Niepełnosprawność w procedurach oświatowych i

Niepełnosprawność w
procedurach oświatowych i
socjalnych
O czym rodzic/opiekun/nauczyciel
wiedzieć powinien
Definicja niepełnosprawności w wieku do lat 16:
Osoby, które nie ukończyły 16 roku Ŝycia
zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeŜeli
mają naruszoną sprawność fizyczną lub
psychiczną o przewidywanym okresie trwania
powyŜej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej,
długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu,
powodującą konieczność zapewnienia im
całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu
podstawowych potrzeb Ŝyciowych w sposób
przewyŜszający wsparcie potrzebne osobie w
danym wieku.
Od 1.01.2002 r. orzekaniem o niepełnosprawności
dzieci do lat 16 zajmują się Zespoły ds. Orzekania
o Niepełnosprawności - wcześniej zaświadczenie
potwierdzające niepełnosprawność wydawał
lekarz ubezpieczenia zdrowotnego.
Zespoły orzekają na podstawie opinii
(dokumentacji medycznej) wydanej przez lekarza,
pierwsze kroki naleŜy więc skierować do
specjalisty opiekującego się dzieckiem.
Wniosek o wydanie orzeczenia składa się w
instytucji:
POWIATOWY ZESPÓŁ DO SPRAW
ORZEKANIA O
NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
Właściwy ze względu na miejsce zamieszkania
Wnioskodawca bierze udział w posiedzeniu składu
orzekającego. O jego terminie jest powiadamiany
najpóźniej na 14 dni przed wyznaczoną datą posiedzenia.
• Do wniosku załącza się zaświadczenie
lekarskie zawierające opis stanu zdrowia,
wydane przez lekarza, pod którego opieką
lekarską znajduje się osoba zainteresowana,
oraz inne posiadane dokumenty, w tym
medyczne, umoŜliwiające ustalenie stopnia
niepełnosprawności.
• Zaświadczenie lekarskie powinno być
wydane nie wcześniej niŜ na 30 dni przed
dniem złoŜenia wniosku.
• Wniosek jest rozpatrywany nie później niŜ
w ciągu 2 miesięcy od dnia jego złoŜenia.
W przypadkach bardziej skomplikowanych
wniosek jest rozpatrywany nie później niŜ
w ciągu 3 miesięcy od daty złoŜenia
wniosku.
Przy ocenie niepełnosprawności dziecka bierze się
pod uwagę
1.
2.
3.
przewidywany okres trwania upośledzenia stanu zdrowia
niezdolność dziecka do zaspokajania podstawowych
potrzeb Ŝyciowych, takich jak: samoobsługa, poruszanie
się, komunikowanie z otoczeniem, które powodują
konieczność zapewnienia mu stałej opieki lub pomocy,
w sposób przewyŜszający zakres opieki nad zdrowym
dzieckiem w danym wieku,
znaczne zaburzenia funkcjonowania organizmu,
wymagającego systematycznych i częstych zabiegów
leczniczych i rehabilitacyjnych w domu i poza domem.
Do stanów chorobowych, które uzasadniają
konieczność stałej opieki lub pomocy dziecku,
naleŜą:
1.
2.
wady wrodzone i schorzenia o róŜnej etiologii
prowadzące do niedowładów, poraŜenia kończyn lub
zmian w narządzie ruchu, upośledzające w znacznym
stopniu zdolność chwytną rąk lub utrudniające
samodzielne poruszanie się,
wrodzone lub nabyte cięŜkie choroby metaboliczne,
układu krąŜenia, oddechowego, moczowego,
pokarmowego, układu krzepnięcia i inne znacznie
upośledzające sprawność organizmu, wymagające
systematycznego leczenia w domu i okresowo leczenia
szpitalnego,
3. upośledzenie umysłowe, począwszy od upośledzenia w
stopniu umiarkowanym,
4. psychozy i zespoły psychotyczne,
5. zespół autystyczny,
6. padaczka z częstymi napadami lub wyraźnymi
następstwami psychoneurologicznymi,
7. nowotwory złośliwe i choroby rozrostowe układu
krwiotwórczego do 5 lat od zakończenia leczenia
8.
