OBCHODY 200. ROCZNICY URODZIN JULIUSZA

w Bibliotece im. Ossolińskich). Karta nr 53 znajduje się już
w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej. Była o niej mowa wyżej.
Obie karty były kiedyś własnością poetki Maryli Wolskiej.
Intrygujący natomiast jest trzeci rękopis, będący fragmentem
rozprawki na temat Lutra i Melanchtona, opatrzony notatką
jednego z poprzednich właścicieli o autentyczności autografu
A. Wojnar
A. Wojnar
depozytem w Bibliotece Jagiellońskiej, wypożyczonym jedynie
na wystawę.
Rękopisy te przez sto kilkadziesiąt lat były własnością prywatną, znana jest ich historia i kolejni właściciele, wśród których jest
wiele zasłużonych dla kultury polskiej nazwisk. Bardzo ważne
jest pozyskanie ich do zbiorów publicznych, a co za tym idzie –
Wystawę można było oglądać do 18 grudnia 2009 r.
Słowackiego Autentyczność ta obecnie budzi jednak spore
wątpliwości. Poświęcony w całości Słowackiemu jedenasty
tom „Nowego Korbuta”5 nie rejestruje rozprawy Słowackiego
o podobnej tematyce. Faktem jednak jest, że rękopis ten przez
sto kilkadziesiąt lat był uważany przez jego kolejnych posiadaczy za autograf poety i z tego względu na pewno wart jest
zbadania przez historyków literatury. Ostatnim obiektem, który
Biblioteka Jagiellońska stara się nabyć, jest rysunek Juliusza
Słowackiego przedstawiający brzeg Nilu, wykonany w czasie
jego podróży do Egiptu w 1837 roku. Autentyczność rysunku
poświadczona jest przez Józefa Reitzenheima, przyjaciela poety,
który po jego śmierci był jednym z realizatorów jego testamentu.
On też napisał pierwszą biografię poety, którą wydał w Paryżu
w 1862 roku.
W gablocie pokazany został również rękopis zawierający
notatki Słowackiego do dzieła o filozofii, będący prywatnym
możliwość odpowiedniego ich zabezpieczenia i przechowywania.
Otworzy to również pole dla dalszych badań nad twórczością
Wieszcza, którego 200. rocznicę urodzin i 160. rocznicę śmierci
uczciła wystawa w Bibliotece Jagiellońskiej.
Ewa Malicka
starszy kustosz dyplomowany w Oddziale Rękopisów BJ
S. Makowski, Z. Sudolski, W kręgu rodziny i przyjaciół Słowackiego. Szkice i materiały,
Warszawa 1967, s. 180.
2
List drukowany w: Z. Sudolski, Początki dziejów spuścizny literackiej Juliusza Słowackiego, [w:] Juliusz Słowacki. W stopięćdziesięciolecie urodzin. Materiały i szkice. Warszawa
1959, s. 448–450.
3
L. Meyet, Nieznane listy J. Słowackiego, „Biblioteka Warszawska”, 1893, t. 1.
4
Juliusz Słowacki w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej. Katalog wystawy, oprac. Małgorzata
Kusak i Ewa Malicka, Kraków 2009.
5
H. Gacowa, Juliusz Słowacki, Wrocław–Warszawa–Kraków 2000, „Nowy Korbut”, t. 11.
1
OBCHODY 200. ROCZNICY URODZIN
JULIUSZA SŁOWACKIEGO
O
bchody 200. rocznicy urodzin Juliusza Słowackiego, zorganizowane w dniach od 27 sierpnia do 7 września w Przemyślu,
a po ukraińskiej stronie – w Krzemieńcu i Tarnopolu w ramach
Dialogu dwóch kultur, miały bogaty i uroczysty charakter. Obchodom patronowali: minister kultury i dziedzictwa narodowego
Rzeczypospolitej Polskiej oraz minister kultury Ukrainy.
3 września w I Liceum Ogólnokształcącym im. Juliusza Słowackiego w Przemyślu odsłonięto popiersie poety i poświęconą
mu tablicę pamiątkową, po czym goście z Polski (wśród których
najliczniejszą grupę stanowiła młodzież licealna z Anglii, Czech
i Polski, uczęszczająca do Europejskiej Rodziny Szkół, którym
58
ALMA MATER nr 120–121
od lat patronuje poeta) udali się przez Lwów, Olesko, Podhorce –
do Krzemieńca na Wołyniu. Rankiem następnego dnia na miejscowym cmentarzu Tunickim złożono kwiaty na grobie matki
poety, następnie w odrestaurowanym przez Polaków dworku Januszewskich (gdzie dziś mieści się Muzeum Juliusza Słowackiego)
zainaugurowano obchody rocznicowe. Wstępem do nich były
występy artystów polskich i ukraińskich, po których rozpoczęła
się dwudniowa sesja naukowa Słowacki znany i nieznany. Wzięli
w niej udział literaturoznawcy z Polski: prof. Danuta Danek (IBL)
wygłosiła referat Romantyzm wobec życia wewnętrznego, prof.
Nina Taylor-Terlecka (Oxford University) – Słowacki nad Lema-
J. Skoczyński
J. Skoczyński
nem, dr Jan Wolski (Uniwersytet Rzeszowski) – Szwajcaria poetów, dr Włodzimierz Toruń (KUL) – Słowacki a kwestia polska, dr
Jan Krasnodębski (Londyn) – Słowacki emigrantów. Równolegle
na ulicy noszącej imię poety otwarto wystawę poplenerową Krzemieniec – miasto Juliusza Słowackiego. Po konferencji naukowej
zaprezentowano książki pisarzy polskich i ukraińskich (sporym
zainteresowaniem cieszył się poetycki album pióra dyrektora
Muzeum Narodowego w Przemyślu i głównego organizatora obchodów rocznicowych ze strony polskiej Mariusza Olbromskiego
zatytułowany Lato w Krzemieńcu. Legendy znad Ikwy). Tego
dnia wieczorem młodzież licealna oraz aktorzy przemyskiego
Teatru Fredreum dali program poetycko-muzyczny zakończony
dzieleniem urodzinowego tortu.
5 września odbywały się kolejno: wyjazdowa sesja dla fotografów i malarzy, sesja zabytkoznawcza oraz konferencja muze-
wszystkiego, w położonym nieopodal budynku Liceum Krzemienieckiego (gdzie obecnie mieści się Instytut Pedagogiczny
im. Tarasa Szewczenki) trwała druga część sesji naukowej. Swe
referaty prezentowali: dr Zygmunt Gałecki (KUL) – Neologizmy
w języku Juliusza Słowackiego, dr Jan Musiał (PWSW Przemyśl)
– Jana Gwalberta Pawlikowskiego nieukończona monografia
Króla Ducha a zaginiony komentarz do pism mistycznych Juliusza
Słowackiego, mgr Jan Król (LO Bytom) – Przestrzeń dydaktyczna
Krzemieńca w programach nauczania języka polskiego Europejskiej Rodziny Szkół Imienia Juliusza Słowackiego. Ze strony
ukraińskiej głos zabrali: Stanisław Szewczenko (Kijów) – Związki
Żmii Słowackiego z folklorem i historią kozacką, Olena Pasicznik
(Krzemieniec): Anhelli Słowackiego wobec sonetów Iwana Franki, i Ołeksandra Gandziuk (Uniwersytet Wołyński) – Słowotwórstwo w przekładach utworów poetyckich Słowackiego.
Zrekonstruowany dworek w Krzemieńcu – dom rodzinny Juliusza Słowackiego, obecnie muzeum wieszcza
alnicza, w której udział wzięli: dr Urszula Makowska (Instytut
Sztuki PAN), Anna Milewska-Młynik (Muzeum Niepodległości),
Józefa Kostek (Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej) oraz Jan
Tysson (ze Lwowa). Kiedy w dworku-muzeum dziennikarze
Programu 2 Polskiego Radia realizowali audycję Ludzie ciekawi
J. Skoczyński
Liceum Krzemienieckie, które mieściło się w byłym klasztorze jezuickim.
Wychowankiem szkoły był Juliusz Słowacki
J. Skoczyński
Liceum Krzemienieckie, widok od strony dawnego kościoła pw. św. św.
Ignacego Loyoli i Stanisława Kostki
Góra królowej Bony z ruinami zamku
Główne uroczystości Roku Słowackiego odbyły się
6 września. Rozpoczęła je msza św. za duszę poety w kościele
parafialnym w Krzemieńcu, którą odprawił i mądrą homilię
wygłosił ordynariusz diecezji łuckiej biskup Marcjan Trofimiak.
Następnie wiceministrowie kultury obu krajów odsłonili na
fasadzie jednego ze skrzydeł krzemienieckiej uczelni tablicę
ALMA MATER nr 120–121
59
pamiątkową poświęconą 200. rocznicy urodzin poety. Po
przejściu obu delegacji do dworku wiceministrowie podpisali
deklarację o przekładzie na język ukraiński i wydaniu wybranych utworów Słowackiego oraz utworów Szewczenki na język
polski. Ministrowie wraz z członkami delegacji wysłuchali dwu
wykładów: niżej podpisanego, który, reprezentując Uniwersytet
Jagielloński, mówił o filozofii Słowackiego, oraz dr. Andrzeja
Paluchowskiego (KUL), podkreślającego konieczność wydania
dzieł wszystkich poety. Uroczystości zakończyły dwa koncerty:
fortepianowy i bandurowy. Po przerwie obiadowej w pięknej auli
niegdysiejszego Liceum Krzemienieckiego odsłonięto wystawę
portretów założycieli i profesorów szkoły, którzy pracowali w niej
w latach 1805–1832 oraz 1920–1939, przygotowanej przez córkę
jednego z ostatnich profesorów Hannę Gronowską-Szaniawską
(TVP). Uroczystościom towarzyszyły występy polskiego teatru
z Przemyśla oraz artystów ukraińskich i polskich.
Ostatni dzień rocznicowych obchodów miał miejsce w Tarnopolu, gdzie na murze dawnego polskiego Gimnazjum im.
