D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Olsztynie

Sygn. akt I C 693/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 15 stycznia 2016 r.
Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny
w następującym składzie:
Przewodniczący : SSO Beata Grzybek
Protokolant : sekr. sąd. Dagmara Napieraj
po rozpoznaniu w dniu 15 stycznia 2016 r. w Olsztynie
sprawy z powództwa M. J., R. J., P. J., Ł. J., D. J.,
przeciwko (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w Ł.
o zapłatę
I. zasądza od pozwanych (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w Ł. solidarnie na rzecz
powodów M. J., R. J., P. J., Ł. J., D. J. kwoty po 50.000 zł (pięćdziesiąt tysięcy złotych) na rzecz każdego z nich z
ustawowymi odsetkami od dnia 11 lutego 2014 r. do dnia zapłaty;
II. w pozostałej części powództwo oddala,
III. koszty procesu pomiędzy stronami wzajemnie znosi,
IV. nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w O. kwoty: od pozwanych (...) Spółki Akcyjnej z
siedzibą w (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w Ł. solidarnie kwotę 12.500 zł tytułem brakującej części opłaty od pozwu
i kwotę 1.244,14 zł tytułem brakującej części na poczet wydatków, zaś od powodów M. J., R. J., P. J., D. J. od każdego
z nich kwoty po 1.549,30 zł, zaś od Ł. J. kwotę 649,30 zł, z zasądzonego na ich rzecz roszczenia, tytułem brakującej
części kosztów sądowych.
Sygn. akt: I C 693/14
UZASADNIENIE
Powodowie M. J., R. J., P. J., Ł. J. i D. J. wnieśli o zasądzenie od pozwanego (...) SA z/s w W. oraz (...) SA
z/s w Ł. solidarnie na rzecz każdego z nich zadośćuczynienia w kwotach po 80.000 zł na rzecz każdego z nich na
podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. za naruszenie dobra osobistego jakim jest prawo do niezakłóconego życia
rodzinnego oraz za zerwanie więzi rodzinnych, wywołane tragiczną śmiercią ich matki E. J., na skutek wypadku z dnia
24 listopada 2000r.
W uzasadnieniu powodowie wskazali, że w dniu 24 listopada 2000r. doszło do wypadku drogowego, wskutek którego
śmierć poniosła ich matka E. J.. Zasady bezpieczeństwa ruchu drogowego naruszyli obaj uczestnicy ruchu drogowego:
kierowca pojazdu, którym podróżowała E. J., jak i pojazd drugiego sprawcy.
Pozwany ubezpieczyciel sprawcy szkody (...) S.A. w Ł. decyzjami z dnia 24 sierpnia 2006 r. i 10 lutego 2014 r. przyznał
powodom kwoty po 5.000 zł tytułem zadośćuczynienia i po 15.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie
sytuacji życiowej, pomniejszając o 50% ze względu na współwinę drugiego uczestnika zdarzenia. Drugi ubezpieczyciel
(...) SA na podstawie decyzji z dnia 21 lutego 2006 r., 16 czerwca 2006 r. i 28 listopada 2014 r. wypłacił powodom po
15.000 zł tytułem zadośćuczynienia i po 15.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej.
Wypłacił nadto kwotę 3.000 zł tytułem zwrotu kosztów pochówku.
Pomimo upływu czasu powodowie nadal odczuwają stratę matki. Pomagała im w lekcjach, doradzała w ważnych
sprawach. Mieszkali razem i spędzali wspólnie każdą wolną chwilę. Matka zmarła kiedy mieli 5-10 lat. Wychowywali
się w poczuciu osamotnienia. Wprawdzie opiekowała się nimi babcia, ale nie była ona w stanie zastąpić im matki, nie
potrafiła dać im poczucia bezpieczeństwa i ciepła. Powodowie zażądali nadto zasądzenie odsetek ustawowych od kwot
głównych od dnia 11 lutego 2015r., tj. od dnia następnego po wydaniu przez pozwaną decyzji ustalającej wysokości
świadczenia.
Pozwany (...) S.A. w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz od każdego z
powodów kosztów procesu według norm przepisanych (k-118- 121). W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwany
przyznał, iż ponosi współodpowiedzialność za skutki zdarzenia z dnia 24 listopada 2000r. Podniósł, że żądane
przez powodów kwoty są wygórowane, zważywszy na okres, jaki upłynął od śmierci poszkodowanego w wypadku
drogowym matki powodów – 16 lat. Pozwany wskazał też, że krzywda wyrządzona śmiercią E. J. uległa złagodzeniu
wraz z upływem czasu, powodowie prowadzą normalne ustabilizowane życie. Rozmiar krzywdy w obecnym stanie nie
uzasadnia przyznania powodom zadośćuczynienia ponad to, które zostało dotychczas wypłacone przez pozwanego.
