Bazowa Inwentaryzacja Emisji

Bazowa
Inwentaryzacja
Emisji
Piotr Pawelec – IDE-A Sp. z o.o.
Tomasz Pawelec – Carbonengineering Sp. z o.o.
Czym jest Bazowa Inwentaryzacja Emisji i po co
jest potrzebna?
• Bazowa Inwentaryzacja Emisji (Baseline Emission
Inventory – BEI) to ilościowe (skwantyfikowane)
określenie ilości emisji gazów cieplarnianych w rozbiciu
na poszczególne jej źródła w odniesieniu do konkretnej
jst.
• Inwentaryzacja emisji gazów cieplarnianych z obszaru
miasta/gminy polega na określeniu całkowitych emisji
gazów cieplarnianych (wszystkich, bądź wybranych),
które mają swoje źródła na terytorium miasta/gminy
Przykładowe przeliczenie ton emisji gazów
cieplarnianych (Green House Gases – GHG)
na jednostki ekwiwalentne
Masa emitowanego
gazu w tonach
(wartości
bezwzględne)
• Wielkością jest CO2e – czyli ekwiwalent CO2. Nie
wszystkie gazy cieplarniane to Coz. W inwentaryzacji
można uwzględnić również emisję gazów cieplarnianych
(głównie CH4 i N2O). W ujęciu globalnym (wg WRI, 2005) 1 tona CO2
emisje ww. gazów przeliczone na ekwiwalent CO2
wynoszą: CO2: 77%, CH4: 15%, N2O: 7%, jednak głównymi 1 tona CH4
źródłami emisji metanu i podtlenku azotu są rolnictwo
1 tona N2O
oraz gospodarka odpadami i oczyszczanie ścieków
• Dobrze wykonana inwentaryzacja pozwala
zidentyfikować główne źródła emisji na obszarze
miasta/gminy
2012-07-22
Masa gazu
cieplarnianego w
jednostkach
przeliczeniowych
(tony) – CO2e
1 tona CO2
21 ton CO2e
310 ton CO2e
Źródło: How to develop a sustainable energy action plan. Guidebook
Instytut Dobrych Ekorozwiązań „Alternatywa” Sp. z o.o., pl. Kilińskiego 2, 35-005 Rzeszów, www.ide-a.pl, e-mail: [email protected], tel. +48 693 862 850, fax +48 17 778 82 93
Zakres inwentaryzacji emisji
• W metodologii inwentaryzacji emisji dla jednostek terytorialnych
stosujemy podejście terytorialne, tzn. że określamy wszystkie emisje,
które mają swoje źródło na terytorium jednostki (zakres przestrzenny –
granicą inwentaryzacji jest granica administracyjna).
• Pod uwagę bierze się emisję, na którą samorząd może mieć bezpośredni
lub pośredni wpływ. Nie bierze się pod uwagę emisji objętej
uprawnieniami do emisji (EU ETS), rolnictwa oraz niektórych form
transportu. Uwzględnienie niektórych form emisji jest pozostawione do
uznania samorządu.
• Podstawowym zakresem inwentaryzacji jest zużycie energii pierwotnej
na obszarze gminy (ale można też uwzględnić inne źródła, np. emisje
metanu ze składowisk odpadów, rolnictwo).
• Wytyczne Porozumienia Burmistrzów wskazują, że inwentaryzacja
powinna być wykonana szczegółowo dla jednostek gminnych, a mniej
szczegółowo dla pozostałego obszaru gminy.
Co włączyć, a co wykluczyć z zakresu inwentaryzacji?
Można (nieobowiązkowo) włączyć w zakres inwentaryzacji (jeżeli przewiduje się działania w SEAP):
•
lokalny transport na drogach tranzytowych (autostrady),
•
transport kolejowy tranzytowy (inny niż lokalny),
•
transport wodny (promy),
•
pojazdy rolnicze i specjalne (np. budowlane),
•
gospodarka wodno-ściekowa (oczyszczanie ścieków),
•
gospodarka odpadami.