Juliusza Słowackiego odsłonięto tablicę pamiątkową, a samą
szkołę, mieszczącą dziś liceum ukraińskie, włączono do Europejskiej Rodziny Szkół pod patronatem poety. Aktowi temu
towarzyszyło otwarcie niewielkiego muzeum Słowackiego
i uroczysta akademia w pięknej szkolnej auli. Po zwiedzeniu Tarnopola goście z Polski przez Lwów powrócili do Przemyśla.
Wysoki poziom merytoryczny konferencji naukowych, wyrównany poziom artystyczny towarzyszących im imprez kulturalnych, generalnie życzliwa atmosfera, jaką starali się stworzyć
gospodarze – wszystko to przyczyniło się do godnego uczenia
200. rocznicy urodzin poety. Podniosłego nastroju uroczystości
rocznicowych nie zakłócił incydent towarzyszący odśpiewaniu
obu hymnów narodowych ani pretensje jednego z ukraińskich
poetów, który podczas podniosłej uroczystości z udziałem obu
ministrów ubolewał nad brakiem parytetu pomników i tablic
wielkich Ukraińców w Polsce (mimo że takie tablice i pomniki
istnieją!), ani też – przygotowywany do odsłonięcia w Tarnopolu
– pomnik Stepana Bandery. Nad wszystkim zdawał się czuwać
duch wielkiego romantycznego poety, którego twórczość nie
dzieli, ale łączy, o czym mieli okazję się przekonać uczestnicy
międzynarodowych obchodów Roku Słowackiego, świętowanego po obu stronach obecnej granicy.
Jan Skoczyński
kierownik Zakładu Filozofii Polskiej Instytutu Filozofii UJ
TABLICA PAMIĄTKOWA KU CZCI PROFESORA
MARIANA ZDZIECHOWSKIEGO (1861–1938)
P
A. Ćuk
o upływie ponad siedemdziesięciu lat od śmierci jednego uroczystości przypomniał, że: W trakcie ubiegłorocznej sesji Artur
z najwybitniejszych polskich uczonych przełomu XIX i XX Wroński wystąpił z inicjatywą ufundowania tablicy pamiątkowej
wieku oraz pierwszej połowy XX stulecia – prof. Mariana ku czci Uczonego, co spotkało się z życzliwym przyjęciem Zakładu
Zdziechowskiego, doczekaliśmy uczczenia
Filozofii Polskiej, Rady Wydziału Filozoficzjego pamięci w murach Uniwersytetu Janego i Senatu UJ. Tablicę zaprojektowała
giellońskiego.
i wykonała absolwentka krakowskiej ASP,
23 października 2009 roku rektor UJ
znana malarka Kaja Wierzbowska-Wrońska.
prof. Karol Musioł odsłonił tablicę pamiątW ten sposób prywatny mecenat po wielu
kową jemu poświęconą. Została ona umieszdziesiątkach lat powrócił w mury państwoczona wśród licznych epitafiów zdobiących
wej uczelni, pomnażając urodę neogotyckiepierwsze piętro uniwersyteckiego Collegium
go gmachu Collegium Novum.
Novum. Z okazji tej skromnej uroczystośUczczenie prof. Mariana Zdziechowci postać uczonego przypomniał dziekan
skiego poświęconą mu tablicą to hołd dla
Wydziału Nauk Politycznych i Stosunków
trudu kojarzenia wszechstronnej erudycji
Międzynarodowych prof. Bogdan Szlachi szerokich horyzontów badawczych z odwata. O jego dziedzictwie mówili również:
gą obrony zagrożonych wartości – napisał
prof. Jan Skoczyński (kierownik Zakładu
w liście nieobecny podczas uroczystości
Filozofii Polskiej UJ, a zarazem animator
prof. Zbigniew Kuderowicz.
całej uroczystości), a także fundator tablicy
Uroczystość zakończyła się promocją
Artur Wroński. W uroczystości wzięło udział
wydanych ostatnio książek autorstwa zakilkadziesiąt osób, wśród nich badacze
równo samego Zdziechowskiego, jak i oprazajmujący się spuścizną krakowskiego i wicowań poświęconych jego twórczości.
leńskiego uczonego, między innymi prof. Tablica poświęcona prof. Marianowi ZdzieMarian Zdziechowski, polski ziemianin
Stanisław Borzym i dr Marian Zaczyński. chowskiemu na pierwszym piętrze Collegium herbu Rawicz, urodził się w kwietniu 1861
Novum
Przybyli również pracownicy kilku Wydziaroku, w religijnej i patriotycznej rodzinie,
łów UJ, doktoranci i studenci oraz goście z Litwy.
w majątku Nowosiółki na ziemiach litewsko-białoruskich, naleProfesor Jan Skoczyński w sporządzonym ad memoriam upa- żących wówczas do zaboru rosyjskiego, w pobliżu Mińska i Ramiętniającym to wydarzenie liście podpisanym przez uczestników kowa, lokalnego ośrodka kultury, zwanego litewskimi Atenami.
60
ALMA MATER nr 120–121