Uwarunkowania zachowań agresywnych dziecka i możliwości

Uwarunkowania zachowań agresywnych dziecka i możliwości zapobiegania im.
W dzisiejszej rzeczywistości pełnej pośpiechu i spraw „na już” brakuje nam
cierpliwości i wyrozumiałości dla siebie i dla innych osób. Łatwiej ulegamy ujemnym
emocjom, na przykład złości, a w konsekwencji reagujemy nieadekwatnie do sytuacji, w
jakiej się znaleźliśmy. Nasze zachowanie przybiera postać agresji, choć nie zawsze zdajemy
sobie sprawę z tego stanu. Warto, więc przypomnieć, jakie zachowania są przejawem agresji.
Przejawem agresji jest nie tylko bezpośrednia fizyczna napaść, ale także obelżywa
słowa, odrzucenie – wykluczenie z grupy, wyśmiewanie, obmowa, wyszydzanie, odmowa
kontaktu.
Jeżeli wyżej wymienione zachowania powtarzają się i są głównym sposobem budowania
relacji z otoczeniem wtedy mamy do czynienia z osobą agresywną.
Aby zmienić sposób funkcjonowania człowieka agresywnego konieczne jest odnalezienie
źródła takiego zachowania.
Jednym ze źródeł zachowań agresywnych jest rodzina. Następnie można wymienić takie
czynniki jak treści przekazywane w mediach, programach telewizyjnych, grach
komputerowych, Internecie. Źródłem zachowań agresywnych może okazać się szkoła,
środowisko rówieśnicze, a także choroba dziecka.
Dziecko używa agresji, aby zaspokoić swoje potrzeby! – o tym koniecznie musimy
pamiętać. Nie są to potrzeby materialne. Często jest to chęć zwrócenia na siebie uwagi,
zaznaczenia swojej obecności, dowartościowania, potrzeba bycia kimś ważnym, zaznaczenie
swojej indywidualności.
Dzieci zaniedbywane materialnie i emocjonalnie, będące świadkiem zachowań
agresywnych w ten sam sposób komunikują się z otoczeniem. Problem dotyczy, więc dzieci z
rodzin „trudnych” jak i z tak zwanych „dobrych domów”.
Największą emocjonalną potrzebą człowieka jest kontakt z innym człowiekiem. Zabiegani
zajęci pracą rodzice odmawiają dziecku uwagi, nie zdając sobie z tego sprawy. Są, obok ale
nie z dzieckiem. Nie słuchają uważnie małego, młodego członka rodziny, bagatelizują jego
problemy. Pamiętajmy wiec, aby mówić do dziecka nie do sprzętów domowych. Przysiądźmy
przy nim ma chwilę, zawieśmy rękę na jego ramieniu i powiedzmy – „Dobrze, że jesteś”
Pamiętajmy, że dziecko uczy się przez naśladowanie, przykład.
W sytuacji, gdy jest ono świadkiem sporu czy kłótni powinniśmy zadbać, aby również
widziało dochodzenie do zgody i porozumienia, sposób przeproszenia, przyznanie się do
błędów, rozmowę dotyczącą nieakceptowanych form zachowań.
Bardzo ważny jest również język - słowa, jakimi posługujemy się domu. Jeśli będzie
słyszało krytykę innych czy niecenzuralne słowa również w ten sposób będzie kontaktowało
się z innymi.
Zbyt małe zainteresowanie tym, co dziecko czyta, ogląda, z kim się przyjaźni, kogo
nie akceptuje ograniczy młodemu człowiekowi możliwość kształtowania systemu wartości.
Nic, więc dziwnego, że samodzielnie wychowujące się dzieci wybierają ze świata te wzorce,
które wydają się atrakcyjne, ciekawe i skuteczne - obrazy przemocy. Szczególne pole do
popisu mają media. Oglądnie programów pozbawionych mądrego komentarza sprawia, że
dzieci przyjmują te zachowania za dopuszczalne.
Rozmawiając ze swoim dzieckiem budujmy zaufanie do siebie. Pozwalajmy mu
wyrażać własną opinię choćbyśmy mieli całkowicie odmienne zdanie. Uczymy je w ten
sposób dyskutować, wyrażać i bronić własnego zdania. Dziecko czuje się wysłuchane, nie
oceniane. Dzięki takiej postawie dorosłego wpływ grupy rówieśniczej na jego zachowanie nie
będzie taki silny i nie zaburzy spostrzegania rzeczywistości.
Bardzo ważny jest wpływ otoczenia na powstawanie zachowań agresywnych. W
sytuacji, gdy dzieci mają do czynienia z agresją i przemocą w domu, gdy same doświadczają
jej lub są świadkami takich zachowań bardzo łatwo przejmują wzorce i same stają się
agresorami. Warto „zatrzymać się” na moment i pomyśleć, a być może nawet zadań sobie
pytanie – Co czułem, o czym myślałem i co miałem ochotę zrobić gdy ktoś podniósł na mnie
głos, używał niemiłych słów, karał mnie i ganił? Dokładnie to samo czują dzieci.
Należy pamiętać także, że do grupy innych czynników przesądzających o zachowaniu
agresywnym dzieci należy jego usposobienie. Istnieje większe prawdopodobieństwo, że
agresja rozwinie się u dziecka aktywnego, o większym temperamencie, niż u dziecka o
temperamencie łagodniejszym.
Praca nad poprawą zachowań dziecka agresywnego wymaga zmian w rodzinie.
Wspólna praca dziecka i rodziców może przynieść efekty, a nie tylko tymczasowo poprawić
zachowanie.
Dzieci, które czują się bezpieczne w swoich relacjach z rodzicami, mają jasno postawiony
system granic ( wiedza, co mogą, a czego nie wolno im robić), są mniej agresywne i lepiej
radzą sobie z emocjami. Gdy otoczone są miłością, akceptacją, zainteresowaniem i
zrozumieniem mają mało powodów do agresji i wrogości.
Prawidłowe postawy rodzicielskie sprzyjają dobremu funkcjonowaniu dzieci i są korzystne
dla rozwoju osobowości dziecka.
 „Akceptacja dziecka z jego wadami i zaletami. Nie oznacza bezkrytycznego
wpatrzenia w dziecko, lecz korygowanie jego zachowania poprzez nagrody i kary.
Czerpanie satysfakcji z kontaktu z dzieckiem.
 Współdziałanie rodziców w zabawach z dzieckiem, doradzanie w wieku starszym.
 Rozumna swoboda – stwarzanie sytuacji, w których dziecko będzie miało możliwość
własnej aktywności, wyboru przyjaciół, rodzaju szkoły, rozwijania zainteresowań.
Pozwalanie dziecku wraz z wiekiem na coraz większą swobodę.
 Uznanie praw dziecka, czyli podmiotowe traktowanie potomka niezależnie od jego
wieku. Rodzice widzą w nim partnera”.
„Mów dziecku, że jest dobre, że może, że potrafi. Przyjacielem jest ten, kto wie o
Tobie wszystko, a mimo to nie przestaje kochać”. Bądź takim przyjacielem dziecka. Mów, ze
je kochasz – „Kocham Cię”, nie każ mu się tego domyślać.
Agresywne zachowania młodego człowieka, czy to wobec swojego otoczenia lub, co
gorsza, w stosunku do samego siebie, zawsze są wołaniem o pomoc.
Agata Tarczyk – pedagog