9.
głuchoniemota, głuchota lub obustronne upośledzenie
słuchu niepoprawiające się w wystarczającym stopniu po
zastosowaniu aparatu słuchowego lub implantu
ślimakowego.
wrodzone lub nabyte wady narządu wzroku powodujące
znaczne ograniczenie jego sprawności, prowadzące do
obniŜenia ostrości wzroku w oku lepszym do 5/25 lub
0,2 według Snellena po wyrównaniu wady wzroku
szkłami korekcyjnymi, lub ograniczenie pola widzenia
do przestrzeni zawartej w granicach 30 stopni,
Świadczenia socjalne dla osób
niepełnosprawnych i ich rodzin
JeŜeli wychowujesz dziecko niepełnosprawne (tj. z
orzeczoną niepełnosprawnością), masz prawo do
ubiegania się o świadczenia rodzinne (zasiłek
pielęgnacyjny, zasiłek rodzinny wraz z dodatkami,
świadczenie pielęgnacyjne). Świadczenia te mają na
celu pokrycie, choćby częściowe, wydatków związanych
z wychowywaniem dziecka niepełnosprawnego.
• ZASIŁEK PIELĘGNACYJNY
Zasiłek pielęgnacyjny (153 zł miesięcznie)
przyznawany jest zarówno dzieciom, jak i
dorosłym, niezaleŜnie od dochodów
rodziny.
Podstawą do jego przyznania jest m.in.
złoŜenie wniosku oraz udokumentowanie
niepełnosprawności danej osoby.
•
ZASIŁEK RODZINNY WRAZ Z DODATKAMI
Zasiłek rodzinny wraz z dodatkami przyznawany jest na
okres zasiłkowy trwający od września do końca sierpnia
roku kolejnego. W przypadku, gdy w rodzinie jest dziecko
legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności (dla
dzieci do 16 r.Ŝ. lub orzeczeniem o umiarkowanym albo
znacznym stopniu niepełnosprawności (dla osób
powyŜej16 r.Ŝ), zasiłek rodzinny przysługuje, jeŜeli
dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza
583 zł. Zasiłek rodzinny przysługuje do ukończenia przez
dziecko: 18 r.Ŝ. lub do końca nauki w szkole (nie dłuŜej niŜ
do ukończenia 21 r.Ŝ.), do 24 r.Ŝ., jeŜeli kontynuuje naukę
w szkole lub w szkole wyŜszej i posiada orzeczenie o
umiarkowanym albo znacznym stopni niepełnosprawności.
Od listopada 2009 r. wysokość zasiłku
rodzinnego wypłacanego miesięcznie
wynosi: 68 zł na dziecko do 5 r. Ŝ.; 91 zł na
dziecko w wieku 6-18 lat i 98 zł na dziecko
w wieku 19-24 lata.
Do zasiłku rodzinnego przysługują dodatki z tytułu m.in.:
-opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu
wychowawczego (400 zł miesięcznie; maksymalnie przez
72 miesiące by sprawować opiekę nad dzieckiem z
orzeczoną niepełnosprawnością albo o znacznym stopniu
niepełnosprawności),
-kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego (60
zł miesięcznie do ukończenia 16 r.Ŝ., jeŜeli dziecko ma
wydane orzeczenie o niepełnosprawności, 80 zł
miesięcznie na dziecko powyŜej 5 r.Ŝ. do 24 r.Ŝ. jeŜeli
legitymuje się ono orzeczeniem o umiarkowanym albo
znacznym stopniu niepełnosprawności),
-rozpoczęcia roku szkolnego (jednorazowo 100 zł dla
dziecka, które rozpoczęło roczne przygotowanie
przedszkolne – tzw. klasę 0, uczęszczającego do szkoły).
