Paul Coremans (1908

Paul Coremans (1908-1965)
Ochrona Zabytków 18/4 (71), 78-79
1965
w yko n ano rem o n t k a p ita ln y elew acji z k red y tó w G ospodarki K om unalnej. P ro ­
je k t w y k o n ał inż. B ald, M B P-Łódź. P ra ce rem o n to w e w ykonało M PRB, Ł ó d ź-Ś ró d ­
m ieście.
B ram a p row adząca do fa b ry k i d. P oznańskich, od 1946 r. zakładów im. M a r­
chlew skiego. M urow ana z cegły, pochodząca z p rzeło m u Χ ΙΧ /Χ Χ w. Do 1960 r.
zn a jd o w ała się w s ta n ie daleko posuniętego zniszczenia (liczne u b ytki cegły, d etali
arc h itek to n icz n y ch itp . (il. 8). W 1960 r. p rzy stą p io n o do p rac rem ontow ych z k r e ­
d y tó w użytkow nika, podczas któ ry ch przyw rócono p ierw o tn y sta n 'bramy. P ro je k t
od b udow y opracow ał inż. B ald, p ra c e rem o n to w e w y k o n ało MZBM Ł ódź-B ałuty.
K ościół par. św. Józefa, ul. O grodow a 13. H alow y, m odrzew iow y, szalow any d eskam i, z wolnio sto ją c ą dzw onnicą. Z budow any w poł. X V III w. n a S ta ry m M ieście,
w pac z. X X w . p rzeniesiony n a obecne m iejsce. Do 1958 r. zn ajd o w ał się w stan ie
d aleko posuniętego zniszczenia. W 1958 r. w ykonan o re m o n t k a p ita ln y z k red y tó w
uży tk o w nika. W ym ieniono w 50°/o w ięźbę dachow ą i lica ścian oraz w całości p o ­
k ry c ie ceram iczne dachu (il. 9). P ro je k t o p rac o w a ł inż. B ald (M .B.Proj.-Łódź), w y ­
k o n aw ca: Sp. B udow lana.
D w ór G órskich, n. Z im m erm ana, u l. R zgow ska 247. D rew niany, m odrzew iow y,
śc ian y działow e z d rew n a i cegły suszonej, z II poł. X V III w . Do 1939 r. za­
m ieszkały przez rodzinę fa b ry k a n ta Z im m erm an a, n a s tę p n ie opuszczony, p rze jęty
na w łasność p ań stw a i zam ieszkały przez lokatorów . Do 1961 r. znajdow ał się
w sta n ie daleko posuniętego zniszczenia (il. 10). W 1961 r. w ykonano z k red y tó w
b u d że tu terenow ego prow izoryczne zabezpieczenie d achu. P ra c e zabezpieczające
w y k o n ało MZBM, Ł ódź-G órna. W 1963 r. p rzy stąp io n o do odbudow y obiek­
tu , w k tó ry m po zakończeniu p rac p la n u je się um ieszczenie R ejonow ej B i­
b lio tek i P ublicznej. W ym ieniono w 60°/o w ięźbę dachow ą i ściany zew nętrzne
(k o n stru k cja zrębow a), usunięto papow e p o k ry cie dachu, zam ien iając je na is tn ie ­
jący p ie rw o tn ie gont, w ykonano now e ty n k i w ew n ętrzn e i zew nętrzne, usunięto
w szy stk ie w tó rn e ścianki działow e, p rz y w ra c a ją c p ie rw o tn y podział w n ętrz a (il. 11).
P ro je k t odbudow y o p raco w ali: inż. H e n ry k Jaw o ro w sk i i Z dzisław G ra jte r (PKZ,
Oddz. Łódź). R oboty b u d o w lan e w y k o n an e zostały przez P K Z , Oddz. W arszaw a.
