Sprawozdanie z sesji plenarnej Konwentu Europejskiego, 27 i 28

1. Debata nad poprawkami do artyku³ów od 1 do 4 projektu
konstytucji
Artyku³ 1
1. Przewodnicz¹cy Giscard d'Estaing przedstawi³ otrzymane poprawki, podkreœlaj¹c, ¿e nie jest zaskoczeniem, i¿ zaproponowano ich tak
wiele w odniesieniu do artyku³ów 1-2. Artyku³ 1 definiuje Uniê i jest
podstaw¹ ca³ej struktury [Unii]. Przewodnicz¹cy przypomnia³ zebranym, ¿e traktat ustanawia konstytucjê. Z punktu widzenia treœci
omawiany tekst jest konstytucj¹, jednak¿e przyj¹³ on prawn¹ formê
traktatu, poniewa¿ – w odró¿nieniu od narodowej konstytucji – w³adza nadana Unii wywodzi siê od pañstw cz³onkowskich podpisuj¹cych traktat. Przewodnicz¹cy oœwiadczy³, ¿e Prezydium jest gotowe
objaœniæ ten punkt poprzez jego odpowiedniejsze sformu³owanie,
jeœli Konwent sobie tego ¿yczy. Ale bior¹c pod uwagê, ¿e artyku³ 1
jest ju¿ integraln¹ czêœci¹ konstytucji, ponowne wymienianie w nim
stron zawieraj¹cych umowê („wysokich uk³adaj¹cych siê stron”
podpisuj¹cych traktat konstytucyjny) nie jest konieczne, gdy¿ bêd¹
one wymienione w preambule.
2. Co siê tyczy samej definicji istoty Unii, przewodnicz¹cy wskaza³, ¿e
wielu cz³onków Konwentu uzna³o proponowany zapis za zbyt s³aby,
podczas gdy tyle samo, jeœli nie wiêcej, delegatów uzna³o termin
„federalny” za zbyt daleko id¹cy.
3. Przewodnicz¹cy stwierdzi³ równie¿, ¿e niektórzy delegaci wyrazili
opiniê na temat nazwy, która ma siê znaleŸæ w tytule konstytucji. Ze
wstêpnego przegl¹du wynika, ¿e wiêkszoœæ preferuje okreœlenie
„Unia Europejska”. Jednak¿e przewodnicz¹cy zasugerowa³ ponowne rozpatrzenie tej kwestii, gdy bêdzie gotowy ostateczny projekt
traktatu konstytucyjnego.
4. Liczni cz³onkowie Konwentu wziêli udzia³ w debacie (zobacz za³¹czon¹ listê):
–
wielu cz³onków Konwentu chcia³o, aby artyku³ 1 w wiêkszym stopniu
podkreœla³ fakt, ¿e decyzja o powo³aniu Unii by³a bezpoœrednim rezultatem woli pañstw cz³onkowskich i obywateli Europy. Zasugerowali,
by artyku³ 1 zawiera³ s³owa „wysokie uk³adaj¹ce siê strony” (High
Contracting Parties) oraz s³owo „traktat”. Z drugiej strony wielu
cz³onków stwierdzi³o, ¿e satysfakcjonuje ich s³owo „konstytucja”;
* Tekst niniejszego dokumentu w jêzyku angielskim mo¿na znaleŸæ pod adresem internetowym:
http://register.consilium.eu.int/pdf/en/03/cv00/cv00601en03.pdf
101
P r z y s z ³ o œ æ U nii E u r o p e j s k i e j …
Sekretariat Konwentu, Bruksela, 11 marca 2002 r.
MONITOR INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ • URZ¥D KOMITETU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ
SPRAWOZDANIE Z SESJI PLENARNEJ
KONWENTU EUROPEJSKIEGO*
W BRUKSELI, 27-28 LUTEGO 2003 R.
–
wielu delegatów odrzuci³o sformu³owanie „na zasadzie federacji”;
uznali bowiem, ¿e wykracza ono poza obecny stan rzeczy lub mo¿e
byæ odmiennie interpretowane przez ró¿ne pañstwa cz³onkowskie.
