f
fro m
V I I I ).
o f
t h e m e s e lv e s
on
la y e r s
T a b le s
p h y to c o e n o s e s
g r a s s la n d s
h e re
r e a c t io n ,
in
(s e e :
c o m m u n it y
o th e r
g ro w
s u rfa c e
v e g e ta t io n
Festuco-Koelerietum
phases
age
g r a s s la n d s
c o n t a in in g
and
s p a t ia lly ,
p la n t
cover
e a r ly
w h ic h
d e v e lo p m e n t a l
te s tifie s
u n d e r g o in g
to
r a p id
young
tra n s
fo r m a t io n s .
U se
o f
h a b it a ts - a n d
c o n d it io n
fo r
e x is tin g
a re a .
th e
o th e r
On
m u n it ie s
deponds
d e g r a d a tio n
c o n d a ry
and
o f
upon
They
and
c o m m u n it ie s
lamagrosti-Quercetum
-Fagetum,
and
a llo g e n ic
in
( F ig .
-fo re s t
h a b it a ts
a s s o c ia t io n s
in flu e n c e
to
re a c t
o f
in
is
2 ).
a
s im ila r
S uch
c o m m u n it ie s
(a s
O
m eant
by
an
in
o f
as
a b a s ic
Z a lg c z e
h a b it a ts ,
a
A
r e s u lt
o f
w ay.
th e
I t
on
is
a
a s s o c ia t io n .
1986b )
th e y
com
t h e ir
se
re p re s e n t
s c a le
o f
s tro n g
m a in ly
be
A phenom enon
fro m
and
o f
p in e -
r e m a in in g
lo n g - t e r m
fo re s t
o f
o b s e rv e d
o f
c o m m u n it y
The
and
Ca-
pilosae-
p io n e e r
2 ).
c o n v e rg e n c e
can
o f
Luzulo
o f
F ig .
r e s u lt
v e g e ta t io n ,
P a rk
o f
p r o g r e s s iv e
and
fe a tu re
(s e e :
a n t h r o p o g e n ic
l a c z e k
d e g re e
o f
e q u ip o t e n t ia lit y
h a b it a ts
N a tu re
Leucobryo-Pinetum,
fo re s ts :
c h a r a c t e r is t ic
liv in g
d iff e r e n tia t io n
s u c c e s s io n ,
c lim a x
fa c to rs
u tiliz a t io n .
m a in ly
is
Potentillo albae-Quercetum,
w id e n in g
n o n -fo re s t
o f
to
th e m
in te r n a l
r e g r e s s iv e
d e c id u o u s - fo r e s t
a n t h r o p o g e n ic
and
f e r t ilit y
h e re
r e la t io n
petraeae,
o th e rs
and
appear
w ith
g r a s s la n d s
p h y to c o e n o tic
d iv e r s ity
t im e .
c o n n e c te d
hand,
s u c c e s s io n
s e c o n d a ry
v e g e ta t io n
and
s e c o n d a ry
at
d iv e r g e n c e
th e
le v e l
can
be
o b s e rv e d
at
th e
s s o c ia tio n :
o f
le v e l
s y n ta x o n o m ic
and
th e
a s s o c ia t io n
c o rre s p o n d s
an
a p p r o p r ia te
d ir e c t io n
ves
v e g e ta t io n
h a r n c n iz e d
th e y
ty
o f
s u b a s s o c ia t io n s
a re
one
o f
la n d s c a p e ,
sandy
pose
s o ils ,
som e
m ake
p a rts
o f
a
g r a s s la n d s
lin k s
and
w ith
in
th e
th e
p re s e rv e d
p o t e n t ia l
fro m
Z a ie c z e
N a tu r e
2 ).
h a b it a t
a im in g
Z a l$cze N a t u r e
ty p e
P a rk
In te rn a l
d iff e r e n tia t io n
c h a n g e a b ility
at
and
r e c o n s tr u c tio n
g i
o f
h a b it a t.
o f
o b s e r v a t io n
a d e c a y in g
Spergulo-Corynephoretum a -
b e lo w
( F ig .
s u c c e s s io n
r e g e n e r a t io n
p o s s ib le
a re
to
to
u n its
v a r ia n ts
o f
P a rk
v e g e ta t io n
o f
d y n a m ic s
v e g e ta t io n
m ust
be
m ust
and
and
in
be
s o ils ,
th e y
s u c c e s s io n
P o la n d .
p re s e rv e d
p ro te c te d
in
For
th e ir
as
d iv e r s i
t ie s
t h is
on
p u r
u n fo re s te d
s ta te .
D r K ry s ty n a
Z a k ła d
In s ty tu tu
B io lo g ii
U n iw e r s y te tu
u l.
C zyżew ska
W p ły n ę ło
B o ta n ik i
B anacha
" F o lia
Ś r o d o w is k o w e j
Ł ó d z k ie g o
1 2 /1 6 ,
9 0 -2 3 7
Łódź
do
R e d a k c ji
s o z o lo g ic a "
1 6 .0 2 .1 9 8 3

Krystyna CZYŻEWSKA MURAWY PIASKOWE W ZAŁĘCZAŃSKIM

Transkrypt

Podobne dokumenty

Cemarol Sp. z o.o. - KOSIARKA BĘBNOWA FAMAROL MEWA 1,85M

Ta strona w formacie PDF

Zestaw K5 Zestaw K6

K24-4550TS zestaw lin nośnych

Wody powierzchniowe

K24-5500TS zestaw lin nośnych

K24-4800TS zestaw lin nośnych

Odchwaszczarka Limpar - top