Wirtualny rzecznik: FAQ (strona 7)

Wirtualny rzecznik: FAQ (strona 7)
31.12.2012
Prezentujemy listę pytań i odpowiedzi, zadawanych "wirtualnemu rzecznikowi" w projekcie: "Własność intelektualna –
niedoceniony potencjał przedsiębiorców".
Pamiętaj, zamieszczone odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania mają charakter wyłącznie informacyjny. Nie
należy traktować ich jako
wiążącej opinii czy też na równi z poradą prawną, udzielaną
za wynagrodzeniem w kancelarii.
[[faq:"Firma planuje zmienić swoją nazwę, która w zasadzie obejmuje skrócenie pierwotnej nazwy do pierwszych
sześciu liter. Czy firma w takim przypadku może użyć wykorzystywanej przez inny podmiot nazwy (obie firmy nie
prowadzą wobec siebie działalności konkurencyjnej) pomimo, iż inna firma ma znak zastrzeżony ®. "]Ħ[
Cd. pytania: Nowa (skrócona) nazwa funkcjonuje na rynku już od jakiegoś czasu w kontekście przedmiotowej firmy, a zatem
zmiana z pozoru wydaję się być jedynie formalnością. Jednak w sieci znalazłem inną firmę, która posługuje się już tą nazwą
ponadto posiadając zastrzeżenie dla swojego znaku. Stąd moje pytanie, czy firma w takim przypadku może 1) użyć
wykorzystywanej przez inny podmiot nazwy (obie firmy nie prowadzą wobec siebie działalności konkurencyjnej) pomimo,
iż inna firma ma znak zastrzeżony ®. 2) gdzie szukać ewentualnych kruczków w całej procedurze zmiany nazwy, tzn. jak
sprawdzić czy niniejsza zmiana będzie legalna.
Odpowiedź na zadane pytanie będzie oparta na przedstawionym stanie faktycznym, który z punktu widzenia rozpatrywanego
zagadnienia nie jest jednoznaczny.
Otóż, nazwa firmy chroniona jest na wiele sposobów. Przede wszystkim jest ona chroniona od momentu rejestracji jej jako nazwy
firmy w odpowiednim rejestrze tj. przy prowadzeniu działalności gospodarczej w formie spółki w odpowiednim KRS, bądź
w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej jednoosobowej poprzez wpis do ewidencji działalności gospodarczej; na tej
podstawie uzyskana jest ochrona płynąca z kodeksu cywilnego i prawa firmowego;
Drugą z podstaw ochrony nazwy firmy stanowi ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, która w art. 5 tejże ustawy
stanowi iż „czynem nieuczciwej konkurencji jest takie oznaczenie przedsiębiorstwa, które może wprowadzić
klientów w błąd co do jego tożsamości, przez używanie firmy, nazwy, godła, skrótu literowego lub innego
charakterystycznego symbolu wcześniej używanego, zgodnie z prawem, do oznaczenia innego przedsiębiorstwa”;
W praktyce przepis ten ustanawia ochronę dla firmy tj. oznaczenia indywidualizującego stosowanego w obrocie. Z punktu
widzenia tej ustawy nie jest istotna nazwa zarejestrowana w odpowiednim rejestrze ale rzeczywiście stosowana
w obrocie; aby jednak skutecznie skorzystać z uprawnień płynących z tej podstawy prawnej niezbędne jest wykazanie
dowodowe pierwszeństwa posługiwania się tą nazwą w obrocie oraz okoliczności potwierdzające rozpoznawalność firmy
w obrocie. Z punktu widzenia tej podstawy prawnej istotny jest także czas tolerowania przez podmioty posługujące się tą samą
nazwą firmy w obrocie takiego stanu rzeczy, konkurencyjność firm oraz rynek geograficzny stosowania danego oznaczenia.
Trzecią podstawą do uzyskania ochrony nazwy firmy jest jej rejestracja w UP RP jako znaku towarowego, co jak wynika
z przedstawionego stanu faktycznego uczynił konkurent. Z przedstawionego stanu faktycznego nie wynika jaki rodzaj znaku
towarowego ma zarejestrowany konkurent, a jest to także istotne dla oceny stanu faktycznego. Przede wszystkim istotne czy znak
towarowy zarejestrowany został w polskim Urzędzie Patentowym RP czy też w trybie międzynarodowym w ramach
Porozumienia madryckiego czy w postaci prawa do wspólnotowego znaku towarowego. Zakres uzyskanej ochrony
w poszczególnych trybach jest zróżnicowany. I tak, w przypadku uzyskania ochrony w polskim Urzędzie Patentowym
RP ochrona przysługuje tylko na terenie Polski, w przypadku rejestracji w trybie międzynarodowym we wskazanych
w zgłoszeniu kraju.
Istotne jest także z punktu widzenia oceny stanu faktycznego uzyskanie informacji czy zarejestrowany znak towarowy ma postać
znaku słownego czy słowno-graficznego? W przypadku znaku towarowego słowno - graficznego pozycja Pana firmy wygląda
potencjalnie znacznie lepiej.