Z drugiej strony wielu cz³onków popar³o proponowane sformu³owanie, uznaj¹c, i¿ jest ono odpowiednie i odzwierciedla rzeczywisty
porz¹dek Unii Europejskiej. Niektórzy proponowali alternatywne
definicje, takie jak „zwi¹zek (federacja) narodowych pañstw”, które
to okreœlenie, ich zdaniem, lepiej odzwierciedla sytuacjê w Europie
i prawdopodobnie spotka siê z wiêkszym uznaniem ogó³u. Inni
cz³onkowie proponowali zast¹pienie pojêcia „na zasadzie federacji”
terminem „ponadnarodowy” lub s³owem „wspólnota”.
–
kilku cz³onków Konwentu ubolewa³o nad faktem, ¿e sformu³owanie
„coraz œciœlejszy zwi¹zek” (ever closer union) nie pojawi³o siê ju¿
wiêcej w projekcie przed³o¿onym przez Prezydium. Wskazywali, ¿e
s³owa te po raz pierwszy znalaz³y siê w tekœcie ustanawiaj¹cym
Wspólnotê Europejsk¹ (Traktat Rzymski) i s¹ tam do tej pory. Przewodnicz¹cy zastanawia³ siê, czy powinny one byæ zachowane i czy
sformu³owania nowej konstytucji nie odebra³y im znaczenia;
–
wielu cz³onków Konwentu twierdzi³o, ¿e s¹ przywi¹zani do terminu
„Unia Europejska”, powszechnie znanego, oraz wyrazi³o nadziejê,
¿e bêdzie on zachowany i w³¹czony do koñcowej czêœci tekstu;
–
kilku delegatów pyta³o o mo¿liwoœæ dodania artyku³u lub ustêpu
nawi¹zuj¹cego do symboli unijnych (na przyk³ad hymnu, flagi,
motta, waluty, œwiêta). Przewodnicz¹cy potwierdzi³ swoje zainteresowanie t¹ propozycj¹, jednoczeœnie zaznaczaj¹c, ¿e Konwent powinien najpierw wyraziæ swoj¹ opiniê na temat niektórych proponowanych symboli (zw³aszcza hymnu);
–
wielu cz³onków Konwentu proponowa³o wzmocnienie pojêcia „narodowa to¿samoœæ” w artykule 1 ust. 1 poprzez dodanie dalszych
terminów (precyzuj¹cych struktury, rodzaj i podstawy systemów
politycznych pañstw cz³onkowskich);
–
kilku cz³onków proponowa³o zast¹pienie terminu „narody” terminem „obywatele” lub dodanie tego drugiego do obecnego artyku³u
1(1). Przewodnicz¹cy zwróci³ uwagê na semantyczn¹ ró¿nicê miêdzy tymi terminami;
–
niektórzy sugerowali, ¿e artyku³ pocz¹tkowy powinien wspominaæ
o prawie pañstw cz³onkowskich do wyst¹pienia z Unii w szczególnych przypadkach i zgodnie z nadzwyczajn¹ procedur¹. Zgadzaj¹c
siê na w³¹czenie takiego zapisu, przewodnicz¹cy stwierdzi³, ¿e
w³aœciwsze by³oby umieszczenie go wœród koñcowych postanowieñ
konstytucji.
Artyku³ 2
5. Przewodnicz¹cy stwierdzi³, ¿e proponowany artyku³ 2 wywo³uje
bardzo ¿ywe reakcje oraz odnotowa³ pojawienie siê dwóch g³ównych problemów w kwestii omawianego artyku³u.
102
W stosunku do punktu pierwszego podjêtego przez przewodnicz¹cego wielu cz³onków Konwentu nalega³o, aby lista wartoœci przedstawiona w artykule 2 zosta³a poszerzona, w szczególnoœci poprzez
dodanie idei „równoœci” lub „równoœci miêdzy mê¿czyznami i kobietami”. Inni stwierdzili, ¿e przyjête sformu³owanie jest dla nich
satysfakcjonuj¹ce. Niektórzy mówcy wyrazili opiniê, ¿e sformu³owanie drugiego zdania („Celem Unii jest spo³eczeñstwo ¿yj¹ce
w pokoju, zgodnie z zasadami sprawiedliwoœci, tolerancji i solidarnoœci”) wyra¿a cele i dlatego nie powinno byæ do³¹czone do omawianego artyku³u, gdy¿ w³aœciwszym miejscem do tego by³aby
preambu³a.
