Publikacje

Tytuł:
Autorzy:
Data
publikacji:
Wydawnictwo:
Wersja online:
Zawartość:
Greater impacts of wind farms on bird populations during construction
than subsequent operation: results of a multi-site and multi-species
analysis
J. W. Pearce-Higgins, L. Stephen, A. Douse, R. H. W. Langston
2012
Journal of Applied Ecology, 49 (2012), 386-394
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1365-2664.2012.02110.x/pdf
Analiza w zakresie oddziaływana farm wiatrowych na populacje ptaków na
różnych etapach realizacji inwestycji, na podstawie danych dla farm wiatrowych
w Wielkiej Brytanii.
1. Wprowadzenie
Skala negatywnego oddziaływania farm wiatrowych na wielkość populacji różnych gatunków
ptaków nie jest wciąż wystarczająco dobrze rozpoznana.
Niektóre gatunki ptaków są szczególnie narażone na negatywne oddziaływanie elektrowni
wiatrowych, wynikające z zaburzenia siedlisk ich bytowania lub kolizji z elementami turbin.
Niektóre niewłaściwie zlokalizowane farmy wiatrowe powodowują wyraźny wzrost wskaźnika
śmiertelności ptaków drapieżnych na danym terenie, pociągający za sobą spadek liczebności
populacji,
ale
tylko
o charakterze lokalnym. Brakuje jednak szczegółowych danych dotyczących wpływu farm
wiatrowych na całe populacje poszczególnych gatunków ptaków.
Większość farm wiatrowych na terenie Wielkiej Brytanii lokalizuje się na wzniesieniach, co
gwarantuje lepsze warunki wietrzne oraz zazwyczaj wystarczające odległości od zabudowań
mieszkalnych. Takie tereny są jednak w znacznym stopniu wykorzystywane przez ptaki podczas
okresu lęgowego. Według wyników niektórych badań, farmy wiatrowe mogą w znaczący sposób
ograniczać możliwość korzystania przez ptaki z dotychczasowych siedlisk znajdujących się
w promieniu 100 – 800 m od inwestycji (w zależności od gatunku) i tym samym powodować
znaczny spadek liczebności ptaków nawet o 50% w odległości do 500 m od farmy.
W celu zbadania wpływu farm wiatrowych na liczebność populacji ptaków, autorzy publikacji
zestawili i przeanalizowali dane dot. okresowych zmian w liczebnościach populacji niektórych
gatunków ptaków pochodzące z monitoringów ornitologicznych prowadzonych dla farm wiatrowych,
zlokalizowanych na terenach wyżynnych Wielkiej Brytanii. Celem przeprowadzonych analiz było
zweryfikowanie następujących hipotez:
1) na etapie budowy farmy wiatrowej obserwuje się spadek liczebności populacji ptaków,
w porównaniu z etapem przedrealizacyjnym oraz obszarami referencyjnymi,
2) trend populacji w rejonie farmy wiatrowej na etapie jej eksploatacji będzie się różnił
w stosunku do obszarów odniesienia, co ma związek z zaburzeniami powodowanymi przez
tego rodzaju inwestycje, m.in. ze wzrostem kolizji ptaków z elementami turbin,
3) skala negatywnego oddziaływania farm wiatrowych jest uzależniona od wielkości
przedsięwzięcia (ilości i mocy elektrowni wiatrowych).
2. Materiały i metody analizy
Na potrzeby analizy wykorzystano dane 18 wybranych farm wiatrowych zlokalizowanych w Wielkiej
Brytanii, spełniających następujące kryteria:
1) zlokalizowanych na otwartych terenach wyżynnych,
2) w skład parku wiatrowego wchodziło minimum 5 elektrowni.
Uwzględniono dane dot. okresu lęgowego do roku 2007 włącznie, uwzględniające następujące
informacje:
Materiał Fundacji na Rzecz Energetyki Zrównoważonej
www.fnez.pl
1) zagęszczenie ptaków na obszarze farmy wiatrowej,
2) zagęszczenie ptaków na obszarze odniesienia (obszar o podobnych uwarunkowaniach
środowiskowych, na którym nie ma farmy wiatrowej) – dane dla 12 z 18 wybranych farm
wiatrowych dla etapu eksploatacji, oraz dla 8 przedsięwzięć na etapie przedrealizacyjnym,
pochodzące z:
1) dokumentacji przedrealizacyjnej poszczególnych projektów,
2) raportów z monitoringów przedrealizacyjnych,
3) raportów z monitoringów prowadzonych na etapie budowy i eksploatacji.
Obserwacje ptaków prowadzone były zgodnie z metodyką Brown & Shepherd (1993) lub jej
modyfikacjami.
Analizy statystyczne dot. zagęszczenia populacji były przeprowadzane na dwa sposoby:
1) w odniesieniu do trzech etapów realizacji przedsięwzięcia: przedrealizacyjnego, budowy
i eksploatacji (PERIOD),
2) w odniesieniu do poszczególnych lat po zakończeniu budowy farmy (z uwzględnieniem
jedynie pierwszych trzech lat) (YEAR).
Przeanalizowano dane dot. 10 gatunków ptaków. Ze względu na brak wystarczających danych,
w przeprowadzonych analizach nie zostały uwzględnione gatunki ptaków drapieżnych.
3. Wyniki przeprowadzonych analiz
3.1.
