spis_tresci - Wydawnictwo Naukowe Scholar

Transkrypt

Recenzje / Reviews:
prof. dr hab. Józef Fiszer
dr hab. Paweł Hut
Tłumaczenie z języka angielskiego / Translation from English:
Grzegorz Butrym
Redakcja i korekta części polskiej / Editing & proofread for the Polish version:
Dorota Kassjanowicz
Korekta części angielskiej / Proofread for the English version:
Karolina Dębska
Projekt okładki / Cover design:
Katarzyna Juras
Copyright © 2015 by Authors
Materiały przedstawione w książce są efektem międzynarodowego
projektu DivPol – Różnorodność w programach, organizacji
i reprezentacji partii politycznych, współfinansowanego
ze środków Europejskiego Funduszu na rzecz Integracji
Obywateli Państw Trzecich.
The material presented in the book is an outcome of the
international project DivPol – Diversity in Political Parties’
Programmes, Organisation and Representation funded by the
European Fund for the Integration of Third-Country Nationals.
Opracowanie i druk publikacji dofinansowane przez Uczelnię Łazarskiego oraz
ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego na badania statutowe.
The publication is financed by the Ministry of Science and Higher Education
research funds.
ISBN 978-83-7383-755-3 (wersja polska)
ISBN 978-83-7383-779-9 (English version)
Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o.
ul. Wiślana 8 (róg Browarnej), 00-317 Warszawa
tel./fax 22 828 93 91, 22 826 59 21, 22 828 95 63
dział handlowy: jak wyżej w. 105, 108
e-mail: [email protected]
www.scholar.com.pl
Wydanie pierwsze / First edition
Skład i łamanie / Typeset: WN Scholar (Stanisław Beczek)
Druk i oprawa / Print: MCP, Marki

Pamięci Profesora Andrzeja Ajnenkiela
In memory of Professor Andrzej Ajnenkiel

Spis treści
Krystyna Iglicka, Katarzyna Gmaj
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
1. Polityczna partycypacja imigrantów
oraz/lub obywateli państw trzecich przebywających
w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
1.1. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
1.1.1. Jak ważne jest zagadnienie politycznego
uczestnictwa imigrantów, w tym obywateli państw
trzecich, w mediach, społeczeństwie oraz partiach
politycznych? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
1.1.2. Krótkie wprowadzenie do historii imigracji
oraz aktualnych problemów imigracyjnych
i integracyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
1.1.3. Zmiany demograficzne i aktualna sytuacja
migracyjna w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . 24
1.2. Przegląd badań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
1.2.1. Badania dotyczące sytuacji krajowej . . . . . . . 26
1.3. Warunki prawne i przepisy dotyczące systemu
politycznego i partii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
1.3.1. Prawne warunki uczestnictwa w wyborach
(na szczeblu lokalnym, regionalnym, krajowym
i w strukturach Unii Europejskiej) . . . . . . . . . 28
1.3.2. Kto może wstąpić do partii politycznej? . . . . . . 28
1.4. Rzeczywisty stan reprezentacji w głównych partiach
politycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
1.4.1. Bieżące dane dotyczące liczby imigrantów
zasiadających w Sejmie jako reprezentanci swoich
partii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
1.4.2. Ilu imigrantów zasiada obecnie w sejmikach
województwa i radach powiatu/gminy? . . . . . . 31
1.5. Opis faktycznej dyskusji i podejścia do tematu w partiach
politycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
1.6. Świadomość w partiach politycznych i perspektywy . . . 33
…
7
8
Katarzyna Gmaj, Krystyna Iglicka
2. Wyniki wywiadów przeprowadzonych w Polsce . . . . . . 34
2.1. Opis etapu empirycznego – informacje ogólne dotyczące
wywiadów oraz osób ich udzielających . . . . . . . . . 34
2.2. Dostęp i wstąpienie do partii . . . . . . . . . . . . . . . 35
2.2.1. Powody i sposób wstąpienia do partii politycznej . 35
2.2.2. Osobista motywacja, by stać się członkiem partii . 39
2.2.3. Obszary zainteresowania polityków o imigracyjnym
pochodzeniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
2.2.4. „Powitalne kultury” partyjne . . . . . . . . . . . . 41
2.2.5. Powiązania między partiami i organizacjami
imigranckimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
2.2.6. Wewnętrzny proces nominacyjny w partiach
oraz kariery polityczne . . . . . . . . . . . . . . 44
2.2.7. Rola pochodzenia imigracyjnego w polityce:
zalety i wady z punktu widzenia partii jako całości
oraz dla indywidualnej kariery politycznej . . . . . 45
2.2.8. Powiązania wewnątrzpartyjne, środki i programy
wspierające (lub blokujące) polityków o pochodzeniu
imigracyjnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
2.3. Imigranci jako wybrani/mianowani przedstawiciele
w partiach politycznych (reprezentacja i partycypacja) . 48
2.3.1. Ocena ogólnego zaangażowania politycznego
imigrantów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
2.3.1.1. Przynależność do partii . . . . . . . . . . 48
2.3.1.2. Czynny i bierny udział w wyborach . . . . 50
2.3.2. Zainteresowanie partii politycznych zaangażowaniem
ludzi o pochodzeniu imigracyjnym . . . . . . . . 52
2.3.3. Reprezentacja interesów wyborców imigracyjnych
i imigrantów w ogóle . . . . . . . . . . . . . . . 54
2.4. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
2.5. Czynniki hamujące lub ułatwiające zaangażowanie
polityczne osób o imigracyjnym pochodzeniu . . . . . . 59
2.5.1. Kontekst ogólny – polityka migracyjna i zagadnienie
integracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
2.5.2. Prawodawstwo jako główny czynnik hamujący udział