Nie należy włączać w zakres inwentaryzacji:
•
przemysł objęty systemem handlu emisjami,
•
transport lotniczy,
•
transport morski,
•
emisje procesowe z przemysłu,
•
Rolnictwo,
•
użytkowanie, zmiany użytkowania ziemi i leśnictwo,
•
emisje gazów fluorowanych (np. chłodnictwo).
Dzierżonió
Źródło: Plan działań na rzecz zrównoważonej energii dla miasta
Dzierżoniów - SEAP, Dzierżoniów 2011
Bielsko-Bi
Pozostałe źródła obowiązkowo powinny być ujęte w inwentaryzacji i SEAP.
Źródło Plan działań na rzecz zrównoważonej energii dla miasta
Bielsko-Biała – SEAP, Bielsko-Biała 2009
Rok bazowy - inwentaryzacja bazowa (BEI)
• Rok bazowy określa nam punkt odniesienia w
czasie w stosunku do którego określamy
wielkość redukcji emisji.
• Porozumienie Burmistrzów zaleca wybór
roku 1990 jako bazowego, ponieważ to jest
rok bazowy dla wyznaczenia celu redukcji
emisji w unijnym pakiecie 3x20
• Można jednak wybrać dowolny inny rok jeżeli
jest to uzasadnione.
• Rok bazowy powinien być tak dobrany, by
dostępne dla niego były podstawowe dane
dotyczące emisji
• Wybór roku jest kluczowy!
Wybór roku bazowego przez
sygnatariuszy Porozumienia
Burmistrzów (216 miast)
Źródło: Peter Schielken, preznetacja „Bazowa Inwentaryzacja Emisji
(BEI)”, wygłoszona w ramach warsztatów „Zrównoważony rozwój
energetyczny i Porozumienie Burmistrzów w naszych miastach”
6.05.2011
Metodologia inwentaryzacji – wybór rodzaju
wskaźników
Aby obliczyć wielkość emisji należy dane o zużyciu energii (MWh, GJ) przeliczyć za pomocą wskaźników
emisji (MgCO2/MWh, MgCO2/GJ).
Dostępne są dwa rodzaje wskaźników – tzw. standardowe, oparte na metodologii wyliczeń IPCC oraz LCA
Standardowe (IPCC)
LCA (Life Cycle Assessment)
• Oparte o wytyczne IPCC z 2006 roku
• Oparte o wyliczenie emisji związanych z cyklem życia
produktu
• Podstawą jest zawartość węgla w
paliwach
• Obejmuje emisje od momentu wydobycia, przez sieć
dostawczą, obróbkę, aż do finalnego wykorzystania
• Nie bierze się pod uwagę emisji
równoważnej (m.in. CH4 oraz N2O)
• W tym podejściu emisje z OZE są zawsze wyższe niż
zerowe.
Zaleta
2012-07-22
Standardowy EF
LCA EF
Jest spójne z metodologią UNFCCC
TAK
NIE
Jest spójne z monitoringiem celów UE 3x20
TAK
NIE
Jest spójne z podejściem ‘śladu węglowego’
NIE
TAK
Jest spójne z dyrektywą Ecodesign (2005/32/WE)
NIE
TAK
Wskaźniki emisji są powszechnie dostępne
TAK
NIE
Odzwierciedla całkowity wpływ na środowisko
NIE
TAK
Instytut Dobrych
Ekorozwiązań „Alternatywa”
Sp. z o.o., pl. Kilińskiego 2, 35-005 Rzeszów, www.ide-a.pl, e-mail: [email protected],TAK
tel. +48 693 862 850, fax +48 17 778 82 93
Dostępne
w narzędziach
do inwentaryzacji
TAK
Źródło:How to develop a
Sustainable Energy Action Plan
(SEAP) – Guidebook, Komisja
• Emisje z OZE są traktowane jako zerowe
• Danymi do wyliczeń emisji dysponuje European
Reference Life Cycle Database
Metodologia inwentaryzacji – rodzaj podejścia
• Dwie podstawowe metody pracy:
• „bottom up” – czyli od szczegółu do ogółu – można
ją zastosować, gdy dysponujemy szczegółowymi
danymi źródłowymi (np. zużycie energii dla
pojedynczych budynków użyteczności publicznej);
bardziej dokładna, ale pracochłonna;
• „top down” – od ogółu do szczegółu – gdy
dysponujemy pewnymi ogólnymi wielkościami i
dzielimy je na szczegółowe na podstawie pewnych
założeń (np. zużycie ciepła dla całego miasta
dzielone na poszczególne grupy odbiorców); mniej
dokładna i szybsza
Wytyczne Porozumienia wskazują następujący podział źródeł na grupy:
• obiektów gminnych,
Bydgoszcz:
• obiektów usługowo-handlowych,
• budynków mieszkalnych,
• oświetlenia drogowego,
• przemysłu,
• transportu,
• ciepłowni lokalnych,
• pozostałych źródeł.
