Mariola Paszkiewicz Violetta Warmowska Jak pracujemy z dziećmi

Mariola Paszkiewicz
Violetta Warmowska
Jak pracujemy z dziećmi w ZESPOLE WSPARCIA EDUKACYJNEGO ?
Trudności w nauce i uczeniu się oraz trudności wychowawcze, wynikające z objawów,
które sklasyfikować możemy jako objawy nadpobudliwości albo zahamowania ,
zaobserwowane u uczniów naszej szkoły zrodziły koncepcję utworzenia ZESPOŁU
WSPARC IA EDUKACYJ NEGO dla I etapu kształcenia szkoły podstawowej i okresu
przedszkolnego. Wspólnie z koleżanką z nauczania zintegrowanego zajęłyśmy się dziećmi z
tzw. hiperkinezą, dziećmi z objawami zahamowania, z zaburzoną koncentracją, pamięcią,
uwagą i dziećmi z ogólnymi deficytami rozwojowymi. Grupa została stworzona w oparciu o
analizę postępów dziecka w nauce analizę wytworów jego pracy twórczej, rozmowy z
pedagogiem , prześledzeniu zaleceń poradni oraz rozmowę z wychowawcą i rodzicami. W
swojej pracy skupiłyśmy się na grupie dzieci młodszych, z kilku powodów. Objawy
nadpobudliwości łatwiej można zaobserwować właśnie w tej grupie dzieci, gdyż procesy
autokontroli nie regulują ich zachowania w tak znaczący sposób jak u dorosłych. Łatwiej jest
również w tym wieku o zmiany w sposobie funkcjonowania emocjonalnego i społecznego
pod wpływem odpowiednich oddziaływań wychowawczych.
Znając problemy naszych dzieci postanowiłyśmy prowadzić zajęcia ekspresyjnymi
metodami nauczania z elementami kinezjologii edukacyjnej opartej na specyficznych ruchach
wspomagających procesy uczenia się. Są to ruchy, które przekraczają linię środkową ciała i
wykorzystują zgodnie strony mózgu uaktywniając jednocześnie całą jego sieć nerwową.
Wykonywane systematycznie poprawiają efektywność uczenia się i wyniki we wszystkich
przedsięwzięciach poznawczych, komunikowaniu pomysłów i myśli, twórczości, i w większej
wydajności w pracy. Ponieważ ćwiczenia uwalniają od stresu i pomagają go opanować każde
nowe zadanie stawiane dziecku nie zniechęca go do podjęcia tego wyzwania.
Opracowany przez POULA DENISSONA zestaw ćwiczeń psychomotorycznych działa
wszechstronnie. Ćwiczenia nie tylko usprawniają ciało, aktywują system nerwowy i podnoszą
energię, ale, co jest bardzo ważne, poprawiają funkcjonowanie dziecka w jego otoczeniu.
Ekspresyjne metody nauczania /muzyka i ruch, drama, pantomima/ pozwalają nauczycielowi
i dziecku na większą swobodę działania i eksperymentowania. Umożliwiają wizualizację
kontrolowanej emocji, czyli naprzemienne przeżywanie napięcia i jego rozładowanie, które
świadomie kształtowane jest przez nauczyciela i przez dziecko zobowiązane do
podporządkowania się regułom. W spontaniczno kreatywnej współpracy w zespole dziecko
będzie swobodnie formułować swój sposób wyrażania się , który potem wykorzysta w
relacjach społecznych. Ten sposób prowadzenia zajęć znacznie uatrakcyjnia i wzbogaca
doświadczenia szkolne dziecka, wpływa na zwiększenie motywacji do uczenia się, ułatwia
odreagowanie emocji, a nauczycielowi dostarcza dodatkowych informacji o dziecku.
Uważamy także, że szkoła nie może wiązać się tylko z uciążliwą pracą , lecz także z
przygodą, odkrywaniem nowych , interesujących spraw, możliwością edukacyjnego
eksperymentowania W zajęciach wykorzystujemy też elementy socjoterapii. Dzieci lepiej
poznają siebie i innych w różnych sytuacjach, mówią o tym co je cieszy, smuci i złości. Uczą
się tolerancji, pomagania sobie nawzajem i właściwego rozwiązywania konfliktów. Zajęcia
odbywają się raz w tygodniu w wymiarze jednej godziny lekcyjnej. W grupie są sześciolatki
oraz uczniowie klas I-III.
