Rozdział II. - PI Innowacje Przyszłością Regionu

Rozdział II.
Materiały informacyjne
i instruktażowe przeznaczone
dla Pomysłodawców i ośrodków
innowacji
Produkt finalny projektu innowacyjnego testującego
pn.: „Innowacje Przyszłością Regionu”
Innowacje Przyszłością Regionu
Spis treści
I. WPROWADZENIE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
II. OD IDEI DO BIZNESU – PIERWSZE KROKI KOMERCJALIZACJI POMYSŁU NAUKOWEGO. . . . . . . . . . . 51
1. Źródła finansowania inwestycji, czyli do kogo się zgłosić?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
2. Analiza oczekiwań Pomysłodawcy i stanu faktycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
3. Krótka charakterystyka stron transakcji inwestycyjnej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
4. Od czego zacząć pracę nad analizą pomysłu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
5. Wytyczne dotyczące przygotowania prezentacji inwestorskiej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
III. PRAWNE ASPEKTY KOMERCJALIZACJI POMYSŁÓW NAUKOWYCH I AKADEMICKICH . . . . . . . . . . . . 58
1. Uwarunkowania regionalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
2. Prawo autorskie i prawo własności przemysłowej w kontekście komercjalizacji badań
naukowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
3. Procedury wstępnego przygotowania Pomysłodawcy do wsparcia inwestycyjnego. . . . . . . . . 64
IV. STUDIA PRZYPADKU – TRZY PRAKTYCZNE MODELE FUNKCJONOWANIA EKOSYSTEMU
INWESTYCYJNEGO NASTAWIONEGO NA KOMERCJALIZACJĘ INNOWACYJNYCH POMYSŁÓW
AKADEMICKICH I NAUKOWYCH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
1. Wprowadzenie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
2. TELLVET. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
2.1. Opis pomysłu i Pomysłodawców. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
2.2. Ścieżka komercjalizacji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
3. PLON – Platforma Obliczeń Numerycznych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
3.1. Opis pomysłu i Pomysłodawcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
3.2. Ścieżka komercjalizacji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
4. MAGNETIUM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
4.1.Opis pomysłu i Pomysłodawcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
4.2. Ścieżka komercjalizacji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
V. ZAŁĄCZNIKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
49
Innowacje Przyszłością Regionu
I. WPROWADZENIE
Celem niniejszego dokumentu jest przedstawienie wytycznych, wskazówek oraz dobrych praktyk skierowanych zarówno do i)
osób zamierzających rozpocząć proces komercjalizacji pomysłu lub posiadanej technologii oraz ii) ośrodków innowacji (potencjalnych użytkowników), które będą prowadziły działania informacyjne z zakresu komercjalizacji.
Materiał przedstawiony w niniejszym podręczniku został opracowany na podstawie kilkuletnich doświadczeń Zespołu FNM ze
współpracy z Pomysłodawcami, a także skonfrontowany z partnerami zagranicznymi w trakcie wyjazdów studyjnych do Włoch
i USA. Prezentowane poniżej zalecenia zawierają wskazówki traktowane jako dobre praktyki zarówno na gruncie krajowym jak
i zagranicznym.
Niniejsze opracowanie przedstawia również zagadnienia związane z przedsiębiorczością opartą na wytworach intelektualnych
naukowców. Przedstawiono w nim uwarunkowania regionalne województwa warmińsko-mazurskiego oraz zagadnienia związane ze współpracą biznesu i nauki (bariery, korzyści i formy) oraz sposoby i ścieżki komercjalizacji wiedzy zważywszy na aspekt
prawny inwestycji kapitałowej. Opracowanie adresowane do jest do naukowców, jako odbiorców bezpośrednich lub do ośrodków innowacji, które wspomagają dziedzinowo przedstawicieli nauki pragnących z komercjalizacji własnego dorobku naukowo-badawczego uczynić dodatkowy dochód. W syntetycznej postaci przybliżono podstawowe informacje oraz wskazówki dotyczące procedur uruchamiania i wsparcia podmiotów typu spin-off i spin-out. Z wieloletnich badań i analiz Zespołu FNM wynika,
iż prowadzenie badań przez naukowców nie jest świadomie ukierunkowane na aplikacje wyników, nie uwzględniając, że może
to być wiedza, którą będą chcieli w przyszłości skomercjalizować. Natomiast publikowanie wyników badań jest nieodłącznym
elementem pracy naukowej. Jak w takim razie rozwiązać ten problem? Obecnie jest dobry czas na zmianę logistyki na uczelniach
w tym zakresie. Niniejsze opracowanie pomoże naukowcom w zrozumieniu zagadnień prawnych, które są niewątpliwie w pierwszym odczuciu bardzo problematyczne.
50
Innowacje Przyszłością Regionu
II. OD IDEI DO BIZNESU – PIERWSZE KROKI KOMERCJALIZACJI POMYSŁU NAUKOWEGO
1. Źródła finansowania inwestycji, czyli do kogo się zgłosić?
Przez ostatnie 20 lat polski rynek kapitałowy ulegał znaczącym zmianom. Transformacja doprowadziła do powstania wyspecjalizowanych podmiotów i instytucji prowadzących działalność poprzez dostarczanie kapitału inwestycyjnego w zamian za obejmowane w transakcjach instrumenty kapitałowe podmiotów powiązanych. Pomimo znacznej liczby podmiotów działających
obecnie na rynku kapitałowym, należy podkreślić, że zdobycie finansowania pomysłu na wczesnym etapie rozwoju pozostaje
wciąż trudnym wyzwaniem. Większość inwestorów skoncentrowana jest na transakcjach dotyczących podmiotów o ugruntowanej pozycji na rynku. Dodatkowo strategie inwestycyjne funduszy venture capital określają minimalną wartość transakcji, która
może być celem inwestycyjnym. Nawet najlepiej przygotowane przez Pomysłodawców przedsięwzięcia nie zdobędą na wstępnym etapie finansowania typu venture, ze względu na związane z nimi wysokie ryzyko oraz niską wartość transakcji.
Poniżej zaprezentowano zdiagnozowany i opracowany przez zespół FNM cykl życia spółki celowej powołanej do realizacji przedsięwzięcia Pomysłodawcy i możliwości finansowania jej rozwoju.
Źródło: Opracowanie własne
Niniejszy dokument zakłada, iż odbiorcą docelowym niniejszego opracowania jest Pomysłodawca poszukujący dofinansowania
swojego pomysłu w obszarze zidentyfikowanej luki kapitałowej.
Na tym etapie rozwoju pomysłu praktycznie niemożliwe będzie uzyskanie finansowania ze strony banków, funduszy VC (poza
funduszami dokapitalizowanymi z Krajowego Funduszu Kapitałowego- patrz dalsza część niniejszego punktu) oraz instrumentów
giełdowych (rynek podstawowy i NewConnect).
51
Innowacje Przyszłością Regionu
Dostępnym źródłem finansowania wczesnych etapów działalności komercyjnej jest dotacja ze środków unijnych. Szczególnym
uznaniem cieszą się obecne działania skierowane do Pomysłodawców z branży Internet/mobile – działania 8.1 POIG oraz 8.2
POIG nastawione na finansowanie innowacyjnych rozwiązań e-biznesowych. Jednak aplikowanie po środki unijne niesie również
ryzyka dla Pomysłodawców. Do inwestorów w całej Polsce zgłaszały się podmioty, które poszukiwały inwestora chętnego dokapitalizować podmiot z udzieloną dotacją – jednak ze względu na kolizje pomocy publicznej wsparcie tego typu podmiotów było
wykluczone.
Do najczęściej wymienianych obciążeń i ryzyk związanych z dotacjami unijnymi zaliczane były:
poświęcenia ogromnej ilości czasu na poznanie dokumentacji konkursowych i generatorów wniosków, alternatywą
■■Potrzeba
było zainwestowanie własnych środków w wynagrodzenie firmy consultingowej piszącej tego typu wnioski;
wymagające wybudowania infrastruktury wymagają kolejnych nakładów na studium wykonalności, pozwolenia na
■■Projekty
budowę / skróty funkcjonalno-użytkowe, raporty z oddziaływania na środowisko;
na trzy możliwe etapy oceny wniosków (formalna, merytoryczna i strategiczna) łączny okres oceny wniosku może
■■Zetrwaćwzględu
od 3 do 10 miesięcy - a jest to długi okres szczególnie w branży internetowej, szczególnie podatnej na częste premiery
nowych rozwiązań;
grupa działań cieszy się ogromną popularnością, doprowadzając do dużej konkurencji pomiędzy wnioskodawcami,
■■Pewna
szczególnie jest to widoczne w popularnych działaniach ogólnokrajowych typu 1.4 i 4.1, 8.1 oraz 8.2 POIG;
wymagany jest wkład własny, wykazany na etapie aplikacji po środki z dotacji, co może okazać się istotną ba■■Wrierąprojektach
dla Pomysłodawcy;
■■Problemy administracyjne i techniczne w rozliczaniu wniosków o płatność;
okres oceny wniosków o płatność – ma to ogromny wpływ na cashflow (przepływy pieniężne) projektu. Znane są Ze■■Długi
społowi FNM przypadki, iż Pomysłodawcy czekali na akceptację rozliczenia końcowego ponad rok, ponosząc przez cały czas
koszty finansowania dłużnego zaciągniętego na uzupełnienie wkładu własnego;
■■Liczne i uciążliwe kontrole realizacji projektu – Instytucja Pośrednicząca, audytor zewnętrzny, Urzędy Kontroli Skarbowej.
Z kilkuletniej współpracy Zespołu FNM z Pomysłodawcami wynika, iż najlepszym partnerem dla finansowania projektów na
wczesnym etapie rozwoju są inkubatory przedsiębiorczości (finansowane z działania 3.1 POIG) lub fundusze kapitału zalążkowe,
zwane też z języka angielskiego seed funds (dokapitalizowane z działania 3.2 POIG).
Zwiększenie aktywności kapitału zalążkowego w Polsce było głównym celem powołania i dokapitalizowania ze środków działania
3.2 POIG specjalnie wydzielonego funduszu KFK. Został on utworzony 01 lipca 2005 roku, na podstawie Ustawy o Krajowym
Funduszu Kapitałowym, jedynym właścicielem funduszu jest Bank Gospodarstwa Krajowego. Celem KFK jest dofinansowanie
polskich funduszy PE/VC w celu zwiększenia kapitału na innowacje – wypełnienie luki kapitałowej poprzez przesunięcie inwestycji prywatnych funduszy w projekty na wczesnym etapie rozwoju. KFK inwestuje w wyselekcjonowany fundusz nie więcej niż
50% wartości aktywów, poprzez obejmowanie instrumentów kapitałowych lub dłużnych w podmiocie zarządzającym funduszem
oraz posiada przedstawiciela w nadzorze nad działalnością funduszu.
