Publikacja wschowsko-sławska cz.2
Transkrypt
Publikacja wschowsko-sławska cz.2
Wycieczka po Sławie Trip through Sława w w w sla . wa .pl Wycieczka po Sławie Tekst/ Text Krzysztof Koziołek Tłumaczenie/ Translation Adrianna Lacka-Szczęsny Wydawca/ Editor Gmina Sława/ Municipality Sława ul. H. Pobożnego 10, 67-410 Sława tel. 68 355 83 10, fax 68 355 83 13 www.slawa.pl Urząd Miejski w Sławie/Town Office in Sława ul. H. Pobożnego 10, 67-410 Sława tel. 68 355 83 10, fax 68 355 83 13 www.slawa.pl Autorzy zdjęć/ Photos Marek Krukiel - zdjęcia lotnicze / Marek Krukiel - aerial photo, Piotr Dziełakowski, archiwum Urzędu Miejskiego w Sławie / Town Office in Sława - archive Druk i oprawa - Printing and binding www.libro.poznan.pl ISBN: 978-83-920100-8-1 „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: „Europa inwestująca w obszary wiejskie”. Projekt pn. „Wydanie polsko-angielskiego folderu promocyjnego gmin Sława i Wschowa”, współfinansowany jest ze środków Unii Europejskiej w ramach działania „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju” - mały projekt Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Instytucja zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 - Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Trip through Sława Krzysztof Koziołek Krzysztof Koziołek Sława, miejsce magiczne Sława – a magic place Mgła unosząca się nad taflą Jeziora Sławskiego była tak The fog floating over the surface of the Sławskie Lake gęsta, że można ją było kroić nożem. Sunęła w górę nie- was so thick that it could be cut with a knife. It was nosing zwykle wolno, niemal niezauważalnie, wręcz w majesta- silently up, very slowly, almost imperceptibly, in a majes- tyczny sposób. Pierwszą myślą, jaka przyszła Andrze- tic way. The first thought that came to Andrzej Sokół’s jowi Sokołowi do głowy, była ta, że biała wata odsłania mind was that ‘the white cotton wool’ revealed water wodę niechętnie, jak wstydliwa kobieta podnosząca reluctantly, the same as an embarrassed woman lifted zaledwie rąbek spódnicy, aby czasem nie pokazać her skirt hem in such a way that nobody could see too zbyt wiele. Zupełnie jakby chciała utrzymać w sekrecie much. She seemed to want to keep as a secret what was to, co w tej chwili działo się w głębokich odmętach. currently going on in the deep depths. 1 Wycieczka po Sławie Wrażenie owej tajemniczości potęgowała jeszcze przejmująca cisza. Dopiero po chwili zastanowienia Sokół uświadomił sobie, że nie słyszy ani porannego śpiewu ptaków, ani skrzeków żab, nawet szuwary nie tarły o siebie w ten charakterystyczny sposób, pozostawione przez wiatr same sobie. - Zamiast wschodu słońca jest mgła. I po co było zwlekać się z łóżka o trzeciej nad ranem? - Sokół ziewnął przeciągle, walcząc z opadającymi powiekami, That impression of the mystery was still intensified by poignant silence. Only after one moment of consideration did Sokół realize that he did not hear any morning birds singing or the frogs croaking. Even the reed grass was not rubbing each other in such a characteristic way as it does when the wind does not disturb it. - Instead of the sun there is fog. And what was the reason of getting up at three o’clock in the 2 Trip through Sława morning? – Sokół gave a wide yawn. He was fighting with dropping eyelids at the same time. He absolutely wasn’t used to getting up so early. Suddenly, the silence was broken by an unexpected flutter of wings. A few seconds later, Sokół got scared of greyleg geese’s loud, high noise. The birds were about to fly. Sokół stumbled. He instinctively managed to grab the reeds but it was not a foundation at all. But for his equilibristic pose he managed to attain at the last gasp, he would have fallen straight into the water. Finally, he regained his balance, looked left and saw some rays of light permeating through the trees. He turned his head again and was almost petrified when he saw the surface of the lake bathed in the sunlight. The fog disappeared without a trace. - Come back here in the evening … nieprzyzwyczajony do tak wczesnego wstawania. Wtem ciszę przerwał nieoczekiwany łopot skrzydeł. Sekundę później Sokół potknął się, przestraszony krzykiem startujących do lotu gęsi gęgawych. Machinalnie złapał się trzcin, ale żadne to było oparcie i gdyby nie ekwilibrystyczna poza, jaką w ostatnim momencie udało mu się przyjąć, jak nic wpadłby prosto do wody. Odzyskawszy równowagę, spojrzał w lewo, zobaczył promyki światła przebijające się między drzewami. Odwrócił głowę ponownie i niemal skamieniał, zobaczywszy taflę jeziora skąpaną w słonecznym blasku. Po mgle nie było śladu. - Wróć tu wieczorem... Sokół miał wrażenie, że cichy głos, niewiele donośniejszy od szeptu, dobiega spomiędzy szuwar. - Jest tu ktoś? - spytał Sokół niepewnie. - Wróć do mnie, gdy słońce będzie się kładło spać... - szept 3 Wycieczka po Sławie był jeszcze cichszy. Sokół skierował badawcze spojrzenie Sokół had the impression that a silent voice, not much w