Proponujemy program zgodny z Podstawą Programową zatwierdzoną przez MEN
26 lutego 2002r. uwzględniający najnowsze strategie oświatowe w Polsce oraz oparty na
zdobytych umiejętnościach w czasie kursu ,,Kinezjologii” edukacyjnej, studiów
podyplomowych Sztuka , latach pracy z dziećmi i zdobytych doświadczeniach.
Program adresowany jest do grupy nauczycieli, którym nieobce są problemy dzieci
nadpobudliwych , zahamowanych, mających trudności emocjonalne i edukacyjne.
Nadrzędnym celem programu jest wspomaganie procesów nauczania i uczenia się dzieci ,
korygowanie dysfunkcji rozwojowych oraz zaburzeń w zachowaniu , a także dostarczanie
wiadomości i doświadczeń, które zmierzają do prawidłowego kształtowania osobowości
dziecka.
Z powyższego celu wynikają następujące cele szczegółowe:
I.
I.
Stymulowanie ogólnego rozwoju dzieci.
II.
II.
Wyrównywanie dysharmonii rozwojowych , korygowanie zaburzonych
funkcji:
1. 1. Gimnastyka mózgu,
2. 2. Poprawa koncentracji uwagi na wykonywanych zadaniach ,
3. 3. poprawa koordynacji wzrokowo- słuchowo- ruchowej.
4. 4. Poprawa spostrzegawczości , logicznego myślenia , dedukcji ,
5. 5. rozumienia związków przyczynowo-skutkowych.
6. 6. Uczenie usuwania napięć, zmęczenia , uczenie poprawy
7. 7. samopoczucia przez relaks.
8. 8. Poprawa oddychania.
9. 9. Zwiększenie zdolności manualnych.
10. 10. Uaktywnienie lewej półkuli mózgu , odpowiedzialnej za umiejętności.
11. 11. Synchronizacja współpracy obu półkul mózgowych .
III.
Rozwijanie umiejętności poprzez działanie – ekspresyjne metody nauczania:
1. 1. Wspieranie różnych form aktywności twórczej dziecka.
2. 2. Tworzenie okazji do rozwijania wyobraźni ruchowo-przestrzennej.
3. 3. Budzenie i rozwijanie ciekawości poznawczej.
4. 4. Organizowanie sytuacji inspirujących do podejmowania działań
w sytuacjach otwartych i niepewnych.
5. 5. . Tworzenie sytuacji umożliwiających pełne realizowanie własnych
pomysłów.
IV.
IV.
Poszukiwanie swojego miejsca w grupie rówieśniczej, w społeczeństwie:
1. Tworzenie okazji do lepszego poznania siebie , radzenia sobie
ze swoimi emocjami , właściwego reagowania na emocje innych,
kontrolowania emocji.
2. Pomoc w budowaniu pozytywnego obrazu własnego „ja’’,
podwyższenie poczucia własnej wartości - samoakceptacja.
3. Uczenie samodyscypliny, zachowań akceptowanych przez grupę
rówieśniczą i otoczenie.
4. Uczenie radzenia sobie z sytuacjami stresującymi.
5. Tworzenie okazji do współpracy w grupie.
6. Uczenie akceptacji współtowarzysza zabaw i ćwiczeń
7. Uczenie pokonywania lęków i zahamowań.
V. Kształtowanie u dzieci cech osobowości warunkujących dalsze,
samodzielne funkcjonowanie w systemie szkolnym.
Program możliwy jest do realizacji w każdej szkole.
Najlepsze warunki do jego wdrażania to:
- liczba dzieci w zespole nie przekracza 10
- duża sala z wykładziną
- szafki na pomoce, przybory i wytwory dzieci
- sprzęt audiowizualny
- dostęp do kserografu
- ankiety, kwestionariusze, wzory.
Nauczyciel realizujący prezentowany program powinien:
- stworzyć przyjazną, pełną zaufania atmosferę
- mobilizować do pokonywania trudności
- tworzyć warunki, w których dziecko może rozwijać i realizować
swoje potrzeby
- umożliwiać wypowiadanie własnych opinii i sądów
- zwracać uwagę na stosunki interpersonalne w grupie
- tworzyć warunki do twórczej działalności dziecka.
Przykładowy scenariusz zajęć:
Rodzaj zaburzenia : Nadpobudliwość psychoruchowa
Temat Jesteśmy niepowtarzalni – postrzeganie siebie i rozumienie swoich uczuć.
Graficzne przedstawienie swojego nastroju - ,,mowa kolorów”.