Celem inwestycyjnym funduszy dofinansowanych przez KFK są inwestycje w MŚP (małe i średnie przedsiębiorstwa), przedsiębiorstwa innowacyjne, przedsiębiorstwa prowadzące działalność B+R. Inwestycja w jeden podmiot (niezależnie od ilości transakcji) nie może wynieść więcej niż równowartość 1,5 mln EUR, poprzez objęcie nowych udziałów/akcji pochodzących z podwyższenia kapitału w spółce celowej.
52
Innowacje Przyszłością Regionu
Poniżej prezentujemy listę funduszy posiadających podpisaną umowę z KFK:
NAZWA FUNDUSZU
KAPITALIZACJA
Venture Capital Satus
50 mln zł
Innovation Nest
40 mln zł
GPV I
84 mln zł
IMPERA Seed Fund
60 mln zł
Helix Ventures Partners
40 mln zł
Internet Ventures
Skyline Venture
Assets Management Black Lion
100 mln zł
40 mln zł
100 mln zł
Inovo Venture Fund
30 mln zł
Avanu Venture Capital Management
50 mln zł
Bastion Venture Fund
50 mln zł
Experior Venture Fund
80 mln zł
SpeedUp Innovation
29 mln zł
Zernike Meta-Ventures
80 mln zł
Nomad Fund
40 mln zł
WI EEC Ventures Sp. z o.o. SKA
60 mln zł
Źródło: Strona internetowa: http://www.kfk.org.pl/fundusze
Kolejnym partnerem z modelowego ekosystemu inwestycyjnego, którego strategia dopuszcza finansowanie projektów na
wczesnym etapie rozwoju, jest inkubator przedsiębiorczości. W odróżnieniu od inkubatorów wydzielonych przy parkach technologicznych, oferujących głównie infrastrukturę biurową i proste usługi administracyjno-księgowe. Podmioty finansowane z
działania 3.1 POIG posiadają środki na usługi służące ocenie, a następnie wsparciu doradczym przedsięwzięć Pomysłodawców
oraz mogą dokapitalizować spółkę celową kapitałem w wysokości nie przekraczającej równowartości 200.000 EUR. Obecnie
funkcjonują 73 podmioty/konsorcja prowadzące opisane powyżej inkubatory, z których dwa podmioty mają siedzibę w województwie warmińsko-mazurskim: FNM oraz InQbe sp. z o.o. Aplikacja do inkubatora nie jest konkursem o dofinansowanie
w formie dotacji, decyzje o dofinansowaniu pomysłu podejmują komitety inwestycyjne, na podstawie kryteriów przyjętych w
polityce inwestycyjnej. Inkubatory nastawione są na poszukiwanie innowacyjnych rozwiązań wśród przedsiębiorców, jednostek
naukowych i badawczo-rozwojowych, umożliwiając Pomysłodawcy pokonanie luki kapitałowej- najtrudniejszy etap rozwoju każdego pomysłu. Długookresowa współpraca Pomysłodawcy z inkubatorem, także po sfinalizowaniu wejścia kapitałowego, ukierunkowana jest na przygotowanie spółek do kolejnego etapu finansowania, poprzez: fundusze seed, Business Angels, fundusze
Venture Capital czy debiut na NewConnect.
Wsparcie inkubatora w fazie preinkubacji polega głównie na:
■■pomocy w ochronie własności intelektualnych i przemysłowych;
■■udostępnieniu infrastruktury badawczo-rozwojowej;
■■doradztwie technicznym i branżowym;
■■doradztwie związanym z urynkowieniem innowacji;
■■dokapitalizowanie do 200.000 EUR – kapitał właścicielski;
money – nie tylko kapitał się liczy, udostępnienie kontaktów biznesowych w celu sprawdzenia rynkowego i zdobycia
■■smart
pierwszych kontraktów referencyjnych;
■■pomoc w pozyskaniu inwestorów na kolejnych etapach rozwoju pomysłu.
53
Innowacje Przyszłością Regionu
2. Analiza oczekiwań Pomysłodawcy i stanu faktycznego
Wielokrotne rozmowy i przeprowadzone negocjacje inwestycyjne wskazują, iż jednym z najtrudniejszych dla Pomysłodawcy zadań jest analiza i prezentacja własnych oczekiwań w odniesieniu do prezentowanego przedsięwzięcia. Zdarza się, że po lekturze
umowy inwestycyjnej, będącej podstawą relacji inwestor vs. Pomysłodawca, ten drugi wcale nie jest przekonany czy w dalszym
ciągu chce być przedsiębiorcą. Spowodowane jest to głównie brakiem odpowiedzi na poniższe pytania, przed rozpoczęciem
rozmów z inwestorem:
formule Pomysłodawca będzie uczestniczyć w projekcie? – tylko jako wspólnik, jako członek organów nadzorczych
■■Wczyjakiej
jako pracownik techniczny, itp.;
Pomysłodawca jest gotów zostać członkiem zarządu podmiotu celowego i prowadzić sprawy spółki od strony bizneso■■Czy
wej?;
kluczowa jest rola Pomysłodawcy w spółce celowej – jaki może być model transferu jego know-how na kolejne osoby w
■■Jak
zespole?
■■Ile czasu tygodniowo Pomysłodawca poświęci na sprawy spółki?
Pomysłodawca pogodzi obecne zobowiązania, np. związane z pracą naukową lub dydaktyczną, z pozycją i obowiązkami
■■Jak
w spółce celowej;
Pomysłodawca planuje publikacje oparte na wynikach prac prowadzonych w spółce celowej, jeśli tak to jak planuje to
■■Czy
pogodzić z zabezpieczeniem przewagi konkurencyjnej spółki celowej?
Zebrane powyżej pytania są najistotniejsze z punktu widzenia oceny wykonalności projektu i realności przyjętego modelu biznesowego w odniesieniu do osoby Pomysłodawcy. Należy podkreślić, iż powyższa lista nie stanowi katalogu zamkniętego.
Kolejnym, istotnym polem do analizy przed złożeniem zgłoszenia lub rozpoczęciem rozmów z inwestorem jest ustalenie statusu
prawnego i skatalogowanie posiadanych / wytworzonych aktywów w postaci materialnej (prototyp, próbki produktów, środki
trwałe niezbędne do dalszych prac) oraz niematerialnej (know-how, założenia technologiczne, rysunki techniczne czy środki
ochrony własności intelektualnej i przemysłowej). Kompleksowo skatalogowane i opisane składniki przyszłego wkładu Pomysłodawcy do przedsięwzięcia istotnie wzmacnia pozycję negocjacyjną Pomysłodawcy oraz zabezpieczenie realizacji projektu.
Ostatnim, lecz równie ważnym, zagadnieniem, które powinno być składnikiem każdej prezentacji/oferty inwestycyjnej jest spisanie oczekiwań inwestycyjnych związanych ze strukturą transakcji, w tym m.in.:
■■Jakiego dofinansowania oczekuje Pomysłodawca;
■■Jaki procent udziałów w spółce Pomysłodawca pragnie zachować;
■■Jaki jest wkład Pomysłodawcy do biznesu;
udział Pomysłodawcy w spółce będzie zależny od wyników/osiągnięcia kamieni milowych – umorzenia karne/przymuso■■Czy
we vs. opcje managerskie;
■■Ilu przedstawicieli w zarządzie i ewentualnej radzie nadzorczej chce wskazywać Pomysłodawca;
jakich sytuacjach zagrażających kontynuacji działalności przez spółkę, inwestor może odwołać zarząd i powołać własny
■■Wzespół
do kontynuacji projektu;
■■Jakie formy i warunki wyjścia inwestora ze spółki dopuszcza Pomysłodawca.
Dobrą praktyką współpracy Pomysłodawcy i inwestora w tym zakresie jest spisanie prostego i czytelnego dla obu stron dokumentu, parafowanego przez obie strony, zawierającego spisane warunki inwestycyjne będące odpowiedziami na skatalogowane
powyżej zagadnienia – dokument taki w literaturze branżowej nazywany jest term-sheet.
54
Innowacje Przyszłością Regionu
3. Krótka charakterystyka stron transakcji inwestycyjnej
Złożoność i problematyczność relacji pomiędzy inwestorem, a Pomysłodawcą, szczególnie pochodzącym ze środowisk naukowych, wynika z odmiennego nastawienia stron przyszłej transakcji do przedmiotu negocjacji. Poniżej przedstawiono krótką charakterystykę obydwu stron transakcji kapitałowej licząc, iż lektura ta umożliwi w przyszłości zbliżenie stanowisk i efektywniejszą
współpracę.
Pomysłodawca (pochodzący ze środowiska naukowego):
■■Posiada niską wiedzę na temat regulacji prawnych w zakresie transferu wiedzy;
■■Spotyka się z „oporem” środowiska naukowego w odniesieniu do prowadzenia działalności komercyjnej;
■■Nauka vs. biznes – co wybrać biorąc pod uwagę ograniczony czas zawodowy;
■■Jest przywiązany do działalności B+R;
ocenia aplikacyjności prowadzonych badań oraz nie poszukuje zastosowań patrząc przez pryzmat docelowego odbiorcy
■■Nie
i korzyści dla niego płynących;
■■Posiada niską znajomość rynku docelowego i trendów nim rządzących oraz rynku kapitałowego i jego podmiotów;
■■Poznaje złe doświadczenia ze współpracy z inwestorami/przemysłem rozpowszechniane w środowisku;
■■Jest skoncentrowany na swojej technologii, a nie korzyściach z niej płynących;
■■Wie bardzo dużo o swoim produkcie, ale niewiele o oczekiwaniach inwestora i procesie inwestycyjnym;
■■Często zmierza do rozwijania idealnego produktu, technologia jest celem samym w sobie;
■■Nie chce ponosić ryzyka porażki projektu – chce zdywersyfikować tzw. czas zawodowy.
Inwestor:
■■Patrzy na ideę biznesową Pomysłodawcy jak na kolejny projekt biznesowy;
■■Nie chce bezpośrednio prowadzić projektu, dąży do zapewnienia sobie możliwości kontroli;
■■Nie dokonuje inwestycji wyłącznie dla rozwoju produktu/technologii, nie finansuje wyłącznie prac badawczo-rozwojowych;
■■Chce dobrze zainwestować pieniądze i pozostać inwestorem finansowym, pasywnym ale dobrze poinformowanym;
■■Chce osiągnąć zwrot z inwestycji zapewniając sobie wyjście z projektu.
55
Innowacje Przyszłością Regionu
4. Od czego zacząć pracę nad analizą pomysłu
W ocenie zespołu Projektu najlepsze praktyki w zakresie wstępnej analizy pomysłów i prezentacji projektów inwestycyjnych
wytworzone zostały na gruncie aktywności amerykańskich. Przeprowadzone w trakcie wyjazdu studyjnego rozmowy wykazały, iż
bezwzględnie ważne dla tamtejszych inwestorów jest wykazanie potrzeby rynkowej rozwiązania, korzyści dla klienta końcowego
i odniesienia się do konkurencji pośredniej i bezpośredniej. Jest to absolutne minimum, które powinien opracować każdy Pomysłodawca skłaniający się ku poszukiwaniu inwestora kapitałowego. Jak zaprezentowano w punkcie II.3 niniejszego dokumentu,
zidentyfikowane zostały słabości w tym zakresie, zaobserwowane u Pomysłodawców pochodzących ze środowiska naukowego.