1
http://www.marr.pl/projekty/wi/wirtualny-rzecznik:-faq-(strona-7).html
Biorąc pod uwagę powyższe należy stwierdzić, że najistotniejsze jest zbadanie jaka jest to forma znaku towarowego. Jeśli jest
to znak towarowy słowny to sytuacja jest bardziej skomplikowana, gdyż uprawnionemu przysługuje monopol na posługiwanie
się tym oznaczeniem w obrocie, ale dla określonych w zgłoszeniu klas towarów. Jeśli znak ma postać znaku słowno-graficznego
wówczas ochrona przysługuje dla określonej grafiki oraz słowa.
Należy także szczegółowo zweryfikować klasy towarów, dla których konkretny znak został zarejestrowany i zobaczyć czy
w przypadku Pana działalności będą się one pokrywały.
Jeśli po wzięciu pod uwagę zagrożeń wynikających z prawa firmowego i nieuczciwej konkurencji podejmie Pan pomimo
wszystko decyzję o zmianie nazwy firmy to proponuję podjąć próbę zgłoszenia znaku towarowego stosowanej przez Pana nazwy
w układzie słowno – graficznym dla innych klas towarów niż zarejestrowany znak; istnieje potencjalnie jakaś szansa
na uzyskanie ochrony, a wówczas w razie sporu będzie Pan się legitymował tym prawem. Oczywiście należy liczyć się z tym,
że firma uprawniona będzie walczyć o swój znak poprzez wnoszenie na etapie rejestracji opozycji, a po zarejestrowaniu poprzez
wnoszenie sprzeciwu bądź wniosku o unieważnienie.
Z punktu widzenia dokonywania ocen na gruncie art. 5 uznk szczególne znaczenie ma przede wszystkim kwestia rynku
geograficznego, konkurencyjności i czasu tolerowania przez drugą z firm posługiwania się przez Pana spornym oznaczeniem.
Na gruncie prawa firmowego wynikającego z Kodeksu Cywilnego istotne znaczenie ma fakt, że nie można dokonać rejestracji
firmy w odpowiednim rejestrze tj. ewidencji działalności gospodarczej lub KRS w sytuacji gdyby nazwa ta była identyczna
ze znajdującą się w rejestrze. Sytuacja taka będzie w zasadzie wykluczona przy jednoosobowej działalności, bo tam decyduje
imię i nazwisko a tu spodziewam się, że będzie ono odmienne od drugiej firmy, ale należy o tym pamiętać w sytuacji gdyby
prowadził Pan działalność lub zamierzał prowadzić w formie spółki prawa handlowego podlegającej wpisowi do odpowiedniego
rejestru. W ostatnio wskazanej sytuacji gdyby nazwa firmy oraz forma prawna Pana firmy i konkurencji była tożsama,
to do rejestracji nie dojdzie. Jeśli nawet doszłoby do takiej sytuacji, to wówczas narazić się można na odpowiedzialność
w oparciu o prawo firmowe wynikające z Kodeksu Cywilnego.
endfaq]]
[[faq:"W jaki sposób można zabezpieczyć pomysł na program komputerowy, z którego będzie można korzystać on line przez
stronę internetową ?"]Ħ[
Zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych programy komputerowe objęte są monopolem autorskim. Programy
komputerowe co do zasady traktowane są przez ustawę jak dzieła literackie, jednakże ustawa konstruuje dla nich specjalny reżim
prawny rozszerzonej ochrony. Oznacza to w istocie, że programy komputerowe chronione są monopolem autorskim w dużo
szerszym zakresie niż inne rodzaje utworów.
W myśl ustawy:
„Art. 74. 1. Programy komputerowe podlegają ochronie jak utwory literackie, o ile przepisy niniejszego rozdziału
nie stanowią inaczej.
2. Ochrona przyznana programowi komputerowemu obejmuje wszystkie formy jego wyrażenia. Idee i zasady
będące podstawą jakiegokolwiek elementu programu komputerowego, w tym podstawą łączy, nie podlegają
ochronie.
3. Prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania
obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy, o ile umowa nie stanowi inaczej.
4. Autorskie prawa majątkowe do programu komputerowego, z zastrzeżeniem przepisów art. 75 ust. 2 i 3, obejmują
prawo do:
1) trwałego lub czasowego zwielokrotnienia programu komputerowego w całości lub w części jakimikolwiek
środkami i w jakiejkolwiek formie; w zakresie, w którym dla wprowadzania, wyświetlania, stosowania,
przekazywania i przechowywania programu komputerowego niezbędne jest jego zwielokrotnienie, czynności
te wymagają zgody uprawnionego;
2) tłumaczenia, przystosowywania, zmiany układu lub jakichkolwiek innych zmian w programie komputerowym,
z zachowaniem praw osoby, która tych zmian dokonała;
3) rozpowszechniania, w tym użyczenia lub najmu, programu komputerowego lub jego kopii.”
Ochrona prawnoautorska powstaje z chwilą stworzenia utworu. Nie jest wymagane podjęcie jakichkolwiek czynności
administracyjnoprawnych – takich jak rejestracja prawa w Urzędzie Patentowym itp. Idee i zasady leżące u podstaw stworzenia
programu komputerowego nie podlegają ochronie. Chroniony jest jedynie sposób wyrażenia programu (kod źródłowy
2
http://www.marr.pl/projekty/wi/wirtualny-rzecznik:-faq-(strona-7).html
i wynikowy). W celu wskazania na ochronę prawno - autorską, warto na to wskazać na stronie internetowej, poprzez
umieszczenie tzw. „noty copyright” lub adnotację wskazującą na „wszelkie prawa zastrzeżone”. Wskazanie na te elementy
ma charakter wyłącznie informacyjny a nie prawny.
