kierunki wykorzystania funduszy unijnych przez kraje baltyckie

kierunki wykorzystania funduszy unijnych przez kraje baltyckie

Dorota Murzyn
Kierunki wykorzystania funduszy unijnych przez kraje bałtyckie w latach
2007-20131
Kraje bałtyckie należą do najbiedniejszych obszarów Unii Europejskiej. PKB na
mieszkańca w Estonii w 2006 r. osiągnął 67 % średniego poziomu dla wszystkich 27 krajów
UE, na Litwie 58 %, a na Łotwie zaledwie 56 % tego poziomu2. Ponieważ z uwagi na mały
obszar tych państw uznaje się je w całości za regiony NUTS II i żaden z tych regionów nie
przekroczył 75 % PKB UE-27, zakwalifikowano je w całości jako regiony Celu 1
europejskiej polityki spójności. Cel 1 Konwergencja zorientowany jest na wspieranie wzrostu
i tworzenie nowych miejsc pracy w państwach i regionach najbiedniejszych. Ponad 80 %
wszystkich środków przeznaczonych na politykę spójności w latach 2007-2013 alokowane
jest na ten Cel. Kraje bałtyckie, tak jak wszystkie pozostałe kraje członkowskie UE,
otrzymują poza tym fundusze na horyzontalny Cel 3 wspierający europejską współpracę
terytorialną. Wysokość i podział finansowej alokacji funduszy na politykę spójności w tych
krajach w latach 2007-2013 przedstawia tabela 1.
Tabela 1
Finansowa alokacja funduszy Unii Europejskiej na politykę spójności w krajach bałtyckich w
latach 2007-2013 (mln euro, ceny bieżące)
Kraj
Cel 1 Konwergencja
Cel 3 Europejska
Łącznie
Fundusz Spójności Konwergencja współpraca terytorialna
Litwa
2 305
4 470
109
6 885
Łotwa
1 540
2 991
90
4 620
Estonia
1 152
2 252
52
3 456
Źródło: Komisja Europejska, www.europa.eu
Na co kraje bałtyckie zamierzają wydać te fundusze? Czy jest to uzależnione wyłącznie od
nich samych, czy może od Komisji Europejskiej?
Strategiczne Wytyczne Wspólnoty i Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia
W roku 2007 rozpoczęła się nowa perspektywa finansowa w Unii Europejskiej i nowe
rozwiązania w zakresie polityki spójności. Zarys tej polityki przedstawiony został w nowych
rozporządzeniach obejmujących lata 2007-2013, a zasady i priorytety jej realizacji
umieszczono w Strategicznych Wytycznych Wspólnoty3. Jest to dokument przedstawiający
wspólne podejście instytucji Unii Europejskiej w zakresie najlepszych sposobów
inwestowania środków dostępnych w ramach europejskiej polityki spójności w latach 20072013. Wymóg opracowania takiego dokumentu został zawarty w rozporządzeniu ogólnym
dotyczącym unijnej pomocy od 2007 r.4 Strategiczne Wytyczne Wspólnoty wytyczają
polityczne priorytety dokonywanych inwestycji. Zgodnie z wytycznymi na lata 2007-2013
1
Artykuł ukazał się w: Rocznik Wschodni, Nr 13, Rzeszów-Kraków 2007/2008, s. 212-223.
Dane Eurostatu, www.epp.eurostat.ec.europa.eu.
3
Decyzja Rady z dnia 6 października 2006 r. w sprawie strategicznych Wytycznych Wspólnoty dla spójności
(2006/702/WE), Dziennik Urzędowy UE nr L 291 z 21 października 2006 r.
4
Rozporządzenie (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu
Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999, Dz.U. L 210 z 31 lipca 2006 r.; art. 25.
2
1
działania Wspólnoty powinny koncentrować się na trzech priorytetach5: zwiększeniu
atrakcyjności państw członkowskich, regionów i miast, wspieraniu innowacyjności,
przedsiębiorczości i gospodarki opartej na wiedzy oraz tworzeniu lepszych miejsc pracy.