Budownictwo drewniane
T a d eu sz B ycźko
WSPOMNIENIA POŚMIERTNE
D nia 11 czerw ca br. zm arł nagle p ro fe so r P a u l C orem ans, założyciel i d y rek to r
K rólew skiego In sty tu tu D ziedzictw a A rtysty czn eg o w B ru k seli. P ro f. C orem ans,
jalko czynny działacz n a te ren ie m iędzynarodow ej o rg an izacji m uzeów , żywo in te ­
reso w ał się m uzealnictw em i ochroną zab y tk ó w w Polsce i b y ł w b lisk im k o n ta k cie
z Z arządem M uzeów i O chrony Z abytków , P o lsk im K o m itetem ICO M -u i osobisto­
ściam i, re p re z e n tu ją c y m i te instytucje. Z okazji w ielu zjazdów i k o n feren cji, w k tó ­
ry ch b ra ł udział, jako e k s p e rt i organ izato r, m ieliśm y o k az ję poznać Go, ja k o czło­
w ie k a odznaczającego się rozległą w iedzą i trafn o śc ią ocen. W ielką oso b istą k u l­
tu rą , rzeczow ością i obiektyw izm em o raz postaw ą, p o d y k to w an ą zdecydow anym
p rze k o n an ie m o konieczności w sp ó łp racy m iędzy n aro d o w ej, zdobył sobie a u to ­
r y te t w e w szystkich krajiach i szczerą p rzy ja źń u w szy stk ich m uzeologów , k o n ­
se rw a to ró w i re sta u ra to ró w zabytków . R ów nież w Polsce cieszył się szacunkiem
i g łęb okim uznaniem , ty m b ard z iej, że w ie lo k ro tn ie w sp ó łd ziałał z n am i w k w estiach
szczególnie dla nas żyw otnych — org an izacy jn y ch , w y staw ien n iczy ch i w y d aw n i­
czych. W e w dzięcznej pam ięci zachow am y te ż Jego bezp o śred n ią pom oc, w fo rm ie
sta żu , p ra k ty k i i k o n su ltac ji, u dzielanej w sw oim in sty tu cie m łodym n aszym a d e p ­
to m m uzeologii i k o n se rw ato rstw a i w y ra ż a ją c e j się szczególnie do b itn ie w ted y ,
gdy n a n asze zaproszenie w 1960 roku służył n am sw oim i o b serw acjam i i cennym i
in fo rm ac jam i w b ardzo tru d n e j i odpow iedzialnej k w estii zabezpieczenia arcy d zieł
n asze j sz tu k i — tdrzwi brązow ych w G nieźnie i p o rta lu ołbińskiego w e W rocław iu.
Z głębokim żalem żegnam y zasłużonego rzeczn ik a w sp ó łp racy m ięd zy n aro ­
dow ej n a p o lu o chrony zabytków , k tó ry dzięki sw ej o so b istej p ra c y n au k o w ej
78
PAUL CO REM ANS
( IQÙR— Ί964)
i in ic ja ty w ie o rg an iz ac y jn ej w aln ie p rzy czy n ił się do p ogłębienia i u p o w szechnie­
nia, n a n au k o w y ch po d staw ach o p a rte j, technologii k o n se rw ato rsk iej i k tó ry oso­
bistym p rzy k ła d em d ał w zór postaw y w obec dziedzictw a k u ltu ra ln eg o .
(K. Mal.)
P rof. dr P a u l C orem ans urodził się 29. IV. 1908 r. w B orgenhout koło A n tw erp ii.
W 1932 r. uzyskał sto p ień d o k to ra n a u k chem icznych n a u n iw ersy tecie w B ru k seli.
W 1934 r. pow ierzono Mu utw orzenie la b o ra to riu m „M usées R oyaux d 'A rt et
d ’H isto ire “. Podczas w o jn y położył w ie lk ie zasługi dla o ch ro n y i zabezpieczenia
dzieł sz tu k i n a obszarze całego k raju . G dy w 194-6 r. la b o ra to riu m m u z e a ln e p rz e ­
k ształcono w sam odzieln ą in sty tu cję „Les A rch iv es C en trales Ico n o g rap h iq u es d ’A rt
N atio n al e t L a b o ra to ire C e n tra l des M usées de B elgique", stan ąw szy n a je j czele,
P au l C orem ans w pro w ad zał w życie zasadę, cech u jącą całą Jego działalność: zesoolenie dla w spólnego celu b adań w z a k re sie n a u k ścisłych, h isto rii i sztu k i.
W 1947 r. udział w ek sp erty zie fałszy w y ch V erm eerô w u sta lił Jego ren o m ę jak o
e k sp e rta w sk a li m ięd zy n aro d o w ej. D ążenie do d zielenia się zdobytym dośw iadcze­
niem skłoniło G o do o b jęcia w 1948 r. o b ow iązków w ykładow cy n a u n iw ersy tecie
w G andaw ie, a n a stę p n ie do p rzem ian o w an ia la b o ra to riu m n a „ In stitu t R o y al du
P atrim o in e A rtistiq u e “, o zadaniach b ad aw czy ch i szkoleniow ych, k tó reg o p ię k n y
gm ach sta ł się w 1962 r. uw ieńczeniem d łu g o trw ały ch w ysiłków . W dziedzinie
h isto rii sz tu k i im ię Z m arłego p o zo stan ie trw a le zw iązane z /utw orzeniem w 1951 r.