imigrantów w życiu politycznym – obywatele krajów
trzecich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
2.5.3. Nieformalne niekorzystne czynniki utrudniające
imigrantom – obywatelom krajów trzecich – udział
w życiu politycznym . . . . . . . . . . . . . . . . 62
2.5.4. Nieformalne korzystne czynniki wspierające udział
imigrantów – obywateli krajów trzecich – w życiu
politycznym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
Iris Dahnke, Lea Markard, Annelies Wiesner, Ricard Zapata-Barrero
3. Różnorodność w programach, organizacji i reprezentacji
partii politycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
3.1. Wstęp – różnorodność w partiach politycznych . . . . . 65
3.2. Tworzenie warunków do włączenia się imigrantów w życie
polityczne. Przegląd sytuacji imigracyjnej w krajach
biorących udział w projekcie DivPol oraz potencjalnego
elektoratu europejskiego i jego politycznej reprezentacji 70
3.3. Dlaczego partie polityczne powinny włączać imigrantów
w swoje szeregi? Wymiar normatywny . . . . . . . . . . 74
3.4. Podsumowanie. Czynniki hamujące lub wspierające
partycypację imigrantów i rozwój różnorodności w partiach
politycznych w siedmiu krajach europejskich . . . . . . 79
3.4.1. Ograniczenia prawne dotyczące obywateli państw
trzecich w partiach politycznych . . . . . . . . . . 79
3.4.2. Wstępowanie do partii politycznych i funkcjonowanie
w ich ramach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
3.4.3. Ścieżki kariery oraz funkcje pełnione przez polityków
o imigracyjnym pochodzeniu . . . . . . . . . . . 83
3.4.4. Różnorodność w partiach politycznych i dyskusje
na temat różnorodności . . . . . . . . . . . . . . 87
3.4.5. Powiązania pomiędzy partiami politycznymi
a społecznościami imigranckimi i ich
stowarzyszeniami . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
3.5. Rekomendacje dla partii politycznych . . . . . . . . . . 92
4. Wyzwania związane z imigracją do Polski. Wymiary:
edukacyjny, rynku pracy i aktywności politycznej, dotyczące
obecności obywateli państw spoza Unii Europejskiej . . . 96
4.1. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
4.2. Wyzwania edukacyjne związane z migracjami do Polski . 98
4.2.1. Podstawy prawne . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
4.2.2. Główne wyzwania . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
4.2.3. Rekomendacje na podstawie badania . . . . . . 103
4.3. Dyskryminacja w miejscu pracy oraz wyzwania związane
z legalną imigracją do Polski . . . . . . . . . . . . . . . 104
…
9
4.3.1. Działania i instrumenty stworzone
na rzecz imigrantów . . . . . . . . . . . . . . . . 107
4.3.2. Przejawy, które można uznać za dyskryminację
w miejscu pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
4.3.3. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
4.4. Wyzwania polityczne związane z uczestnictwem
imigrantów w życiu politycznym w Polsce . . . . . . . . 111
4.4.1. Podejście do obywatelstwa i różnorodności . . . 111
4.4.2. Formy uczestnictwa, z których korzystają
nie-obywatele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
4.4.3. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
Załącznik 1. Lista wywiadów . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
Załącznik 2. Nazwy i profile partii biorących udział
w wywiadach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
O autorkach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
10
Contents
Introduction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
1. Political participation of immigrants and/or Third Country
Nationals (TCNs) in Poland . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
1.1. Introduction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
1.1.1. How important is the topic of political participation
of immigrants and/or TCNs for the media, for the
public and for political parties? . . . . . . . . . . 136
1.1.2. Short introduction to immigration history, population
and current issues of immigration/integration . . 137
1.1.3. Demographic development and current migration
situation in Poland . . . . . . . . . . . . . . . . 141
1.2. Research overview . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
1.2.1. Research concerning the national situation . . . 142
1.3. Legal prerequisites and regulations within the political
system and parties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
1.3.1. Legal prerequisites to vote (at local, regional,
national and the EU level) . . . . . . . . . . . . 145
1.3.2. Who is allowed to join a political party? . . . . . 145
1.4. Actual state of representation in the major
political parties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
1.4.1. Current data on how many migrants and/or TCNs
are sitting in the Parliament as representatives
of their parties . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
1.4.2. How many migrants and/or TCNs are currently
sitting in regional and local parliaments? . . . . 148
1.5. Description of the actual discussion and approach to the
issue within political parties . . . . . . . . . . . . . . 148
1.6. Awareness within the political parties, and prospects . . 150
…
Katarzyna Gmaj, Krystyna Iglicka
2. Outcomes of the interviews conducted in Poland . . . . 151
2.1. Description of the empirical phase – General information
on the interviews and interviewees . . . . . . . . . . . 151
2.2. Access and entry into a party . . . . . . . . . . . . . . 152
2.2.1. Reasons for joining and ways of entering a political
party . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
11
12
2.2.2. Individual motivation for becoming politically active