Każde państwo członkowskie przedstawia Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia,
które powinny być zgodne ze Strategicznymi Wytycznymi Wspólnoty i które stanowią
instrument odniesienia dla przygotowywania programowania funduszy UE. NSRO są
dokumentem strategicznym określającym priorytety i obszary wykorzystania Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu
Spójności w ramach budżetu Wspólnoty w latach 2007-2013. Zawierają one strategię
wybraną przez państwo członkowskie i proponują listę programów operacyjnych, które
zamierza ono wdrożyć. Programy operacyjne odzwierciedlają priorytety państwa oraz sposób,
w jaki będzie ono realizowało politykę spójności w całym okresie programowania. Celem
Funduszy musi być jednak dążenie do realizacji priorytetów Unii Europejskiej w zakresie
realizacji strategii lizbońskiej6, stąd wymóg przeznaczenia 60% wydatków na promowanie
konkurencyjności i tworzenie nowych miejsc pracy.
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia wszystkich trzech krajów bałtyckich
zostały już zaakceptowane przez Komisję Europejską. Prześledźmy, jakie cele chcą
realizować te kraje przy wykorzystaniu funduszy Unii Europejskiej.
Fundusze Unii Europejskiej na Litwie
Litewskie Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia7 zostały zaakceptowane przez
Komisję Europejską 26 kwietnia 2007 roku. Głównym celem Litwy na lata 2007-2012,
określonym w NSRO, jest zmniejszenie do roku 2015 różnic społeczno-gospodarczych
pomiędzy Litwą a lepiej rozwiniętymi krajami członkowskimi Wspólnoty poprzez stworzenie
warunków sprzyjających wysokiemu wzrostowi gospodarczemu. Ma to być osiągnięte
poprzez zwiększenie długotrwałego wzrostu gospodarczego, utworzenie większej liczby
lepszych miejsc pracy oraz promowanie spójności społecznej.
NSRO będą wdrażane przy pomocy trzech programów operacyjnych: Rozwój
zasobów ludzkich (współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego),
Wzrost gospodarczy (otrzymujący wsparcie z Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego i Funduszu Spójności) oraz Promowanie spójności (współfinansowany przez
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego i Fundusz Spójności). Pomoc we wdrażaniu tych
programów ma zapewnić Program operacyjny pomocy technicznej (wspierany przez
Europejski Fundusz Społeczny). Podział środków z UE na poszczególne programy operacyjne
przedstawia wykres 1.
5
Załącznik do decyzji Rady z dnia 6 października 2006 r. w sprawie strategicznych Wytycznych Wspólnoty dla
spójności (2006/702/WE), Dziennik Urzędowy UE nr L 291 z 21 października 2006 r., s. 1.
6
Strategia lizbońska przyjęta została w marcu 2000 r. w Lizbonie, a następnie uzupełniona na szczycie w
Goteborgu. Zakłada ona przekształcenie Unii Europejskiej w najbardziej konkurencyjną gospodarkę na świecie
poprzez budowanie społeczeństwa i gospodarki opartej na wiedzy.
7
Nacionalinė Bendroji Strategija: Lietuvos 2007-2013 Metų Europos Sąjungos Struktūrinės Paramos
Panaudojimo Strategija Konvergencijos Tikslui Įgyvendinti, 2006 M.Lapkričio 30 D.
2
Wykres 1
Podział funduszy Unii Europejskiej na poszczególne programy operacyjne na Litwie w latach
2007-2013.
