sankcje karne jako przykład mechanizmów ograniczających

SANKCJE KARNE JAKO
PRZYKŁAD
MECHANIZMÓW
OGRANICZAJĄCYCH
WOLNOŚĆ SŁOWA W
LOKALNYCH MEDIACH
Dawid Sześciło
Prawne ograniczenia wolności prasy
lokalnej
Odpowiedzialność
karna (Kodeks karny)
Odpowiedzialność
cywilna (Kodeks
cywilny)
Szczególne przepisy
wyborcze
Kodeks karny - zniesławienie
Art. 212 § 1. Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub
jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub
właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę
zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności,
podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 za pomocą środków
masowego komunikowania,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. W razie skazania za przestępstwo określone w § 1 lub 2 sąd może orzec
nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na
inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 odbywa się z oskarżenia
prywatnego.
Kodeks karny - zniesławienie
Art. 213 § 1. Nie ma przestępstwa określonego w art. 212 § 1, jeżeli
zarzut uczyniony niepublicznie jest prawdziwy.
§ 2. Nie popełnia przestępstwa określonego w art. 212 § 1 lub 2, kto
publicznie podnosi lub rozgłasza prawdziwy zarzut:
1) dotyczący postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną lub
2) służący obronie społecznie uzasadnionego interesu.
Jeżeli zarzut dotyczy życia prywatnego lub rodzinnego, dowód prawdy może
być przeprowadzony tylko wtedy, gdy zarzut ma zapobiec
niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia człowieka albo demoralizacji
małoletniego.
Wyrok TK – maj 2008 r.
 
Art. 213 § 2 k.k. w zakresie odnoszącym
się do przestępstwa z art. 212 § 2 k.k., w
części obejmującej zwrot „służący obronie
społecznie uzasadnionego interesu”, gdy
zarzut dotyczy postępowania osób
pełniących funkcje publiczne, jest
niezgodny z art. 14 oraz art. 54 ust. 1 w
związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Inne pomysły legislacyjne
Projekt PiS – depenalizacja zniesławienia,
ale....
  Radykalne zaostrzenie odpowiedzialności
dziennikarzy w Prawie prasowym
  Projekt(y) MS – depenalizacja zniesławienia
ale...
  Dotychczas brak skuteczności w realizacji
postulatu
 
Inne ograniczenia prawnokarne
Znieważenie (typ podstawowy)
 Znieważenie Prezydenta RP i głowy
państwa obcego;
 
 Jerzy
 
Urban, Janusz Palikot
Znieważenie funkcjonariusza
publicznego
 Wyrok
TK – casus Andrzeja Leppera
Prawo wyborcze
 
Procesy w trybie wyborczym
Jeżeli rozpowszechniane materiały wyborcze, a w szczególności plakaty,
ulotki, hasła i wypowiedzi lub inne formy prowadzonej w okresie kampanii
wyborczej agitacji zawierają informacje nieprawdziwe, kandydat na radnego
lub pełnomocnik wyborczy zainteresowanego komitetu wyborczego ma
prawo wnieść do sądu okręgowego wniosek o wydanie orzeczenia:
1) zakazu rozpowszechniania takich informacji;
2) przepadku materiałów wyborczych zawierających takie informacje;
3) nakazania sprostowania takich informacji;
4) nakazania publikacji odpowiedzi na stwierdzenia naruszające dobra
osobiste;
5) nakazania przeproszenia osoby, której dobra osobiste zostały naruszone;
6) nakazania uczestnikowi postępowania wpłacenia kwoty do 10 000 złotych
na rzecz instytucji charytatywnej.
Polskie regulacje w ocenie ETPCz
Art. 10 Europejskiej Konwencji Praw
Człowieka – gwarancje wolności
pozyskiwania i rozpowszechniania
informacji
  Wybrane orzeczenia
 
Dąbrowski przeciwko Polsce
  Kubaszewski przeciwko Polsce
  Długołęcki przeciwko Polsce
 
Postulaty
Zniesienie odpowiedzialności karnej za
zniesławienie poprzez wykreślenie z Kodeksu
karnego art. 212-215.
  Stosowanie odpowiedzialności karnej za
znieważenie funkcjonariusza publicznego w
ścisłych ramach wyznaczonych orzeczeniem TK
z 10 października 2006 r. oraz orzecznictwem
Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
 
Postulaty cd.
Zniesienie odpowiedzialności karnej za
znieważenie głowy Państwa, a co najmniej
zrównanie jej zasad z regułami penalizacji
znieważenia innych funkcjonariuszy
publicznych.
  Usprawnienie i przyspieszenie postępowań
cywilnych w sprawach o ochronę dóbr
osobistych.
 
Dziękuję za uwagę
Dawid Sześciło
Helsińska Fundacja Praw Człowieka
Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu
Warszawskiego