Wskazać należy, że programy komputerowe wyłączone są natomiast wprost spod ochrony patentowej w RP. Jak stanowi
odnośny przepis ustawy prawo własności przemysłowej:
„Art. 28. Za wynalazki, w rozumieniu art. 24, nie uważa się w szczególności:
5) programów do maszyn cyfrowych”;
Nie jest więc możliwe skuteczne przyznanie patentu na oprogramowanie komputerowe na terenie RP a w przypadku przyznania
tego rodzaju patentu można wnieść wniosek o jego unieważnienie.
Na marginesie wskazuję, że ze względu na fakt wyłączenia oprogramowania spod reżimu ochrony patentowej, przedsiębiorcy
z branży IT używają w postępowaniu przed Urzędem Patentowym swoistego 'triku'. Polega on na zgłoszeniu do ochrony
patentowej rozwiązania o charakterze technicznym, którego nieodłącznym elementem jest program komputerowy. W ten sposób
udało się opatentować wiele rozwiązań, a przez to pośrednio uzyskać monopol patentowy na oprogramowanie komputerowe.
Rozwiązanie takie nazywa się w nomenklaturze prawniczej „wynalazkiem implementowanym za pomocą komputera”. Wydaje
się, że dobrym przykładem takiego wynalazku jest system informacji o sprzedaży w istocie będący systemem komunikacji
między serwerami w sieci.
endfaq]]
[[faq:"Jaki czas zajmuje zgłoszenie oraz otrzymanie sprawozdania o stanie techniki sporządzonego na podstawie art. 47 ustawy
z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej? Wiem również, ze jest to uzależnione od zagadnienia."]Ħ[
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie, gdyż uzależnione jest to od rodzaju zgłoszonego wynalazku. Z doświadczenia
mogę powiedzieć, że trwa to aktualnie maksymalnie ok 6 miesięcy z tym, że jest tendencja do skracania tego okresu do 4
miesięcy.
Jednocześnie informuje, że sprawozdanie o stanie techniki, w zależności od zakresu poszukiwań, może dotyczyć tylko części
zgłoszenia ze względu na brak jednoznacznego określenia całego zakresu żądanej ochrony lub wystarczającego ujawnienia
całości zgłoszenia (art. 33 ust. 3 lub 1). Podobnie w przypadku, gdy zgłoszenie uznano za niejednolite (art. 39) sprawozdanie
ze stanu techniki sporządza się dla wynalazku umieszczonego na pierwszym miejscu w zastrzeżeniach patentowych. Zgłaszający
jest informowany o przyczynach nie wykonania sprawozdania o stanie techniki. W takim przypadku ma on możliwość dokonania
przed publikacją poprawek zastrzeżeń patentowych i opisu, które jednak nie mogą wykraczać poza to, co zostało ujawnione
w dacie zgłoszenia pierwotnego Jeżeli zgłaszający dokona odpowiednich poprawek i uzupełnień w zgłoszeniu zostanie ono
ponownie zbadane w celu sporządzenia sprawozdania o stanie techniki.
endfaq]]
[[faq:"Mam pomysł jak można udoskonalić już istniejący na rynku sprzęt AGD poprzez dodatkowy element (specyficzny
zbiornik) który znacznie ograniczyłby zużycie energii. Czy mogę opatentować - rozwiązanie, istotę, funkcjonalność tego
zbiornika nie podając jego konkretnych parametrów. "]Ħ[
Cd. pytania: Problem polega na tym iż taki zbiornik sam w sobie nie stanowi żadnej wartości przemysłowej a tylko jego funkcja
(istota działania) połączona z tym sprzętem AGD wpływa na jego atrakcyjność i oczywiście na atrakcyjność tego sprzętu AGD.
Pytanie 1)czy mogę opatentować - rozwiązanie, istotę, funkcjonalność tego zbiornika nie podając jego konkretnych parametrów.
Ostateczne parametry zbiornika będą zależne od konkretnego modelu sprzętu AGD z którym on będzie pełnił integralną część.
Zaznaczam iż takie rozwiązanie na rynku jeszcze nie istnieje, więc czy mogę zakwalifikować takie rozwiązanie jako wynalazek.
Pytanie 2) jeżeli zgłoszę wynalazek w Urzędzie Patentowym RP to po jakim czasie mogę go zgłosić w Europejskim Urzędzie
Patentowym i czy ja mam pierwszeństwo go zgłosić, czy może ktoś to zrobić bez mojej wiedzy. Pytanie 3) po jakim czasie
od zgłoszenia do Urzędu Patentowego mogę sprzedać prawa do tego wynalazku.
Odpowiadając na pytanie wskazać należy, że zgodnie z art. 24 ustawy Prawo własności przemysłowej "Patenty są udzielane –
bez względu na dziedzinę techniki – na wynalazki, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego
stosowania".
I tak, wynalazek uważa się wynalazek uważa się za nowy jeżeli nie jest częścią "stanu techniki". Przez „stan techniki” rozumie
się wszystko to, co przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu, zostało udostępnione
do wiadomości powszechnej w formie pisemnego lub ustnego opisu, przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny
sposób.