1,40%
13,80%
39,08%
45,72%
PO Rozwój zasobów ludzkich
PO Wzrost gospodarczy
PO Promowanie spójności
PO Pomoc techniczna
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Finansów Litwy,
www.finmin.lt
Celem Programu Operacyjnego Wzrost Gospodarczy, pochłaniającego najwięcej
środków (całkowity budżet programu wynosi ok. 3,88 mld euro, z czego 80 %, czyli 3,09 mld
euro stanowi wkład Wspólnoty) jest wspieranie badań i rozwoju, podniesienie
konkurencyjności gospodarki, tworzenie przyjaznego środowiska dla małych i średnich
przedsiębiorstw i innowacji, rozwijanie społeczeństwa informacyjnego oraz podnoszenie
efektywności infrastruktury gospodarczej. Najwięcej środków przewidziano na rozwój
transeuropejskiej sieci transportowej TEN. W ramach tego priorytetu zaplanowano
modernizację i rozwój infrastruktury drogowej, kolejowej, portów i lotnisk w skoordynowany
sposób poprzez zapewnienie interakcji z systemami transportu innych krajów. Innym ważnym
obszarem wsparcia w ramach tego programu są badania i rozwój dla konkurencyjności
gospodarczej i wzrostu gospodarczego. Międzynarodowa konkurencyjność gospodarcza i
wzrost gospodarczy są bezpośrednio związane z inwestycjami w wysokiej jakości badania i
rozwój (B&R). Obecnie jednak B&R w sektorze publicznym i prywatnym oraz stan
infrastruktury są słabe a badania jako usługa oparta na wiedzy są mało atrakcyjne dla
większości lokalnego przemysłu. Rozwiązaniu tego problemu ma służyć wzmocnienie bazy
dla B&R, podniesienie ich atrakcyjności oraz ich dostępności dla przedsiębiorstw oraz
promocja współpracy pomiędzy nauką a gospodarką w zakresie B&R. PO Wzrost
gospodarczy będzie także wspierał podstawową infrastrukturę gospodarczą (przede
wszystkim integrację litewskiego rynku gazu i elektryczności w jednolity rynek europejski
oraz modernizację i rozwój infrastruktury transportowej), zwiększenie produkcyjności
przedsiębiorstw, polepszenie środowiska otoczenia biznesu oraz społeczeństwo informacyjne.
Program ten przewiduje także implementację kilku bardzo ważnych wysokonakładowych
projektów (powyżej 50 mln euro): rozwój szosy Via Baltica, rekonstrukcja linii kolejowej
Wilno-Kaunas dla prędkości powyżej 160 km/h, zaprojektowanie i konstrukcja kolei Rail
Baltica, rozwój szerokopasmowej sieci internetowej RAIN na obszarach wiejskich. PO
Wzrost gospodarczy został zaakceptowany przez Komisję Europejską 30 lipca 2007 roku.
Drugi co do wielkości program (całkowity budżet ok. 3,18 mld euro, z czego 2,64 mld
euro pochodzi z budżetu Unii Europejskiej) Program operacyjny Promowanie spójności
zakłada budowę spójnego społeczeństwa poprzez podnoszenie poziomu życia i redukowanie
różnic między regionami peryferyjnymi. Priorytetami tego programu są: rozwój lokalny i
rozwój miast, zachowanie dziedzictwa kulturowego i środowiska naturalnego, stworzenie
3
warunków dla rozwoju turystyki, jakość i dostępność usług publicznych - zdrowie, edukacja i
infrastruktura społeczna, środowisko i harmonijny rozwój. Celem interwencji ma być
promowanie efektywnego wykorzystania potencjału lokalnego dla rozwoju gospodarczego.
Lepsza jakość życia i większa spójność nie jest możliwa bez lepszych i szerzej dostępnych
usług publicznych, stąd dążenie do tego, aby cała populacja kraju mogła korzystać z usług
zdrowotnych, edukacyjnych i socjalnych na najwyższym światowym poziomie. Utrzymanie
wysokiego wzrostu gospodarczego przy zachowaniu zdrowego środowiska naturalnego nie
jest zadaniem łatwym, gdyż społeczeństwo zwykle rozwiązuje problemy gospodarcze
kosztem jakości środowiska. Znaczna część środków jest zatem przeznaczana na ochronę
środowiska i redukowanie negatywnego wpływu energii, utylizacji odpadów i działalności
gospodarczej na środowisko. W ramach tego programu także przewidziano finansowanie
kilku dużych strategicznych projektów, np. modernizację elektrowni w Mažeikiai i elektrowni
No. 2 w Wilnie czy konstrukcję spalarni w Wilnie i Kaunas. PO Promowanie spójności został
zaakceptowany przez Komisję Europejską 30 lipca 2007 roku.