• ŚWIADCZENIE PIELĘGNACYJNE
Świadczenie pielęgnacyjne (520 zł miesięcznie)
przysługuje z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej
pracy zarobkowej w związku z koniecznością opieki nad
dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o
niepełnosprawności ( przypadku dziecka do 16 r.Ŝ. )
W orzeczeniu powinny być zaznaczone łącznie wskazania:
konieczności stałej lub długotrwałej opieki, lub pomocy
innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną
moŜliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności
stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w
procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. W
przypadku osoby powyŜej 16 r.Ŝ. wymagane jest
orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeŜeli dochód
rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza 583 zł.
Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje:
- dziecku w wieku do lat 16, w przypadku uznania dziecka za
niepełnosprawne,
- osobie w wieku powyŜej lat 16, jeŜeli jest niepełnosprawna
w stopniu znacznym oraz w przypadku, gdy jest
niepełnosprawna w stopniu umiarkowanym, jeŜeli
niepełnosprawność powstała przed ukończeniem 16 roku Ŝycia
albo do momentu ukończenia nauki (nie później jednak niŜ do
ukończenia 20 lat),
- osobie, która ukończyła 75 lat Ŝycia, jeśli nie nabyła prawa
do emerytury lub renty
• Zasiłek ten nie przysługuje osobie
przebywającej w domu pomocy społecznej,
w zakładzie opiekuńczo-leczniczym lub w
zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, w
domu dziecka lub w innej placówce
opiekuńczo-wychowawczej, z wyjątkiem
osób, za których pobyt rodzina ponosi
odpłatność.
• Zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje
osobie przebywającej w zakładzie karnym
lub poprawczym.
W przypadku osób, które ukończyły 16 rok
Ŝycia orzeka się o stopniu
niepełnosprawności.
Dzieci do 16 roku Ŝycia zalicza się do osób
niepełnosprawnych bez określania stopnia
niepełnosprawności.
Orzekanie o stopniu niepełnosprawności (osób,
które ukończyły 16 rok Ŝycia) jest
orzecznictwem dla celów pozarentowych.
• Orzecznictwo o stopniu niepełnosprawności słuŜy osobom,
które chcą uzyskać prawne potwierdzenie statusu osoby
niepełnosprawnej, umoŜliwiające korzystanie z
przewidzianych dla nich świadczeń i przywilejów (jak np.
odliczenia podatkowe, zasiłki, ulgowe przejazdy,
umieszczenie w domu pomocy społecznej i inne).
• Ponadto orzeczenie o stopniu niepełnosprawności powinno
zawierać wskazania do szeroko pojętej
rehabilitacji. Orzeczenie powinno słuŜyć pomocą w
ukierunkowaniu działań osoby niepełnosprawnej bądź jej
opiekunów, związanych z prowadzoną terapią i
rehabilitacją. Warto o tym pamiętać choć nie zawsze
komisje orzekające realizują wolę ustawodawcy w tym
względzie.
Orzecznictwo dla celów
oświatowych
Dzieci i młodzieŜ niepełnosprawna
mają prawo do edukacji
uwzględniającej specyfikę ich
zaburzeń rozwojowych
W publicznych poradniach psychologicznopedagogicznych funkcjonują zespoły
orzekające dostosowujące wymagania
edukacyjne do indywidualnych potrzeb i
moŜliwości psychofizycznych osób
niepełnosprawnych
Zespoły te wydają opinie i orzeczenia na
wniosek rodziców lub prawnych opiekunów
dziecka
Wnioskodawca powinien dołączyć do
wniosku dokumentację uzasadniającą
wniosek, a w szczególności wydane przez
specjalistów opinie, zaświadczenia oraz
wyniki obserwacji i badań
psychologicznych, pedagogicznych i
lekarskich.
Zespoły orzekające wydają orzeczenia dla
uczniów szkół mających siedzibę na terenie
działania poradni.
Natomiast orzeczenia o potrzebie kształcenia
specjalnego dla dzieci przed rozpoczęciem
obowiązku szkolnego, orzeczenia o
potrzebie indywidualnego przygotowania
przedszkolnego oraz orzeczenia o potrzebie
zajęć rewalidacyjno-wychowawczych
wydają zespoły działające w poradniach
właściwych ze względu na miejsce
zamieszkania dziecka.
Dokumenty wydawane dla osób
niepełnosprawnych
• Orzeczenia o potrzebie kształcenia
specjalnego dla:
 -niedosłyszących i słabo słyszących,
- niewidomych i słabo widzących,
-z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją,
-z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim
-z upośledzeniem umysłowym w stopniu
umiarkowanym i znacznym
-z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera,
-z niepełnosprawnościami sprzęŜonymi
• Orzeczenia o potrzebie indywidualnego
obowiązkowego rocznego przygotowania
przedszkolnego lub indywidualnego
nauczania (dla dzieci i młodzieŜy, których
stan zdrowia uniemoŜliwia lub znacznie
utrudnia uczęszczanie do przedszkola lub
szkoły)
• Orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjnowychowawczych (dla dzieci i młodzieŜy
upośledzonych umysłowo w stopniu
głębokim - udział w takich zajęciach jest
uznawany za spełnienie obowiązku
szkolnego)
• Opinie o potrzebie wczesnego
wspomagania rozwoju dziecka (w celu
pobudzania psychoruchowego i
społecznego rozwoju dziecka, od chwili
wykrycia niepełnosprawności do podjęcia
nauki w szkole)
Na jaki okres wydaje się
orzeczenia?
• Orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego dla
uczniów szkół podstawowych wydaje się na okres
roku szkolnego, etapu edukacyjnego albo okresu
kształcenia w danej szkole.
• Orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego dla
uczniów szkół podstawowych z upośledzeniem
umysłowym w stopniu lekkim wydaje się na okres
kaŜdego etapu edukacyjnego w tej szkole.
• Orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno –
wychowawczych wydaje się na okres do 5 lat.
• Orzeczenie
o
potrzebie
indywidualnego
przygotowania przedszkolnego oraz orzeczenie o
potrzebie indywidualnego nauczania wydaje się na
czas określony wskazany w zaświadczeniu o
stanie zdrowia dziecka, nie krótszy jednak niŜ 30
dni.
Dla uczniów niepełnosprawnych
posiadających orzeczenie o potrzebie
kształcenia specjalnego moŜna przedłuŜyć
okres nauki na kaŜdym etapie edukacyjnym
co najmniej o 1 rok, zwiększając
proporcjonalnie liczbę godzin zajęć
edukacyjnych.
O wydłuŜeniu etapu edukacyjnego decyduje
dyrektor szkoły indywidualnie w stosunku
do kaŜdego ucznia niepełnosprawnego, po
uzgodnieniu z radą pedagogiczna i
rodzicami.
Zespół na wniosek rodziców (prawnych opiekunów)
wydaje nowe orzeczenie o potrzebie kształcenia
specjalnego w razie:
•
zmiany okoliczności stanowiących
podstawę wydania poprzedniego orzeczenia
o potrzebie kształcenia specjalnego,
•
potrzeby zmiany wskazanych w
poprzednim orzeczeniu zaleceń,
• potrzeby zmiany okresu, na jaki zostało
wydane orzeczenie.
Kto zapewnia dziecku kształcenie zalecane w
orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego?
Na wniosek rodziców (prawnych opiekunów)
dziecka posiadającego orzeczenie o potrzebie
kształcenia specjalnego, starosta lub jednostka
samorządu terytorialnego zapewnia dziecku
formę kształcenia zalecaną w orzeczeniu o
potrzebie kształcenia specjalnego