miejsce, z którego, jak mu się wydawało, dobiega louder than a whisper, was coming from between the głos. Nagle poczuł dreszcze przebiegające po ple- reeds. cach, odniósł bowiem wrażenie, że dostrzega postać - Is there anybody here? - Sokół asked insecurely. kobiety w białej zwiewnej sukni unoszącą się tuż nad - Come back to me when the sun bunks down to sleep wodą. Wziął głęboki wdech, po chwili wypuścił po- ... – the whisper was even quieter. wietrze z sykiem, odwrócił się na pięcie, sprężając się Sokół gave a searching look at the place, where, as do biegu i... zamarł w pół kroku. Przy czarnej sośnie, it seemed to him, the voice came from. Suddenly, he najgrubszej w Polsce, której dwóch mężczyzn nie da- felt creeps on his back. He had an impression he łoby rady objąć rękoma, stało trzech chłopców. Nie could see a figure of a woman in a white, ethe- byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie to, że mieli real dress floating just above the water. He took na sobie mundury niemieckich żołnierzy Waffen SS. a deep breath and, after a while, he breathed out 4 5 Wycieczka po Sławie - Esesmani, tutaj? W czasie się przeniosłem? Film with a hiss. He made a U-turn, prepared to run and jakiś kręcą? - gonitwa myśli biegła w głowie Sokoła sank in a mid-step. Next to the thickest black pine z prędkością błyskawicy. Spojrzał raz jeszcze, wytęża- in Poland, so thick that even two adults would not jąc wzrok. Jeden z żołnierzy ustawiał drewniane po- be able to enfold with their hands, there were two lana, drugi polał je jakimś ciemnym płynem z butelki, men and three boys. It would not be surprising at trzeci po chwili odpalił zapałkę od poły wojskowego all but they both were wearing the Waffen-SS Ger- płaszcza i rzucił ją na stos drewna. Płomień buchnął tak man soldiers’ uniforms. - Nazi SS units? Here? Have wysoki, że wszyscy odskoczyli jak rażeni piorunem. I moved about in time? Is there anybody making - Schneller! Schneller! Szybciej! Szybciej! Bo zgaśnie! a film here? – he had a flight of ideas like a streak - komenderował ten, który podpalił stos. Krzyczał of lightning. He looked again and strained his eyes. w kierunku żołnierzy, którzy pojawili się w drzwiach One of the soldiers was setting the wooden logs, the 6 Trip through Sława pałacu i zaczęli schodzić szerokimi schodami. Szli obok siebie, niosąc jakąś skrzynkę, za nimi w drzwiach pojawiali się kolejni. Podeszli do ogniska, obrócili skrzynkę nad buchającymi w górę jęzorami ognia, wyrzucając z niej mnóstwo książek i pojedynczych kartek papieru. - Czyżby palili słynne archiwum Heinricha Himmlera, w którym zgromadzono tysiące dokumentów dotyczących procesów czarownic oraz masonerii? - Sokół przetarł twarz dłonią, na ułamek sekundy zamykając oczy. Gdy je otworzył, po esesmanach nie było już śladu. Za to cichy dźwięk syczącego ognia brzmiał jakby nadal. Wytężył słuch, po chwili dotarło do niego, że to other one poured some dark liquid from a bottle onto the logs, and the third one stoke a match on a military jacket and threw it on a pile of wood. The flames blazed so high that all the men moved back as if they were thunderstruck. - Schneller! Schneller! Faster! Faster! The fire can go out! - the man who set the fire to the pile ordered. He shouted to the soldiers who appeared in the doorway of a palace and began to get down using wide stairs. They were walking side by side and carrying a box. Behind them, there the other soldiers appeared in the doorway. They came towards the fire, turned the box over the blazing tongues of flames, and threw a lot of books and single sheets of paper into the fire. 7 8 Trip through Sława nie skwierczenie polan, tylko ludzki śpiew. Z kościoła świętego Michała Archanioła dobiegały chorały gregoriańskie. Sokół żwawo ruszył w stronę świątyni, po chwili rozpoznał słowa Psalmu 34: „Oblicze Pana zwraca się przeciw źle czyniącym, by pamięć o nich wygładzić z ziemi”. Poczuł ciarki przebiegające po plecach: kontrast między intonowanym przesłaniem a esesmanami palącymi księgozbiór Himmlera był aż nadto czytelny. Nie zdążył jednak nawet zacząć się zastanawiać nad tym, co się dzieje, gdy jego uwagę przykuł świetlny refleks. To promienie słońca odbijały się od rozety, okrągłego okna ozdobionego metalowym ornamentem, tuż nad głównym wejściem do kościoła. Ciarki raz jeszcze - Are they burning the famous Heinrich Himmler’s archives? Is it a collection of thousands of documents connected with witches’ trials and Freemasonry? Sokół rubbed his face with his hand and closed his eyes for a split second. When he opened them, the Nazis were no longer there. But a quiet, hissing sound of the fire remained. He picked up his ears and after a while he realized that it was not the sound of sizzling logs but the human singing. He could hear the Gregorian chants coming from the Saint Michael Archangel church. Sokół briskly walked towards the temple and he recognized the words of Psalm 34: ‘The eyes of the LORD are on the