FULL TEXT - Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny

170
Poziom ekspresji genów IL-1, TNFa, OPG a obecność wirusa odry
w strzemiączkach chorych na otosklerozę
The level of genes expression: IL-1, TNFa, OPG and the presence of the measles virus
in the stapes of the patients with otosclerosis
Małgorzata Potocka-Bakłażec
Pol. Przegląd
Otorynolaryngol 2012;
2 (1): 170-171
Streszczenie rozprawy na stopień doktora nauk medycznych
Gdańsk 02.12.2010
Katedra i Klinika Otolaryngologii, Uniwersyteckie Centrum Kliniczne,
Gdański Uniwersytet Medyczny
Kierownik:
Prof. dr hab. n. med. Czesław Stankiewicz
Promotor:
Dr hab. n. med. Jerzy Kuczkowski prof. nadzw. GUMed
Recenzeci:
Prof. dr hab. n. med. Ryszard Pawłowski,
Prof. dr hab. n. med. Henryk Kaźmierczak
Praca zawiera 24 tabele, 12 rycin, 4 fotografie, 139 pozycji piśmiennictwa
i obejmuje 100 stron.
©by Polskie Towarzystwo Otorynolaryngologów
– Chirurgów Głowy i Szyi
Adres do korespondencji/
Address for correspondence:
imię i nazwisko: Małgorzata Potocka-Bakłażec
adres pocztowy:
Katedra i Klinika Otolaryngologii GUMed
ul. Mariana Smoluchowskiego 17,
80-214 Gdańsk
tel. 58 349 31 10
e-mail [email protected]
Hasła indeksowe: niedosłuch przewodzeniowy, otoskleroza, wirus odry, Real-time PCR
Key words: Conductive hearing loss, Otosclerosis, measles virus, Real-time PCR
Otoskleroza, choroba błędnika kostnego to jedna
z częstszych przyczyn niedosłuchu u ludzi. Etiopatogeneza otosklerozy wciąż jest niejasna. W mechanizmie
powstawania tego schorzenia znaczną rolę odgrywają
czynniki genetyczne, autoimmunologiczne, hormonalne
i środowiskowe, a także zaburzenia metabolizmu kości
oraz przetrwała infekcja wirusem odry.
TNFa i IL-1 to cytokiny prozapalne wydzielane przez
aktywne komórki stanu zapalnego w odpowiedzi na zakażenie wirusami lub bakteriami. Ze względu na swoją
rolę, czyli pobudzanie procesu niszczenia kości, cytokiny te nazywane są czynnikami osteoklastogenezy.
W zachowaniu homeostazy kostnej bierze udział
również osteoprotegeryna, której główną rolą jest hamowanie resorpcji kości.
Celem pracy było wykazanie obecności RNA
wirusa odry oraz ocena poziomu ekspresji genów:
czynnika martwicy nowotworów (TNFa), interleukiny-1 (IL-1) i osteoprotegeryny (OPG) w tkance kostnej
strzemiączka u chorych na otosklerozę, jak również
ocena związku pomiędzy głębokością niedosłuchu
u chorych na otosklerozę a stopniem zaawansowania
procesu otosklerotycznego.
Przeprowadzono prospektywne badanie 61 chorych na otosklerozę leczonych chirurgicznie w Klinice
Otolaryngologii GUMed w okresie od 01.12. 2007 r. do
01.01.2011 r.
U chorych wykonano badanie otolaryngologiczne,
próby stroikowe oraz badania audiometryczne. Z badania wykluczono pacjentów między innymi z przebytym urazem głowy i ze stwierdzonym przewlekłym
procesem zapalnym. Wszyscy badani pacjenci zostali
poddani leczeniu operacyjnemu poprawiającemu słuch.
Podczas zabiegu na strzemiączku u chorych usuwano
część płytki i suprastrukturę, które następnie użyto
do badań molekularnych. Grupę kontrolną stanowiło
31 strzemiączek pobranych ze zwłok osób zmarłych
śmiercią nagłą (Zakład Medycyny Sądowej GUMed).
Ze strzemiączek wyizolowano całkowite RNA, stosując metodę izolacji RNA według procedury Chomczyńskiego z modyfikacjami (Zakład Medycyny Molekularnej GUMed).