Dlatego chcąc zachować przymiot nowości nie należy upubliczniać własnego rozwiązania a równocześnie dążyć do jak
3
http://www.marr.pl/projekty/wi/wirtualny-rzecznik:-faq-(strona-7).html
najszybszego objęcia go ochroną patentową. Przesłanka "nowości" badań jest w skali światowej.
Wynalazek posiada odpowiedni poziom wynalazczy jeżeli wynalazek ten nie wynika dla znawcy, w sposób oczywisty, ze stanu
techniki. Od patentowanych rozwiązań wymaga się więc poziomu innowacyjności i nierzeczywistości. Poziom ten jest badany
w ramach procedury udzielenia prawa ochronnego.
Przesłanka przemysłowej stosowalności oznacza, że wynalazek umożliwia uzyskiwanie na jego podstawie wytworu lub
wykorzystywanie sposobu, w rozumieniu technicznym, w jakiejkolwiek działalności przemysłowej.
Jeżeli więc rozwiązanie spełnia wymogi przewidziane prawem dla wynalazku to należy zadbać o jak najszybsze uzyskanie prawa
z patentu.
W takim przypadku należy pamiętać, że prawo patentowe ma co do zasady charakter terytorialny. Oznacza to, że swoje
uprawnienia z patentu można w pełni realizować jedynie na terenie krajów, gdzie uzyskało się prawo ochronne. Tak więc
zgłoszenie go w polskim Urzędzie Patentowym RP daje wyłączność na terenie Polski.
Równocześnie istnieją mechanizmy prawa międzynarodowego publicznego, które umożliwiają uzyskanie prawa ochronnego
we wskazanych krajach. Takimi mechanizmem jest np. Konwencja o udzielaniu patentów europejskich, która umożliwia
uzyskanie ochrony we wskazanych państwach-członkach Konwencji.
Ze względu na formalne wymogi procedury lecz przede wszystkim z uwagi na konieczność profesjonalnego sporządzenia tzw.
opisu wynalazku zawierającego zastrzeżenia patentowe doradzam kontakt z rzecznikiem patentowym, który będzie
posiadał wykształcenie techniczne dające możliwość dokonania prawidłowego opisu.
Nie jestem w stanie odpowiedzieć precyzyjnie na postawione przez Panią pytanie, gdyż za słabo znam stan faktyczny i opis
rozwiązania. Pamiętać należy, że zgłoszenie wynalazku musi zawierać tzw. zastrzeżenia patentowe, których rolą jest
zdefiniowanie zakresu ochrony patentowej wynalazku. Opis powinien zawierać co najmniej jedno zastrzeżenie. Zastrzeżenia
patentowe powinny być jasne, spójne (niesprzeczne) i oparte na opisie wynalazku i rysunkach, które służą do ich wykładni;
określają łącznie znane cechy wynalazku i cechy jakie podlegają ochronie (poprzedzone zwykle słowami znamienny tym, że)
i dzielą się na:
niezależne - definiujące podstawowe i nieodłączne cechy wynalazku i
zależne - określające warianty i uzupełnienia dla cech występujących w zastrzeżeniach niezależnych
Jeśli więc cechy istotne da się wykazać bez odwoływania do konkretnych parametrów to teoretycznie jest możliwe dokonanie
takiego zgłoszenia.
Jak wskazałam powyżej ochronę patentową można uzyskać na terenie RP jak i trybie europejskim. Wskazać jednak należy,
że pierwszą międzynarodową umową patentową była Międzynarodowa Konwencja o Ochronie Własności Przemysłowej
zwana Konwencją Paryską z 1883 r. Polska przystąpiła do Konwencji 11 listopada 1919 r. Aktualnie jej członkami jest ok 180
państw.
Zgodnie z postanowieniami wyżej wskazanej Konwencji każdy kto dokonał prawidłowego zgłoszenia wynalazku w jednym
z państw Konwencji, otrzymuje 12 miesięcy na zgłoszenie tego samego wynalazku w innym państwie Konwencji z prawem
przywołania daty pierwszeństwa z pierwszego prawidłowego zgłoszenia, z tym skutkiem, że dokonane w tym państwie
w międzyczasie zgłoszenie takiego samego wynalazku przez inną osobę zostanie odrzucone.
Po dokonaniu zgłoszenia, kryteria zdolności patentowej wynalazku są rozpatrywane lokalnie zgodnie z ustawodawstwem danego
kraju Konwencji.
Prawa do wynalazku można sprzedać na każdym etapie łącznie z etapem zgłoszenia do UP RP przed uzyskaniem patentu
wynalazku. Oczywiście cena i konkurencyjność jest większa w momencie uzyskania patentu na wynalazek.
endfaq]]
[[faq:"Czy mogę wykorzystać we własnym przedsiębiorstwie wynalazek opracowany przez inną osobę w przypadku
przeniesienia autorskich praw majątkowych w drodze umowy i zastrzec wynalazek tej osoby patentem a następnie zarabiać na tym
pomyśle? "]Ħ[
Ze względu na ograniczoną znajomość stanu faktycznego wskazać mogę jedynie możliwości jakie w tej sytuacji zachodzą a nie
wskazać konkretne rozwiązanie.