righteous, and his ears are attentive to their cry; but the face of the LORD is against 9 10 Trip through Sława przebiegły mu po plecach. Sokół już miał podjąć decyzję, aby wrócić na kwaterę najkrótszą drogą, powstrzymał się jednak w ostatniej chwili, usłyszawszy dobiegający z rynku hałas kaszlącego silnika jakiejś ciężarówki. A jeśli to niemieccy żołnierze jechali pomóc przy paleniu tajemniczego księgozbioru? Nie chcąc znów narażać się na przywidzenia z przeszłości, zrobił w tył zwrot i ruszył w stronę parku miejskiego. Przeszedł mostek, podziwiając drzewa spowite gęstym bluszczem, kilka kroków dalej skręcił w prawo, cały czas oglądając się za siebie. Zobaczywszy furgonetkę z napisem „Zaopatrzenie” stojącą pod hotelem, odetchnął z ulgą: najwyraźniej podróż przed laty, w jaką wybrał się jego umysł, dobiegła już końca... Nowym mostkiem dla pieszych nad rzeczką Czernicą przedostał sięna plac księdza Kazimierza Tomkiewicza. those who do evil, to blot out their name from the earth’. He felt creeps on his back: a contrast between the message included in the Psalm and the Nazis burning Himmler’s collection of books was all too clear. But he could not even begin to think about what was happening when a luminous sight riveted his attention. There were some sun beams reflected from a rose window – the round window ornamented with metal adornments, just above the main entrance to the church. He felt creeps on his back again. Sokół was about to make a decision to return to the headquarters by the shortest route but he refrained at the last gasp, when he heard a noise of a truck engine coming from the market. But what if they were German soldiers coming to the rescue to burn the mysterious collection of books? He did not want to subject himself to the illusions of the past so he did an about-face and headed towards the municipal park. He crossed the bridge and admired the thick ivy-draped trees. Then, after a few steps, he turned right. He was looking back all the time. After that, he saw a delivery van. It was 11 12 Trip through Sława Spojrzał raz jeszcze na bryłę kościoła świętego Mi- standing next to the hotel. He breathed a sigh of relief chała Archanioła wybudowanego na zrębach świą- – apparently, the journey back in time that his mind tyni powstałej już w XIV wieku, w samych począt- took part in, came to an end … Andrzej Sokół crossed kach istnienia Sławy. To w tym właśnie kościele 25 a new pedestrian bridge over the Czernica river and lipca 1960 roku Karol Wojtyła, ówczesny biskup kra- arrived at the priest Kazimierz Tomkiewicz square. He kowski a późniejszy papież Jan Paweł II, odprawił looked once again at the building of the Saint Michael mszę dla studentów, z którymi przyjechał do Sławy Archangel church, built on the frameworks of a tem- rozpocząć wakacyjny spływ. Potem zjedli śniadanie ple created as early as the fourteenth century, in the i zwodowali kajaki na jeziorze, kierując się rzeką very early days of Sława existence. It was the church Obrzycą w stronę Skwierzyny. Na wysokości kościoła where on July 25, 1960 Karol Wojtyla, the then Bishop Sokół skręcił w lewo w uliczkę tak wąską, że dorosły of Cracow and a later Pope - John Paul II, celebrated mężczyzna rozłożonymi rękoma mógł dotknąć obu a Mass for students with whom he came to Sława to ścian. Chwilę później stanął na rynku, jego oczom uka- take part in a canoeing trip. After the mass, they all had zała się strzelista wieża kościoła Miłosierdzia Bożego breakfast and launched canoes on the lake. They took 13 14 Trip through Sława dziwnie współgrająca z przysadzistą bryłą samej świątyni. Jej projektantem był sam Karl Friedrich Schinkel z Berlina, wielki niemiecki architekt żyjący na przełomie XVIII i XIX wieku. Kościół przez niego zaprojektowany był czwartym wybudowanym w Sławie przez protestantów, poprzednie trzy spłonęły doszczętnie w pożarach. Wcześniej należał do nich kościół św. Michała Archanioła, ale w 1654 roku komisja działając w ramach kontrreformacji nakazała jego zwrot katolikom. Jak głosi legenda, o tym, kto będzie właścicielem świątyni, miał zadecydować wyścig konny dookoła jeziora. Wygrał go koń katolików, a na pamiątkę tego wydarzenia w oknie Obrzyca river and headed towards Skwierzyna. Next to the church, there Sokół turned left into a narrow street. It was so narrow that an adult man would be able to touch both walls of the street buildings with his hands quite easily. A few minutes later, Sokół stopped in the market. A lovely view of the soaring tower of the God’s Mercy church unfolded itself before his eyes. The tower surprisingly harmonized with the stubby body of the temple itself. It was Karl Friedrich Schinkel from Berlin – a German architect who lived on the turn of the eighteenth and the nineteenth centuries - who designed the temple. The church designed by him was the fourth temple built by the protestants in Sława because the three previous ones went up in flames. Previously, the Saint Michael Archangel church belonged to the protestants. But in 1654, the Counter Reformation committee ordered to give the temple back to the Catholics. As the legend says, it was a horse race around the lake that was to determine the ownership of the church. The Catholics’ horse won the race and that group of people got the temple. At the windows of Saint Michael Archangel church, there is a horseshoe to 15 16 Trip through Sława kościoła św. Michała Archanioła umieszczono commemorate that event. The rising sun intensely podkowę. Wschodzące słońce mocno oślepiało blinded Sokół but he would bet his life that he could Sokoła, ale dałby sobie rękę uciąć, że na samym see some people passing over the tiles, at the very szczycie dachu widzi kilka osób podających so- top of the roof. He tried to hear what they were talk- bie dachówki. Próbował usłyszeć, co do siebie ing about. However, he was unable to distinguish or mówią, ale nie potrafił rozpoznać, dopiero po recognize a single word. Only later did he realize that chwili zorientował się, że używali języka nie- they were speaking German. Were they the worship- mieckiego. Czyżby byli to wierni odbudowują- pers rebuilding the temple that had been destroyed cy swą zniszczoną trzykrotnie świątynię? - Nie- three times? – That was impossible ... – he sighed. możliwe... - westchnął. Kiedy spojrzał raz jeszcze When he looked at the building once more, there w tym kierunku, na dachu nikogo nie było... was nobody on the roof … Having passed the 17 Wycieczka po Sławie Minąwszy kościół, wszedł w ulicę Głogowską, niesamowicie wąską. Musiał uważać nie tylko na jadące samochody, ale i na mieszkańców domów, którzy, wychodząc wprost na chodnik, też mogli potrącić pieszych! Po kilkudziesięciu metrach Głogowska zbiegała się z ulicą Mikołaja Reja, to w tym miejscu przed wiekami stała Brama Głogowska, nazywana też przez niektórych Bramą Radzyńską; jedna z trzech bram strzegących miasta. Co prawda niegdyś rada książęca księstwa głogowskiego nakazała otoczyć Sławę murem obronnym, ale ponieważ była ona nie zbudowano. Usypa- miastem prywatnym należącym do rodu von Rechenbergów, murów no jedynie wał ziemny, gdzieniegdzie wzmocniony drewnianą palisadą... church, Sokół took an incredibly narrow Głogowska Street. He had to be careful not to be hit by moving cars or the dwellers of the houses, who while leaving their estates, could easily knock over the pedestrians as well! After a few dozen meters, Głogowska Street joined Mikołaj Rej Street. The Głogowska Gate stood there some centuries ago. That gate was also called the Radzyńska Gate and was one of the three different gates guarding and protecting the city. Admittedly, in the past a ducal council of the Duchy of Głogów ordered to surround Sława by defensive walls but, as it was a private city that belonged to the baronial family von Rechenberg, the walls were not finally built. The inhabitants only heaped up some earth and reinforced it by a wooden bank here and there … Sokół returned to the market down the Rej Street. It was very narrow and surrounded by lots of charming tenements. Then, he made for Chopin Street and sud18 Wycieczka po Sławie Sokół wrócił na rynek ulicą Reja, równie wąską i oto- denly, he appeared in a completely different place czoną równie urokliwymi kamieniczkami. Następnie and time. On the left side of the street, the one close skierował się w ulicę Chopina, aby nagle znaleźć się to the market, there were high brick fences inter- jakby w zupełnie innym miejscu i czasie. Po lewej twined with four ‘wooden gates’ – as they were stronie ulicy, tej bliższej rynkowi, stały wysokie muro- called in a village. How was it possible to find a ru- wane ogrodzenia przeplatane czterema drewnianymi ral landscape in the centre of the city? The answer bramami, wrotami, jak mawia się na wsi. Skąd w cen- was surprising. - Sława, as any other city, had also trum miasta wiejskie klimaty? Odpowiedź była zaska- a rural part for quite a while. In that case, the farmers’ kująca: Sława przez wieki, jak inne miasta, miała też yards were situated just at the back of the market. część wiejską, w tym przypadku obejścia rolników Sokół took a glance of the gate and noticed a tower znajdowały się tuż na zapleczu rynku. Sokół rzucił of the Saint Michael Archangel church looming in spojrzeniem ponad wrota, dostrzegł wieżę kościoła the background. He started running headlong down 19 Wycieczka po Sławie świętego MichałaArchanioła majaczącą w tle. Puścił się biegiem w wąskie przejście wiodące do ulicy Matejki, jedną z czterech podwójnych uliczek wychodzących z rynku, następnie przeszedł ją, wolno spacerując, po czym z powrotem znalazł się na ulicy Chopina, na końcu uliczki dostrzegł niskie chatki, jakby znów znalazł się na wsi, tuż obok miejskich kamieniczek. Ulicą Waryńskiego pokonał most drogowy na Czernicy, gdzie niegdyś stała Brama Polska, skręcił w prawo w ulicę Piwną, aby na jej końcu móc podziwiać dawną wieżyczkę strażniczą. Stamtąd przedostał się na Nowy Rynek, przypadkowego przechodnia poprosił o zrobienie zdjęcia przy fontannie z rzeźbą a narrow passage leading to Matejki Street, one of the four double streets emerging from the market. Then, he crossed it, walked slowly and finally, he was back in Chopin Street. At the end of the street, there he noticed some cottages and huts as if he had visited a countryside again. He was next to the tenement houses. Sokół crossed a road bridge over the Czernica river, situated in Waryńskiego Street, where once there was the Polish Gate. Then, he turned right into Piwna Street and started admiring a former watchtower at the end of the road. Thence, he got to the new market and asked a chance passer-by to take a photo of him next to 20 Trip through Sława Witosławy, następnie wszedł do parku miejskie- a fountain with the sculpture of Witosława. Then, he go i między drzewami oplecionymi bluszczem went to the city park for a walk among the trees udał się spacerem na miejskie kąpielisko. Odpo- entwined by the ivy. Finally, he got to the city baths. czynek od gonitwy codzienności i wytężonej The rest from the everyday life pursuit and a hard pracy był jak najbardziej wskazany, a plaża z pięk- work was absolutely advisable and the beach with nym widokiem na niemal całe jezioro nadawała beautiful views of the almost whole lake seemed to się do tego idealnie. Ale ile można smażyć się na be a perfect place for such a repose. But how much słońcu? Jeść świeże ryby łowione niemal pod time is it possible to sunbathe and eat fresh fish caught nosem przez miejscowych rybaków? Przyglądać by the local fishermen in the swim? Or how long can się baraszkującym dzieciom? Patrzeć z kpiącym you observe frolic children and look at men flexing uśmiechem na mężczyzn prężących coś, co what they consider to be muscles but what is just like w ich mniemaniu jest muskułami, zaś tak napraw- flabby balloons with a mocking smile? Or is it possible dę zaledwie sflaczałymi balonami? Podziwiać ko- to admire female shapes gilding in the sun due to the biece krągłości złocące się w słońcu dzięki hek- hectoliters of applied suntan lotion or take part in water tolitrom wylewanego na nie olejku do opalania? bike rides there and back for a long time? ... Late in the 21 Wycieczka po Sławie Pływać rowerem wodnym w tę i z powrotem?... Póź- afternoon, Sokół finally decided to finish resting. While nym popołudniem Sokół postanowił więc defini- rolling up the blanket, he looked and noticed a cruise tywnie zakończyć leżakowanie. Zwijając koc, spojrzał ship in the distance. It was just putting ashore. He minced w dal, do pomostu przybijał właśnie statek wyciecz- towards the ship and with a devil-may-care attitude kowy. Nie namyślając się wiele, podreptał w jego kie- bought a ticket. After a while, surrounded by as satisfied runku, kupił bilet i otoczony równie zadowolonymi and sun burnt holidaymakers as he was, Sokół took a seat jak on i spalonymi słońcem wczasowiczami, zajął on the board. The cruise was very pleasant and relaxing. miejsce na pokładzie. Rejs był wielce przyjemny i re- But how could it be different if the lake of an area of 854 laksujący. Ale czy mogłoby być inaczej, skoro mają- ha was called by Germans the Silesian Sea so long ago? It ce około 850 hektarów powierzchni jezioro już was given such a name maybe due to the setting sun that Niemcy nazwali Śląskim Morzem? Być może dlatego, observed from the east end of the lake, e.g. on the wild że zachodzące słońce obserwowane ze wschodnie- beach of the City Bay , was spreading over the go krańca akwenu, np. dzikiej plaży w zatoce miej- lake with its beams and it was the same phe- skiej, rozchodziło się promieniami po wo- nomenon as it usually happens on the sea. dzie tak, jak na morzu. Wtedy pojawia się Then, there is something what sailors call coś, co marynarze nazywają „drogą do a ‘road to happiness’? Or maybe szczęścia”? A może dlatego, że gdy nad the reason was different. When wodę opadała mgła, przeciwległego the water mist was falling then, brzegu jeziora nie było widać, wy- the opposite shore of the lake dawało się, jakby nie miało ono could not be seen. It seemed 22 23 Wycieczka po Sławie końca? A może powód był inny, taki oto, że przy as if the lake had no boundary lines. There was some- wietrznej pogodzie na tafli jeziora mknące przez sie- thing else strange about the lake – when there was dem kilometrów fale tworzyły niemal sztormowe a windy weather, on the surface of the lake there were bałwany? Z jakiej przyczyny określono jezioro takim seven kilometers long, almost stormy waves. It was not mianem, było mniej istotne, najważniejsze, że fak- so important why the lake was given such a name. The tycznie można się tam było poczuć jak na prawdzi- main thing was that you could have some experience wym morzu. A tym, którym mało było morskich as if you were on the real sea. Those who lacked sea przygód, jezioro oferowało atrakcje innego typu. adventures could focus on a variety of attractions of- Można tu podziwiać wodujące i wznoszące się do lotu fered by the lake. You could admire alighting and flying łyski, gęsi gęgawe, łabędzie nieme, perkozy dwuczu- coots, greyleg geese, mute swans, crested grebes, as be jak też kormorany czarne zajmujące jedną z trzech well as black cormorants that were the main inhabitants wysp zwaną z tejże przyczyny Wyspą Kormora- of one of the three islands called the Cormorants’ Is- nów. Jezioro to też istny raj dla wędkarzy, którzy land. The lake was also a paradise for anglers who could mogą tu złowić sandacza, szczupaka, okonia, płoć, fish zanders, pikes, perches, roaches, tenches, breams or 24 Trip through Sława lina, leszcza czy węgorza... Statek przebijał się eels there... The ship waded through the waves. Sokół przez fale. Sokół jednym uchem słuchał prze- was listening to a guide who was mentioning another wodnika przytaczającego kolejną już anegdotkę, anecdote and to a rustle of the wind at the same time. drugim zaś chłonął szum wiatru, wpatrując się He was staring at dozens of white sailboats and yachts. przy tym w biel dziesiątek żaglówek i jachtów pły- They were sailing so fast that when you looked at them nących z tak dużą prędkością, że patrząc na nie from a distance you could think they were not gliding z daleka wydawało się, jakby nie sunęły po wo- through the water but floating just above the surface of dzie, tylko unosiły się tuż nad jej powierzchnią. the lake. When the guide mentioned the deepest part Kiedy przewodnik wspomniał o najgłębszym of the lake - which was more than 12 meters deep - miejscu na jeziorze - mającym ponad 12 metrów Sokół recollected the morning and the mysterious fig- głębokości - Sokołowi przypomniał się poranek ures of Waffen SS soldiers burning the mysterious i tajemnicze postacie esesmanów palących tajem- Himmler’s collection of books. He fixed his gaze on the niczy księgozbiór Himmlera. Zapatrzył się w dal, distance. The waves pushed by the wind suddenly col- fale pchane przez wiatr nagle się załamały, a on lapsed. He had the impression as if he saw something 25 26 Trip through Sława odniósł wrażenie, jakby zobaczył coś, co przypo- that reminded him of a submarine body. Was it another mniało kiosk (nadbudówka, kadłub) łodzi podwod- thing from the past? During the World War the Nazis used nej. Kolejne przywidzenie z przeszłości? W czasach II the Silesian Sea to test U-boats ... Sokół disembarked the wojny światowej naziści wykorzystywali przecież Ślą- ship. He was hit by the a wave of noise. The beach was still skie Morze do testowania U-Bootów... Sokół zszedł ze full of tourists making use of the last sunbeams. Finally, the statku, uderzony falą zgiełku. Plaża wciąż pełna była sun hid somewhere near the shore of the lake. In search turystów wykorzystujących ostatnie promienie słoń- of silence and peace Sokół walked briskly towards the city ca szykującego się do zajścia nad brzegiem jeziora. park. He went among the trees bent in amazing poses, as Szukając ciszy i spokoju, szybkim krokiem ruszył if they had been twisted with a very strong human hand. w stronę parku miejskiego. Wszedł między drzewa Suddenly, out of nowhere, the ground was covered with wygięte w niesamowitych pozach, jakby wykręcone falling fog. He looked at ‘the white cotton wool’, still star- ludzką, nadzwyczaj silną ręką. Wtem, nie wiadomo ing at the trees that suddenly began to look like fairy-tale skąd, nad ziemię zaczęła opadać mgła. Patrzył na tę characters. He was gazing into the ivy that entwined the białą watę, patrzył wciąż na drzewa, które nagle za- boughs and branches of the trees and częły wyglądać jak baśniowe postacie. Wpatrywał się covered the brushwood creating w bluszcz, który oplatał nie tylko konary i gałęzie a kind of a strange and mysterious drzew, ale pokrywał też poszycie, tworząc jakąś taką quilt. Being led by an unknown force, dziwną, tajemniczą kołdrę. Wiedziony nieznaną siłą, Sokół reached the shore next to the Sokół dotarł nad brzeg tuż przy pałacu. - A jednak wróciłeś... - zaszumiało w trzcinach. palace. - You did come back ... – the reeds rustled. Wycieczka po Sławie Błyskawicznie odwrócił głowę w stronę, skąd dobiegł go dźwięk. Przetarł oczy ze zdumienia. Nad wodą unosiła się piękna kobieca postać, owinięta w białą suknię, z włosami lśniącymi złotem. To musiała być brodawica, dawna opiekunka wód wszelakich, jedna z tych, które przed wiekami zaopiekowały się Witosławą, córką księcia głogowskiego, zrozpaczoną po śmierci matki. Sokół otworzył usta, chciał coś powiedzieć, krzyknąć, ale wydobył z siebie tylko cichy świst. Zrobił więc krok przed siebie, wyciągając rękę w niemym geście, ale w tym samym momencie biała He quickly turned his head in the direction where he heard the sound from. He rubbed his eyes in a silent wonder. There was a beautiful female figure, wrapped in a white dress, with her hair shining like gold, floating over the surface of the lake. It must have been the former patroness of all kinds of water, one of those that took care of Witosława, the Duke’s of Głogów daughter, distraught after her mother’s death a few ages ago. Sokół opened his mouth to say something or to shout but only a silent whoosh of air brought out of his mouth. He did a step forward, extended his hand in a silent gesture but the white lady disappeared at the same time. After a while, the fog fell down and the surface of the lake sparkled with 28 Trip through Sława pani znikła. Chwilę później mgła opadła a tafla je- millions of red lights of the setting sun. ziora zaiskrzyła się milionami czerwonych światełek - First, the Nazis who were burning the books zachodzącego słońca. ... Then, the evangelicals who were building - Najpierw naziści palący książki... Potem ewangelicy the church ... Later the submarine ... And now budujący kościół... Później łódź podwodna... A teraz the medieval goddess ... – Sokół was whisper- jeszcze średniowieczna bogini... - Sokół szeptał sam ing to himself, not to be heard by anyone, do siebie, żeby czasem nikt go nie usłyszał, choć even though there was nobody but himself in przecież w pobliżu nie było nikogo oprócz jego sa- the area – they could not be hallucinations ... mego. - To nie mogą być halucynacje... Coś w tym There must have been something about all of wszystkim musi być... - nagle uśmiechnął się pod that … suddenly, he smiled under his breath. – nosem. - Sława to naprawdę jest miejsce magiczne... Sława is a truly magic place … 29 30 Trip through Sława Raj dla wodniaków, wędkarzy, rowerzystów i piechurów A paradise for boaters, anglers, cyclists and hikers Sława od lat kojarzy się przede wszystkim z jed- Sława has been primarily associated with one big tour- ną wielką atrakcją turystyczną: Jeziorem Sławskim ist attraction - the Sławskie Lake. The lake of an area o powierzchni 850 hektarów, największym w połu- of 854 ha is the biggest water body in the south-west- dniowo-zachodniej Polsce. Kilkadziesiąt ośrodków ern Poland. Lots of summer resorts, guesthouses and wypoczynkowych, pensjonatów i kwater prywat- private houses located in the very Sława, Lubiatów nych położonych w samej Sławie oraz w Radzyniu and Radzyń provide excellent accommodation facil- i Lubiatowie zapewnia doskonałą bazę noclegową. ities. It is also possible to rent kayaks, water bikes and Można też wypożyczyć nie tylko kajaki, rowery boats as well as yachts and sailboats. In the summer, wodne i łodzie, ale nawet jachty czy żaglówki. La- during the holidays you can take a trip by a cruise ship. tem, w czasie wakacji, po jeziorze kursuje statek When you sail across the lake, it is possible to admire wycieczkowy, z pokładu którego można podzi- the Silesian Sea together with its three islands: the Bird wiać Śląskie Morze z jego trzema wyspami: Ptasią, Island, the Wild Island and the Cormorants’ Island. Canoe 31 32 Trip through Sława Dziką i Kormoranów. Wypraw kajakowych wcale nie trips do not have to be limited to sailing on the lake. The trzeba ograniczać do pływania po samym jeziorze. Sławskie Lake together with the Obrzyca river – flowing Rzeką Obrzycą, wypływającą z niego na północnym from the north –west - create the beginning of some zachodzie, łączy się bowiem z wieloma szlakami picturesque kayak routes such as: Lubuski Water Route wodnymi, jak Lubuski Szlak Wodny (Sława - San- (Sława – Santok, its length is 220 km) or the route that tok, długość 220 km) czy szlak wiodący do Odry leads to the Oder river (63 km). If you travel across a (63 km). Kanałami i rzekami można się także prze- variety of channels and rivers, you can also reach the dostać do grupy jezior Przemęcko-Wieleńskich, group of Przemęcko - Wieleńskie Lakes and then, a stamtąd wypłynąć na Konwaliowy Szlak Kajakowy join and take the Lily of the Valley Route or the Cis- czy Kajakową Pętlę Cysterską. Jezioro Sławskie jest tercian Kayak Route from there. The Sławskie Lake największym w gminie i na Pojezierzu Sławskim, ale is the largest one in the Sława county as well as in the nie jedynym. Spośród dziewięciu pozostałych jedne Sławskie Lake District. But it is not the only lake in the przyciągają turystów czystą wodą, plażami i ośrod- area. Together with nine other lakes, it attracts tour- kami wypoczynkowymi, inne zaś ciszą i spokojem. ists because of clean water, beautiful beaches and 33 Wycieczka po Sławie Spragnieni miłości powinni odwiedzić Tarnów Je- holiday resorts, silence and peace. Those who are zierny położony nad dwoma jeziorami: Tarnowskim athirst for love should visit Tarnów Jezierny. This village Dużym i Tarnowskim Małym, a konkretnie źródełko is set between the Big Tarnowskie Lake and the Small miłości, zlokalizowane obok splecionych ze sobą Tarnowskie Lake. There is a source called ‘the Source sosny i buku. Jak głosi legenda, to nieszczęśliwie za- of Love’ as well as a natural monument - the beech tree kochani, których, aby mogli być razem, wróżka