Obecność RNA wirusa odry oraz poziom ekspresji
genów: TNFa, IL-1 i OPG w usuniętych fragmentach
kostnych oznaczano przy zastosowaniu metody PCR
w czasie rzeczywistym, przy użyciu aparatu LightCycler
firmy Roche. Dla każdej analizowanej próby obliczano
stosunek cDNA danego badanego trankskryptu (IL-1b,
TNFa, OPG) do ilości cDNA transkryptu referencyjnego
genu b-aktyny.
Stopień zaawansowania procesu otosklerotycznego w uchu środkowym oceniano według klasyfikacji
Portmanna. Do oceny stopnia niedosłuchu posłużono
się skalą ubytków słuchu wg Kochanka.
Kobiety stanowiły większość badanych (40 vs 21).
Średnia wieku chorych wynosiła 43,5 roku. Średni
czas od pojawienia się objawów choroby, najczęściej
niedosłuchu, do wykonania zabiegu operacyjnego wynosił 9 lat. 2/3 badanych osób zgłaszało niedosłuch
obustronny, a 1/3 jednostronny. Szumy uszne zgłosiło
ponad 70% pacjentów, a 60% chorych podało okresowe
zawroty głowy. W badaniu audiometrycznym 36 chorych (59%) cierpiało na niedosłuch przewodzeniowy,
a 25 chorych (41%) wykazywało niedosłuch mieszany.
P o l s k i P r z e g l ą d O t o r y n o l a r y n g o l o g i c z n y t o m 1, n r 2 , k w i e c i e ñ - c z e r w i e c 2 0 12
171
U większości pacjentów stwierdzono umiarkowany
niedosłuch. Średnia wartość rezerwy ślimakowej w badanej populacji wynosiła co najmniej 20 dB. Załamek
Carharta stwierdzono u 46% badanych chorych. U ponad połowy pacjentów (62,3%) wykazano 4. stopień
zaawansowania klinicznego (wg skali Portmanna).
Stopnia 1. i 2. wśród badanych chorych nie stwierdzono. W przeprowadzonych badaniach nie zaobserwowano
związku pomiędzy głębokością niedosłuchu a stopniem
zaawansowania procesu otosklerotycznego.
RNA wirusa odry wykryto w strzemiączkach 49
chorych na otosklerozę (80,3%). Wśród nich mRNA
TNFa wykryto w 40 strzemiączkach (81,6%), a mRNA
IL-1 w 46 strzemiączkach (93,8%). Tylko w 18 strzemiączkach (36,7%) odropozytywnych stwierdzono
mRNA OPG. W próbkach pobranych ze zwłok mRNA
OPG stwierdzono w 23 strzemiączkach (74,1%), podczas gdy mRNA TNFa i IL-1 wykryto odpowiednio w 8
(25,8%) i w 6 (19,3%) strzemiączkach.
Dokonano porównania badanych grup (grupa kliniczna i kontrolna) pod względem poziomu ekspresji
badanych genów. Okazało się, że grupy różniły się
w przypadku poziomu ekspresji wszystkich trzech
genów. Poziom ekspresji genów TNFa i IL-1 był zna-
miennie wyższy w grupie klinicznej niż kontrolnej,
odwrotnie zaś było w przypadku OPG. Korelacji pomiędzy poziomem ekspresji genów TNFa i IL-1 a poziomem
ekspresji genu OPG w próbkach odropozytywnych
nie stwierdzono.
Występowanie RNA wirusa odry w strzemiączkach
może wskazywać na jego rolę w patogenezie otosklerozy.
Obecność mRNA TNFa i IL-1 w próbkach odropozytywnych jest wynikiem stymulacji antygenowej wirusem
odry i może być wykładnikiem aktywności procesu
zapalnego w ognisku otosklerotycznym. Brak mRNA
OPG w większości strzemiączek chorych na otosklerozę
przy obecności mRNA cytokin prozapalnych świadczy
o przebudowie kostnej zachodzącej w strzemiączkach.
Analiza nie wykazała zależności pomiędzy poziomem ubytku słuchu u chorych na otosklerozę a stopniem zaawansowania zmian otosklerotycznych w niszy
okienka owalnego.
Być może rezultaty badań niniejszej pracy i ich
interpretacja przyczyniły się do lepszego poznania
istoty tej choroby. Wyniki przedstawionej analizy molekularnej ognisk otosklerotycznych w uchu mogłyby
być wówczas pomocne między innymi w dalszych pracach nad strategią zapobiegania i leczenia tej choroby.
P o l s k i P r z e g l ą d O t o r y n o l a r y n g o l o g i c z n y t o m 1, n r 2 , k w i e c i e ñ - c z e r w i e c 2 0 12