Debata nad mo¿liwoœci¹ dodania odniesienia do wartoœci religijnych
by³a bardzo o¿ywiona. Wielu cz³onków Konwentu opowiada³o siê
za wprowadzeniem takiego odniesienia w artykule 2. Uwa¿ali oni,
i¿ jest to konieczne do przypomnienia podstaw, na jakich oparte s¹
wspólne wartoœci wymienione w rzeczonym artykule. Zwolennicy
takiego rozwi¹zania uznali, ¿e mo¿liwe by³oby przyjêcie sformu³owania, które nie dyskryminowa³oby nikogo. Przedstawiono ró¿ne
propozycje. Jednak¿e wielu cz³onków wyrazi³o zdecydowany sprzeciw wobec dodania odniesienia do religii niezale¿nie od przyjêtego
103
P r z y s z ³ o œ æ U nii E u r o p e j s k i e j …
Drugi zwi¹zany jest z debat¹ nad mo¿liwoœci¹ wprowadzenia odniesienia do religii. Przewodnicz¹cy odnotowa³ fakt wniesienia
przez cz³onków Konwentu du¿ej liczby poprawek wprowadzaj¹cych takie odniesienie. Proponowane sformu³owania ró¿ni³y siê, ale
ich ogólna wymowa by³a podobna. Przewodnicz¹cy potwierdzi³ fakt
przeprowadzenia w Prezydium dyskusji na ten temat. W konkluzji
ustalono, ¿e gdyby mia³o byæ wprowadzone odniesienie uznaj¹ce
znaczenie religii dla cywilizacji europejskiej, to bardziej odpowiednie by³oby w³¹czenie tego zapisu do preambu³y, a nie do czêœci
g³ównej konstytucji. Stwierdzi³ równie¿, ¿e Prezydium wyrazi³o wolê w³¹czenia do struktury konstytucji zawartoœci Deklaracji nr 11
do³¹czonej do Traktau Amsterdamskiego w sprawie statusu Koœcio³ów, stowarzyszeñ religijnych oraz organizacji niewyznaniowych,
a tak¿e chêæ rozwa¿enia ewentualnego wprowadzenia wzmianki
o wk³adzie koœcio³ów i stowarzyszeñ religijnych do tytu³u konstytucji dotycz¹cego demokratycznego ¿ycia Unii.
MONITOR INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ • URZ¥D KOMITETU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ
Pierwszy dotyczy definicji i wartoœci, na które powo³uje siê artyku³.
Przewodnicz¹cy zwróci³ uwagê Konwentu na sprawê, która wyda³a
mu siê szczególnie istotna. Otó¿ artyku³ 2 musi byæ czytany w kontekœcie jego œcis³ego zwi¹zku z artyku³em 45 konstytucji, który ustanawia procedurê zawieszania praw do cz³onkostwa w Unii w przypadku naruszenia zasad i wartoœci Unii przez dane pañstwo cz³onkowskie. Przypomnia³ on, ¿e ten sam typ relacji istnieje w obecnym
traktacie miêdzy artyku³ami 6 i 7 TUE. Do³¹czenie do treœci artyku³u
2 takich wartoœci jak „równoœæ” czy „solidarnoœæ”, nie maj¹cych
jednoznacznych definicji prawnych, mog³oby prowadziæ do inicjowania nieuzasadnionych postêpowañ przeciwko pañstwom cz³onkowskim.
sformu³owania. Podkreœlaj¹c, jak wa¿ne jest uznanie wolnoœci religijnej w konstytucji, stwierdzili oni, ¿e nie jest to odpowiednie
miejsce do tego typu zapisów. Wskazali równie¿, ¿e ju¿ rozdzia³
dotycz¹cych podstawowych praw gwarantuje wolnoœæ religijn¹.