za- joined together with the pine. According to the legend, mieniła w drzewa... Wbrew pozorom gmina Sława to both trees represent unhappy lovers who were turned jednak raj nie tylko dla wodniaków i wędkarzy. Tak- into trees by a fairy in order to be together ... Contrary że amatorzy pieszych wędrówek i wypraw rowero- to popular beliefs, the Sława county is a paradise not wych znajdą tu coś dla siebie. Jednym z urokliwszych only for boaters and anglers. There are also a lot of at- miejsc są Wzgórza Pszczółkowskie nęcące licznymi tractions for those who are keen on walking, rambling 34 Trip through Sława jarami, wąwozami i wzniesieniami. Na trasie są dwa wielkie głazy narzutowe: Mietek (obwód 5,6 metra) i Jędrek. Na Szubienicznej Górze przed wiekami jak sama nazwa wskazuje - wieszano skazańców, aby byli przestrogą dla podróżnych zmierzających ze Sławy przez Wschowę do Głogowa. Na Starej Winnej Górze (najwyższe wzniesienie w okolicy, 131 m n.p.m.) możemy odnaleźć pozostałości budynków dawnych winnic, przed laty na południowo-wschodnich stokach wzgórza uprawiano bowiem winorośl. W drodze ze szczytu wchodzimy w dolinkę i przez krótki moment przenosimy się and cycling. One of the most charming places are the Pszczółkowskie Hills that allure with numerous ravines, gullies and hills. On the route, there are two large boulders: Mietek (a perimeter of 5.6 metres) and Jędrek. The Gallows Mountain – as the name suggests - reminded of ways of dispensing justice in distant times. The gallows on the hill warned offenders travelling from Sława to Głogów (via Wschowa). On the Old Vine Mountain (the highest hill in the area, 131m above the sea level), there you can find the remains of former vineyards because in the past, the south-eastern slopes of the Old Vine Mountain were covered with vineyards. What’s more, wine was produced and stored there. If you walk down the hill, you cross a valley and, for a short time, you can feel 35 Wycieczka po Sławie w klimaty bliższe Tatrom czy Górom Izerskim. To za sprawą Czarnego Stawu; woda w nim jest tak zakwaszona, że niemal pozbawiony jest roślinności, zaś torf nadaje jej tajemniczy czarny kolor. Trasę wiodącą przez Wzgórza Pszczółkowskie można pokonać zarówno pieszo (zajmuje to około 4 godzin), jak też rowerem. Na cyklistów czekają również inne szlaki rowerowe, jak: Sława - Lgiń - Wschowa (40 km), Sława - Lubiatów (10 km) oraz Lubiatów - Radzyń (11 km). W Lubiatowie ekologiczne dwa kółka możemy na chwilę zamienić na wierzchowca i wybrać się na szlak konny. Niedaleko tej miejscowości położone są również dwa rezerwaty torfowiskowe: Mesze oraz Jezioro Święte. Z Lubiatowa do Sławy można wrócić trasą rowerową lub pieszą wiodącą drugą stroną jeziora. Po drodze warto zejść na ścieżkę dydaktyczną the atmosphere of the Tatra Mountains or the Izera Mountains. It is thanks to the Black Pond. The water in the pond is so acidulated that there is small vegetation and the peat causes the mysterious black colour of the water. It is possible to make use of walk or bike trails through the Pszółkowskie Hills. If you decide to travel on foot, the transition time is about 4 hours. Some other bicycle routes wait for lovers of biking trips. There are three major bike trails: Sława – Lgiń – Wschowa (40 km), Sława – Lubiatów (10 km) and Lubiatów – Radzyń (11 km). In Lubiatów, there you can change your transport into another ecological one – it is advisable to leave your bike and try horse riding. Near Lubiatów, there are two peat reserves: ‘Mesze’ - there is a group of protected water and marshy plants and the ‘Holy Lake’. You can get by bike or on foot from Sława to Lubiatów and the route runs along the other side of the lake. It is easy to get to the didactic path called ‘Zwierzyniec’ (another name of 36 37 Wycieczka po Sławie „Zwierzyniec” (inna nazwa „Lekcja biologii inaczej”) this place is ‘biology lesson differently’) from there. It położoną przy leśniczówce o takiej samej nazwie. is situated near the forester of the same name. And A dotarłszy do Radzynia, nie można nie zwrócić once reached Radzyń, you must pay attention to the uwagi na stację badawczą Instytutu Meteorologii IMGW research station (the Institute of Meteorology i Gospodarki Wodnej, w której od 1970 roku pro- and Water Management - a research and development wadzi się m.in. badania nad obiegiem wody w przy- unit), where since 1970 researches concerning water rodzie. Wróciwszy do Sławy, warto się wybrać do circulation have been conducted. By the way, when parku miejskiego, w którym znajduje się największe you are in Sława it is worth visiting the park. There is the skupisko bluszczu posplitego w Polsce. biggest centre of the common ivy in Poland. 38 Wycieczka po Sławie 39 278 Zielona Góra - 90 km Sławskie Przybyszów SŁAWA Nowe Strącze Radzyń Tarnów Jezierny Kuźnica Głogowska 278 Stare Strącze 325 Nowa Sól - 54 km 319 Mapa poglądowa Indicative Map Poznań Warszawa Sława Wrocław SŁAWA 278 39 km 21 km WSCHOWA 278