Pozwany (...) S.A. w Ł. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz od powodów
kosztów procesu według norm przepisanych.
W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew podniósł, tak jak pozwany (...) S.A. w W., że żądane przez powodów
kwoty są wygórowane, zważywszy na okres 16 lat, jaki upłynął od śmierci poszkodowanego w wypadku drogowym
krewnego powodów. Pozwany wskazał też, że krzywda wyrządzona śmiercią matki uległa złagodzeniu wraz z upływem
czasu, powodowie prowadzą normalne ustabilizowane życie. Rozmiar krzywdy w obecnym stanie nie uzasadnia
przyznania powodom zadośćuczynienia ponad to, które zostało dotychczas wypłacone przez pozwanego. Wniósł
także o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów z opinii biegłego z zakresu medycyny sądowej oraz dokumentów
i fotografii z akt (...) Sądu Rejonowego w S., na okoliczność zapięcia pasów bezpieczeństwa przez pozwaną E. J. i
przyczynienie się poszkodowanego do szkody w wysokości 50 %. ( k. 285-288)
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
W dniu 24 listopada 2000r. na drodze W. – O. G.. C., woj. (...), kierujący pojazdem marki S. nr rej. (...) J. P. naruszył
nieumyślnie zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że nie zastosował bezpiecznej odległości od
poprzedzającego go samochodu osobowego marki F. (...). nr rej. (...), kierowanego przez A. G., a następnie rozpoczął
manewr wyprzedzania z bliskiej odległości od tego pojazdu, co nie pozwoliło na bezpieczne zjechanie na lewy pas
jezdni, w następstwie czego doprowadził do zdarzenia obu pojazdów wskutek czego, jadąca jako pasażer pojazdu F.
(...). E. J. doznała ciężkich obrażeń ciała w postaci: stłuczenia mózgu i wtórnej doń martwicy rozpływnej ośrodkowego
układu nerwowego i innych, w następstwie których 13 grudnia 2000r. zmarła. Także drugi uczestnik ruchu A. G.
nieumyślnie naruszył nieumyślnie zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że zjechał częściowo na
lewy pas jezdni, tuż przed jadącym zanim samochodem osobowym marki S. nr rej. (...), kierowanym przez J. P.,
który rozpoczął manewr wyprzedania, doprowadzając w ten sposób do zderzenie pojazdów wskutek czego jadąca
jako pasażerka E. J. doznała ciężkich obrażeń ciała w postaci: stłuczenia mózgu i wtórnej doń martwicy rozpływnej
ośrodkowego układu nerwowego i innych, w następstwie których 13 grudnia 2000r. zmarła. Obaj współsprawcy
zostali skazani prawomocnym wyrokiem z dnia 10 lipca 2001r. Sądu Rejonowego w S. w sprawie (...) na karę 1 roku
i 6 miesięcy z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat. Sprawcy wypadku posiadali ubezpieczenie
obowiązkowe posiadaczy pojazdów mechanicznych od odpowiedzialności cywilnej u pozwanych.
Z analizy akt sprawy, biegły z zakresu medycyny sądowej stwierdził, iż brak jest możliwości jednoznacznego
stwierdzenia, czy E. J. w trakcie jazdy miała zapięte pasy bezpieczeństwa. Zauważył, że gdyby nie była zapięta
pasami, to jako siedząca z przodu, wypadłaby przez przednią szybę, a to nie miało miejsca, nadto brak śladów od
pasów uzasadnił faktem, że było to zimą, a tym samym odzież jaką miała na sobie, mogła spowodować mniejsze
powierzchowne obrażenia. Niezależnie od tego biegły wskazał, że nie zawsze takie ślady po pasach powstają.
(dowód: kopia odpisu wyroku Sądu Rejonowego w S. w sprawie (...) k. 22-23, akta karne j.w., akt zgonu k. 24, opinia
biegłego z zakresu medycyny sądowej k. 358- 361, k. 438-439, zeznania świadka J. P. k. 394).