Jeszcze inni rozmówcy stwierdzili, ¿e zgadzaj¹ siê na propozycjê
Prezydium, by rozwa¿yæ wprowadzenie odniesienia do udzia³u
religii [w kszta³towaniu wartoœci europejskich] do preambu³y.
Podkreœlili zarazem, ¿e odpowiedniejszym miejscem do tego by³by
artyku³ 2 konstytucji.
Artyku³ 3
6. Rozpoczynaj¹c debatê, przewodnicz¹cy stwierdzi³, ¿e chocia¿ wiele
zg³oszonych poprawek sugerowa³o dodanie lub bardziej wnikliwe
objaœnienie poszczególnych celów Unii, tylko znikoma ich czêœæ nie
zgadza³a siê z g³ówn¹ ide¹ przyjêt¹ przez Prezydium. Zauwa¿y³ te¿,
¿e najprawdopodobniej w³¹czenie wszystkich proponowanych
uzupe³nieñ uczyni³oby tekst nieczytelnym. Jednak¿e debata na ten
temat pomog³aby wskazaæ g³ówne punkty zas³uguj¹ce na klarowniejsze objaœnienie w tekœcie.
7. G³ówne wnioski z debaty:
–
wielu cz³onków Konwentu proponowa³o umieszczenie w artykule 3
ust. 2 odniesienia do „gospodarki spo³eczno-rynkowej” (social market economy) lub, zdaniem innych, „europejskiego modelu spo³ecznego” (European social model). Podkreœlono, ¿e spe³nienie tego
warunku sprawi, i¿ istniej¹cy projekt nosiæ bêdzie cechy „politycznej
równowagi”;
–
niekoniecznie kwestionuj¹c poprzedni¹ sugestiê, niektórzy proponowali dodanie odniesienia do „otwartej gospodarki rynkowej,
w której istnieje wolna konkurencja” oraz do celu osi¹gania „bezinflacyjnego wzrostu”;
–
wielu mówców domaga³o siê pe³niejszego sformu³owania celu
ochrony i poprawy stanu œrodowiska zgodnie z zasad¹ zrównowa¿onego rozwoju;
–
wiele osób proponowa³o dodanie zasady „terytorialnej spójnoœci”;
–
zagorza³a debata mia³a miejsce na temat celu „pe³nego zatrudnienia”, który to termin wielu cz³onków chcia³oby zast¹piæ odniesieniem do „wysokiego poziomu zatrudnienia”; kilku innych rozmówców stwierdzi³o, ¿e satysfakcjonuje ich obecne sformu³owanie wybrane przez Prezydium, które uznali za umiarkowane;
–
niektórzy cz³onkowie zasugerowali wyszczególnienie rodzajów dyskryminacji, które ma zwalczaæ Unia;
–
inni byli zdania, ¿e ró¿ne elementy sk³adaj¹ce siê na „europejski model spo³eczny” zas³uguj¹ na wyró¿nienie, np. zwalczanie spo³ecznego
wykluczenia, propagowanie lepszej jakoœci pracy i/lub dostêpu do
wy¿szej edukacji oraz szkoleñ, wysoka jakoœæ us³ug powszechnych;
104
–
pojawi³y siê równie¿ g³osy, aby do³¹czyæ odniesienie do wspó³pracy
transgranicznej (cross-border cooperation) miêdzy regionami;
–
niektórzy sugerowali, by w ustêpie 3 wspomnieæ nie tylko o poszanowaniu ró¿norodnoœci kulturowej, ale równie¿ ró¿norodnoœci
jêzykowej, a nawet o prawach mniejszoœci;
–
w zwi¹zku z ustêpem 4 kilku cz³onków wezwa³o do umieszczenia
zapisu, który by³by bardziej „otwarty” na œwiat. Inni sugerowali
dopisanie odniesienia do bezpieczeñstwa i/lub integralnoœci Europy.
