… translation of Teenage immunisations for ages 14 to 18
Transkrypt
… translation of Teenage immunisations for ages 14 to 18
Polish translation of Teenage immunisations for ages 14 to 18 Szczepienia ochronne dla nastolatków w wieku 14-18 lat Wprowadzenie Niniejszy przewodnik przeznaczony jest dla nastolatków w wieku 14-18 lat oraz ich rodziców. Zawiera on informacje na temat: • szczepień ochronnych dla nastolatków, którzy zwykle chodzą jeszcze do szkoły, • potrzeby stosowania takich szczepień, • powodów, dla których szczepionkę MenC podaje się obecnie nastolatkom, • skutków ubocznych szczepień ochronnych. Przewodnik odpowiada także na niektóre z najczęstszych pytań dotyczących szczepień ochronnych. W przypadku jakichkolwiek pytań lub chęci zasięgnięcia dodatkowych informacji, prosimy skontaktować się z pielęgniarką szkolną, lekarzem pierwszego kontaktu lub pielęgniarką w przychodni. Można także zapoznać się z informacjami na stronie http://www.publichealth.hscni.net/ lub www.nhs.uk/vaccinations. Dlaczego potrzebujemy szczepień ochronnych? Ogólnokrajowy program szczepień ochronnych doprowadził do tego, że niektóre niebezpieczne choroby, takie jak tężec, błonica i polio, praktycznie nie występują w Wielkiej Brytanii. Jednak choroby te mogą pojawić się ponownie – w dalszym ciągu są one obecne w Europie i w innych miejscach na świecie. Dlatego ochrona jest taka ważna. W Wielkiej Brytanii zachorowalność na większość z tych chorób jest na bardzo niskim poziomie dzięki wysokiemu odsetkowi zaszczepień. Jak działa szczepionka ochronna? Szczepionki zawierają małą część bakterii lub wirusa wywołującego chorobę albo małą ilość związków chemicznych produkowanych przez bakterię. Szczepionki stymulują system odpornościowy, który wytwarza wówczas przeciwciała (substancje zwalczające infekcje i choroby). Jeśli więc dojdzie do infekcji, przeciwciała rozpoznają ją i chronią zaszczepioną osobę. Szczepionka Td/IPV Szczepionka Td/IPV, podawana w postaci jednego zastrzyku, wzmacnia nabytą w wieku dziecięcym ochronę przeciwko tężcowi (tetanus, T), błonicy (diphteria, d) oraz polio (IPV – inaktywowana szczepionka przeciwko polio). Przed jakimi chorobami chroni szczepionka Td/IPV? Tężec Tężec to bolesna choroba, która atakuje mięśnie i może spowodować problemy z oddychaniem. Oddziałuje na system nerwowy i może doprowadzić do śmierci. Tężcem można się zarazić, jeśli zarazki, które znajdują się w glebie lub w nawozie, dostaną się do organizmu przez otwarte skaleczenie lub poparzenie. Zarażona osoba nie może zarazić nikogo innego, ale zarazki tej choroby można znaleźć w glebie, także w naszym kraju. Błonica Błonica to poważna choroba, która zwykle rozpoczyna się od bolącego gardła i może szybko się rozwinąć, prowadząc do problemów z oddychaniem. Może uszkodzić serce i system nerwowy, a w poważnych przypadkach nawet doprowadzić do śmierci. Przed wprowadzeniem szczepionki na błonicę w Irlandii Północnej rocznie chorowało na nią nawet 1500 osób. Polio Polio to wirus, który atakuje system nerwowy i może doprowadzić do nieodwracalnego paraliżu mięśni. Jeśli zaatakuje mięśnie klatki piersiowej lub mózg, może spowodować śmierć. Przed wprowadzeniem szczepionki przeciwko polio w Irlandii Północnej odnotowywano rocznie nawet 1500 przypadków postaci porażennej tej choroby. Jeśli zostałem(-am) zaszczepiony(-a) przeciwko tężcowi, błonicy i polio jako dziecko, czy jestem w dalszym ciągu odporny(-a)? Organizm w dalszym ciągu może być częściowo odporny. Potrzebna jest jednak dawka przypominająca, aby zakończyć serię szczepień i uzyskać długoterminową ochronę. Ile dawek przypominających należy przyjąć? Aby wytworzyć i utrzymać odporność na tężec, błonicę i polio, trzeba przyjąć 5 dawek szczepionek. Każdy powinien otrzymać: • • • pierwsze 3 dawki, będąc małym dzieckiem, 4. dawkę pomiędzy 3. i 5. rokiem