Europejski Fundusz Społeczny na Litwie będzie wdrażany przy pomocy programu
operacyjnego Rozwój zasobów ludzkich, absorbującego 13,8 % środków Unii Europejskiej
dla tego kraju. Celem tego programu jest zainteresowanie większej ilości osób zdobyciem i
utrzymaniem zatrudnienia, promocja aktywnego nauczania przez całe życie, rozwój najlepiej
wykwalifikowanej siły roboczej oraz budowa zdolności administracyjnych i polepszenie
administracji publicznej.8
Fundusze Unii Europejskiej na Łotwie
Łotewskie Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia9 Komisja Europejska
zaakceptowała 20 września 2007 roku. Głównym celem Łotwy na lata 2007-2013 jest
wspieranie harmonijnego wzrostu gospodarczego i zbliżenie się do średniego poziomu
dobrobytu w UE. Cele strategiczne, które kraj ten zamierza osiągnąć przy wykorzystaniu
funduszy Unii Europejskiej zdefiniowano następująco:
- efektywny rozwój zasobów ludzkich i ich wykorzystanie (przeznaczono na to 25 %
środków),
- zwiększenie konkurencyjności i postępu w zakresie gospodarki opartej na wiedzy (16 %
środków),
- poprawa w zakresie służby cywilnej i infrastruktury jako wstępny warunek
zrównoważonego rozwoju krajowego i terytorialnego (59 % środków).
Obok celów strategicznych Łotwa zakłada osiągnięcie kilku celów horyzontalnych,
takich jak: zrównoważony rozwój terytorialny, międzynarodowa konkurencyjność miasta
Ryga, stabilność makroekonomiczna, równe szanse, trwały wzrost i społeczeństwo
informacyjne. Inwestycje przyczynią się do rozwoju obszarów miejskich, które obecnie
koncentrują się wokół kilku dużych miast (w samej Rydze mieszka prawie połowa
łotewskiego społeczeństwa). Fundusze UE pomogą uzupełnić luki w systemie edukacyjnym,
przyczynią się do tworzenia nowych firm i poprawy sieci dróg krajowych. Ważnym celem i
zasadniczym warunkiem dobrego zarządzania funduszami UE jest wzmacnianie skuteczności
administracji publicznej. Przy pomocy środków Wspólnoty Łotwa chciałaby między innymi
utrzymać roczny wzrost PKB na poziomie 6-8 % (poziom bazowy 2006 r. – 11,9 %),
podnieść stopę zatrudnienia do 70 % (2006 r. – 66,3 %), zmniejszyć stopę bezrobocia poniżej
8
W chwili pisania tego artykułu (październik 2007) program ten nie uzyskał jeszcze akceptacji Komisji
Europejskiej.
9
„Draft National Strategic Reference Framework 2007-2013”, Ministry of Finance of the Republic of Latvia”,
Riga, May 2007, s.51
4
6 % (2006 – 6,8 %) oraz osiągnąć co najmniej 53 % średniego wskaźnika produkcyjności w
UE (PKB na zatrudnionego; poziom bazowy 2005 r. – 47,9 %).10
Kierunki pomocy z funduszy strukturalnych przedstawione są bardziej szczegółowo w
trzech programach operacyjnych: Zasoby ludzkie i zatrudnienie, Przedsiębiorczość i
innowacje oraz Infrastruktura i usługi. NSRO nie obejmują środków na Cel 3 Europejska
współpraca terytorialna. Podział funduszy UE na poszczególne programy operacyjne
przedstawia wykres 2.
Wykres 2
Podział środków funduszy UE na poszczególne programy operacyjne na Łotwie w latach
2007-2013 (mln euro)
550
736
3243
PO Zasoby ludzkie i zatrudnienie
PO Przedsiębiorczość i innowacje
PO Infrastruktura i usługi
Źródło: opracowanie własne na podstawie „Draft National Strategic Reference Framework
2007-2013”, Ministry of Finance of the Republic of Latvia, Riga, May 2007
Europejski Fundusz Społeczny w latach 2007-2013 na Łotwie będzie wdrażany przy
za pomocą Programu operacyjnego Zasoby ludzkie i zatrudnienie11. Koncentruje się on na
następujących priorytetach:
- szkolnictwo wyższe i nauka - gdzie działania skupiają się na wzmocnieniu potencjału
rozwoju badań i innowacji oraz szkolnictwa wyższego,
- wykształcenie i umiejętności – rozwój edukacji zawodowej i podstawowych umiejętności,
promocja kształcenia przez całe życie,
- promocja zatrudnienia i zdrowia w pracy – wzmocnienie kompetencji ludności w wieku
produkcyjnym, poprawa warunków zdrowotnych w środowisku pracy,
- promocja integracji społecznej – stymulowanie aktywności gospodarczej społeczeństwa,
- budowa zdolności administracyjnych – podniesienie zdolności operacyjnych i efektywności
instytucji administracji publicznej, wzmocnienie potencjału zasobów ludzkich (partnerów
społecznych, organizacji pozarządowych, władz gminnych).