Dlatego poniżej zestawiono skrócone wytyczne i informacje przydatne w procesie analizy pozycji marketingowej projektu (marketing due dilligence):
■■każdy projekt jest unikalny – jednak spróbuj znaleźć odpowiednik/analogię (benchmark);
pełnej (kompletnej) wiedzy o rozwiązaniu (pomyśle), w oparciu, o który jest budowana koncepcja na wspólny
■■uzyskanie
biznes – analiza pod katem korzyści i przewag konkurencyjnych;
jak największej wiedzy na temat rynku, na którym ma funkcjonować produkt (dane statystyczne, branżowe – np.
■■uzyskanie
raporty związków lub stowarzyszeń odbiorców);
■■analiza konkurencji – wyróżniki od istniejącej i działającej konkurencji + analiza nowych projektów/premiery, poprzez:
a. Przegląd listy beneficjentów działania POIG – plik Excel;
b. Raporty bieżące NewConnect – patrz komunikaty m.in.: BIO-MED INVESTORS; BLUMERANG PRE IPO; BLACK PEARL CAPITAL; IQ PARTNERS; ONERAY INVESTMENT; RUNICOM; VENTURE INCUBATOR;
c. Strony inkubatorów przedsiębiorczości – patrz portfele inwestycji m.in. SpeedUp Group; InQbe, Agencja Rozwoju Pomorza, Satus Venture (lista wszystkich inkubatorów dostępna na stronie PARP);
d. Strony funduszy kapitału zalążkowego – lista tego rodzaju funduszy została zaprezentowana w punkcie II.1 niniejszego
dokumentu.
5. Wytyczne dotyczące przygotowania prezentacji inwestorskiej
Z rozmów z przedstawicielami ośrodków innowacji z USA i Włoch, a także z doświadczeń zespołu FNM wynika, że powszechnie obowiązującą praktyką zapoznawania potencjalnych inwestorów z pomysłami przygotowanymi przez Pomysłodawców jest
organizowanie sesji zbiorowych lub konkursów, podczas których przedstawiane są prezentacje inwestorskie – tzw. Pitching lub
Investor Day. Reguły opisanych powyżej spotkań są następujące:
■■Prezentacje są przygotowane według tego samego lub zbliżonego układu,
Pomysłodawca/zespół ma 5-10 minut na prezentacje, po tym czasie inwestorzy zadają pytania i kończą rozmowy dając
■■Każdy
wstępną informację zwrotną,
jednego spotkania prezentuje się od kilku do kilkudziesięciu Pomysłodawców więc rygor czasowy jest bezwzględnie
■■Podczas
przestrzegany,
■■Dopuszczalne jest przyniesienie i pokazanie prototypu lub schematu, który nie zmieściłby się w formacie prezentacji,
■■Inwestorzy czekają zawsze na ofertę inwestycyjną ze strony Pomysłodawcy, nie podają propozycji finansowych jako pierwsi.
Biorąc pod uwagę opisane powyżej reguły rządzące wydarzeniami inwestycyjnymi zespół FNM opracował, prezentowane poniżej, wytyczne dotyczące przygotowania prezentacji inwestorskiej. Wytyczne mają formę chronologicznego układu slajdów wraz
z zestawem informacji, które zdaniem zespołu FNM, powinny zostać zaprezentowane.
56
Innowacje Przyszłością Regionu
Należy przyjąć, iż każda prezentacja powinna zawierać nie więcej niż jedenaście niezbędnych punktów:
1. Wstęp – Prezentacja (kto, co) pozycjonowanie biznesu: misja, wizja, cel;
2. Rynek – Potrzeba rynku i jacy klienci ją posiadają;
3. Rozwiązanie – Produkt/usługa, korzyści, technologie;
4. Pozycja Rynkowa – Konkurenci, bariery wejścia, sposoby wejścia i ochrony;
5. Marketing/Sprzedaż/Wsparcie – Kanały i konieczne umiejętności;
6. Strategia Biznesowa – Plany wejścia, wzrostu, ekspansji, IPO (z ang. Initial Public Offering – pierwsza oferta publiczna) (5 lat);
7. Projekcje – Rachunek Wyników, Bilans, Cash Flow, Wskaźniki, Wycena;
8. Poszukiwane Finansowanie – Wielkość, rodzaj, wykorzystanie środków;
9. Zarząd – Odpowiednie doświadczenie i wiedza;
10.Kamienie milowe – np.: rozpoczęcie sprzedaży, kolejna runda finansowania, breakeven point (próg rentowności), osiągnięcie
planowanej zyskowności, przejęcie konkurenta;
11.Strategia Wyjścia – IPO/sprzedaż inwestorowi strategicznemu/fuzja.
W Załączniku nr 1 do niniejszego opracowania przedstawiono modelową prezentację inwestorską wraz z pytaniami pomocniczymi ułatwiającymi Pomysłodawcy zestawianie informacji.
57
Innowacje Przyszłością Regionu
III. PRAWNE ASPEKTY KOMERCJALIZACJI POMYSŁÓW
NAUKOWYCH I AKADEMICKICH
1. Uwarunkowania regionalne
W ramach doświadczeń zespołu FNM zdobytych podczas wielokrotnie przeprowadzanych, na potrzeby procesu komercjalizacji,
analiz prawnych pomysłów zgłaszanych przez osoby wywodzące się ze środowiska naukowego lub akademickiego, dostrzeżono,
iż zasadniczymi problemami prawnymi dla tej grupy Pomysłodawców, stanowią zagadnienia praw wyłącznych do dóbr własności
intelektualnej.
Pomysłodawcy zatrudnieni w charakterze pracowników naukowych lub naukowo-dydaktycznych, najczęściej zgłaszając się do
ośrodka innowacji z technologiami stanowiącymi wynik ich dotychczasowych badań naukowych, są zupełnie nieprzygotowani w
zakresie udzielenia inwestorowi precyzyjnej informacji o podmiotach praw do przedmiotu pomysłu, który prezentowali w celu
uzyskania wsparcia przy jego komercjalizacji.
Rozpoznany problem dotyczy zarówno braku rzetelnej wiedzy z zakresu instytucji prawa autorskiego i prawa własności przemysłowej, jak i wiedzy o istnieniu oraz treści regulaminów obowiązujących lub mających wejść w życie w jednostkach zatrudniających Pomysłodawców, a dotyczących właśnie zagadnień własności intelektualnej.
Przykładem takiego Regulaminu może być obowiązujący od 01 października 2012 roku „Regulamin dotyczący zasad ochrony i
komercjalizacji dóbr niematerialnych w Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie” (Załącznik do Uchwały Senatu UWM
Nr 716 z dnia 17 czerwca 2011 roku), oraz opracowany w ramach UWM w Olsztynie: „Przewodnik dotyczący zarządzania własnością intelektualną i ochrony prawnej dóbr niematerialnych powstałych w Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie”
autorstwa dr Marka Salamonowicza. W przypadku osób wywodzących się z tej uczelni tylko około 20-30 % Pomysłodawców
uczestniczących w fazie testowania znało postanowienia Regulaminu, w tym ciążące na nich, jako pracownikach naukowych,
obowiązki względem pracodawcy dotyczące ochrony własności intelektualnej.
Większość Pomysłodawców, pomimo wysokiego poziomu wykształcenia (zwykle osoby posiadające stopień naukowy doktora
lub co najmniej uczestnicy studiów doktoranckich), posiadała wyłącznie szczątkową wiedzę z zakresu prawa autorskiego lub
prawa własności przemysłowej, bardzo często zniekształconą stereotypami zaczerpniętymi z mediów lub powielanymi w ich
środowisku bez żadnego odniesienia do stanów faktycznych, w których doszło do danego rozstrzygnięcia.
Taka sytuacja powodowała, iż proces oceny pomysłu należało poprzedzać swoistym szkoleniem Pomysłodawcy, tak by uzyskawszy zarys wiedzy na temat obowiązujących w odniesieniu do dóbr własności intelektualnej regulacji prawnych był on w stanie
przekazać niezbędne dla weryfikacji pomysłu informacje dotyczące tego w jakim zakresie prawa do zgłaszanej technologii pozostają w dyspozycji Pomysłodawcy, a w jakim stanowią własność np. jego pracodawcy lub innych podmiotów zaangażowanych w
jakiś sposób w przeprowadzone prace badawcze.
Taki stan rzeczy według wstępnej oceny zespołu FNM może być wynikiem stosunkowo krótkiego okresu obowiązywania regulacji
ukierunkowanych na wsparcie i intensyfikację procesów komercjalizacji w ramach uczelni i instytutów badawczych i wiążący się
z tym brak odpowiednio ugruntowanych procedur i zasad postępowania w ramach poszczególnych jednostek naukowo-badawczych, czy uczelni wyższych. Dodatkowym czynnikiem wpływającym na zaistniałą sytuację może być wieloletnie ukierunkowanie
jednostek zatrudniających pracowników naukowych i naukowo-dydaktycznych na zupełnie inną działalność niż aktywne uczestnictwo w komercjalizacji.
Powyższe czynniki spowodowały w konsekwencji obawę pracowników o to czy podejmowane przez nich inicjatywy gospodarcze
będą akceptowane przez pracodawców, co w wyniku wieloletniego utrzymywania się tychże zjawisk doprowadziło do degradacji
współpracy przy komercjalizacji technologii pomiędzy jednostkami naukowo-badawczymi i uczelniami, a ich własnymi pracownikami, który to stan rzeczy należy jak najszybciej zmienić jeśli chcemy pozyskiwać dla gospodarki dużą ilość innowacyjnych
technologii autorstwa rodzimych naukowców i ośrodków akademickich.
58
Innowacje Przyszłością Regionu
2. Prawo autorskie i prawo własności przemysłowej w kontekście komercjalizacji badań naukowych
Ujawniony w niniejszym opracowaniu problem wynika bowiem ze specyfiki regulacji prawa autorskiego i prawa własności przemysłowej, w ramach, których zasadą jest, iż dobra własności intelektualnej wytwarzane przez pracowników stanowią w aspekcie
majątkowym „własność” pracodawców, a nie samych twórców, którym pozostaje jedynie pula uprawnień osobistych, niepowiązana jednak z możliwością zarobkowej/gospodarczej eksploatacji pomysłów.
Zgodnie bowiem z art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej w razie dokonania wynalazku,
wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego w wyniku wykonywania przez twórcę obowiązków ze stosunku pracy albo z realizacji innej umowy, prawo do uzyskania patentu na wynalazek albo prawa ochronnego na wzór użytkowy, jak również prawa
z rejestracji wzoru przemysłowego, przysługuje pracodawcy lub zamawiającemu, chyba, że strony ustaliły inaczej.