życia, przed rozpoczęciem nauki w szkole, 5. dawkę obecnie. Zwykle przez całe życie nie trzeba przyjąć więcej niż 5 dawek szczepionki przeciwko tężcowi, błonicy i polio, ale dodatkowe dawki mogą być potrzebne, jeśli wyjeżdża się za granicę. W konkretnych przypadkach należy zapytać o to pielęgniarkę w swojej przychodni. Jeśli sądzisz, że nie zostały podane wszystkie dawki szczepionki, należy porozmawiać o tym z pielęgniarką szkolną lub lekarzem. Szczepionka MenC Co to jest zapalenie opon mózgowych typu C? Zapalenie opon mózgowych typu C było kiedyś częstą przyczyną zapalenia opon mózgowych i posocznicy (sepsy). Od momentu wprowadzenia szczepionki MenC liczba przypadków zapalenia opon mózgowych typu C znacząco spadła. Dlaczego oferuje się mi obecnie szczepionkę MenC? Badania wykazały, że chociaż szczepionki podawane małym dzieciom zapewniają im ochronę, to zaczyna ona słabnąć, gdy dzieci stają się nastolatkami. Dawka przypominająca podana w tym czasie przedłuży ochronę przed zapaleniem opon mózgowych typu C na wiele lat. Ochrona nastolatków jest szczególnie ważna, gdyż w tym wieku niebezpieczeństwo zachorowania na tę chorobę jest podwyższone. Częste pytania W jaki sposób podaje się szczepionki? Każda szczepionka podawana jest w postaci jednego zastrzyku w górną część ramienia. Nikt nie lubi zastrzyków, ale to trwa bardzo krótko. Igła jest mała i odczuwa się tylko drobne ukłucie. Jeśli boisz się zastrzyku, wcześniej powiedz o tym pielęgniarce lub lekarzowi. Czy są jakieś przeciwwskazania do podania szczepionek? Istnieje niewiele przeciwwskazań do szczepień ochronnych. Należy poinformować lekarza pierwszego kontaktu lub pielęgniarkę, jeśli: • • • • • • • • • • masz bardzo wysoką temperaturę, miałeś/miałaś konwulsje lub drgawki gorączkowe, miałeś/miałaś niepożądaną reakcję na wcześniejsze szczepienia, cierpisz na silną alergię, cierpisz na zaburzenia krzepnięcia krwi, byłeś/byłaś leczony(-a) na nowotwór, masz chorobę mającą wpływ na układ odpornościowy (np. białaczkę, HIV lub AIDS), przyjmujesz lek oddziałujący na system odpornościowy (np. wysokie dawki sterydów, leki podawane po przeszczepie organu lub leki przeciwnowotworowe), jesteś w ciąży, cierpisz na inną poważną chorobę. Powyższe czynniki nie zawsze oznaczają, że nie można otrzymać szczepionki, ale wiedza o nich pomoże lekarzowi lub pielęgniarce wybrać najlepsze szczepienia dla danego pacjenta oraz zdecydować, czy powinni przekazać mu jakieś dodatkowe informacje. Fakt, że u kogoś z rodziny wystąpiła dana choroba nigdy nie jest przeciwwskazaniem do podania szczepionki. Czy są jakieś skutki uboczne? Normalną reakcją jest obrzęk i zaczerwienienie w miejscu zastrzyku. Niekiedy pojawia się mały, bezbolesny guzek, który zwykle znika po kilku tygodniach. Poważniejsze skutki uboczne, do których należą: gorączka, bóle lub zawroty głowy, mdłości i powiększone węzły chłonne, występują rzadko. Jeśli po szczepieniu utrzymuje się złe samopoczucie, można wziąć paracetamol lub ibuprofen. Należy uważnie przeczytać informacje na opakowaniu i przyjąć odpowiednią do wieku dawkę. Niekiedy 4 do 6 godzin później należy wziąć kolejną dawkę lekarstwa. Jeśli po drugiej dawce wysoka temperatura nie ustąpiła, należy skontaktować się z lekarzem. Dzieciom poniżej 16. roku życia nigdy nie należy podawać leków zawierających aspirynę. Należy poinformować lekarza, jeśli występuje jakikolwiek problem zdrowotny, który może być związany ze szczepieniem. Czy to są jedyne szczepienia, którym muszę się obecnie poddać? Dziewczęta w wieku 12-13 lat (klasa 9) powinny zostać zaszczepione przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV), aby uzyskać ochronę przed rakiem szyjki macicy w późniejszym wieku. Szczepienie przeprowadza się w 3 dawkach w okresie około 6 miesięcy. Więcej informacji na ten temat można znaleźć na stronie www.helpprotectyourself.info. Dobrze jest sprawdzić u pielęgniarki lub lekarza, czy podane zostały wszystkie szczepienia przewidziane w kalendarzu szczepień, np. szczepionka MMR. Szczepionka MMR Szczepionka MMR chroni przed odrą (measles, M), świnką (mumps, M) oraz różyczką (rubella, R). Szczególnie ważne jest, aby sprawdzić, czy otrzymało się wszystkie dawki szczepienia MMR, gdyż niektórzy nastolatkowie nie dostali dwóch dawek tej szczepionki. Jeśli są takie podejrzenia, druga dawka zostanie podana razem ze szczepionką Td/IPV. Jeśli tak się nie stanie, należy porozmawiać z lekarzem pierwszego kontaktu lub pielęgniarką. Osoby, które nie były nigdy wcześniej szczepione przeciwko MMR, powinny otrzymać jedną dawkę teraz, a drugą za miesiąc. Odra, świnka i różyczka mogą mieć poważne powikłania. Odra może doprowadzić do infekcji uszu, problemów z układem oddechowym, zapalenia opon mózgowych lub zapalenia mózgu. 1 na 2500-5000 osób chorych na odrę umiera. Świnka może spowodować głuchotę, która zwykle ustępuje w całości lub w części. Może także doprowadzić u chłopców i mężczyzn do obrzęku i bólu jąder, a u nastolatek i dorosłych kobiet – do zapalenia jajników. Choroba ta była kiedyś najczęstszą przyczyną wirusowego zapalenia opon mózgowych u dzieci. Różyczka może także powodować zapalenie mózgu oraz mieć niekorzystny wpływ na krzepnięcie krwi. U kobiet w ciąży może doprowadzić do poronienia lub poważnych kłopotów ze zdrowiem ich dzieci, takich jak ślepota, głuchota, problemy z sercem lub uszkodzenie mózgu. Czy są jakieś przeciwwskazania do otrzymania szczepionki MMR? Istnieje bardzo mało przeciwwskazań do podania szczepionki MMR, ale jeśli wystąpiły którekolwiek z powyższych objawów, należy powiedzieć o nich lekarzowi lub pielęgniarce. Czy szczepionka MMR ma jakieś skutki uboczne? Skutki uboczne szczepionki MMR występują bardzo rzadko. Mniej więcej po 7-10 dniach po szczepieniu, gdy komponent szczepionki odpowiedzialny za odrę uaktywnia się, może pojawić się podwyższona temperatura, wysypka podobna do wysypki występującej w odrze i brak apetytu. Może także wystąpić ból stawów. Około 2 tygodnie po otrzymaniu szczepionki MMR może, choć zdarza się to bardzo rzadko, pojawić się wysypka w formie wybroczyn, gdyż zaczyna działać część szczepionki odpowiadająca za uodpornienie na różyczkę. Zwykle stan ten ustępuje samoistnie, ale jeśli zauważysz u siebie takie zmiany, zgłoś się do lekarza. Mniej więcej 3 tygodnie po zaszczepieniu możesz przejść łagodną postać świnki, gdyż wówczas zaczyna działać komponent odpowiedzialny za tę chorobę. Porównanie skutków ubocznych szczepionki MMR oraz skutków ubocznych odry, świnki i różyczki pokazuje, że szczepionka jest o wiele bezpieczniejsza niż te choroby. W ostatnich latach w mediach często pojawiała się informacja o rzekomym związku pomiędzy szczepionką MMR i autyzmem u dzieci. Jednak istnieje wiele dowodów na to, że nie ma pomiędzy nimi żadnego związku. Więcej informacji na ten temat można znaleźć na stronach www.publichealth.hscni.net lub http://www.nhs.uk/vaccinations. Rozpoznawanie zapalenia opon mózgowych oraz posocznicy (sepsy) Zapalenie opon mózgowych to obrzęk błony otaczającej mózg. Te same zarazki, które wywołują zapalenie opon mózgowych, mogą także spowodować posocznicę (zakażenie krwi). Zapalenie opon mózgowych i posocznica to bardzo poważne stany – mogą doprowadzić do nieodwracalnego kalectwa lub śmierci; objawy tych chorób mogą pojawić się bardzo szybko, więc trzeba od razu rozpocząć leczenie. Jeśli nie zostałeś(-aś) zaszczepiony(-a) przeciwko zapaleniu opon mózgowych typu C, powinieneś/powinnaś zaszczepić się teraz. Szczepionka MenC chroni tylko przed jednym typem zapalenia opon mózgowych i posocznicy. Ważne jest zatem, aby umieć rozpoznać ich objawy. Na co należy zwrócić uwagę? U starszych dzieci, nastolatków i dorosłych główne objawy zapalenia opon mózgowych to: • • • • • • • • sztywność szyi (należy sprawdzić, czy dana osoba może przycisnąć usta do kolan lub dotknąć czołem swoich kolan); bardzo silny ból głowy (taki pojedynczy objaw nie jest wystarczającym powodem, aby szukać pomocy medycznej); nadwrażliwość na silne światło; wymioty; gorączka; senność i mniejsza skłonność do reagowania na bodźce lub dezorientacja; wysypka; konwulsje lub ataki drgawek, a główne objawy posocznicy (sepsy) to: • • • • • • • • • senność, mniejsza skłonność do reagowania na bodźce, „nieobecność myślą” lub dezorientacja (objaw występujący w późnym stadium choroby); silne bóle ramion, nóg i stawów; bardzo zimne dłonie i stopy; dreszcze; przyspieszony oddech; czerwone lub fioletowe plamy, które nie znikają pod wpływem nacisku (przeprowadź test szklanki – patrz opis poniżej); wymioty; gorączka; biegunka i skurcze żołądka. Należy pamiętać o tym, że u nie każdego chorego występują wszystkie wymienione powyżej objawy. Jeśli pojawią się niektóre z wymienionych powyżej objawów, szczególnie czerwone lub fioletowe plamy na skórze, należy szybko sprowadzić pomoc medyczną. Jeśli nie można skontaktować się z lekarzem pierwszego kontaktu lub w dalszym ciągu utrzymują się niepokojące dolegliwości pomimo uzyskania porady medycznej, należy zaufać swojemu instynktowi i zabrać dziecko do izby przyjęć w najbliższym szpitalu. Jeśli szklanka przyciśnięta mocno do skóry z wysypką nie powoduje jej zniknięcia, prawdopodobnie jest to wysypka posocznicowa. Wysypkę można zauważyć przez ściany szklanki. W takiej sytuacji należy natychmiast zasięgnąć porady lekarskiej. Gdzie mogę znaleźć więcej informacji? Meningitis Research Foundation (Fundacja Badań nad Zapaleniem Opon Mózgowych) oraz Meningitis Trust (Fundusz Badawczy ds. Zapalenia Opon Mózgowych) udostępniają informacje na temat zapalenia opon mózgowych. Można zadzwonić na bezpłatną, całodobową infolinię Meningitis Trust pod numer 0800 028 18 28 lub odwiedzić na stronę www.meningitis-trust.org. Można zadzwonić na bezpłatną, całodobową infolinię Meningitis Research Foundation pod numer 080 8800 3344 lub odwiedzić stronę www.meningitis.org. Można także zwrócić się o poradę do lekarza, pielęgniarki w przychodni lub do pielęgniarki środowiskowej. Standardowy kalendarz szczepień ochronnych Kiedy szczepić Choroby, przed którymi szczepionka chroni 2 miesiąc życia Błonica, tężec, krztusiec (koklusz), polio i Hib Jeden zastrzyk Infekcje pneumokokowe 3 miesiąc życia Jeden zastrzyk Rotawirusy Doustnie Błonica, tężec, krztusiec (koklusz), polio i Hib Jeden zastrzyk Zapalenie opon mózgowych typu C 4 miesiąc życia Sposób podania Jeden zastrzyk Rotawirusy Doustnie Błonica, tężec, krztusiec (koklusz), polio i Hib Jeden zastrzyk Infekcje pneumokokowe Tuż po ukończeniu Odra, świnka, różyczka 12 miesięcy Infekcje pneumokokowe Jeden zastrzyk Jeden zastrzyk Jeden zastrzyk 3 lata i 4 miesiące Hib i zapalenie opon mózgowych typu C Błonica, tężec, krztusiec (koklusz) i polio Dziewczynki w wieku 12-13 lat 14-18 lat Odra, świnka, różyczka Jeden zastrzyk Rak szyjki macicy spowodowany przez wirus 3 zastrzyki w brodawczaka ludzkiego typu 16 i 18 okresie 6 miesięcy Tężec, błonica i polio Jeden zastrzyk Zapalenie opon mózgowych typu C Jeden zastrzyk Jeden zastrzyk Jeden zastrzyk Jest to obecna wersja kalendarza szczepień; może ona nieco różnić się od tej, która obowiązywała w poprzednich latach. W ulotce znajdują się informacje o tym, które szczepionki należy przyjąć, jeśli ich dawki zostały pominięte. W tym celu należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu. Więcej informacji na temat szczepień ochronnych można uzyskać na stronie internetowej www.publichealth.hscni.net lub www.nhs.uk/vaccinations. 06/13 Public Health Agency, 12-22 Linenhall Street, Belfast BT2 8BS. Tel.: 028 9032 1313. www.publichealth.hscni.net