„C entre N atio n al de R echerches — p rim itifs F lam a n d s“ . W zakresie k o n se rw a c ji
m a larstw a zapisał się o d resta u ro w a n iem p o lip ty k u .ДЗапапка M istycznego“ V an
E yck’a w 1951 r., k a lw a rii J u s te de G an d w 1953 r., „Ju stice d’O ton“ D. B o u ts’a
w 1957 r. i „Z djęcia z K rzy ża“ R u b e n sa w 1963 r. W yrazem u zn an ia d la Jego
rozległej w iedzy, niesp o ży tej /energii i o g ro m n y ch zasług b y ły liczne godności
w zagranicznych i m iędzynarodow ych o rg an iz ac jac h m uzeologicznych i k o n se rw a ­
to rsk ic h : w 1952 r. — generaln eg o se k re ta rz a M iędzynarodow ego K o m itetu L a b o ra ­
to rió w M uzealnych w ICOM; w 1954 r. — członka ra d y „In te rm u seu m L a b o ra to ry “
w O ber lin, O hio; w 1957 r. — członka honorow ego „B ritish M useum s A sso ciatio n “ ;
w n astęp n y m ro k u — w iceprzew odniczącego IIC w L on d y n ie; w ty m że ro k u —
członka ra d y „C en tre In te rn a tio n a l p o u r l'É tu d e de la -Préservation et la R e s ta u ra ­
tio n des B iens C u ltu re ls“ w R zym ie; w 1959 r. — czło n k a ra d y „C o n serv atio n
C e n te r” n a u n iw ersytecie n o w o jo rsk im ; w 1960 r. d o k to ra h/c W ayne S ta te U n i­
v ersity w D etro it; w 1962 r . członka K o m ite tu W ykonaw czego ICOM, p o n ad to zaś
e k s p e rta -k o n su lta n ta UNESCO. 11.VI.1965 r . zakończył n ag le życie w N oorden w H o­
landii, p o g rąż ają c w głębokim sm u tk u liczn y ch p rzy jació ł -i w sp ółpracow ników , k tó ­
rzy sta w ia ją sobie za cel k o n ty n u o w an ie Jeg o d zieła *.
* U dostępnienie danych biograficznych R e d ak c ja zaw dzięcza uprzejm ości d ra
R-. Sn-eyers’a, n a stęp c y p ro f, dra P . C onem ans’a n a sta n o w isk u k iero w n ik a „ In s titu t
R oyal du P a trim o in e A rtistiq u e “ w B rukseli.
ADAM ZAKRZEW SKI
(1 9 0 4 -1 9 6 5 )
W d niu 19 sie rp n ia 1965 r. zm arł w W arszaw ie m g r A dam Z ak rzew sk i d łu g o le tn i
zasłużony D y re k to r P. P . „/Pracownie K o n serw ac ji Z ab y tk ó w “.
W ciągu 11 la t k ie ro w a ł, ro zw ija ł i organizow ał je d y n e w Polsce P rz e d się ­
biorstw o pow ołane p rzez M in istra K u ltu ry i iSztuki dla o d b udow y i k o n se rw ac ji
zabytków k u ltu ry naro d o w ej. U rodzony 23. X I 1904 r. w O św ięcim iu, s tu d ia w y ż­
sze — W ydział P ra w a i A d m in is tra cji U n iw e rsy te tu Jag iello ń sk ieg o w K rak o w ie
ukończył w ro k u 11928. 17 la t p rac y w in sty tu c ja c h ubezpieczeń społecznych n a
ro zm aity ch szczeblach aż do stan o w isk a d y re k to ra ad m in istracy jn eg o w Z arządzie
C e n traln y m PZU W d ały M u zn a k o m ite p rzy g o to w an ie w zak resie p la n o w a n ia
i sp ra w finansow ych, ad m in istra cy jn y c h , b u d o w lan y ch , in w esty cy jn y ch i w y d a w ­
niczych. N astępne 11 la t pośw ięcił o rg a n iz a c ji P.P. P K Z , k tó re o b ją ł w p o czątk o ­
w ym sta d iu m rozw oju i dzięki w ytężonej, codziennej, tr u d n e j p racy doprow adził
do stw o rze n ia dużej in sty tu cji, m a jąc ej sw o ją p ię k n ą k a rtę w dorobku ogólnopol­
skim . D uża k u ltu r a osobista, g o rące o d d a n ie sp raw ie, serdeczny sto su n ek do w sp ó ł­
pracow ników , w ytężona o fia rn a p ra c a n a codzień pozw alały m u n a ro zw iązy w an ie
tru d n y c h często zadań i planów . G łęboko p rzeży w ał tru d n o ści, ja k ie b ardzo często
b yły udziałem p rzed sięb io rstw a i cieszył się z sukcesów polskiej m eto d y k o n se r­
w ato rsk ie j i o siągnięty ch w yników .
W u znaniu zasług, ja k ie położył w d ziedzinie k o n serw acji zabytków odznaczony
został w 1964 r. K rzyżem K aw alersk im O rd e ru O d ro d zen ia P olski.
Z m arły D y re k to r A dam Z ak rzew sk i zdobył sobie szacu n ek i u z n a n ie n ie ty lk o
przełożonych, a le i w spółpracow ników , k tó ry m służył p rzy k ła d em o so b istej -pracy,
w ielkiej k u ltu ry , praw ości i skrom ności. P o zo sta n ie w p am ięc i n as w szy stk ich jak o
w zór pracow nika, przełożonego i kolegi.
# _
M arian K r y ń s k i
79