09_21_sole potas-magnez - PORTAL

21. S O L E P O T A S O W O - M A G N E Z O W E
Na obszarze Polski sole potasowo-magnezowe występują jedynie w obrębie
cechsztyńskiej formacji solonośnej. Budują one wraz z solą kamienną dwa osobne wydzielenia
litostratygraficzne – starszą i młodszą sól potasową, występujące na obszarze NiŜu Polskiego
(odnotowane w szeregu struktur wysadowych w centralnej Polsce oraz jako pokłady w
południowo-zachodniej części monokliny przedsudeckiej).
Zasoby udokumentowanych 5 złóŜ wynoszą > 669 mln t (tabela 21.1), z czego
większość (4) stanowią złoŜa soli typu siarczanowego (polihalit), występujące w rejonie Zatoki
Puckiej (tabela 21.3). Polihalit występuje tam jako minerał wczesnodiagenetyczny w obrębie
anhydrytów, podścielających, przedzielających i przykrywających pokład najstarszej soli
kamiennej. Głębokość występowania nieregularnych gniazd i przerostów polihalitowych
wynosi 740-900 m, zawartość K2O waha się od 7,7 % do 13,7 %. ZłoŜa te, rozmieszczone na
obrzeŜu złoŜa soli kamiennej Zatoka Pucka, zostały w latach 1964-71 wstępnie
udokumentowane w kat. C1 (zasoby bilansowe > 597 mln t) przy załoŜeniu równomiernego
(pokładowego) rozmieszczenia mineralizacji polihalitowej.
Niewielkie ilości soli potasowych (72 mln t) zostały rozpoznane w wysadzie solnym
Kłodawa wzdłuŜ jego wschodniej granicy, gdzie w zapadającym pod kątem 70o sfałdowanym i
miejscami sprasowanym pokładzie młodszej soli potasowej występują sole typu chlorkowego
(karnalit, sylwin), którym towarzyszy znaczna ilość zanieczyszczeń (substancja ilasta,
siarczany). Średnia zawartość K2O wynosi 8,5 % oraz MgO - 8,1 %. Zmienna miąŜszość
pokładu (kilka do 50 m) oraz trudności ze wzbogacaniem kopaliny są powodem niskiego
zainteresowania gospodarczego. Niewielkie wydobycie prowadzono okresowo - w 2000 roku
wydobyto 1,4 tys. t. W następnych latach wydobycia z tej partii złoŜa nie prowadzono.
Sole potasowe dokumentowane są do głębokości 1200 m. Za minimalną miąŜszość złoŜa
przyjmuje się 2 m, przy minimalnej średniej waŜonej zawartości K2O w profilu złoŜa 8 %.
Wielkość zasobów soli potasowo-magnezowych nie zmieniła się od kilku ostatnich lat,
nie udokumentowano nowych złóŜ ani nie poddano weryfikacji starych zasobów. Aktualny stan
rozpoznania i zagospodarowania dotychczas udokumentowanych złóŜ w Polsce przedstawiono
w tabeli 21.1. Dane obejmują zasoby wolne (poza filarami ochronnymi, za wyjątkiem zasobów
pozabilansowych - 1,46 mln t - okresowo eksploatowanego złoŜa kłodawskiego, ulokowanych
w obrębie filarów ochronnych).
Stan rozpoznania i zagospodarowania soli potasowo-magnezowych przedstawiono w
tabeli 21.1. Dane obejmują zasoby wolne (poza filarami ochronnymi).