Wyniki - PERIOD
1) Dla 5 z 10 gatunków zaobserwowano wyraźną różnicę w zagęszczeniu na obszarze farmy
dla etapu przedrealizacyjnego i etapu budowy.
2) Dla 4 gatunków zaobserwowano różnice w zagęszczeniu dla etapu przedrealizacyjnego
i etapu eksploatacji.
Wniosek: na etapie budowy może pojawić się negatywne oddziaływanie na ptaki, związane
z uciążliwością prowadzonych prac konstrukcyjnych.
3) Dla 3 gatunków, tj. Lagopus lagopus scoticus (pardwa szkocka), Gallinago gallinago (bekas
kszyk) oraz Numenius arquata (kulik wielki), odnotowano wyraźny spadek liczebności
populacji na etapie budowy. Wielkość populacji Lagopus lagopus scoticus została
przywrócona w pierwszym roku eksploatacji. Dla pozostałych gatunków nie zaobserwowano
takiego procesu.
4) Dla gatunku Numenius arquata na etapie budowy i eksploatacji zaobserwowano spadek
zagęszczenia na terenie farmy w porównaniu z tym samym okresem na obszarze
odniesienia.
5) Dla dwóch gatunków: Alauda arvensis (skowronek zwyczajny) oraz Saxicola torquata
(kląskawka zwyczajna) zaobserwowano zupełnie odwrotny trend, tj. wzrost zagęszczenia
przedstawicieli obydwu gatunków na obszarze farmy na etapie jej eksploatacji.
6) Dla gatunku Anthus pratensis (świergotek łąkowy) zaobserwowano spadek zagęszczenia na
etapie eksploatacji zarówno na obszarze farmy jak i obszarze referencyjnym, w porównaniu
do wcześniejszych etapów, tj. przedrealizacyjnego i budowy.
3.2.
Wyniki - YEAR
1) Na etapie eksploatacji zaledwie dla jednego gatunku, tj. Anthus pratensis, zaobserwowano
wyraźne różnice trendu populacji na obszarze farmy wiatrowej w porównaniu z obszarem
referencyjnym.
3.3.
Wyniki – skala oddziaływania w odniesieniu do charakterystyki farmy
wiatrowej
Materiał Fundacji na Rzecz Energetyki Zrównoważonej
www.fnez.pl
1) Skala negatywnego oddziaływania może być uzależniona od wielkości farmy wiatrowej – im
więcej elektrowni wiatrowych tym większe oddziaływanie.
4. Podsumowanie
Przeprowadzone analizy dowodzą, że skala oddziaływania farm wiatrowych na populacje ptaków
może być znacząca przede wszystkim na etapie budowy, powodując spadek zagęszczenia
osobników poszczególnych gatunków ptaków na obszarze inwestycji (zgodnie z wynikami analiz
przywołanymi
w rozdziale 3).
Przeprowadzone badania nie potwierdziły znaczącego negatywnego oddziaływania farm wiatrowych
na populacje ptaków na etapie eksploatacji. Jakiekolwiek negatywne zdarzenia, np. śmierć ptaków
w wyniku zderzeń z turbinami, mają jedynie charakter lokalny i nie wpływają na całą populację
danego gatunku. Co więcej wyniki obserwacji wskazują na to, że niektóre gatunki przyzwyczajają
się do elektrowni wiatrowych.
W odniesieniu do ptaków lęgowych, negatywne oddziaływanie farm wiatrowych polega przede
wszystkim na wypłoszeniu ich z rejonu inwestycji w związku z uciążliwościami wywołanymi przez
prowadzone prace budowlane. Może się zdarzyć tak, że ptaki nie powrócą już na dany obszar.
Brakuje dowodów na to, by przedstawiciele gatunków Pluvialis apricaria (siewka złota) oraz
Oenanthe oenanthe (białorzytka) byli szczególnie wrażliwy na oddziaływania elektrowni
wiatrowych. Nie zaobserwowano trendu spadku wielkości populacji dla tych gatunków. Ptaki te
wyraźnie unikają terenów w promieniu 200 m od farm wiatrowych.
Wyniki analiz wskazują na pozytywne oddziaływanie farm wiatrowych na populacje takich
gatunków, jak Alauda arvensis (skowronek zwyczajny), Anthus pratensis (świergotek łąkowy) oraz
Saxicola torquata (kląskawka zwyczajna).
Przeprowadzone analizy nie potwierdziły tego, by skala oddziaływania farmy wiatrowej na
populacje ptaków była uzależniona od wielkości inwestycji, tj. ilości elektrowni wiatrowych i ich
mocy.
W związku z postępem technologicznym zależność ta może jednak w przyszłości ulec zmianie.
W związku z tym, że na chwilę obecną taka zależność nie została do końca zdefiniowana
i udowodniona, należy pamiętać o tym, że wyniki prowadzonych obecnie monitoringów mają
charakter szczególny, odnoszący się do konkretnej inwestycji, a więc wnioski z przeprowadzonych
badań nie mogą być traktowane jako uniwersalne, odnoszące się do każdego tego typu
przedsięwzięcia. Po drugie wydaje się, że zastępowanie starych modeli turbin nowymi, o większej
mocy, nie powinno spowodować wzrostu skali negatywnego oddziaływania farmy wiatrowej na
populacje ptaków.
Opracowała: Justyna Biegaj
Materiał Fundacji na Rzecz Energetyki Zrównoważonej
www.fnez.pl