Powodowie byli dziećmi E. J.. W chwili śmierci E. J. miała 29 lat. Była zamężna i miała 6 dzieci, lecz mieszkała wraz
z rodziną (mężem i dziećmi ) ze swymi rodzicami i rodzeństwem w domu rodzinnym. W chwili śmierci matki M. miał
5 lat, R. 6 lat, P. 8 lat, Ł. 9 lat, zaś D. 10 lat. E. J. nie pracowała zawodowo, zajmowała się domem i dziećmi. Pomagała
starszym synom w lekcjach, bawiła się z nimi, opiekowała nimi. Spędzali wspólnie każdą wolną chwilę. Dopiero dwa
miesiące przed śmiercią E. J. przeniosła się z rodzina do innego domu.
Ojciec dzieci nie podjął się ich wychowania. Po czterech latach zmarł.
Opiekę nad powodami przejęła babcia. Nie potrafiła jednak dać chłopcom ciepła i serdeczności.
Obecnie powodowie są obecnie pełnoletni, nadal jednak odczuwają brak matki. Cechy osobowości tj. niepewność,
wątpliwość, obawy o przyszłością, poczucie osamotnienia, chwiejne poczucie własnej wartości mogą być
uwarunkowane utratą matki w okresie dzieciństwa. Matka była osobą ważną i bliską dla powodów. Konfliktowa
atmosfera w domu po śmierci matki nie sprzyjała przeżywaniu żałoby.
(dowód: zeznania świadków: L. S. k- 323v, A. G. k- 322-323, A. P. k. 324, zeznania powodów k. 331-333, akty stanu
cywilnego k. 61-64, opinie psychologiczne k.445-462 )
Powodowie zgłosili szkodę osobową ubezpieczycielom, którzy nie kwestionowali swojej odpowiedzialności za skutki
wypadku co do zasady.
Pozwany ubezpieczyciel sprawcy szkody (...) S.A. w Ł. decyzjami z dnia 24 sierpnia 2006 r. i 10 lutego 2014 r. przyznał
powodom kwoty po 5.000 zł tytułem zadośćuczynienia i po 15.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie
sytuacji życiowej, pomniejszając o 50% ze względu na współwinę drugiego uczestnika zdarzenia.
Drugi ubezpieczyciel (...) SA na podstawie decyzji z dnia 21 lutego 2006 r., 16 czerwca 2006 r. i 28 listopada
2014 r. wypłacił powodom po 15.000 zł tytułem zadośćuczynienia i po 15.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne
pogorszenie sytuacji życiowej. Wypłacił nadto kwotę 3.000 zł tytułem zwrotu kosztów pochówku.
(dowód : korespondencja k. 25- 58, akta szkody k. 130- 282)
Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o dokumenty, których prawdziwości nie kwestionowały strony,
oraz zeznania świadków i zeznania stron. Dowody te tworzą jedną logiczną całość, wzajemnie sobą korespondując.
Sąd dał wiarę opiniom biegłym , które to opinie odpowiadają na tezy postawione przez Sąd. Są fachowe, jasne i spójne.
Strony miały możliwość złożenia zarzutów do opinii , zaś biegli na te zarzuty odpowiedzieli.
Sąd zważył, co następuje:
W świetle ustalonych okoliczności faktycznych sprawy powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.
W niniejszym postępowaniu powodowie domagali się zadośćuczynienia w wysokości po 80.000 zł na rzecz każdego z
powodów za doznaną krzywdę powstałą w następstwie śmierci ich matki E. J..
Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do ustalenia, czy na podstawie umowy obowiązkowego
ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych ubezpieczyciele odpowiadają za
naruszenie dóbr osobistych osoby trzeciej powstałe w wyniku wypadku komunikacyjnego, w którym poniosła śmierć
osoba najbliższa.
Wstępnie stwierdzić należy, że niesporne było w sprawie, iż sprawcy zdarzenia zostali skazani za popełnione
przestępstwo oraz i to, że posiadacze pojazdu, którym kierowali sprawcy wypadku, korzystali z ochrony
ubezpieczeniowej w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów
mechanicznych, na podstawie zawartej umowy z pozwanym.
W wyniku zdarzenia matka powodów w wyniku obrażeń odniesionych w wypadku - zmarła.
Podstawą prawną odpowiedzialności pozwanych zakładów są art. 448 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 24 Kc i
art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22-05-2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych … (Dz. U. Nr 124, poz. 1152 ze
zm.), albowiem sprawcy wypadku ubezpieczeni byli w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu w
pozwanych Zakładach (...).