Priorytety Programu Operacyjnego Przedsiębiorczość i innowacje12 z kolei zostały
zdefiniowane następująco: nauka i innowacje, dostęp do źródeł finansowania, promocja
przedsiębiorczości. Całkowity budżet programu wynosi ok. 1,08 mld euro, z czego 736,7 mln
euro pochodzi ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Wiedza i
innowacje są w centrum wysiłków Unii mających na celu przyspieszenie wzrostu
gospodarczego, dlatego też celem programu jest wkład w rozwój innowacji oraz
10
Ibidem, s. 51
Operational Programme “Human Resources and Employment”, CCI: 2007LV051PO001, Ministry of Finance,
Republic of Latvia, Riga, October 2007.
12
Draft Operational Programme “Entrepreneurship and Innovations”, Ministry of Finance, Republic of Latvia,
Riga, July 2007.
11
5
wykorzystania wiedzy, produkcja o wysokiej wartości dodanej oraz zwiększenie zdolności
eksportowych przedsiębiorstw, a także zachęcanie do tworzenia przedsiębiorstw bazujących
na wiedzy i intensywnym wykorzystaniu technologii. PO przedsiębiorczość i innowacje
pomoże także w walce z inflacją, gdyż jego bezpośrednim celem jest wzrost produktywności
gospodarki łotewskiej. Program ten został zaakceptowany przez Komisję Europejską 24
września 2007 roku.
Wreszcie, Program Operacyjny Infrastruktura i usługi13 (wsparcie z Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności) skupia się na następujących celach
priorytetowych: infrastruktura dla wzmocnienia kapitału ludzkiego, promowanie dostępności
terytorialnej, rozwój sieci transportowej o europejskim znaczeniu, wysokie jakościowo
środowisko dla życia i działalności gospodarczej, promowanie infrastruktury środowiskowej i
energii przyjaznej środowisku, rozwój policentryczny. Program ten uzyskał akceptację
Komisji Europejskiej 24 września 2007 roku.
Koordynacją wszystkich programów współfinansowanych z funduszy unijnych
zajmuje się Ministerstwo Finansów. Na realizację priorytetów strategii lizbońskiej Łotwa
przewiduje przeznaczyć 61 % dostępnych środków.
Fundusze Unii Europejskiej w Estonii
Komisja Europejska zaakceptowała Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia
Estonii14 13 sierpnia 2007 roku. Estońskie NSRO określają sposoby wykorzystania 3,4 mld
euro na przestrzeni następnych siedmiu lat w celu wspierania wzrostu gospodarczego i
zatrudnienia, wzmocnienia kapitału ludzkiego oraz zapewnienia zrównoważonego i
harmonijnego rozwoju i niwelowania różnic między regionami. Instytucją odpowiedzialną za
koordynację i zarządzanie NSRO jest Ministerstwo Finansów.
NSRO skupiają się na następujących dziedzinach: rozwój zasobów ludzkich, rozwój
gospodarki opartej na wiedzy, rozwój infrastruktury podstawowej, podnoszenie efektywności
ochrony środowiska oraz rozwój sektora energetyki, wzmocnienie rozwoju lokalnego oraz
podniesienie wydajności administracji krajowej. Głównym celem NSRO jest szybki i trwały
wzrost poprzez wzrost konkurencyjności gospodarki, zwiększenie spójności społecznej oraz
zrównoważony rozwój. Estonia zakłada osiągnięcie przy pomocy środków UE stopy
zatrudnienia na poziomie 72 % w 2014 r. (64,4 % - poziom bazowy 2005 r.) oraz
produktywności przedsiębiorstw na zatrudnionego w stosunku do średniej UE 25 – 80 % w
2013 r. (58,6 % - 2005 r.).15 Chciano by także zwiększenia inwestycji przedsiębiorstw w
badania i rozwój do 1,6 % PKB w 2013 roku (w 2004 r. stanowiły one zaledwie 0,42 %).
Dokładną listę działań współfinansowanych z funduszy unijnych zawierają programy
operacyjne: Program Operacyjny Rozwój zasobów ludzkich (współfinansowany przez
Europejski Fundusz Społeczny), Program Operacyjny Rozwój warunków bytowych
(wspierany przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego i Fundusz Spójności) i Program
Operacyjny Rozwój warunków gospodarczych (otrzymujący wsparcie Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności). Podział środków z funduszy
strukturalnych na poszczególne programy operacyjne przedstawia wykres 3.
13
Operational Programme “Infrastructure and services”, CCI: 2007LV161PO002, Ministry of Finance, Republic
of Latvia, Riga, October 2007.
14
„Estonia National Strategic Reference Framework 2007-2013”, Republic of Estonia, 21 June 2007.
15
Ibidem, s.66-70.
6
Wykres 3
Podział funduszy strukturalnych na programy operacyjne w Estonii w latach 2007-2013 (mln
euro)
391,5
1404,5
1607
PO Rozwój zasobów ludzkich
PO Rozwój warunków gospodarczych
PO Rozwój warunków bytowych
Źródło: opracowanie własne na podstawie „Estonia National Strategic Reference Framework
2007-2013”, Republic of Estonia, 21 June 2007
Program Operacyjny Rozwój zasobów ludzkich16 został przygotowany w celu
zaplanowania działań prowadzących w kierunku gospodarki opartej na wiedzy poprzez
wsparcie edukacji, badań i rozwoju, rynku pracy, przedsiębiorstw oraz wzrostu potencjału
administracyjnego. Za najważniejsze priorytety uznano: uczenie się przez całe życie (lifelong
learning), rozwój zasobów ludzkich dla sfery B&R, większą liczbę lepszych miejsc pracy,
wiedzę i umiejętności dla innowacyjnych przedsięwzięć oraz zwiększenie zdolności
administracyjnych. Pozycja jaką osiągnęły estońskie przedsiębiorstwa na rynku
międzynarodowym bazuje głównie na taniej sile roboczej, stąd produktywność i zyskowność
przedsiębiorstw na zatrudnionego we wszystkich sektorach gospodarki pozostaje daleko za
odpowiednimi wskaźnikami w rozwiniętych krajach przemysłowych. W celu osiągnięcia
takiej struktury gospodarki, która przynosiłaby większą wartość dodaną, konieczne są
inwestycje w edukację oraz badania i rozwój.
Program Operacyjny Rozwój warunków bytowych17 ma na celu poprawę środowiska
życia społeczeństwa estońskiego. W ramach programu powstanie infrastruktura związana z
gospodarką wodną i gospodarowaniem odpadami. Program koncentruje się także na sektorze
szkolnictwa, wspierając m.in. budowę szkół dla dzieci specjalnej troski, ochronę zdrowia i
tworzenie infrastruktury opieki społecznej. Program składa się z następujących priorytetów:
- rozwój infrastruktury związanej z gospodarką wodną i gospodarowaniem odpadami,
- rozwój infrastruktury i systemu pomocy dla trwałego wykorzystania środowiska,
- rozwój sektora energetyki,
- integralny i zrównoważony rozwój regionów,
- rozwój infrastruktury edukacyjnej,
- rozwój infrastruktury ochrony zdrowia i opieki społecznej.
Zgodnie ze Strategicznymi Wytycznymi Wspólnoty istnienie nowoczesnej infrastruktury
środowiskowej jest jednym z głównych czynników przemiany Europy i jej regionów w
atrakcyjne miejsce do życia i inwestowania.