W jednostkach naukowych i naukowo-badawczych występuje przy tym silna tendencja do maksymalnego rozszerzania zakresu
wytworów pracowników takich instytucji, do których prawa automatycznie nabywane miałyby być na mocy powyższego przepisu przez pracodawcę. Przejawem tej tendencji są wskazane już powyżej Regulaminy, w tym również powołany jako przykład „Regulamin dotyczący zasad ochrony i komercjalizacji dóbr niematerialnych w Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie”.
Z powyższego dokumentu można odczytać dość jednoznaczne stanowisko władz Uniwersytetu odnośnie przechodzenia na
UWM w Olsztynie praw do własności przemysłowej jego pracowników. Wyrażane poglądy pojawiają się również w kilku innych
publikacjach i opracowaniach dotyczących tej problematyki, a także stanowią powielany wzorzec interpretacji przepisów Prawa
własności przemysłowej w publikacjach o charakterze poradników, które są przygotowywane przez uczelnie.
W myśl tych poglądów pracownicy naukowi UWM traktowani są automatycznie jako osoby zobowiązane w ramach swoich
obowiązków pracowniczych do tworzenia wynalazków, wzorów użytkowych lub wzorów przemysłowych, które to dobra prawne
przechodzą następnie na ich pracodawcę, gdyż z umów nie wynika inny sposób zadysponowania prawami własności przemysłowej. Wydaje się jednak, iż takie podejście do zagadnienia praw pracowników naukowych do efektów ich działalności twórczej
stanowi nieuprawnione uproszczenie.
W tym kontekście warto jest przytoczyć fragmenty wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2010 r., sygn. akt II PK 260/2009,
w którego uzasadnieniu czytamy: „Z powyższych względów ocenie Sądu Najwyższego podlega to czy wiedza, umiejętności i doświadczenie zawodowe wyniesione z pracy w „I.” nad bisfenolem A, które także złożyły się na dokonanie wynalazku, mieszczą się
w hipotezie normy art. 11 ust. 3 ustawy - Prawo własności przemysłowej. Zgodnie z nim w razie dokonania wynalazku w wyniku wykonywania przez twórcę obowiązków ze stosunku pracy prawo do uzyskania patentu na ten wynalazek przysługuje
pracodawcy, chyba, że strony ustaliły inaczej. Wynika z niego, że prawo pracodawcy do patentu powstaje wtedy, kiedy prace
badawcze nad wynalazkiem stanowią jednocześnie wykonywanie obowiązków pracowniczych. Chodzi więc o takie czynności,
które są tożsame ze świadczeniem pracy na rzecz pracodawcy. Ponieważ wykonywanie obowiązków pracowniczych odbywa
się na koszt pracodawcy, w ramach jego struktury organizacyjnej, z wykorzystaniem jego zaplecza technicznego i osobowego,
takim samym warunkom powinny odpowiadać prace nad projektem badawczym zwieńczone dokonaniem wynalazku, aby
pracodawca miał prawo do uzyskania patentu na ten wynalazek. Właśnie z faktu, że pracodawca angażuje się finansowo, organizacyjnie i warsztatowo w powstanie wynalazku płyną jego uprawnienia do patentu. Samo zatem wykorzystanie w pracach
badawczych wiedzy, doświadczenia i umiejętności nabytych w związku z wykonywanymi obowiązkami pracowniczymi nie stanowi, że projekt badawczy jest wynikiem wykonywania obowiązków ze stosunku pracy w rozumieniu art. 11 ust. 3 powyższej
ustawy. Wykładnia przeciwna prowadziłaby do wniosków, które trudno byłoby zaakceptować. Oznaczałoby to, że wykorzystanie
w ten sposób nabytych umiejętności zawsze, także wiele lat po ustaniu stosunku pracy, pozbawiałoby twórcę prawa do uzyskania patentu. Należy mieć także na uwadze to, że wiedza pracownika o wynalazkach, do których patent uzyskał pracodawca,
stanowi stan techniki w rozumieniu art. 25 ust. 3 omawianej ustawy. Stosownie do niego za stanowiące część stanu techniki
uważa się również informacje zawarte w zgłoszeniach wynalazków lub wzorów użytkowych, korzystających z wcześniejszego
pierwszeństwa, nieudostępnione do wiadomości powszechnej, pod warunkiem ich ogłoszenia w sposób określony w ustawie.
Korzystanie ze stanu techniki jest nieodłącznym atrybutem prac badawczych, a zgodnie z art. 63 ustawy nie narusza się patentu
przez stosowanie wynalazku do celów badawczych i doświadczalnych, dla dokonania jego oceny, analizy albo nauczania. Uprawnienie do korzystania przez każdego twórcę w pracach badawczych z wiedzy o stanie techniki (zgłoszonych wynalazków) wynika
więc z ustawy. Stąd też dozwolona możliwość czerpania przez pracownika - twórcę wiedzy ze stanu techniki „wytworzonego”
u pracodawcy wynika z ogólnych reguł rządzących prawem własności przemysłowej.”W tym miejscu wypada wskazać na okoliczność, iż bibliografia, na której oparty został „Przewodnik dotyczący zarządzania własnością intelektualną i ochrony prawnej
dóbr niematerialnych powstałych w Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie” w zdecydowanej większości stanowi
publikacje starsze niż cytowany wyrok Sądu Najwyższego.
59
Innowacje Przyszłością Regionu
Warto dokonać także porównania art. 11 ust. 3 Pwp z innymi przepisami, które zdaje się, iż umykają uwadze niektórych komentatorów, a ściśle dotyczą określenia podmiotu praw wyłącznych i zakresu tychże praw przysługującego poszczególnym podmiotom zaangażowanym w proces naukowo-badawczy.
■■art. 11 ust. 3 Pwp
W razie dokonania wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego w wyniku wykonywania przez twórcę obowiązków ze stosunku pracy albo z realizacji innej umowy, prawo, o którym mowa w ust. 1, przysługuje pracodawcy lub zamawiającemu, chyba, że strony ustaliły inaczej.
■■art. 81 Pwp
Jeżeli umowa o wykonanie prac badawczych lub inna podobna umowa nie stanowi inaczej, domniemywa się, że wykonawca
prac udzielił zamawiającemu licencji na korzystanie z wynalazków zawartych w przekazanych wynikach prac (licencja dorozumiana).
Wprawdzie w Rozdziale VII punkt 3 pracy pod tytułem „Umowy licencyjne w prawie własności przemysłowej” Warszawa 2012
LexisNexis, Krystyna Szczepanowska-Kozłowska na gruncie art. 81 Pwp wyraziła pogląd, że: „(...) Mając powyższe na uwadze,
należy pamiętać, iż w sytuacji, gdy wykonawcą umowy o prace badawczo-rozwojowe będzie twórca, powyższy przepis art. 81
p.w.p. nie znajdzie zastosowania, ponieważ zamawiający uzyska prawo do patentu w sposób pierwotny. W tym miejscu konieczne wydaje się podkreślenie, iż postanowienia art. 81 p.w.p. znajdą zatem zastosowanie wtedy, gdy wykonawcą będzie podmiot,
który posiada status przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy - Prawo własności przemysłowej, a także stosownie do art. 3 ust. 2
p.w.p. do wszystkich innych osób prowadzących działalność inną niż gospodarcza, a także do jednostek niemających osobowości
prawnej. Wówczas bowiem zamawiający nie nabywa praw do uzyskania patentu w sposób pierwotny. Wówczas to, zgodnie z
ogólną zasadą wyrażoną w art. 11 ust. 1 i 3 p.w.p., prawa do uzyskania poszczególnych praw wyłącznych powinny przysługiwać
wykonawcy, którego pracownicy przeprowadzali prace lub na których zamówienie prace te były prowadzone. Oczywiście należy
podkreślić, iż w takiej sytuacji strony posiadające status przedsiębiorców lub podmioty, do których zgodnie z ustawą - Prawo
własności przemysłowej stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące przedsiębiorców, mogą również w zawartej umowie określić, stosownie do art. 11 ust. 4 p.w.p., któremu z nich będą przysługiwały prawa do uzyskania praw wyłącznych. W sytuacji, gdy
prawa te będą przysługiwały zamawiającemu, również postanowienia dotyczące licencji dorozumianej pozostaną bezprzedmiotowe.”, jednakże stanowisko to wydaje się nie do końca znajdować potwierdzenie w cytowanych powyżej przepisach ustawy,
gdyż prawodawca w żadnym miejscu nie dokonał takiego zastrzeżenia jakie zaprezentowała autorka, iż twórcy są wyłączeni
z zakresu dyspozycji normy z art. 81 Pwp. Na potwierdzenie odmiennych niż przedstawiony powyżej pogląd Krystyny Szczepanowskiej-Kozłowskiej wypowiedzi doktryny prawa warto powołać publikację pracy doktorskiej dr Adriana Niewęgłowskiego
zatytułowanej: „Wyniki prac badawczych w obrocie cywilnoprawnym” Warszawa 2010, w której autor prezentuje zupełnie inny
pogląd na temat twórcy jako podmiotu umowy o wykonanie prac badawczych.
Ponadto odmienne stanowisko zostało wyrażone w orzecznictwie czego dowodem jest przytoczony powyżej wyrok Sądu Najwyższego. Ten sposób interpretacji, ograniczający automatyzm przejmowania praw własności przemysłowej pracowników naukowych przez zatrudniające ich jednostki wydaje się znajdować potwierdzenie także w art. 16 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r.
o zasadach finansowania nauki (dalej „zfn”):
■■art. 16 zfn
1. W razie dokonania wynalazku, wzoru użytkowego lub wzoru przemysłowego w wyniku prac lub zadań finansowanych
przez Ministra, prawo do uzyskania patentu na wynalazek albo prawa ochronnego na wzór użytkowy, jak również prawa z rejestracji wzoru przemysłowego przysługuje podmiotowi, któremu Minister przyznał środki finansowe na naukę,
chyba, że umowa między Ministrem a podmiotem otrzymującym środki finansowe na naukę albo decyzja o przyznaniu
środków stanowią inaczej.
2. Do własności majątkowych praw autorskich powstałych w wyniku realizacji zadań finansowanych ze środków finansowych na naukę stosuje się przepisy ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z
2006 r. Nr 90, poz. 631, z późn. zm.).
60
Innowacje Przyszłością Regionu
■■art. 36 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Nauki:
1. W razie dokonania wynalazku, wzoru użytkowego lub wzoru przemysłowego w wyniku prac lub zadań finansowanych
przez Centrum, prawo do uzyskania patentu na wynalazek albo prawa ochronnego na wzór użytkowy, jak również prawa z rejestracji wzoru przemysłowego przysługują podmiotowi, któremu Dyrektor przyznał środki finansowe, chyba,
że umowa między Centrum a podmiotem otrzymującym środki finansowe albo decyzja o przyznaniu środków stanowią
inaczej.
2. Do własności majątkowych praw autorskich powstałych w wyniku realizacji zadań finansowanych przez Centrum stosuje
się przepisy ustawy z dnia 04 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631,
z późn. zm.)