Na skutek śmierci matki powodów doszło do zerwania łączących ich więzi rodzinnych, stanowiących dobro osobiste
podlegające ochronie prawnej, do rozważenia pozostawał stopień wywołanej tym krzywdy w kontekście wysokości
należnego im zadośćuczynienia.
Przechodząc do oceny wysokości należnego powodom zadośćuczynienia, dostrzec natomiast należy, że zarówno
z zeznań świadków, samych powodów wynika, że stopień doznanej przez powodów krzywdy wynikłej ze śmierci
matki był znaczny. Zerwaniu uległa bowiem silna więź łącząca rodziców z dzieckiem, na dodatek w tragicznych
okolicznościach, wskutek wypadku samochodowego. Przeżycia towarzyszące śmierci matki , aczkolwiek typowe i
nie wywołujące trwałych uszczerbków na zdrowiu psychicznym, są odczuwane przez powodów do dzisiaj, przy
czym ujawniane przez nich reakcje mają charakter indywidualny – pustka i smutek po śmierci matki , z którym
łączyła powódkę wyjątkowo silna więź, a to z racji tego, że powodowie byli w chwili śmierci matki małymi dziećmi,
wymagającymi szczególnej bliskości, miłości, opieki. Podkreślić należy, że powodowie w dacie zdarzenia mieli 5-10 lat.
Byli jeszcze dziećmi wymagającymi uwagi i opieki rodziców. Potwierdzeniem, jak wielkie cierpienie i ból towarzyszyło
powodom na skutek śmierci matki wskazują obecnie cechy ich osobowości wykazane przez biegłego psychologa.
Mając na uwadze, że celem zadośćuczynienia jest kompensacja doznanej krzywdy, czyli „złagodzenie cierpienia
wywołanego śmiercią osoby bliskiej oraz pomoc osobie pokrzywdzonej w dostosowaniu się do zmienionej w związku
z tym rzeczywistości”, natomiast na sam „rozmiar krzywdy mają przede wszystkim wpływ: dramatyzm doznań
osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby
najbliższej, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego z zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem
tego odejścia (np. nerwicy, depresji), roli w rodzinie pełnionej przez osobę zmarłą, stopień w jakim pokrzywdzony
będzie umiał się znaleźć w nowej rzeczywistości i zdolności jej zaakceptowania, leczenie doznanej traumy, wiek
pokrzywdzonego”, przy czym „każdy przypadek powinien być indywidualizowany z uwzględnieniem wszystkich
okoliczności sprawy.” (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2011 r., III CSK 279/10), w opisanych wyżej
realiach niniejszej sprawy zasadnym byłoby określenie zadośćuczynienia na poziomie kwoty 70 000 zł . Przy ustalaniu
tej kwoty istotne było także i to, że zdarzenie miało miejsce w 2000 r. a więc 16 lat temu. Tym samym krzywda z
oczywistych powodów, z uwagi na tak znaczny upływ czasu, zmniejszyła się.
Sąd zasądził na rzecz każdego z powodów kwotę po 50.000 zł solidarnie od każdego z pozwanych przyjmując , że kwotę
po 20.000 zł z tytułu zadośćuczynienia powodowie już otrzymali. Jednocześnie podkreślić należy, że pozwany nie
wykazał, aby po stronie E. J. wystąpiła okoliczność uzasadniająca przyjęcie przyczynienie się jej do skutków wypadku.
Biegły z zakresu medycyny sądowej tej okoliczności nie przyznał.
Reasumując, zdaniem Sądu, ustalona w powyższy sposób kwota zadośćuczynienia powinna zrekompensować
negatywne przeżycia związane z utratą matki, a uwzględniając standard życiowy powodów przed i po wypadku, nie
prowadzi jednocześnie do bezpodstawnego ich wzbogacenia.
O odsetkach za opóźnienie w spełnieniu tego świadczenia orzeczono w zgodzie z art. 481 § 1 i 2 Kc. tj., od dnia 11 lutego
2015r., czyli od dnia następnego po wydaniu przez pozwaną decyzji ustalającej wysokości świadczenia. Domaganie się
więc w tej sytuacji odsetek od dnia wskazanego w pozwie, jest jak najbardziej zgodne powyżej powołanym przepisem.
Na podstawie art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd nakazał ściągnąć brakujące wydatki
sądowe ( opłaty od pozwu i wydatki na biegłych w części nie opłaconej) od stron.
O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. znosząc te wzajemnie.