Kwestie autorstwa, współautorstwa i zasady korzystania z wynalazku reguluje art. 11 ustawy prawo własności przemysłowej ,
który stanowi iż :
4
http://www.marr.pl/projekty/wi/wirtualny-rzecznik:-faq-(strona-7).html
"W razie dokonania wynalazku, w wyniku wykonywania przez twórcę obowiązków ze stosunku pracy albo
z realizacji innej umowy, prawo przysługuje pracodawcy lub zamawiającemu, chyba że strony ustaliły inaczej.
W umowie pomiędzy przedsiębiorcami może być określony podmiot, któremu przysługiwać będą prawa, o których
mowa w ust. 1, w razie dokonania wynalazku.
W razie dokonania wynalazku przez twórcę przy pomocy przedsiębiorcy, przedsiębiorca ten może korzystać z tego
wynalazku we własnym zakresie. W umowie o udzielenie pomocy strony mogą ustalić, że przedsiębiorcy
przysługuje w całości lub części prawo."
Jednocześnie art. 12 ustawy o prawie własności przemysłowej stanowi, iż prawo do uzyskania patentu na wynalazek, jest
zbywalne i podlega dziedziczeniu. Umowa o przeniesienie prawa wymaga, pod rygorem nieważności, zachowania formy
pisemnej.
W związku z powyższym odpowiadając na pytania czysto teoretycznie oczywiście istnieje możliwość wykorzystania wynalazku
stworzonego przez inną osobę oraz zgłoszenia go do ochrony ale pod warunkiem podpisania odpowiedniej umowy z Twórcą
wynalazku.
Zakładam, że Twórca wynalazku nie jest to pracownikiem firmy bo nie wynika to z treści pytania. Otóż w takiej sytuacji
niezbędne jest zawarcie umowy bądź o opracowanie wynalazku bądź przeniesienie praw do tego wynalazku. Umowa musi mieć
charakter pisemny pod rygorem nieważności, dodatkowo Twórca musi mieć świadomość, że wynalazek będzie zgłaszany
do ochrony w UP RP lub ochronie międzynarodowej lub europejskiej oraz że jego stosowanie będzie miało charakter
komercyjny.
W umowie powinno zostać wskazane wynagrodzenie, które albo jest ryczałtowe ale najczęściej przy Twórcach wynalazków
pojawia się wynagrodzenie proporcjonalne do udziału w zyskach.
Ponadto przy zgłoszeniu Twórca zawsze wskazywany będzie jako Autor.
Niezależnie od tego zwracam uwagę na fakt, że co do zasady wdrożenie wynalazku czy też zgłoszenia wymaga opracowania
dokumentacji technicznej. Ta zaś podlega odrębnej ochronie autorsko-prawnej.
W tym zakresie także niezbędne jest posiadanie odpowiednich praw i zawarciu umowy bądź o przeniesieniu majątkowych praw
autorskich lub umowy o korzystanie z tych praw na określonych umową warunkach.
Ze względu na specyfikę regulacji dotyczącej praw autorskich jeśli będzie potrzebne wyjaśnienie proszę o dodatkowe pytanie.
Z pewnością umowa regulująca tylko i wyłącznie kwestie majątkowych praw autorskich jest nie wystarczająca do uzyskania
prawa do wykorzystywania wynalazku zgłaszania go w UP RP na swoją rzecz.
endfaq]]
[[faq:"jak chronić wynalazek w kraju który nie jest członkiem" PCT ani EPC? "]Ħ[
We wskazanej powyżej sytuacji pozostaje jedynie ochrona krajowa.
endfaq]]
[[faq:"W najbliższym czasie zamierzam zacząć sprzedaż produktów pochodzących z krajów Ameryki Południowej m.in
obrazów. W związku z tym chciałbym się dowiedzieć jak wygląda sprawa sprzedaży kopii obrazów?"]Ħ[
Odpowiedź na pytanie, w zakresie w jakim dotyczy dzieł malarskich, wynika wprost z prawa, które kształtuje czas ochrony
utworów i sposób jego obliczania. I tak, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, autorskie prawa majątkowe gasną
z upływem lat siedemdziesięciu:
1) od śmierci twórcy, a do utworów współautorskich – od śmierci współtwórcy, który przeżył pozostałych;
2) w odniesieniu do utworu, którego twórca nie jest znany – od daty pierwszego rozpowszechnienia, chyba że pseudonim nie
pozostawia wątpliwości co do tożsamości autora lub jeżeli autor ujawnił swoją tożsamość;
3) w odniesieniu do utworu, do którego autorskie prawa majątkowe przysługują z mocy ustawy innej osobie niż twórca – od daty
rozpowszechnienia utworu, a gdy utwór nie został rozpowszechniony – od daty jego ustalenia;
4) w odniesieniu do utworu audiowizualnego – od śmierci najpóźniej zmarłej z wymienionych osób: głównego reżysera, autora
scenariusza, autora dialogów, kompozytora muzyki skomponowanej do utworu audiowizualnego.
5
http://www.marr.pl/projekty/wi/wirtualny-rzecznik:-faq-(strona-7).html
Jeżeli bieg terminu wygaśnięcia autorskich praw majątkowych rozpoczyna się od rozpowszechnienia utworu, a utwór
rozpowszechniono w częściach, odcinkach, fragmentach lub wkładkach, bieg terminu liczy się oddzielnie od daty
rozpowszechnienia każdej z wymienionych części.
Wykorzystanie reprodukcji obrazu w sposób o jakim wspomina Pan w swoim pytaniu będzie naruszeniem
majątkowych i osobistych praw autorskich jeśli nastąpi bez odpowiedniej zgody przed upływem terminów, o których
mowa w art. 36 ustawy i grozi odpowiedzialnością karną i cywilną przewidzianą przepisami ustawy o prawie
autorskim i prawach pokrewnych, o ile nie są spełnione warunki związane z wygaśnięciem majątkowych praw
autorskich.
Zwracam także uwagę, że często kopie które są sprowadzane są wykonane jako fotografia dzieła malarskiego. W związku z tym
nie można zapomnieć także o rozważeniu kwestii praw autorskich majątkowych i osobistych samego autora fotografii,
niezależnie od autora dzieła malarskiego. Fotografie reprodukcyjne dzieł malarskich, z reguły wykonywane są w czasach
nieodległych i o ile byłyby traktowane jak utwory, to wówczas objęte byłyby monopolem autorskim.
Dzieła fotograficzne, co do zasady, są przedmiotem prawa autorskiego. Należy jednak pamiętać, że ustawa wymaga aby
przedmiot ochrony spełniał definicję ustawową:
"Art. 1. 1. Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze,
ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór)".
W większości przypadku w fotografii reprodukcyjnych ciężko mówić o jakimkolwiek indywidualnym charakterze samego
zdjęcia. Celem fotografa jest bowiem w tym przypadku jak najwierniejsze odtworzenie oryginału (obrazu). Fotograf w przypadku
wykonywania tej pracy starał się będzie właśnie unikać jakichkolwiek oznak oryginalności w swojej fotografii, gdyż jego
zadaniem jest uniknięcie zniekształcenia fotografowanego obrazu. Dobra fotografia reprodukcyjna pozbawiona więc będzie cech
twórczych i nie będzie podlegać ochronie prawem autorskim.
Stan powyższy potwierdziło orzecznictwo:
Nie ma miejsca na ochronę prawem autorskim, gdy w "(...)w czynnościach powoda jako fotografa (re-nowatora) nie
mieszczą się elementy twórcze, lecz odtwórcze. Jego obowiązkiem nie było bowiem wykonywanie zdjęć obrazów
i innych przedmiotów sztuki w sposób oddający wrażenia artystyczne powoda czy też wyrażający jego wizję
artystyczną, lecz wykonywanie zdjęć odtwarzających przy pomocy fotografii rzeczywisty stan zbiorów muzealnych
(...)" [Wyrok SN I PKN 196/98, Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
1999/14/454].
Oczywiście stanowisko powyższe nie wynika wprost z prawa i zależy tak na prawdę od poziomu elementów twórczych
reprodukcji wg zasady im lepsza reprodukcja tym mniejsza szansa, że utwór korzysta z ochrony prawem autorskim.
Mając powyższe na uwadze nie można wykluczyć, że w przypadku wykorzystania fotografii reprodukcyjnej jej autor wystąpi
z roszczeniem o ochronę praw autorskich.
Tak więc prowadzona przez Pana działalność wymaga wnikliwej analizy w zakresie konkretnych reprodukcji wprowadzonych
do obrotu.
Każda forma kopi obrazu bez uzyskania zgody Autora bądź to w formie przeniesienia majątkowych praw autorskich bądź
licencji czyli zgody na konkretny zakres wykorzystania danego obrazu będzie wiązała się z naruszeniem zarówno osobistych jak
i majątkowych praw autorskich.endfaq]]
[[faq:"Czy projekt indywidualny wykonany przez architekta jest własnością klienta czy architekta? Czy architekt, bez zgody
klienta, może po sporządzeniu projektu dołączyć go do katalogu swoich projektów gotowych, po dużo niższej cenie niż ta, która
była podana przy projekcie indywidualnym?"]Ħ[
Wskazać należy, że zgodnie z art. 24 ustawy Prawo własności przemysłowej „Patenty są udzielane – bez względu na dziedzinę
techniki – na wynalazki, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania”.
I tak, wynalazek uważa się wynalazek uważa się za nowy jeżeli nie jest częścią "stanu techniki". Przez "stan techniki" rozumie
się wszystko to, co przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu, zostało udostępnione
do wiadomości powszechnej w formie pisemnego lub ustnego opisu, przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny
sposób. Dlatego chcąc zachować przymiot nowości nie należny upubliczniać własnego rozwiązania a równocześnie dążyć
do jak najszybszego objęcia go ochroną patentową. Przesłanka "nowości" badań jest w skali światowej.
Wynalazek posiada odpowiedni poziom wynalazczy jeżeli wynalazek ten nie wynika dla znawcy, w sposób oczywisty, ze stanu
techniki. Od patentowanych rozwiązań wymaga się więc poziomu innowacyjności i nierzeczywistości. Poziom ten jest badany
6
http://www.marr.pl/projekty/wi/wirtualny-rzecznik:-faq-(strona-7).html
w ramach procedury udzielenia prawa ochronnego.
Przesłanka przemysłowej stosowalności oznacza, że wynalazek umożliwia uzyskiwanie na jego podstawie wytworu lub
wykorzystywanie sposobu, w rozumieniu technicznym, w jakiejkolwiek działalności przemysłowej.
Jeżeli więc Pani rozwiązanie spełnia wymogi przewidziane prawem dla wynalazku to należy zadbać o jak najszybsze uzyskanie
prawa z patentu.
W takim przypadku należy pamiętać, że prawo patentowe ma co do zasady charakter terytorialny. Oznacza to, że swoje
uprawnienia z patentu można w pełni realizować jedynie na terenie krajów, gdzie uzyskało się prawo ochronne. Tak więc
zgłoszenie go w polskim Urzędzie Patentowym RP daje wyłączność na terenie Polski.
Równocześnie istnieją mechanizmy prawa międzynarodowego publicznego, które umożliwiają uzyskanie prawa ochronnego
we wskazanych krajach. Takimi mechanizmem jest np. Konwencja o udzielaniu patentów europejskich, która umożliwia
uzyskanie ochrony we wskazanych państwach-członkach Konwencji.
Ze względu na formalne wymogi procedury lecz przede wszystkim z uwagi na konieczność profesjonalnego sporządzenia tzw.
opisu wynalazku zawierającego zastrzeżenia patentowe doradzam kontakt z rzecznikiem patentowym, który będzie
posiadał wykształcenie techniczne dające możliwość dokonania prawidłowego opisu.
Nie jestem w stanie odpowiedzieć precyzyjnie na postawione przez Panią pytanie, gdyż za słabo znam stan faktyczny i opis
rozwiązania. Pamiętać należy, że zgłoszenie wynalazku musi zawierać tzw. zastrzeżenia patentowe, których rolą jest
zdefiniowanie zakresu ochrony patentowej wynalazku. Opis powinien zawierać co najmniej jedno zastrzeżenie. Zastrzeżenia
patentowe powinny być jasne, spójne (niesprzeczne) i oparte na opisie wynalazku i rysunkach, które służą do ich wykładni;
określają łącznie znane cechy wynalazku i cechy jakie podlegają ochronie (poprzedzone zwykle słowami znamienny tym, że)
i dzielą się na:
niezależne - definiujące podstawowe i nieodłączne cechy wynalazku i
zależne - określające warianty i uzupełnienia dla cech występujących w zastrzeżeniach niezależnych
Jeśli więc cechy istotne da się wykazać bez odwoływania do konkretnych parametrów to teoretycznie jest możliwe dokonanie
takiego zgłoszenia.
Jak wskazała powyżej ochronę patentową można uzyskać na terenie RP jak i trybie europejskim. Wskazać jednak należy,
że pierwszą międzynarodową umową patentową była Międzynarodowa Konwencja o Ochronie Własności Przemysłowej
zwana Konwencją Paryską z 1883 r. Polska przystąpiła do Konwencji 11 listopada 1919 r. Aktualnie jej członkami jest ok 180
państw.
Zgodnie z postanowieniami wyżej wskazanej Konwencji każdy kto dokonał prawidłowego zgłoszenia wynalazku w jednym
z państw Konwencji, otrzymuje 12 miesięcy na zgłoszenie tego samego wynalazku w innym państwie Konwencji z prawem
przywołania daty pierwszeństwa z pierwszego prawidłowego zgłoszenia, z tym skutkiem, że dokonane w tym państwie
w międzyczasie zgłoszenie takiego samego wynalazku przez inną osobę zostanie odrzucone.
Po dokonaniu zgłoszenia, kryteria zdolności patentowej wynalazku są rozpatrywane lokalnie zgodnie z ustawodawstwem danego
kraju Konwencji.
Prawa do wynalazku można sprzedać na każdym etapie łącznie z etapem zgłoszenia do UP RP przed uzyskaniem patentu
wynalazku. Oczywiście cena i konkurencyjność jest większa w momencie uzyskania patentu na wynalazek.
endfaq]]
[[faq:"W jaki sposób można zabezpieczyć przykładowo scenariusz na film bądź serial, wysyłając go na konkursy? "]Ħ[
Odpowiadając na pytanie należy wskazać, że co do zasady sam pomysł nie może być chroniony za pomocą prawa autorskiego
czy prawa własności przemysłowej. Wynika to ze specyfiki regulacji przedmiotu ochrony ustaw o prawie autorskim i prawa
własności przemysłowej. Pewne możliwości w tym zakresie wprowadza ustawa o nieuczciwej konkurencji.
I tak, prawo autorskie bierze pod ochronę utwory czyli każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze,
ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór) – art. 1.1.
W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory, do których zgodnie z ustawą o prawie autorskim zaliczamy
utwory sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne.
Ponadto art. 1.2 tej samej ustawy wyraźnie wyłącza spod ochrony pomysły i idee.
7
http://www.marr.pl/projekty/wi/wirtualny-rzecznik:-faq-(strona-7).html
Art. 1.2 Ochroną objęty może być wyłącznie sposób wyrażenia; nie są objęte ochroną odkrycia, idee, procedury,
metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne.
Zgodnie z ustawą o prawie autorskim ochrona powstaje w sposób automatyczny i nie są wymagane żadne działania formalne
(rejestracja, zgłoszenie itp.). Moment powstania ochrony jest tożsamy z momentem ustalenia utworu. Utwór jest przedmiotem
prawa autorskiego od chwili ustalenia, chociażby miał postać nieukończoną.
