Platforma Kultury

Pobrano z PlatformaKultury.pl
07.06.2016
Modlitwa. Teatr powszechny
____________________________
Pracownia Sztuki Społecznej zaprasza do współtworzenia spektaklu inspirowanego "Czarnobylską
modlitwą" Swietłany Aleksijewicz. Zaproszenie kierujemy do osób, które chcą wystąpić na scenie i
podzielić się swoim doświadczeniem lektury. Umiejętności sceniczne nie są wymagane. Termin
nadsyłania zgłoszeń: 18 czerwca
W spektaklu interesuje nas ciało, które spotyka tekst. Co się dzieje, gdy zaczynasz mówić czyimiś
słowami? Co to znaczy, gdy zapamiętujesz? Co to znaczy, gdy zapominasz?
Czas i miejsce:
4-10 lipca /// Białystok: Uniwersyteckie Centrum Kultury & Centrum im. Ludwika Zamenhofa
Zgłoszenie odbywa się poprzez wypełnienie formularza on-line:
http://goo.gl/forms/AHzthwq2N9TWA1fj2
Termin nadsyłania zgłoszeń: 18 czerwca
Więcej na temat projektu - tutaj.
Autorzy:
Katarzyna Niziołek / socjolog
Michał Stankiewicz / reżyser
„Modlitwa. Teatr powszechny” w reżyserii Michała Stankiewicza jest spektaklem partycypacyjnym,
otwartym działaniem scenicznym inspirowanym utworami tegorocznej noblistki Swietłany Aleksijewicz.
Opiera się na założeniu, że uczestnictwo w kulturze nie może oznaczać tylko dostępu do instytucji
kultury, ale powinno być poszerzane o możliwości aktywnego, kooperacyjnego, w dużym stopniu
autonomicznego udziału zainteresowanych osób. Dlatego w strukturze spektaklu aktorami są
uczestnicy, którzy przedstawiają (interpretują) wybrane przez siebie fragmenty reportaży Aleksijewicz.
Spektakl wprost realizuje postulaty teatru powszechnego, publicznego – współtworzonego przez
obywateli, pozwalającego na ekspresję wartości, łączącego przeszłość i teraźniejszość, stwarzającego
przestrzeń otwartej dyskusji.
Projekt obejmuje realizację pięciu spektakli, m.in. w Białymstoku, Czeremsze, Gródku. Każdy ze
spektakli poprzedzony jest próbami prowadzonymi w formule warsztatowej, podczas których uczestnicy
nabywają kompetencji scenicznych oraz integrują się ze sobą nawzajem. W jednym spektaklu bierze
udział 15 20 osób. Spektakle są prezentowane przed ok. stuosobową publicznością. Spektaklom
towarzyszą inne działania w społeczności lokalnej: otwarta dyskusja z udziałem uznanych
reportażystów i wystawa pt. „Czy prawdziwy jest świat zamknięty w słowie?”, a także warsztaty
edukacyjne dotyczące reportażu i historii mówionej, przygotowujące uczestników do kolejnych etapów
projektu. W projekcie bierze udział starsza młodzież (uczniowie, studenci), dorośli, seniorzy (przy
założeniu różnicowania uczestników poszczegól-nych spektakli).
ETAP 1: WARSZTATY – „PRETEKST”
strona 1 / 3
Pobrano z PlatformaKultury.pl
Warsztaty dotyczą reportażu i historii mówionej. Osadzone są w nurcie life history i life story.
Uczestnicy warsztatów zapoznają się z twórczością Swietłany Aleksijewicz, zgłębiają związki między
literaturą, reportażem i historią, poznają metody pracy reportera (ze szczególnym uwzględnieniem jej
etycznych aspektów), rozpoznają możliwości translacji tekstu na działanie perfomatywne, testują
napięcia między słowem a performansem, ale też odkrywają siebie, opowiadają o sobie, ćwiczą
autoekspresję, poznają się nawzajem i rozpoznają jako kolektyw twórczy. Warsztaty przygotowują
uczestników do dalszej pracy z wybranymi przez nich fragmentami tekstów Aleksijewicz w ramach prób
poprzedzających spektakl. Hasłem przewodnim warsztatów jest „pretekst” – pretekst do spotkania z
drugim człowiekiem, ale też „tekst” (efekt warsztatów) poprzedzający („pre-”) własne działania
performatywne uczestników, ich wejście w formułę partycypacyjnego spektaklu.
ETAP 2: PRÓBY – „TEKST”
Każdy ze spektakli poprzedzony jest próbami prowadzonymi w formule warsztatowej, kooperacyjnej
przez reżysera i dramaturga. Podczas prób uczestnicy rozwijają podstawowe kompetencje sceniczne
oraz uczą się pracować ze sobą w grupie. Próby wzmacniają poczucie udziału we wspólnym dziele i
odpowiedzialności za nie. Jakość końcowego efektu w postaci spektaklu zależna jest bowiem zarówno
od indywidualnego zaangażowania każdego z uczestników, jak też od ich zdolności do współpracy,
otwartości na siebie nawzajem, wzajemnego zrozumienia. W toku prób uczestnicy dokonują
samodzielnego wyboru fragmentów z utworów Swietłany Aleksijewicz, dyskutują powody dokonanych
wyborów. Wybranych fragmentów uczą się na pamięć, stając się w ten sposób ich Nosicielami i
Głosicielami.
ETAP 3: SPEKTAKL – „TEKST ŻYWY”
Spektakl jest z założenia „dziełem otwartym”: wieloznacznym, poddającym się ciągłej rekonfiguracji,
reinterpretacji i rekontekstualizacji, żywym, aktualnym, bezhierarchicznym, egalitarnym i
demokartycznym. Każdy ze spektakli jest inny. Biorą w nim udział inne osoby, które wybierają inne
fragmenty z utworów Aleksijewicz. Każdy spektakl tworzy unikalną konstelację osobowo-treściową,
uruchamia inne znaczenia i wchłania inne konteksty (miejsca, społeczności, wydarzenia). Przed
wygłoszeniem wybranego fragmentu uczestnicy opowiadają o powodach swojego wyboru. Na scenie
„na żywo” mierzą się ze sobą (swoją tremą, emocjami, myślami), z tekstem i z zawartym w nim
świadectwem – przeżyciem bohaterów reportaży Aleksijewicz, które w ten sposób staje się również ich
własnym. Dzięki nim tekst ożywa, dzieje się „tu i teraz”, w ich doświadczeniu i wobec zgromadzonej
publiczności. Taka konstrukcja projektu i spektaklu sprawia, że żadna z wypowiedzi nie zostaje
zamknięta w monologu jednego aktora, lecz zaczyna należeć do wielu i przez wielu „mówić”. W ten
sposób wyłania się ze spektakli mozaikowy obraz człowieka, utkany z indywidualnych, intymnych,
zmultiplikowanych pamięci i przeżyć, nie tylko bohaterów Aleksijewicz, ale też uczestników projektu.
Powstaje dzieło zbiorowe, wieloautorskie, nieredukowalne do nazwiska reżysera czy autora adaptacji,
jak ma to miejsce w konwencjonalnych produkcjach teatralnych. Jest to dzieło osadzone w powtórzeniu
i rytuale, przybierające postać samodzielnego programu, replikującego się wirusa, kulturowego memu,
który za sprawą każdego ze współtwórców przekracza granice teatru. Tym samym teatr przestaje być
elitarną, ekskluzywną i skonwencjonalizowaną instytucją, zamienia się w doświadczenie zbiorowe,
powszechne, inkluzywne, polifoniczne i dostępne. Z jednej strony, bezpośrednie, aktywne i
autonomiczne uczestnictwo rozbija – choć czyni to tylko punktowo (w ramach projektu) – monopol
profesjonalnych twórców i wykonawców. Z drugiej, prowadzi do zakwestionowania autorskiego,
artystycznego przetworzenia świadectwa przez reżysera czy dramaturga.
ETAP 4: FINISAŻ PROJEKTU – „KONTEKST”
Kontekst oznacza tu z jednej strony zbiór odniesień niezbędnych do zrozumienia spektaklu i
zachodzących w jego obrębie procesów artystycznych, psychologicznych i społecznych, z drugiej
dążenie do powiązania spektaklu z szerszym otoczeniem społecznym, kulturowym i politycznym.
strona 2 / 3
Pobrano z PlatformaKultury.pl
Środkiem tak rozumianej kontekstualizacji są dyskusja i wystawa pt. “Czy prawdziwy jest świat
zamknięty w słowie?”.
DYSKUSJA
W dyskusji udział biorą inicjatorzy projektu (reżyser, producent), którzy jednocześnie pełnią rolę jej
moderatorów, zainteresowani uczestnicy projektu oraz zaproszeni reportażyści. Wydarzenie jest także
otwarte na udział i głosy publiczności. Ma charakter niehierarchiczny – odchodzi od formuły panelu
eksperckiego lub spotkania autorskiego na rzecz polilogu oraz bardziej spontanicznej wymiany
obserwacji i opinii, a także interdyscyplinarny – dotyczy dwóch dziedzin twórczości i ekspresji ludzkiego
doświadczenia: reportażu i teatru. Podczas dyskusji poruszone zostają kwestie współczesnej kondycji
obu dziedzin, granic reprezentacji doświadczenia w każdej z nich, potencjału płynącego z ich łączenia,
ich wpływu na rzeczywistość społeczną i polityczną, odpowiedzialności twórców, miejsca bohaterów i
odbiorców.
WYSTAWA
Dyskusja połączona jest z wernisażem wystawy. Na wystawę składają się: dokumentacja spektakli
(wideo, fotografie) oraz fotograficzne portrety uczestników projektu wraz z ich wypowiedziami
dotyczącymi wyboru fragmentów z utworów Aleksijewicz. Każdy portret wykonany jest w dwóch
kopiach, z których jedna jest pamiątką dla uczestnika, druga – trafia na wystawę.
Dyskusja i wystawa poszerzają zasięg oddziaływania projektu, pozwalają na dotarcie do nowych, dotąd
niezaangażowanych odbiorców, oraz stwarzają pretekst do ich spotkania z bezpośrednimi uczestnikami
projektu.
Projekt „Modlitwa. Teatr powszechny” realizowany jest przez Fundację Uniwersytetu w Białymstoku
Universitas Bialostocensis dzięki wsparciu finansowemu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (w
ramach programu „Kultura dostępna”) oraz Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego.
Partnerzy:
Uniwersytet w Białymstoku / Uniwersyteckie Centrum Kultury
Centrum im. Ludwika Zamenhofa w Białymstoku
Gminny Ośrodek Kultury w Czeremsze
Gminne Centrum Kultury w Gródku
strona 3 / 3