Cele operacyjne:
dziecko – potrafi wyrazić gestem i mimiką swoje uczucia
- postrzega siebie jako osobę niepowtarzalną
-odkrywa swoje mocne strony i potrafi o nich mówić
-wykona prawidłowo ćwiczenie ,, Przyciskanie dzwonka”
Metody wspierania aktywności edukacyjnej dzieci:
- polisensoryczna
-aktywizujące /pantomima, rundka, malowanie mandali, krąg przyjaźni, metoda
Poula Dennisona /
Formy organizacyjne aktywności edukacyjnej dzieci:
indywidualna jednolita, zbiorowa jednolita.
Środki dydaktyczne w inicjowaniu czynności uczenia się dzieci:
flamastry, mandale , szary papier, koła w trzech kolorach: czerwonym,
zielonym, żółtym.
Literatura : Dennison P. Kinezjologia edukacyjna
Kołodziejczyk A. Program edukacyjny dla klas I-III
Waszkiewicz E. Stymulacja psychoruchowa rozwoju dzieci 6-7 letnich
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
Część wstępna:
1.Powitanie ,,Wszyscy już są, witam was
Zaczynamy zabawę już czas „
2.,,Przyciskanie dzwonka „: stajemy przy ścianie, podtrzymując się rękami
wysuwamy jedna nogę do tyłu. Kiedy pochylamy się do przodu,
przednia noga jest zgięta, cały ciężar ciała spoczywa na niej.
Tylnia pięta jest uniesiona. Powoli przenosimy ciężar ciała na tylnią
nogę, tak aby pięta dotknęła podłogi, w tym momencie wykonujemy
głęboki wdech. Obydwie nogi ustawione są w tej samej linii.
Ćwiczenie wpływa na poprawne zachowanie, wzmożenie uwagi, prawidłową
reakcję i zdolność komunikowania się .
3.Podanie tematu spotkania.
Zajęcia właściwe :
1. 1. Graficzna autoprezentacja - ,,jestem niepowtarzalny”
Siadamy w kręgu , rozmawiamy na temat różnic między ludźmi w wyglądzie
zewnętrznym i zachowaniu. Podkreślamy różnice i stwierdzamy ,że każde dziecko
jest niepowtarzalne.
2. 2. Rysowanie mandali. Każde dziecko wybiera 2 mandale i siada przy stoliku.
Na pierwszej dzieci rysują swoją twarz, a na drugiej swój nastrój używając odpowiednich
kolorów. Po podpisaniu mandali przyklejają je do ubrania.
3. 3. Autoprezentacja w odniesieniu do swojej wizytówki - to ja , w takim jestem
nastroju ,tak się czuję. Mówię o sobie : Jestem wyjątkowy – w wielu rzeczach jestem dobry.
4. 4. Moje mocne strony – pozytywne zachowania , dobre uczynki.
Do tablicy przypięty jest arkusz szarego papieru z gotową tabelką podzieloną
na trzy części w trzech kolorach:
MOJE MOCNE STRONY - DOBRE UCZYNKI
w domu w szkole
w kontaktach z kolegami z koleżankami, innymi osobami
Każde dziecko ma po 5 kół w trzech kolorach. Na kołach są imiona dzieci i obrazki
przedstawiające dobre uczynki . Na polecenie dzieci kładą 2 koła obok siebie tak
aby się stykały i obrysowują je palcem zgodnie z kierunkiem leniwej ósemki
/ 2 razy ręka prawa, 2 razy ręka lewa/. Potem nauczycielka opisuje czynność,
dzieci wskazują właściwe koło z obrazkiem i określają jego kolor . Dziecko, które
uważa, że tak właśnie postępuje przykleja koło we właściwej części tabelki.
5. Analiza zachowań na podstawie tabelki.
6. Wizualizacja uczuć mimiką i gestem –
Nauczyciel mówi , dzieci pokazują :
-jestem sam w ciemnym pokoju
-popsuła się moja ulubiona zabawka
-mama kupiła mi bilet do kina
-rozerwałem nowe spodnie
-w plecaku znalazłem pomadkę
Część końcowa :
1. Siadamy w kręgu : rundka – krótka odpowiedź na pytanie ,,Jak się teraz czuję?”
2. Pożegnanie ,,Iskierka” - Puszczam iskierkę w krąg, żeby wróciła do moich rąk.
LITERATURA :
1. 1. Hannaford C. Zmyślne ruchy, które doskonalą umysł.
2. 2. Kołodziejczyk A. Program edukacyjny dla klas I-III
3. 3. Zborowski J. Rozwijanie aktywności twórczej dziecka
4. 4. Molicka M. Bajki terapeutyczne
5. 5. Niebrzydowski L. O poznawaniu i ocenie samego siebie