16
Operational Programme for Human Resource Development, Republic of Estonia, CCI number:
2007EE051PO001, 21 June 2007
17
Operational Programme for the Development of the Living Environment, Republic of Estonia, CCI number:
2007EE161PO002, June 21, 2007
7
Program Operacyjny Rozwój warunków gospodarczych18 ma na celu usprawnienie
infrastruktury transportowej, rozwój społeczeństwa informacyjnego i zwiększenie wydajności
przedsiębiorstw w dziedzinie badań i innowacji. Zdefiniowano następujące priorytety:
- innowacje i zdolności wzrostu przedsiębiorstw,
- poprawa efektywności estońskich B&R poprzez programy badawcze i modernizację
instytucji szkolnictwa wyższego oraz sfery B&R,
- inwestycje transportowe o strategicznym znaczeniu,
- rozwój regionalnej infrastruktury transportowej,
- rozwój społeczeństwa informacyjnego.
Rozwój konkurencyjnego sektora prywatnego, którego wsparcie wymaga potwierdzonej
jakości produktów i usług, jak również gwarancje i poprawa bezpieczeństwa wzrostu
potencjału eksportowego jest istotne dla wzrostu zatrudnienia, produkcyjności i trwałego
wzrostu gospodarczego.
W obecnym okresie programowania (2007-2013) państwa bałtyckie skupiają się na
rozwoju kapitału ludzkiego, promocji zatrudnienia oraz podniesieniu konkurencyjności
przedsiębiorstw. Kładą one także duży nacisk na projekty infrastrukturalne – budowę
autostrad i systemów energetycznych, łączących je z sąsiadami. Niewątpliwie czerpią
korzyści płynące z włączenia ich do europejskich sieci transportowych TEN, zapewnia im to
bowiem swoiste zbliżenie z krajami Europy Zachodniej. Środki finansowe z unijnych
funduszy pomocowych na budowę Via Baltica i Rail Baltica przyczynią się do połączenia
tych państw z innymi krajami Wspólnoty.
W tym miejscu należy jeszcze wspomnieć o programach finansowanych w ramach
Celu 3 polityki spójności UE – Europejska współpraca terytorialna, a zwłaszcza Programie
Regionu Morza Bałtyckiego 2007-201319. Jest to program współpracy transnarodowej,
obejmujący 11 krajów: poza Litwą, Łotwą i Estonią – Danię, Finlandię, Niemcy (północne
landy), Polskę, Szwecję oraz kraje nie będące członkami UE – Białoruś, Norwegię i
północno-zachodnią Rosję. Wywodzi się on z dwóch programów Inicjatywy Wspólnotowej
INTERREG (Baltic Sea INTERREG II C & III B NP) oraz programu TACIS (Rosja,
Białoruś). Głównym celem jest zwiększenie konkurencyjności regionu Morza Bałtyckiego i
jego dalszej wewnętrznej spójności terytorialnej poprzez połączenie potencjałów ponad
granicami administracyjnymi. Program obejmuje cztery priorytetowe obszary tematyczne:
wsparcie innowacji, wewnętrzną i zewnętrzną dostępność w/do Regionu Morza Bałtyckiego,
Morze Bałtyckie jako wspólne dobro oraz promowanie atrakcyjności i konkurencyjności
miast i regionów. Dziedziny będące przedmiotem wspólnego zainteresowania to zmiany
demograficzne i migracja, rozwój obszarów miejskich i wiejskich, transport oraz kwestie
ochrony środowiska, jak na przykład zanieczyszczenie wody, katastrofy naturalne i
efektywność energetyczna. Całkowity budżet programu wynosi 234 mln euro, z czego 208
mln euro pochodzi z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, 20 mln euro z
Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa oraz 6 mln euro z narodowego funduszu
Norwegii. Powiększają go oczywiście środki własne partnerów projektów.
Państwa bałtyckie z wielką determinacją wprowadzają reformy społecznogospodarcze, zmierzając do podniesienia standardu życia swoich obywateli i przybliżenia go
do warunków panujących w państwach zachodnioeuropejskich. Uzyskanie pomocy
18
Operational Programme for the Development of Economic Environment, Republic of Estonia, CCI number:
2007EE161PO001, June 21, 2007
19
Baltic Sea Region Programme 2007-2013, Współpraca transnarodowa dla Regionu Morza Bałtyckiego, CCI
No. 2007CB163PO020, Wspólny Komitet Programowy, 6 marzec 2007.
8
finansowej Unii Europejskiej w ramach funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności
stwarza możliwość szybszego osiągnięcia tego celu.
9