■■i w art. 32 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR):
1. W razie dokonania wynalazku, wzoru użytkowego lub wzoru przemysłowego w wyniku prac lub zadań finansowanych
przez Centrum, prawo do uzyskania patentu na wynalazek albo prawa ochronnego na wzór użytkowy, jak również prawa z rejestracji wzoru przemysłowego przysługuje podmiotowi, któremu Dyrektor przyznał środki finansowe, chyba,
że umowa między Centrum, a podmiotem otrzymującym środki finansowe albo decyzja o przyznaniu środków stanowi
inaczej.
2. Do własności majątkowych praw autorskich powstałych w wyniku realizacji zadań finansowanych przez Centrum stosuje
się przepisy ustawy z dnia 04 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631,
z późn. zm.).
3. Właścicielem wynalazku, wzoru użytkowego lub wzoru przemysłowego powstałego w wyniku wykonania projektów dotyczących badań naukowych lub prac rozwojowych na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa, finansowanych przez
Centrum, jest Skarb Państwa reprezentowany przez Ministra Obrony Narodowej.
Założenie racjonalności ustawodawcy nakazuje bowiem uznać te przepisy za lex specialis wobec przepisów Prawa własności
przemysłowej, których celem było rozszerzenie zakresu praw nabywanych przez uczelnie jeśli wynalazki, wzory użytkowe lub
wzory przemysłowe były wynikiem prac lub zadań finansowanych z tzw. grantów. Ustawodawca posłużył się tu jednak inną
terminologią niż w Prawie własności przemysłowej, nie odnosząc tych wytworów do obowiązków pracowniczych tylko do faktycznych efektów realizowanych projektów badawczych. Tym samym potwierdzając w sposób pośredni, iż na podstawie art. 11
ust. 3 Pwp do takiego nabycia praw przez uczelnię by nie doszło i konieczne było wprowadzenie do systemu prawa regulacji
szczególnej.
Zatem wynalazki, wzory użytkowe lub wzory przemysłowe powstające niejako przy okazji prac badawczych ale niestanowiące
ich założenia lub celu, jeśli nie są finansowane przez Ministerstwo lub Centrum, należałoby traktować jako stanowiące wyłączną
własność ich twórców.
Takie stwierdzenie znajduje również odzwierciedlenie w tym jak interpretują swe obowiązki sami pracownicy naukowi zatrudnieni na uniwersytetach, z rozmów przeprowadzonych z szeregiem takich osób w wielu różnych jednostek, z całego kraju, wywnioskować można, iż uważają one, że do ich obowiązków wcale nie należy tworzenie wynalazków, wzorów użytkowych, czy
przemysłowych lecz prowadzenie badań naukowych. Takie wynalazki lub wzory powstają niejako przy okazji prowadzonych badań i nie są ani ich założeniem, ani celem, co wskazywałoby, iż pracodawca nigdy nie zlecił pracownikowi tego do czego następnie rości sobie prawa na podstawie art. 11 ust. 3 Pwp (nieco inaczej sytuacja wyglądać może w przypadku instytutów badawczych, chociaż w/w wyrok SN dotyczył właśnie takich osób, a nie pracowników uniwersytetu, co tym bardziej powinno skłaniać
do ostrożniejszych refleksji odnośnie automatyzmu nabywania tych praw właśnie przez uniwersytety, gdzie znaczącą część obowiązków pracowników stanowią zadania o charakterze dydaktycznym, a nie badawczym).
Na zakończenie rozważań dotyczących praw własności przemysłowej do pomysłów ubiegających się o wsparcie inwestycyjne
procesów komercjalizacji warto jeszcze omówić treść art. 11 ust. 5 Pwp: „W razie dokonania wynalazku, wzoru użytkowego albo
wzoru przemysłowego przez twórcę przy pomocy przedsiębiorcy, przedsiębiorca ten może korzystać z tego wynalazku, wzoru
użytkowego albo wzoru przemysłowego we własnym zakresie. W umowie o udzielenie pomocy strony mogą ustalić, że przedsiębiorcy przysługuje w całości lub części prawo, o którym mowa w ust. 1.”, na który to przepis uczelnie również zwracają uwagę
w przypadkach, gdy w inny sposób nie znajdują podstaw do uzyskania praw do wytworów działalności intelektualnej pracowników (i szerzej wchodząc na grunt relacji z doktorantami oraz innymi autorami prac dyplomowych). Potwierdzenie powyższych
słów znajdujemy w wielokrotnie już powoływanym „Regulaminu dotyczącego zasad ochrony i komercjalizacji dóbr niematerial61
Innowacje Przyszłością Regionu
nych w Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie” w szczególności w jego § 3 lit. b) w zw. z § 5 oraz § 2 ust. 2 i § 17 ust.
3-4, przy czym podkreślić należy, iż art. 11 ust. 5 Pwp nie powoduje z mocy samej ustawy pozbawianie praw twórcy wynalazku
lub innego dobra własności przemysłowej, a jedynie uszczuplenie tychże praw w ściśle określonych ramach, polegających na
ograniczonej do własnego zakresu działalności, możliwości korzystania z chronionej technologii przez uczelnię/przedsiębiorcę
udzielającego pomocy. To m.in. pozbawia takie podmioty (w przypadku, gdy nie zawarły dodatkowej umowy z twórcą) prawa
dysponowania przedmiotowymi dobrami np. poprzez udzielanie licencji.
Przechodząc w tym miejscu na grunt drugiego filaru ochrony własności intelektualnej, tj. prawa autorskiego, regulowanego
ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (pr.aut.), istotną kwestią będzie identyfikacja podmiotów tej grupy uprawnień wyłącznych i rozważenie, czy podczas procesu komercjalizacji nie dojdzie do ewentualnego naruszenia majątkowych praw autorskich do utworów autorstwa Pomysłodawcy, które powstały w ramach wykonywania przez niego
obowiązków pracowniczych, a zatem podobnie jak to miało miejsce w przypadku własności przemysłowej, mogą przysługiwać
innemu podmiotowi niż sam autor. Problem ten w szczególny sposób dotyczy oprogramowania komputerowego, które z doświadczeń zespołu FNM stanowi istotną grupę innowacyjnych pomysłów aplikujących o wsparcie przy komercjalizacji.
W tym zakresie należy zauważyć, iż większość z utworów pochodzących od osób ze środowiska naukowego lub akademickiego
posiada (ze względu na charakter świadczonej przez Pomysłodawców pracy) przymiot tzw. utworów naukowych, a do tych zgodnie z art. 14 pr. aut., zasadniczo prawa majątkowe autorskie zachowuje pracownik chyba, że co innego wynikałoby z umowy o
pracę.
■■Art. 12 pr.aut.
1. Jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach
wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.
2. Jeżeli pracodawca, w okresie dwóch lat od daty przyjęcia utworu, nie przystąpi do rozpowszechniania utworu przeznaczonego w umowie o pracę do rozpowszechnienia, twórca może wyznaczyć pracodawcy na piśmie odpowiedni termin na
rozpowszechnienie utworu z tym skutkiem, że po jego bezskutecznym upływie prawa uzyskane przez pracodawcę wraz
z własnością przedmiotu, na którym utwór utrwalono, powracają do twórcy, chyba że umowa stanowi inaczej. Strony
mogą określić inny termin na przystąpienie do rozpowszechniania utworu.
3. Jeżeli umowa o pracę nie stanowi inaczej, z chwilą przyjęcia utworu pracodawca nabywa własność przedmiotu, na którym utwór utrwalono.
■■Art. 13 pr.aut.
Jeżeli pracodawca nie zawiadomi twórcy w terminie sześciu miesięcy od dostarczenia utworu o jego nieprzyjęciu lub
uzależnieniu przyjęcia od dokonania określonych zmian w wyznaczonym w tym celu odpowiednim terminie, uważa się,
że utwór został przyjęty bez zastrzeżeń. Strony mogą określić inny termin.
■■Art. 14 pr.aut.
1. Jeżeli w umowie o pracę nie postanowiono inaczej, instytucji naukowej przysługuje pierwszeństwo opublikowania utworu naukowego pracownika, który stworzył ten utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy. Twórcy
przysługuje prawo do wynagrodzenia. Pierwszeństwo opublikowania wygasa, jeżeli w ciągu sześciu miesięcy od dostarczenia utworu nie zawarto z twórcą umowy o wydanie utworu albo jeżeli w okresie dwóch lat od daty jego przyjęcia
utwór nie został opublikowany.
2. Instytucja naukowa może, bez odrębnego wynagrodzenia, korzystać z materiału naukowego zawartego w utworze, o którym mowa w ust. 1, oraz udostępniać ten utwór osobom trzecim, jeżeli to wynika z uzgodnionego przeznaczenia utworu
lub zostało postanowione w umowie.
Taki stan znajduje potwierdzenie również w regulaminach uczelni, w tym przykładowym „Regulaminie dotyczącym zasad ochrony i komercjalizacji dóbr niematerialnych w Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie” z tym wyjątkiem, iż nie dotyczy
to programów komputerowych.
62
Innowacje Przyszłością Regionu
W przypadku UWM przejawem odmiennego potraktowania programów komputerowych jest § 14 Regulaminu stanowiący, że
w zakresie tych utworów prawa majątkowe autorskie do nich przysługują pracodawcy – UWM, bez względu na to czy mają
one charakter utworów naukowych, czy też nie. Przy czym władze Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie mają
pełną świadomość (o czym świadczy komentarz na stronie 43 „Przewodnika dotyczącego zarządzania własnością intelektualną
i ochrony prawnej dóbr niematerialnych powstałych w Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie), iż nie ma zgody w
doktrynie prawa co do tego czy dotyczący programów komputerowych art. 74 pr.aut. stanowi lex specialis do art. 14 pr.aut.,
a tym samym, czy rzeczywiście pracodawca na mocy samej ustawy nabywa prawa do programów komputerowych pracownika mających charakter utworów naukowych (co do tego, że program komputerowy może być utworem naukowym nie ma w
doktrynie wątpliwości, także w powołanym Przewodniku, na stronie 41, zawarte zostało wprost takie stwierdzenie w podtytule
poświęconym pojęciu utworu naukowego).
■■Art. 74 pr.aut.
1. Programy komputerowe podlegają ochronie jak utwory literackie, o ile przepisy niniejszego rozdziału nie stanowią inaczej.
2. Ochrona przyznana programowi komputerowemu obejmuje wszystkie formy jego wyrażenia. Idee i zasady będące podstawą jakiegokolwiek elementu programu komputerowego, w tym podstawą łączy, nie podlegają ochronie.
3. Prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków
ze stosunku pracy przysługują pracodawcy, o ile umowa nie stanowi inaczej.
4. Autorskie prawa majątkowe do programu komputerowego, z zastrzeżeniem przepisów art. 75 ust. 2 i 3, obejmują prawo
do:
a. trwałego lub czasowego zwielokrotnienia programu komputerowego w całości lub w części jakimikolwiek środkami i w jakiejkolwiek formie; w zakresie, w którym dla wprowadzania, wyświetlania, stosowania, przekazywania i
przechowywania programu komputerowego niezbędne jest jego zwielokrotnienie, czynności te wymagają zgody
uprawnionego;
b. tłumaczenia, przystosowywania, zmiany układu lub jakichkolwiek innych zmian w programie komputerowym, z zachowaniem praw osoby, która tych zmian dokonała;
c. rozpowszechniania, w tym użyczenia lub najmu, programu komputerowego lub jego kopii.
Przedstawione powyżej jako przykład stanowisko UWM w Olsztynie, w zakresie praw do programów komputerowych, należałoby przez ostrożność traktować jako właściwe dla oceny prawnej sytuacji Pomysłodawców, gdyż znajduje ono pomimo
występujących rozbieżności poparcie wśród dominującej części przedstawicieli doktryny prawa.
Na marginesie warto tylko dodać, że w powyżej opisanej sytuacji zagrożenie polegające na wystąpieniu z roszczeniami przez
uczelnię zatrudniającą Pomysłodawcę – autora naukowego programu komputerowego – należy określić na wysokie, jeśli nie na
pewne, co z uwagi na czasochłonność ewentualnego postępowania sądowego w sposób zasadniczy wpływa na zmniejszenie
szans uzyskania przez pomysł wsparcia inwestycyjnego podczas komercjalizacji. Przy czym w przypadku uznania przez uczelnię,
iż doszło do naruszeń jej praw, kolejnym zagrożeniem wydają się również roszczenia oparte na przepisach ustawy z dnia 16
kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji dotyczące naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa.
O swoistej „zachłanności” uczelni w zakresie podejmowanych prób zawłaszczania dóbr własności intelektualnej świadczą wciąż
mające miejsce przypadki umów ze studentami, na mocy których uczelnie próbują nieodpłatnie nabywać prawa majątkowe
autorskie do prac dyplomowych swoich studentów. Zjawisko to jako nadużycie praw znalazło swój finał w postaci uznania go
za niedozwoloną klauzulę umowną: „Student przenosi na Uczelnię autorskie prawa majątkowe do swojej pracy dyplomowej
(licencjackiej, inżynierskiej lub magisterskiej) przygotowanej w ramach studiów realizowanych w SWSPiZ. Przeniesienie praw autorskich następuje nieodpłatnie na wszystkich polach eksploatacji, określonych w art. 50 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie
autorskim i prawach pokrewnych” (klauzula nr 758 wpisana do Rejestru 20 czerwca 2006 r., wynikająca z wyroku sygn. akt XVII
AmC 48/05 z dnia 6 kwietnia 2006 r.). Przytoczona klauzula przez analogię odnosi się również do sytuacji uczestników studiów
doktoranckich i pomimo uznania jej za niedozwoloną, z informacji przekazywanych podczas kontaktów z Pomysłodawcami wynika, iż powyższe praktyki w dalszym ciągu występują, a nawet miałyby być w ostatnim czasie wśród władz uczelni i instytucji
państwowych właściwych do spraw nauki, traktowane jako przejaw należytego postępowania, co w przypadku potwierdzenia
się tych informacji byłoby zjawiskiem wysoce niekorzystnym dla rozwoju procesów komercjalizacji wiedzy.
63
Innowacje Przyszłością Regionu
3. Procedury wstępnego przygotowania Pomysłodawcy do wsparcia inwestycyjnego
Z powyżej opisanych względów, dla usprawnienia pierwszego kontaktu z Pomysłodawcami wywodzącymi się ze środowisk naukowych lub akademickich Zespół FNM doszedł do następujących wniosków przybierających postać pewnej procedury wstępnego przygotowania Pomysłodawcy do starania się o uzyskanie wsparcia inwestycyjnego:
1. Zasadne jest aby przed złożeniem wniosku aplikacyjnego Pomysłodawca samodzielnie zapoznał się z obowiązującymi w
ramach zatrudniającej go jednostki regulaminami własności intelektualnej lub komercjalizacji dóbr niematerialnych, oraz
wszelkimi wewnętrznymi dokumentami stanowiącymi rozszerzenie lub interpretację tychże regulaminów.
2. Pomysłodawca winien zgromadzić i udostępnić inwestorowi (inkubatorowi/aniołowi biznesu/funduszowi) zarówno dokumenty wewnętrzne zatrudniającej go jednostki, o których mowa powyżej, jak i umowy (akty mianowania etc.) stanowiące
wszelkie podstawy zatrudnienia Pomysłodawcy w instytucji naukowo-badawczej, w ramach której to pracy mogą zachodzić
nawet najmniejsze korelacje z pomysłem aplikującym o wsparcie. W tym zakresie Pomysłodawca w sposób szczególny powinien zwrócić uwagę na ewentualne finansowanie jego prac badawczych nad pomysłem z tzw. grantów i w przypadku,
gdy miało to miejsce dostarczyć również dokumentację dotyczącą tychże grantów, roli Pomysłodawcy w ich realizacji, oraz
związku pomysłu/technologii ze wsparciem finansowym wynikającym z grantu.
3. Pomysłodawca winien dla oceny zakresu uprawnień jakie przysługują mu względem pomysłu zastosować następujący schemat weryfikacji ewentualnych zagrożeń:
a. odpowiedzieć na pytanie czy pomysł stanowi efekt pracy własnej, czy pracy zespołu,
b. w przypadku współpracy w ramach zespołu określić wkład i rolę poszczególnych członków w powstanie pomysłu/technologii i ewentualne stosunki umowne normujące współpracę członków zespołu,
c. w kolejnym kroku odpowiedzieć na pytanie czy pomysł stanowi efekt pracy prywatnej, czy może realizację obowiązków
ze stosunku pracy lub innej umowy zobowiązującej Pomysłodawcę do wykonania czynności skutkujących wytworzeniem
pomysłu/technologii,
d. w przypadku gdy pomysł nie stanowi wyłącznie efektu pracy prywatnej Pomysłodawcy, określić umowy na podstawie,
których praca ta była świadczona, oraz szczegółowy zakres obowiązków z tychże umów, ciążących na Pomysłodawcy, z
uwzględnieniem ewentualnego obowiązku przestrzegania tajemnicy przedsiębiorstwa, dla którego praca była świadczona,
e. w przypadku gdy pomysł stanowi efekt pracy prywatnej Pomysłodawcy określić ewentualny zakres pomocy jaką Pomysłodawca uzyskał od pracodawcy lub innego podmiotu, związanej z wytworzeniem pomysłu/technologii,
f. w przypadkach, o których mowa w lit. d) i e), gdy okaże się, iż pomysł był efektem pracy na rzecz innego podmiotu lub
podmiot taki udzielił pomocy Pomysłodawcy należy określić na jakich zasadach Pomysłodawca wyobraża sobie podjęcie
współpracy z takimi podmiotami (np. pracodawcą) w ramach komercjalizacji pomysłu, jaką rolę Pomysłodawca chciałby
zastrzec dla siebie przy takiej współpracy, czego oczekuje od podmiotu uprawnionego do pomysłu/technologii jego autorstwa, jakiego wsparcia, poza elementem kapitałowym, oczekuje w tej sytuacji od inwestora.
4. W przypadku, gdy pomysł/technologia zostały już objęte ochroną patentową, powyższy schemat postępowania należy uzupełnić o dodatkowe informacje takie jak:
a. wskazanie daty zgłoszenia patentowego, daty udzielenia patentu, oraz podmiotu uprawnionego z patentu,
b. wskazanie terytorialnego zakresu ochrony (udzielonej lub wnioskowanej), tzn. czy patentowanie odbywa się wyłącznie w
procedurze krajowej, czy może w procedurach międzynarodowych np. tzw. PCT (Międzynarodowy Układ o Współpracy
Patentowej),
c. wskazanie źródeł finansowania ochrony, w tym daty, do której ochrona został już opłacona.
Powyższe czynności odpowiednio należy wykonać w stosunku do innych zgłoszonych lub udzielonych praw własności użytkowej
(np. wzorów użytkowych, topografii układów scalonych etc.).
64
Innowacje Przyszłością Regionu
Samodzielne przygotowanie się Pomysłodawcy przy wykorzystaniu powyższego schematu pozwoli mu dużo precyzyjniej opracować wniosek aplikacyjny o udzielenie wsparcia dla komercjalizacji pomysłu, ograniczając przy tym przypadki kiedy osoby
nieuprawnione starają się (bez złej woli, a z powodu braku rzeczowej analizy stanu faktycznego) samodzielnie zrealizować komercjalizację pomysłów/technologii stanowiących przedmiot praw wyłącznych innych podmiotów.
Oczywiście zaproponowana procedura wstępnej autoweryfikacji pomysłów przez ich twórców nie powinna przesądzać o skreśleniu szans na komercjalizację lub odwrotnie o bezkrytycznym dalszym prowadzeniu procesu komercjalizacji. Wnioski płynące
z niniejszego rozdziału mają bowiem służyć usprawnieniu pracy z Pomysłodawcami starającymi się o wsparcie inwestycyjne dla
komercjalizacji swoich pomysłów, które to usprawnienie przejawiać się ma na dokonywaniu jeszcze we własnym zakresie przez
Pomysłodawców oceny sytuacji prawnej wynikającej z faktu równoległego zatrudnienia w jednostce naukowo-badawczej, w tym
zgromadzenia odpowiedniej dokumentacji, umożliwiającej następnie weryfikację tej oceny przeprowadzaną przez specjalistów
współpracujących z ośrodkiem innowacji.
Ma to o tyle istotne znaczenie, iż obserwowany bardzo częsty brak samodzielnej analizy sytuacji przez Pomysłodawcę skutkuje
koniecznością wielokrotnego angażowania specjalistów na etapie, na którym przekazują oni zupełnie podstawową wiedzę dostępną dla Pomysłodawców przy odpowiednim (niezbędnym) przygotowaniu się ich do wzięcia czynnego udziału w procesie komercjalizacji. Taka sytuacja powoduje, że dopiero na dalszych etapach pracy ze specjalistami Pomysłodawca zaczyna gromadzić
dokumentację, która winna stanowić podstawę jego wniosku aplikacyjnego i być gotowa już na potrzeby pierwszego kontaktu
merytorycznego z przedstawicielami ośrodka innowacji, ewentualnie ulegając tylko uzupełnieniom i uporządkowaniu pod kierunkiem specjalistów z zakresu zagadnień prawnych, biznesowo-finansowych i marketingowych uczestniczących w przygotowaniu ścieżki komercjalizacji danego pomysłu/technologii.
Jednym z generalnych wniosków wypływających z dotychczasowych doświadczeń zespołu FNM związanych z komercjalizacją
pomysłów naukowych i akademickich jest dostrzeżenie potrzeby opracowania wstępnego szkolenia odbywającego się wspólnie
dla całej grupy aplikujących Pomysłodawców lub realizowanego w formie e-learningu, które dotyczyło będzie poruszonych w
niniejszym rozdziale podstawowych zagadnień ochrony własności intelektualnej leżących u podstaw każdego procesu transferu
technologii, a zatem i komercjalizacji. Szkolenie takie winno skutkować usprawnieniem dalszej współpracy pomiędzy Pomysłodawcami, a specjalistami ośrodka innowacji, dynamizując proces oceny zgłaszanych pomysłów.
Inne zagadnienia prawne dotyczące komercjalizacji pomysłów naukowych i akademickich odnoszą się już każdorazowo do specyfiki danego rozwiązania technologicznego (jak procedury oceny zgodności urządzeń, bezpieczeństwa żywności i żywienia, czy
postępowania z określonymi odpadami) i nie dają podstaw do sformułowania ogólnych wniosków jak to ma miejsce w przypadku zagadnień ochrony własności intelektualnej, dlatego nie zostały poruszone w ramach niniejszego rozdziału.
65
Innowacje Przyszłością Regionu
IV. STUDIA PRZYPADKU – TRZY PRAKTYCZNE
MODELE FUNKCJONOWANIA EKOSYSTEMU
INWESTYCYJNEGO NASTAWIONEGO NA
KOMERCJALIZACJĘ INNOWACYJNYCH POMYSŁÓW
AKADEMICKICH I NAUKOWYCH
1. Wprowadzenie
W niniejszym rozdziale prezentujemy trzy studia przypadków przybliżające innowacyjne rozwiązania pochodzące ze świata nauki i opisujące trzy różne ścieżki komercjalizacji tychże rozwiązań. Zaprezentowane poniżej kazusy odnoszą się do przypadków
zakończonych sukcesem – rozumianym jako pozyskanie środków o charakterze kapitałowym na prowadzenie działań komercyjnych lub, jak w przypadku projektu o nazwie roboczej Magnetium, na dokończenie prac B+R poprzez budowę prototypu i
weryfikację zgłoszenia patentowego złożonego przez UWM w oparciu o wyniki prac pracownika naukowego.
Ze względu na klauzule poufności prezentujemy wyłącznie informacje nie stanowiące tajemnicy przedsiębiorstwa, jednak są one
wystarczające do oceny i zrozumienia sekwencji wydarzeń na ścieżce komercjalizacji opisywanych pomysłów.
Pragniemy podkreślić, iż ścieżki komercjalizacji, które przeszedł każdy z prezentowanych poniżej projektów inwestycyjnych, są
elementami składowymi „Modelowej ścieżki komercjalizacji” prezentowanej w dokumencie pt.: „Informacje wprowadzające i
instrukcja stosowania” w części III.3 wspomnianego opracowania.
2. TELLVET
2.1. Opis pomysłu i Pomysłodawców
Celem projektu jest stworzenie platformy obliczeniowej, grupującej specjalistów z dziedzin weterynarii, którzy przy pomocy
narzędzi analitycznych systemu TellVet będą mogli świadczyć zdalnie usługi konsultacji weterynaryjnych. Pierwszym etapem rozwoju platformy jest pełna integracja z największym graczem na rynku oprogramowania do prowadzenia klinik weterynaryjnych
– Klinika XP. Drugim krokiem będzie przygotowanie serwisu on-line dla osób nie korzystających z usług klinik weterynaryjnych,
chcących skonsultować uchwycony materiał filmowy, audio lub inny cyfrowy, dotyczący zachowań/stanu zwierzęcia.
Po zakładanej fazie silnej penetracji rynku polskiego Pomysłodawca planuje ekspansję na rynki zagraniczne, które cechują się
znacznie wyższymi stawkami konsultantów ukształtowanymi lokalnie. System TellVet umożliwi polskim specjalistom świadczenie
usług na terenie krajów Europy, pobierając stawki znacząco niższe od zagranicznych.
Zaprojektowany przez Pomysłodawcę system wynagradzania i motywacji ekspertów, rosnący rynek, w połączeniu z najlepszymi
standardami pracy na odległość, włącznie z udostępnieniem narzędzi analitycznych na platformie, podnoszą znacząco atrakcyjność zgłoszonego rozwiązania oraz jego szanse na sukces komercyjny. Przedsięwzięcie polegające na ułatwieniu cyfryzacji materiału medycznego, zwierzęcego oraz udostępnienie platformy do łączenia hodowców (zarówno amatorów jak i profesjonalistów)
wraz z funkcjonalnościami archiwizacji i analizy plików, adresuje rosnące zapotrzebowanie rynku dotyczące usystematyzowania
procesu konsultacji weterynaryjnych.
66
Innowacje Przyszłością Regionu
Korzyści dla lekarzy i właścicieli lecznic:
korzystająca z oferty TellVet staje się bardziej konkurencyjna i wyróżnia się na tle innych oraz jest w stanie szybko
■■lecznica
reagować nawet w najtrudniejszych i nietypowych przypadkach,
lecznic mogliby chętniej sięgać po zakup zaawansowanego sprzętu diagnostycznego (np. RTG, EKG, USG) bez
■■właściciele
obawy, że nie poradzą sobie z interpretacją wyników,
■■lecznice nie musiałyby odsyłać swoich pacjentów do większych ośrodków na konsultacje
■■i ryzykować utratę pacjenta.
Korzyści dla właścicieli zwierząt:
■■właściciele nie musieliby oczekiwać na wizytę u specjalisty- zyskują czas;
■■właściciele nie musieliby ponosić kosztów dojazdu do specjalisty- zyskują pieniądze;
■■chore zwierzę nie męczyłoby się w podróży- bardzo ważne dla właściciela.
Pomysłodawca:
dr n. wet. Marcin Nowicki – Pomysłodawca, Prezes Zarządu spółki celowej. Doktor nauk weterynaryjnych, wieloletni pracownik
naukowo-dydaktyczny na Wydziale Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, co wiąże się
z doskonałą znajomością branży weterynaryjnej pod kątem jej możliwości i ograniczeń oraz potrzeb klientów lecznic weterynaryjnych, czyli właścicieli różnych gatunków zwierząt.
Posiada wykształcenie podyplomowe w zakresie informatyki i znajomość nowoczesnych trendów i technologii, co umożliwiło
samodzielne opracowanie koncepcji przedstawianego projektu. Osobista znajomość wielu specjalistów planowanych do udziału
w projekcie. Blisko pięcioletnie doświadczenie w prowadzeniu działalności gospodarczej w latach 2006-2010.
2.2. Ścieżka komercjalizacji
Źródło: Opracowanie własne
Droga do komercjalizacji prezentowanego pomysłu rozpoczęła się od autoewaluacji pomysłu przez Pomysłodawcę popartego
spotkaniem z Ekspertką Help-Desk z testowanego centrum kompetencji prowadzonego przez FNM pod nazwą własną „Centrum
Kompetencji Seed i Start-up”. Po zgłoszeniu pomysłu do centrum kompetencji i spełnieniu kryteriów formalnych projekt poddany został wstępnej ocenie, a następnie skierowany do analizy biznesowej prowadzonej przez Eksperta due diligence. Analizowany pomysł otrzymał wysoką punktację uzyskując rekomendację do rozpoczęcia procesu pogłębionych analiz – preinkubacji. W
ramach preinkubacji prowadzonej w Centrum Kompetencji Seed i Start-up przeprowadzono analizę due diligence stanu prawnego pomysłu, opracowano biznesplan przedsięwzięcia oraz przygotowano prezentację inwestorską. Podczas egzaminu w postaci prezentacji przed współpracującymi z centrum kompetencji inwestorami indywidualnymi (Aniołami Biznesu) projekt skupił
zainteresowanie inwestorów, którzy po zakończeniu prezentacji i uzyskaniu odpowiedzi na pytania złożyli Wstępne deklaracje
zainteresowania inwestycyjnego oraz gotowości rozpoczęcia negocjacji inwestycyjnych.
67
Innowacje Przyszłością Regionu
Ponieważ niezbędny kapitał inwestycyjny przekraczał zadeklarowane przez inwestorów poziomy, we współpracy z Aniołami Biznesu dopracowana została oferta inwestycyjna, a następnie przekazano komplet dokumentów do Funduszu Seed2Business
prowadzącego program inkubacji „Science2Business”.
W trakcie negocjacji ustalono, iż inwestorem pierwszej rundy finansowej będzie FNM prowadząca fundusz Seed2Business, a
inwestorzy indywidualni mają pierwszeństwo objęcia nowych udziałów w ramach drugiej rundy finansowej niezbędnej do sfinansowania ekspansji na rynki europejskie.
Parametry wejścia kapitałowego 1-szej rundy finansowej:
■■Czas preinkubacji od zgłoszenia do wejścia kapitałowego: 10 miesięcy
■■Finalizacja wejścia kapitałowego: czerwiec 2014 r.
■■Wysokość wejścia kapitałowego: 550.000,00 zł
3. PLON – Platforma Obliczeń Numerycznych
3.1. Opis pomysłu i Pomysłodawcy
W świecie dużych obliczeń i Business Intelligence (BI) coraz większe znaczenie nabierają dostępność danych i uniwersalne systemy obliczeniowe wykorzystujące interdyscyplinarne algorytmy budowane/oparte na twierdzeniach i zagadnieniach z odległych
dziedzin nauki. Bez wątpienia rynek obliczeń numerycznych, badań ilościowych i data mining będzie utrzymywał wysokie tempo
wzrostu wraz z upowszechnianiem dostępności infrastruktury cloud’owej oraz mocy obliczeniowej maszyn posiadających możliwość zdalnego dostępu.
Dobór narzędzi i algorytmów obliczeniowych, a także dostosowanie skonfigurowanych narzędzi do pracy w grupie jest pierwszą,
nie rzadko najważniejszą decyzją wpływającą na dalsze prace. Pomysłodawcy opisanego rozwiązania, w ramach bieżących obowiązków na uczelni, zaznajamiają się i wykorzystują w praktyce opisane powyżej narzędzia, a zdobyte doświadczenie skłoniło ich
do wypełnienia luki związanej z brakiem elastycznych programów obliczeniowych z możliwością łatwej ingerencji i konfiguracji
do jednostkowych potrzeb.
Platforma Obliczeń Numerycznych (PLON) będzie internetowym narzędziem wspomagającym obliczenia numeryczne. Swoją
ideą nawiązuje do takich produktów desktopowych jak: Matlab, Scilab, Mathematica, Statistica, Octave. Usługa polegać będzie
na dostępie do różnych silników obliczeń numerycznych (Octave, Pakiet R, Julia i inne) poprzez interfejs www. W ramach systemu użytkownik będzie miał dostęp do edytora kodu dla wybranego pakietu numerycznego poprzez przeglądarkę oraz będzie
mógł uruchomić obliczenia z wykorzystaniem udostępnionej infrastruktury obliczeniowej. Oprócz wymienionej głównej funkcjonalności w ramach usługi dostępne będą mechanizmy wspomagania wspólnego tworzenia projektów, wersjonowania, wspólnej
edycji kodu oraz zarządzaniem obliczeniami oraz wizualizacji wyników przez www.
Celem projektu jest stworzenie w ciągu 2 lat rozpoznawalnego i cenionego narzędzia analitycznego wykorzystywanego przez
zespoły naukowe, a także grupy ekspertów z dziedzin analitycznych (jakościowych i ilościowych), działających w strukturach
rozproszonych (np. zbierających dane
z obszaru różnych krajów lub oddziałów korporacji).
Pomysłodawcy:
dr Krzysztof Sopyła – Pomysłodawca, Prezes Zarządu spółki celowej. Asystent w Katedrze Metod Matematycznych Informatyki
Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, tytułu doktora z informatyki na Polsko-Japońskiej Wyższej Szkole Technik
Komputerowych w Warszawie. W ramach pracy naukowej wykorzystujący narzędzia Matlab, Python oraz pokrewne w dziedzinie
Computer Vision oraz Machine Learning. Prowadził i współtworzył startup stylespace.pl, współtworzył spotkania Olsztyńskich
Informatyków Olcamp, członek zarządu stowarzyszenia Olcamp. Programista i analityk, współtworzył kilka systemów na zlecenia, wśród których ciekawym był projekt Laudio.pl – portal automatycznie tłumaczący dokumenty na formę dźwiękową dostosowaną do osób niewidomych i słabo widzących.
68
Innowacje Przyszłością Regionu
dr inż. Przemysław Górecki – Pomysłodawca, Członek Zarządu spółki celowej. Adiunkt w Katedrze Metod Matematycznych
Informatyki Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Posiada wieloletnie doświadczenie w zarządzaniu projektami
informatycznymi, tytuł doktora informatyki, specjalność Systemy Inteligentne, uzyskał w roku 2007, nadane przez Universita
degli Studi di Bari, Włochy. Uczestniczył w kursach i szkoleniach z zakresu przedsiębiorczości akademickiej. Bieżąca działalność
dydaktyczna i naukowa dotyczy widzenia maszynowego (Computer Vision), uczenia maszynowego (Machine Learning) i rozproszonych systemów komputerowych.
3.2. Ścieżka komercjalizacji
Źródło: Opracowanie własne
Droga do komercjalizacji pomysłu rozpoczęła się od autoewaluacji pomysłu przez Pomysłodawców popartego spotkaniem z
Ekspertką Help-Desk z testowanego centrum kompetencji prowadzonego przez FNM pod nazwą własną „Centrum Kompetencji Seed i Start-up”. Po zgłoszeniu pomysłu do centrum kompetencji i spełnieniu kryteriów formalnych projekt poddany został
wstępnej ocenie, a następnie skierowany do analizy biznesowej prowadzonej przez Eksperta due diligence. Analizowany pomysł
otrzymał wysoką punktację uzyskując rekomendację do rozpoczęcia procesu pogłębionych analiz – preinkubacji. W ramach preinkubacji prowadzonej w Centrum Kompetencji Seed i Start-up przeprowadzono analizę due diligence stanu prawnego pomysłu,
opracowano biznesplan przedsięwzięcia oraz przygotowano prezentację inwestorską. Podczas egzaminu w postaci prezentacji
przed współpracującymi z centrum kompetencji inwestorami indywidualnymi (Aniołami Biznesu) projekt skupił zainteresowanie
inwestorów, którzy po zakończeniu prezentacji i uzyskaniu odpowiedzi na pytania złożyli Wstępne deklaracje zainteresowania
inwestycyjnego oraz gotowości rozpoczęcia negocjacji inwestycyjnych.
Ponieważ niezbędny kapitał inwestycyjny przekraczał zadeklarowane przez inwestorów poziomy, we współpracy z Aniołami Biznesu dopracowana została oferta inwestycyjna, a następnie przekazano komplet dokumentów do Funduszu Seed2Business
prowadzącego program inkubacji „Science2Business”.
W trakcie negocjacji ustalono, iż inwestorem pierwszej rundy finansowej będzie FNM prowadząca fundusz Seed2Business, a
dodatkowo koinwestorem branżowym będzie spółka z branży informatycznej. Koinwestor został dobrany pod kątem profilu
działalności spółki celowej, maksymalizując wartość wnoszonego kapitału intelektualnego tzw. smart-money, w postaci wiedzy
i doświadczenia w prowadzeniu i koordynacji rozbudowanych projektów informatycznych, wiedzy na temat integracji aplikacji z
chmurami obliczeniowymi oraz znajomość architektury wybranych chmur obliczeniowych.
Parametry wejścia kapitałowego 1-szej rundy finansowej:
■■Czas preinkubacji od zgłoszenia do wejścia kapitałowego: 6 miesięcy
■■Finalizacja wejścia kapitałowego: czerwiec 2014 r.
■■Wysokość wejścia kapitałowego: 385.000,00 zł (350.000,00 zł fundusz Seed2Business + 35.000,00 zł koinwestor branżowy)
69
Innowacje Przyszłością Regionu
4. MAGNETIUM
4.1.Opis pomysłu i Pomysłodawcy
Oferowany w ramach planowanego przedsięwzięcia produkt oparty jest na wynalazku generatora prądu elektrycznego, wytwarzającego prąd elektryczny kosztem energii pola magnetycznego zgromadzonej w rdzeniu magnetycznym. Generator ten
może pracować autonomicznie lub może być napędzany energią strumienia płynącej rzeki lub energią fal morskich. Generatory
elektryczne wykorzystujące zjawisko indukcji magnetycznej, nie wytwarzają ładunku elektrycznego obecnego w przewodniku, a
jedynie wymuszają jego przepływ. Można to porównać do pompy wodnej, która powoduje przepływ wody w rurach, ale jej nie
wytwarza. Przepływ ten wymaga dostarczenia z zewnątrz energii. Można zatem powiedzieć, że dostarczona z zewnątrz energia
wymusza ruch ładunku elektrycznego.
Innowacyjność pomysłu polega na zasilaniu elektrycznych mat grzejnych umieszczonych pod podłogą mieszkań energią elektryczną pochodzącą z generatorów energii elektrycznej napędzanych za pomocą energii mechanicznej uzyskanej z innowacyjnego przetwornika przetwarzającego energię magnetyczną magnesów stałych na ruch posuwisto-zwrotny. Pomysł odpowiada
na potrzebę poszukiwania coraz tańszych i ekologicznych metod ogrzewania mieszkań i może rozwiązać problem taniego ogrzewania mieszkań.
Pomysłodawca opracował dwie wersje generatora - konstrukcja pierwszej wersji generatora powoduje, że może on pracować
autonomicznie. Korzystnymi skutkami takiej konstrukcji jest to, że do jego uruchomienia potrzeba minimalnej ilości energii, a po
uruchomieniu wytwarza on energię samodzielnie, kosztem energii magnetycznej zgromadzonej w rdzeniach magnetycznych,
na których nawinięto cewki elektryczne. Może on służyć jako źródło zapasowej energii elektrycznej w systemach wymagających
nieprzerwanego zasilania. W tym przypadku może zastępować akumulatory lub ładować te akumulatory. Z kolei druga wersja
generatora może służyć jako hydrogenerator umieszczony w rzekach lub na wybrzeżu morskim.
Pomysłodawca:
dr inż. Andrzej Lempaszek – Pomysłodawca, Prezes Zarządu spółki celowej. Posiada wiedzę i umiejętności z zakresu elektryczności, elektroniki, mechaniki i inżynierii materiałowej niezbędną do uzyskania sukcesu przedsięwzięcia, absolwent Wydziału
Elektroniki Politechniki Gdańskiej w Gdańsku, uzyskany stopnia mgr inż. elektronika o specjalności układy elektroniczne, pracownik zakładów urządzeń technologicznych „Unitra-Unima” oraz „Unimasz” na stanowisku konstruktora oraz kontroler jakości,
obecnie pracownik Uniwersytetu Warmińsko – Mazurskiego w Olsztynie na stanowisku adiunkta, posiada stopień doktora nauk
technicznych w dyscyplinie inżynieria materiałowa na Wydziale Inżynierii Materiałowej Politechniki Warszawskiej.
4.2. Ścieżka komercjalizacji
Źródło: Opracowanie własne
Droga do komercjalizacji pomysłu rozpoczęła się od autoewaluacji pomysłu przez Pomysłodawcę oraz zgłoszeniem pomysłu
do centrum kompetencji prowadzonego przez FNM przed rozpoczęciem fazy testowania. Po zgłoszeniu pomysłu do centrum
kompetencji i spełnieniu kryteriów formalnych projekt poddany został wstępnej ocenie, a następnie skierowany do analizy
biznesowej prowadzonej przez Eksperta due diligence. Analizowany pomysł otrzymał rekomendację do rozpoczęcia procesu
pogłębionych analiz – preinkubacji. W ramach preinkubacji prowadzonej w centrum kompetencji przeprowadzono analizę due
diligence stanu prawnego pomysłu, opracowano biznesplan przedsięwzięcia oraz przygotowano prezentację inwestorską. Podczas egzaminu w postaci prezentacji przed współpracującymi z centrum kompetencji inwestorami indywidualnymi (Aniołami
Biznesu) projekt otrzymał sceptyczne/umiarkowane oceny egzaminatorów, głownie ze względu na brak prototypu i udział jednostki naukowej jako strony w procesie inwestycyjnym.
70
Innowacje Przyszłością Regionu
Po wprowadzeniu pomysłu Pana Andrzeja Lempaszka do bazy danych Pomysłów w ramach testowego Centrum Kompetencji
Seed i Start-up, prowadzonej w wersji testowej narzędzia E-broker technologiczny, przedstawiciele FNM rozpoczęli negocjacje
dotyczące wypracowania ścieżki komercjalizacji dla tego obiecującego przedsięwzięcia. We współpracy z Centrum Innowacji i
Transferu Technologii UWM opracowano koncepcję powołania i sfinansowania spółki celowej nastawionej na osiągnięcie pierwszego kamienia milowego przedsięwzięcia – budowa prototypu oraz weryfikacja założeń opisanych w patencie będącym własnością UWM.
Ponieważ niezbędny kapitał inwestycyjny do osiągnięcia opisanego powyżej celu inwestycyjnego nie przekraczał zadeklarowanych przez Aniołów Biznesu poziomów, powołali oni spółkę celową, do której przystąpił UWM, po uzyskaniu stosownych zgód
organów decyzyjnych.
Parametry wejścia kapitałowego 1-szej rundy finansowej:
■■Czas preinkubacji od zgłoszenia do wejścia kapitałowego: 21 miesięcy
■■Finalizacja wejścia kapitałowego: grudzień 2013 r.
■■Wysokość wejścia kapitałowego: 30.000,00 zł (15.300,00 zł Aniołowie Biznesu + 14.700,00 zł UWM)
V. ZAŁĄCZNIKI
▶▶ Załącznik nr 1 - Przewodnik dla pomysłodawcy ze sfery nauki – jak zacząć?
71