Ochrona prawnoautorska oznacza monopol twórcy (uprawnionego) do dysponowania utworem na terytorium kraju. Złamanie
tego monopolu jest pogwałceniem praw autorskich (są od tej zasady wyjątki w postaci tzw. dozwolonego użytku). Monopol ten
kształtują dwa rodzaje uprawnień: prawa autorskie osobiste i prawa autorskie majątkowe.
Prawa osobiste:
Art. 16. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu
się lub zbyciu więź twórcy z utworem, a w szczególności prawo do:
1) autorstwa utworu;
2) oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo;
3) nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania;
4) decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności;
5) nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.
Prawa majątkowe:
Art. 17. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim
na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.
Jednocześnie reżim ochrony prawa autorskiego może być uzupełniony, w przypadku takim jak opisany, o ochronę z prawa
ochronnego np. do znaku towarowego, który obejmować może np. tytuł scenariusza. Na etapie przedstawiania scenariusza rzadko
jednak zdarza się aby ktoś rejestrował tytuł jako znak towarowy.
Pamiętać należy, że w przypadku tworzenia scenariusza przy współudziale większej ilości osób warto jest zadbać o to aby przede
wszystkim przenieść prawa majątkowe autorskie do jego poszczególnych części na jedną osobę dla łatwiejszej egzekucji praw
w przypadku naruszenia praw oraz przejrzystości w zawieraniu umów.
Warto jest zadbać także o to aby zawrzeć stosowane umowy o poufność z podmiotami, z którymi wchodziło się we współpracę
przy tworzeniu scenariusza, które będą umownie zobowiązywały się do zachowania treści scenariusza w tajemnicy pod rygorem
zapłaty np. kar finansowych.
W praktyce mało realne jest zawarcie umowy o zachowaniu treści scenariusza w poufności do momentu zakupienia praw
majątkowych autorskich do scenariusza. Nie oznacza to jednak, że w przypadku naruszenia Pana prawa autorskiego nie będą
Panu przysługiwać roszczenia z tego tytułu; scenariusz chroniony jest bowiem prawem autorskim i niewątpliwie podlega
on ochronie jako utwór.
Uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa:
1) zaniechania naruszania;2) usunięcia skutków naruszenia; 3) naprawienia wyrządzonej szkody: a) na zasadach ogólnych albo
b) poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione —
trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez
uprawnionego zgody na korzystanie z utworu; 4) wydania uzyskanych korzyści.
Niezależnie od roszczeń, wskazanych powyżej uprawniony może się domagać:
1) jednokrotnego albo wielokrotnego ogłoszenia w prasie oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie lub podania
do publicznej wiadomości części albo całości orzeczenia sądu wydanego w rozpatrywanej sprawie, w sposób i w zakresie
określonym przez sąd;
2) zapłaty przez osobę, która naruszyła autorskie prawa majątkowe, odpowiedniej sumy pieniężnej, nie niższej niż dwukrotna
wysokość uprawdopodobnionych korzyści odniesionych przez sprawcę z dokonanego naruszenia, na rzecz Funduszu, o którym
mowa w art. 111, gdy naruszenie jest zawinione i zostało dokonane w ramach działalności gospodarczej wykonywanej
w cudzym albo we własnym imieniu, choćby na cudzy rachunek.
8
http://www.marr.pl/projekty/wi/wirtualny-rzecznik:-faq-(strona-7).html
Reasumując, w praktyce oznacza to, że scenariusz podlega ochronie od chwili ustalenia. Wysłanie go na konkurs jest momentem
ujawnienia; od tego momentu wykorzystanie go może nastąpić tylko poprzez podpisanie stosownych umów umożliwiających
korzystanie z utworu. Najbardziej niebezpieczne w rzeczywistości jest wykorzystanie jakiś oryginalnych i istotnych części przez
inne osoby i stworzenia na ich bazie innych utworów. Wówczas kwestią oceny byłoby na ile nowo powstały utwór jest nowy
a na ile jest on utworem tzw. zależnym, do korzystania z którego niezbędne byłoby uzyskanie zgody uprawnionego
do scenariusza.
Wskazany przez Pana problem jest bardzo istotny i w praktyce pojawia się także przy działalności agencji reklamowych, które
prezentują swoje koncepcje. Niestety kwestie udowadniania ewentualnego naruszenia przerzucane są na uprawnionego
z autorskich praw a egzekucja tych praw wiąże się z kosztami i długotrwałymi procesami sądowymi.
endfaq]]
przejdź do strony: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Tekst pochodzi ze strony internetowej
Małopolskiej Agencji Rozwoju Regionalnego: www.marr.pl
Wykorzystanie m ateriałów zam ieszczonych na stronie www.m arr.pl jest dopuszczalne wyłącznie na zasadach określonych w Ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych, w zakresie
odpowiadającym własnem u użytkowi osobistem u oraz dozwolonem u użytkowi publicznem u. W celu uzyskania zgody na korzystanie z m ateriałów udostępnionych na stronie www.m arr.pl, prosim y o
kontakt e-m ailowy: m arketing@m arr.pl.
9
http://www.marr.pl/projekty/wi/wirtualny-rzecznik:-faq-(strona-7).html