in a party . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
2.2.3. Topics of interests of TCN politicians/politicians
with a migrant background . . . . . . . . . . . . 157
2.2.4. “Welcoming cultures” of parties (outreach activities,
campaigns, etc.) . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
2.2.5. Links between parties and migrant organizations 160
2.3. Internal party structures – Nominations, careers and
experiences . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
2.3.1. Internal nomination processes in parties,
and political careers . . . . . . . . . . . . . . . 161
2.3.2. Role of a migration background in politics:
Advantages and disadvantages for a party
as a whole and for the political career of
an individual . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
2.3.3. Inner-party networks, measures and programmes
supporting (or obstructing) politicians with a migration
background . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
2.4. Immigrants as elected/appointed representatives
of political parties (representation and participation) . . 165
2.4.1. Assessment of general political involvement of
migrants . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
2.4.1.1. Membership in political parties . . . . . 165
2.4.1.2. Passive and active participation
in elections . . . . . . . . . . . . . . . 167
2.4.2. Political parties’ interest in attracting people with
migration background . . . . . . . . . . . . . . 170
2.4.3. Representation of migrant voters’ interests and
migrants’ interests in general . . . . . . . . . . 172
2.5. Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176
2.6. Factors hindering or facilitating political involvement of
persons with a migrant background . . . . . . . . . . . 177
2.6.1. General context – Migration policy and the issue
of integration . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
2.6.2. Legislation as the main and formal factor hindering
political participation of immigrants – TCNs . . . 179
2.6.2.1. Legal prerequisites to vote . . . . . . . 180
2.6.2.2. Membership in political parties . . . . . 180
2.6.2.3. Naturalization . . . . . . . . . . . . . . 181
2.6.3. Informal unfavourable factors hindering political
participation of immigrants – TCNs . . . . . . . 182
2.6.4 Informal favourable factors supporting political
participation of immigrants – TCNs . . . . . . . 184
Iris Dahnke, Lea Markard, Annelies Wiesner, Ricard Zapata-Barrero
3. Diversity in political parties’ programmes, organization and
representation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
3.1. Introduction – Diversity in political parties . . . . . . . . 185
3.2. Making a quantitative case for including immigrants in
political life – An overview of the migration situation in the
DIVPOL countries and Europe’s potential electorate
and its political representation . . . . . . . . . . . . . 190
3.3. Why should political parties include immigrants? –
The normative dimension . . . . . . . . . . . . . . . . 194
3.4. Executive summary – Mapping factors which hinder
or support participation of immigrants and diversity
development in political parties in seven European
countries . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199
3.4.1. Legislative restrictions for TCNs in political
parties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199
3.4.2. Access/entry to political parties and political life
in parties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201
3.4.3. Career paths and roles of politicians of immigrant
background . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
3.4.4. Diversity inside political parties and discourses
on diversity . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206
3.4.5. Links between political parties and immigrant
communities and their associations . . . . . . . 209
3.5. Recommendations for political parties . . . . . . . . . 211
4. Challenges related to immigration to Poland. Education,
labour market and political activity matters concerning
the presence of TCNs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Introduction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Educational challenges related to migrating to Poland . 4.2.1. Legal bases . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.2. Primary challenges . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.3. Recommendations based on the research . . . 4.3. Workplace discrimination and the challenges related
to legal immigration to Poland . . . . . . . . . . . . . 4.3.1. Actions and instruments created for immigrants
…
214
214
216
217
218
220
222
224
13
4.3.2. Actions which can be considered workplace
discrimination . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226
4.3.3. Conclusion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228
4.4. Political challenges related to the immigrants’ participation
in the political life in Poland . . . . . . . . . . . . . . . 228
4.4.1. Approach to citizenship and diversities . . . . . 228
4.4.2. Forms of participation adopted by non-citizens . 230
4.4.3. Conclusion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231
Conclusion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233
Annexe 1. List of interviews . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
Annexe 2. The names and profiles of the parties involved
in the interviews . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237
Bibliography . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240
On the Authors . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246