Kilku rozmówców proponowa³o dopisanie „poszanowania prawa
miêdzynarodowego” i/lub odniesienie do Organizacji i Karty Narodów Zjednoczonych. Ponadto kilku delegatów utrzymywa³o, ¿e
omawiany tekst powinien siê odnosiæ do podstawowych praw
w ogóle, nie tylko do praw dzieci;
–
niektórzy domagali siê w³¹czenia do konstytucji klauzuli zobowi¹zuj¹cych Uniê do uwzglêdnienia wymagañ zwi¹zanych z ochron¹
œrodowiska oraz do zintegrowanego podejœcia do kwestii równouprawnienia w obrêbie wszystkich polityk unijnych;
–
niektórzy uczestnicy podkreœlili donios³oœæ zasady oddaj¹cej Unii do
dyspozycji œrodki konieczne do osi¹gania jej celów i realizowania jej
polityk.
Artyku³ 4
8. Debata potwierdzi³a uzyskanie szerokiego porozumienia w kwestii
nadania Unii osobowoœci prawnej.
II. Debata nad poprawkami do artyku³ów od 5 do 7 projektu
konstytucji
Artyku³ 5
9. Wiceprzewodnicz¹cy Jean-Luc Dehaene rozpocz¹³ debatê nad artyku³em od podkreœlenia, ¿e Prezydium próbowa³o ju¿ wczeœniej
wyraziæ, za pomoc¹ pojedynczego zapisu, dwa elementy osi¹gniêtego porozumienia, tzn. w³¹czenie do konstytucji Karty oraz klauzuli pozwalaj¹cej Unii przyst¹piæ do Europejskiej Konwencji Praw
Cz³owieka (European Convention on Human Rights).
10. Debata potwierdzi³a osi¹gniêcie szerokiego porozumienia w kwestii
dwóch powy¿szych elementów. Co wiêcej, wielu rozmówców wyrazi³o preferencje co do w³¹czenia Karty do pierwszej czêœci konstytucji (co, jak utrzymywali, u³atwi³oby sformu³owanie artyku³ów 2
i 3) lub uznania, w ramach alternatywnego kompromisu mo¿liwego
do przyjêcia przez innych cz³onków Konwentu, ¿e Karta, jako czêœæ
105
P r z y s z ³ o œ æ U nii E u r o p e j s k i e j …
kilku mówców sprzeciwi³o siê umieszczeniu odniesienia do „odkrywania przestrzeni kosmicznej”, argumentuj¹c, ¿e dyskryminowa³oby to inne, równie wa¿ne dziedziny badañ;
MONITOR INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ • URZ¥D KOMITETU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ
–
druga konstytucji, bêdzie umieszczona miêdzy czêœci¹ pierwsz¹
a czêœci¹ dotycz¹c¹ polityk unijnych. Niektórzy cz³onkowie popierali do³¹czenie tekstu Karty do konstytucji w formie protoko³u. Inni
podkreœlali znaczenie poprawek do Karty zaproponowanych przez
grupê robocz¹ 2 i ukoñczenia „Objaœnieñ” do Karty przygotowanych przez Prezydium poprzedniego Konwentu.
11. Niektórzy rozmówcy domagali siê wzmocnienia ustêpu 2 poprzez
na³o¿enie na Uniê obowi¹zku ubiegania siê o przyjêcie do Europejskiego Trybuna³u Praw Cz³owieka (European Court of Human
Rights) w celu zminimalizowania ryzyka zablokowania tego¿ przyjêcia przez wymóg uzyskania jednomyœlnoœci cz³onków Unii. Inni
sugerowali umieszczenie wzmianki w tym samym ustêpie na temat
mo¿liwoœci przyst¹pienia do innych miêdzynarodowych konwencji
praw cz³owieka.
Artyku³y 6 i 7
12. Przedstawiaj¹c poprawki do projektu artyku³u 6 oraz w nawi¹zaniu
do artyku³u 7, wiceprzewodnicz¹cy Jean-Luc Dehaene ustosunkowa³ siê siê do zasadniczej kwestii: czy i w jakim stopniu omawiane
zapisy pokrywaj¹ siê z postanowieniami Karty. Wyjaœni³ przy tym,
¿e Prezydium mimo wszystko uzna³o za w³aœciwe umieszczenie
zapisów dotycz¹cych niedyskryminacji oraz praw obywateli
w czêœci pierwszej, zwa¿ywszy na ich nadrzêdne znaczenie. Wskaza³ równie¿, ¿e projekt artyku³u 6, zaproponowany przez Prezydium, mia³ na celu potwierdzenie istniej¹cego porz¹dku prawnego.