Copyright © 2010 Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
S O LE P O T AS O WO - M A G N E Z O W E
2
Tabela 21.1
SOLE POTASOWE - mln t
Zasoby geologiczne
bilansowe
A+B+C1
C2
pozabilansowe
Zasoby
przemysłowe
657.47
20.32
2.74
w tym - zasoby złóŜ zagospodarowanych
ZłoŜa eksploatowane okresowo
1
72.09
11.64
60.44
1.46
2.74
18.85
-
Wyszczególnienie
ZASOBY OGÓŁEM
Ilość
złóŜ
5
Razem
669.11
11.64
w tym - zasoby złóŜ nie zagospodarowanych
ZłoŜa rozpoz. wstępnie
4
597.03
0.00
597.03
Krajowe zapotrzebowanie na potas zaspokajane jest w znacznej części importem. W
roku 2009 sprowadzono z zagranicy 270,7 tys. t soli potasowych, nawozów potasowych i
związków potasu. W stosunku do roku poprzedniego import był jednak ponad trzykrotnie
mniejszy. Eksport natomiast bardzo wyraźnie wzrósł – z 20 tys. t do 121 tys. t.
Wielkość, wartość i główne kierunki polskiego importu i eksportu potasu (soli, nawozów
i związków) przedstawia tabela 21.2.
Tabela 21.2
Kierunki polskiego importu i eksportu soli potasowych, nawozów i związków potasu
IMPORT
Lp.
Kraj
Ilość
tys. ton
Świat (ogółem)
270.74
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Białoruś
Rosja
Niemcy
Wielka Brytania
Czechy
Belgia
Węgry
Chiny
Holandia
Izrael
Francja
Chile
Litwa
Korea Płd.
107.13
48.64
42.66
16.80
9.65
6.32
18.06
2.15
4.81
1.89
1.50
2.09
3.61
1.21
EKSPORT
Wartość Lp.
Kraj
Ilość
tys. PLN
tys. ton
443 203
Świat (ogółem)
120.97
147 462
87 161
60 930
26 611
21 386
21 207
12 147
11 429
8 295
7 795
6 616
6 565
5 976
5 331
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Szwecja
Niemcy
Włochy
Finlandia
Czechy
Dania
Norwegia
Białoruś
Indonezja
Litwa
Wielka Brytania
Węgry
Hongkong
Austria
28.92
15.61
4.52
12.32
7.32
5.12
21.06
6.74
3.02
4.52
3.99
0.80
2.02
0.81
Wartość
tys. PLN
131 330
21 925
20 541
14 433
10 439
9 561
7 178
6 645
6 075
5 132
4 344
3 982
3 712
3 546
2 374
Copyright © 2010 Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
S O LE P O T AS O WO - M A G N E Z O W E
Lp.
15
16
17
18
19
20
21
22
IMPORT
Ilość
tys. ton
Włochy
0.83
Stany Zjednoczone
0.26
Austria
0.93
Dania
0.39
Indie
0.26
Słowacja
1.26
Jordania
0.06
Szwajcaria
0.04
Kraj
Wartość Lp.
Kraj
tys. PLN
3 377 15 Holandia
3 014 16 Hiszpania
2 327 17 Słowenia
1 511 18 Francja
1 310 19 Ukraina
1 228 20 Rosja
422 21 Łotwa
415 22 Rumunia
3
EKSPORT
Ilość
tys. ton
0.56
0.35
0.51
0.64
0.27
0.31
0.94
0.18
Wartość
tys. PLN
1 855
1 797
1 667
1 204
1 040
937
793
697
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania poszczególnych złóŜ zestawiono
w tabeli 21.3.
Tabela 21.3
Wykaz złóŜ soli potasowo–magnezowych – tys. t
Stan
zag.
złoŜa
ZŁOśA UDOKUMENTOWANE
złóŜ: 5; OGÓŁEM
woj. pomorskie
złóŜ: 4
1 Chłapowo
P
2 Mieroszyno
P
3 Swarzewo
P
4 Zdrada
P
woj. wielkopolskie
złóŜ: 1
Kłodawa (część
1
T
środkowa)
Lp.
Nazwa złoŜa
Zasoby
geologiczne
przemybilansowe
słowe
Wydobycie
Powiat
669 111
2 737
-
597 025
-
-
32 093
341 735
144 027
79 170
-
-
72 086
2 737
-
72 086
2 737
-
pucki
pucki
pucki
pucki
kolski
Opracował: Grzegorz Czapowski
Copyright © 2010 Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy