Catching up with Tomorrow
Transkrypt
Catching up with Tomorrow
NAGRODA LITERACKA IM. JANA MICHALSKIEGO SELEKCJA 2010 Paweł Sanajew Pochowajcie mnie pod podłogą Głównymi bohaterami powieści są: Sasza, ośmioletni chłopiec, wątły i chorowity ; Nina jego babcia, z którą mieszka, kobieta z charakterem, dawna aktorka; dziadek, który nie ma prawa jej się sprzeciwiać; matka, której zabrano dziecko, persona non grata w tym domu, i jej kochanek-artysta. Postacie drugoplanowe : lekarze, pielęgniarki, rodzice uczniów. Sasza opisuje nam swoje codzienne życie, w którym absurd łączy się z dramatem i burleską. To Nina zabrała dziecko matce, swojej jedynej córce, uważając, że ta nie jest w stanie zająć się jego wychowaniem, bo żyje z artystą. Ten ostatni określany jako karzeł-krwopijca i podejrzewany, że chce otruć całą rodzinę, żeby wprowadzić się do jej mieszkania, ma zakaz wstępu do dziadków. Matka jest tolerowana i czasem odwiedza syna a przy okazji każdej jej wizyty babka snuje insynuacje pod adresem córki, prowokuje ją i lży. Każde odwiedziny, na które chłopiec czeka z utęsknieniem, kończą się awanturą i obelgami. Dziecko ucieka więc w swój świat. Nina przytłacza chłopca przesadną i patologiczną miłością. Zabrania mu się pocić. Każe nosić wełniane kalesony, zabrania kontaktów z kolegami i odcina od świata zewnętrznego. Jest jej wyłączną własnością, przenosi na niego własne lęki. Karmi go wyłącznie papkami, całe pożywienie przerabia na purée, bojąc się ości i pestek. Dziecko cierpi na różne choroby, po części prawdziwe, lecz również inne, zdiagnozowane przez babkę, która faszeruje go lekarstwami i prowadza do ośrodka zdrowia, do homeopaty, pneumologa i alergologa, a do domu przychodzi z wizytą pielęgniarka. Sasza musi znosić częste lewatywy i wciąż jest poddawany najróżniejszym badaniom. Nina ma wówczas okazję, by rozwodzić się nad swoją poświęconą dla wnuka karierą, głupotą córki i egoizmem męża. Przy okazji Sanajew daje nam kilka detali na temat współczesnej historii Rosji i moskiewskiego społeczeństwa postkomunistycznego uprzywilejowaniem z ukrytą funkcjonariuszy, korupcją, reminiscencjami nadużyciami psychiatrii, z gułagów, utrwalonymi w przeszłości zachowaniami. W powieści jest kilka niezapomnianych scen: epizod kąpieli lub kłótnia małżeńska między dziadkami to momenty, które przejdą do antologii. 1 Postać Niny wyróżnia się rynsztokowym językiem. Babcia w mistrzowski sposób posługuje się obelgą, szyderstwem, przekleństwem, «łajdak» jest jeszcze najłagodniejszym epitetem pod adresem Saszy. Nie ma sensu wyliczać tutaj szkód takiego wychowania. Chłopiec wie jedno, bo słyszał to wiele razy : « zgnije w środku w wieku szesnastu lat ». Zachęcająca perspektywa ! Paweł Sanajew, rocznik 1969, uznany rosyjskim filmowiec, pochodzi z rodziny sławnych aktorów. Jego książka od początku cieszyła się w Rosji wielkim powodzeniem. Dostrzeżono w niej nowy interesujący głos w rosyjskiej literaturze. Szczególnie podkreślano oryginalność języka, zwłaszcza obrazowy i kwiecisty język Niny. Powieść ta jest doskonałym przykładem trudności przekładu literackiego, stąd też wysunięcie jej kandydatury do Nagrody im. Jana Michalskiego. Przełożenie takiego tekstu na obcy język jest pewnego rodzaju wyczynem. Vera Michalski-Hoffmann Przewodnicząca jury Paweł Sanajew Pochowajcie mnie pod podłogą Powieść Wyd. PIW 2009 2