Ponadto należy szczegółowo zinwentaryzować te źródła, za które gmina
bezpośrednio jest odpowiedzialna (obiekty gminne, transport publiczny,
ciepłownie komunalne, oświetlenie uliczne…).
Źródło: opracowanie własne, na podstawie: Raport z Inwentaryzacji
Emisji Gazów Cieplarnianych dla Miasta Bydgoszczy, Bydgoszcz 2010
Metodologia inwentaryzacji – grupy źródeł
Określanie wielkości emisji – dane źródłowe
Emisję określa się na podstawie zużycia energii finalnej na
obszarze miasta, dlatego podstawowymi danymi są wielkości
zużycia energii:
zużycie energii elektrycznej (MWh),
zużycie ciepła sieciowego (MWh),
zużycie paliw kopalnych (GJ, MWh): gaz ziemny, LPG, olej
opałowy, olej napędowy, benzyna, węgiel kamienny i in.
Ważne jest również określenie zużycia energii ze źródeł
odnawialnych:
biopaliwa, olej roślinny, pozostała biomasa, panele słoneczne,
geotermia
Rok bazowy (bazowa wielkość emisji – BEI) – wielkość
emisji w stosunku do której określamy cel redukcji (w %);
na wykresie to rok 1990
+8%
-20%
Inwentaryzacja pośrednia (kontrolna) –
wskazuje „w którym miejscu jesteśmy”
planując działania; na wykresie to rok
2008
Punkt wyjścia dla wszystkich
scenariuszy
-48%
Linia bazowa (najczęściej scenariusz
„business as usual” – BAU), pokazuje
co byłoby gdyby nie wdrażać działań
redukujących emisję
Źródło: opracowanie własne na podstawie Plan działań na rzecz zrównoważonej energii dla
miasta Bielska-Białej, Bielsko-Biała, 2010
Emisja bazowa a linia bazowa i scenariusze
+28%
+11%
-2%
Źródło: opracowanie własne, na podstawie: Raport z Inwentaryzacji
Emisji Gazów Cieplarnianych dla Miasta Bydgoszczy, Bydgoszcz 2010
+20%
Wskaźniki emisji c.d.
Źródła wskaźników emisji do obliczeń:
• How to develop a Sustainable Energy Action Plan (SEAP) –
Guidebook, Komisja Europejska 2010 – zawiera zarówno
wskaźniki standardowe jak i LCA (uwaga – nie wszystkie są
adekwatne do Polskich warunków);
• 2006 IPCC Guidelines for National Greenhouse Gas
Inventories, IPCC 2006 – tylko standardowe wskaźniki;
• KOBIZE (www.kobize.pl) – wskaźniki emisji do raportowania
emisji GHG dla systemu handlu emisjami – standardowe
wskaźniki dla Polski.
Wskaźniki emisji c.d.
Źródło
•
Wartość standardowego wskaźnika dla en.el.
SEAP Guidebook
1,191 MgCO2/MWh
Plan rozdziału uprawnień 2008-2012 dla systemu
handlu emisjami (metodyka)
0,982 MgCO2/MWh
NFOŚiGW
0,890 MgCO2/MWh
Inne
1,100 MgCO2/MWh
Dla ciepła sieciowego powinno się stosować lokalny wskaźnik emisji,
określony dla lokalnej sieci ciepłowniczej (np. 0,331 MgCO2/MWh dla
Bielska-Białej, w 2008 r.). Jeżeli nie jest możliwe obliczenie lokalnego
wskaźnika emisji można zastosować referencyjny wskaźnik 0,324
MgCO2/MWh (który jednak opiera się na podejściu BAT, w związku z
czym może odbiegać od rzeczywistości).
Źródło: opracowanie własne, na podstawie
wielu źródeł (lista na końcu prezentacji)
• Dla energii elektrycznej powinno się stosować krajowy wskaźnik (nie
europejski). W literaturze można dla Polski znaleźć różne wskaźniki:
Jak określić wielkość emisji w gminie?
1.
Zebrać dane dla obiektów gminnych i oświetlenia ulicznego
2.
Zebrać dane o dostarczonej energii i paliwach od dystrybutorów ciepła,
energii elektrycznej, gazu dla obszaru miasta.
3.
Oszacować zapotrzebowanie na ciepło z pozostałych paliw kopalnych w
poszczególnych grupach odbiorców.
4.
Oszacować zużycie paliw transportowych.
5.
Oszacować zużycie paliw w produkcji ciepła.
6.
Oszacować wielkości emisji pozostałych gazów cieplarnianych.
7.
Pozyskane wartości należy przeliczyć za pomocą wskaźników emisji na
emisję CO2e.
8.
Określić wielkość produkcji energii ze źródeł odnawialnych.
Określenie wielkości emisji z transportu prywatnego
• Są dwie podstawowe metody określania emisji z transportu:
• ‘VKT’ (‘wozokilometrowa’) – obliczenie na podstawie ilości
przebytych kilometrów przez wszystkie pojazdy na terenie miasta
(dane pozyskane z pomiarów natężenia ruchu);
• ‘paliwowa’ – obliczenie na podstawie ilości sprzedanego paliwa na
terenie miasta (dane pozyskane od dystrybutorów paliw).
• Obie metody są szacunkowe i obarczone dużą niepewnością.
Wzór BEI
KOŃCOWE ZUŻYCIE ENERGII [MWh]
Paliwa kopalne
Kategoria
Energia
Ciepło/chłód
elektryczna
Gaz
ziemny
Gaz ciekły
Olej
opałowy
Energia odnawialna
Olej
Węgiel
Węgiel
Inne paliwa
Benzyna
napędowy
brunatny kamienny
kopalne
Olej
roślinny
Biopaliwo
Inna
Słoneczna Geotermicz
biomasa
cieplna
na
Razem
BUDYNKI, WYPOSAŻENIE/URZĄDZENIA I PRZEMYSŁ:
Budynki, wyposażenie/urządzenia komunalne
Budynki, wyposażenie/urządzenia usługowe
(niekomunalne)
Budynki
mieszkalne
0
0
Komunalne oświetlenie publiczne
0
0
Przemysł (z wyjątkiem zakładów objętych systemem
handlu uprawnieniami do emisji UE — ETS)
Budynki, wyposażenie/urządzenia i przemysł razem
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
TRANSPORT:
Tabor gminny
Transport publiczny
Transport prywatny i komercyjny
Transport razem
0
0
Razem
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Gminne zakupy certyfikowanej energii ekologicznej (o
ile ich dokonano) [MWh]:
Współczynnik emisji CO2 dla zakupów certyfikowanej
energii ekologicznej (dla podejścia LCA):
B. Emisje CO2 lub ekwiwalentu CO2
Należy zauważyć, że jako separatora dziesiętnego używa się kropki [.]. Separatory tysięcy nie są dozwolone.
Emisje CO2 [t]/emisje ekwiwalentu CO2 [t]
Paliwa kopalne
Kategoria
Energia
Ciepło/chłód
elektryczna
Gaz
ziemny
Gaz ciekły
Olej
opałowy
Energia odnawialna
Olej
Węgiel
Węgiel
Inne paliwa
Benzyna
napędowy
brunatny kamienny
kopalne
Biopaliwo
Olej
roślinny
Inna
Słoneczna Geotermicz
cieplna
na
biomasa
Razem
BUDYNKI, WYPOSAŻENIE/URZĄDZENIA I PRZEMYSŁ:
Budynki, wyposażenie/urządzenia komunalne
Budynki, wyposażenie/urządzenia usługowe
(niekomunalne)
Budynki mieszkalne
Komunalne oświetlenie publiczne
Przemysł (z wyjątkiem zakładów objętych systemem
handlu uprawnieniami do emisji UE — ETS)
Budynki, wyposażenie/urządzenia i przemysł razem
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
TRANSPORT:
Tabor gminny
Transport publiczny
Transport prywatny i komercyjny
Transport razem
INNE:
Gospodarowanie odpadami
Gospodarowanie ściekami
Tutaj należy wskazać inne emisje
Razem
Odnośne współczynniki emisji CO2 w [t/MWh]
Współczynnik emisji CO2 dla energii elektrycznej
niewytwarzanej lokalnie [t/MWh]
C. Lokalne wytwarzanie energii elektrycznej i odnośne emisje CO2
Należy zauważyć, że jako separatora dziesiętnego używa się kropki [.]. Separatory tysięcy nie są dozwolone.
Energia elektryczna wytwarzana lokalnie
(z wyjątkiem zakładów ETS oraz wszystkich
zakładów/jednostek > 20 MW)
Energia wiatru
Energia hydroelektryczna
Fotowoltaiczna
Kogeneracja
Inne
Należy podać: _________________
Razem
2012-07-22
Energia
elektryczna
wytwarzana
lokalnie
[MWh]
0
Odnośne
Emisje
współczynniki emisji
CO2/ekw. CO2 dla wytwarzania
CO2 [t]
energii elektrycznej w
[t/MWh]
Nakład nośników energii [MWh]
Paliwa kopalne
Gaz ziemny Gaz ciekły
0
0
Olej
opałowy
0
Węgiel
brunatny
0
Węgiel
kamienny
0
Para
Odpady
0
0
Olej
roślinny
0
Inne źródła
odnawialne
Inna
biomasa
0
0
Inne
0
0
Instytut Dobrych Ekorozwiązań „Alternatywa” Sp. z o.o., pl. Kilińskiego 2, 35-005 Rzeszów, www.ide-a.pl, e-mail: [email protected], tel. +48 693 862 850, fax +48 17 778 82 93
O czym należy pamiętać?
• Najważniejsze jest przyjęcie dobrych założeń i ich udokumentowanie –
inwentaryzacja musi być weryfikowalna i powtarzalna!
• Tam gdzie to możliwe stosować metodologię ‘bottom up’.
• Należy wykonywać kolejne inwentaryzacje wg jednolitej metodologii i
zakresu (np. stosowanie wyłącznie standardowych wskaźników emisji).
• Aby można było porównywać inwentaryzacje pomiędzy różnymi latami
można korygować zużycie ciepła i paliw do ogrzewania ilością stopniodni
grzewczych.
• Inwentaryzacje można przeliczać i korygować jeżeli pojawią się nowe,
dokładniejsze dane.
Źródła danych – gdzie szukać informacji do
inwentaryzacji?
• Urząd gminy/miasta.
• Jednostki podległe urzędowi.
• Ankietyzacja.
• GUS i inne bazy statystyczne (np. ARE).
• Dane przedsiębiorstw energetycznych (producenci i
dystrybutorzy energii i paliw).
• Dokumenty strategiczne i planistyczne różnych poziomów.
• Opracowania tematyczne.
7-22
Dziękuję za
uwagę ☺
Piotr Pawelec
[email protected]
tel. 693 862 850 fax 17 778 82 93
Instytut Dobrych Ekorozwiązań „Alternatywa” Sp. z o.o., pl. Kilińskiego 2, 35-005 Rzeszów, www.ide-a.pl, e-mail: [email protected], tel. +48 693 862 850, fax +48 17 778 82 93