13. Kwestia pokrywania siê zapisów by³a g³ównym tematem debaty.
Kilku rozmówców argumentowa³o, ¿e je¿eli Karta zosta³aby w³¹czona do czêœci pierwszej lub do nowej czêœci 2, wtedy obecny artyku³
6 móg³by byæ wykreœlony, a artyku³ 7 znacznie skrócony, gdy¿ nie
musia³by ju¿ wymieniaæ praw obywateli. Inni byli za utrzymaniem
listy praw. Niektórzy rozmówcy zauwa¿yli, ¿e niezale¿nie od postanowieñ Karty, konieczne by³oby stworzenie niezbêdnych ram prawnych poprzez w³¹czenie podstaw artyku³ów 12, 13 i 18-22 TWE do
fragmentu konstytucji dotycz¹cego polityk.
14. W nawi¹zaniu do artyku³u 6 kilku rozmówców wezwa³o do objêcia
zakazem równie¿ innych form dyskryminacji.
III. Prezentacja projektu artyku³ów 24 et sequenter na temat
instrumentów
15. Przewodnicz¹cy podkreœli³, ¿e przedstawiaj¹c projekt tytu³u V, Prezydium mia³o na uwadze wa¿ny cel uproszczenia zapisów traktatowych, zgodnie z deklaracj¹ z Laeken. Prezydium opar³o swój projekt
na pracach grupy roboczej, jak równie¿ na wnioskach z debaty
plenarnej na ten temat.
106
18. Przewodnicz¹cy zachêci³ cz³onków Konwentu do przesy³ania komentarzy i sugestii co do zmian w tej grupie projektów artyku³ów.
Uwagi nades³ane do 8 marca bêd¹ uwzglêdnione przy analizie
poprawek przed³o¿onych cz³onkom Konwentu przed debat¹, która
ma siê odbyæ podczas sesji plenarnej 17 i 18 marca.
IV. Debata nad poprawkami do artyku³ów od 8 do 16 projektu
konstytucji
19. Wiceprzewodnicz¹cy Giuliano Amato rozpocz¹³ debatê od zwrócenia uwagi na ogólnie przychylne przyjêcie artyku³ów 8 i 9, chocia¿
autorzy kilkunastu poprawek wzywali do umieszczenia expressis
verbis zapisu, ¿e Unia czerpie swe prerogatywy z kompetencji
przekazanych jej przez pañstwa cz³onkowskie. Niektórzy domagali
siê usuniêcia odniesienia do zasady prymatu prawa UE; by³ równie¿
g³os w sprawie po³¹czenia artyku³ów 8 i 9.
20. Artyku³y 10-15 dotyczy³y rozdzielenia kompetencji. ¯adna z propozycji poprawek nie kwestionowa³a podejœcia przyjêtego przez Prezydium. Niektóre propozycje podda³y w w¹tpliwoœæ potrzebê sporz¹dzania listy kompetencji we wszystkich trzech kategoriach lub pro-
107
P r z y s z ³ o œ æ U nii E u r o p e j s k i e j …
17. Prezydium, zgodnie z zaleceniem grupy roboczej i mimo pewnych
w¹tpliwoœci wyra¿onych podczas debaty plenarnej, zaproponowa³o
stworzenie nowego rodzaju aktu – aktu wydawanego w ramach
procedury delegowania (delegated act). Wa¿nym aspektem uproszczenia procedury jest umieszczenie zapisu zapewniaj¹cego, ¿e cia³o
ustawodawcze (legislator) bêdzie siê koncentrowaæ na najwa¿niejszych kwestiach, pozostawiaj¹c bardziej szczegó³owe lub techniczne
aspekty Komisji, zachowuj¹c jednak prawo do wstrzymania procedury legislacyjnej, jeœli okaza³oby siê to konieczne. Treœæ postanowieñ równie¿ zosta³a zredagowana bardziej przejrzyœcie. Ponadto
sprecyzowano, ¿e przy wyborze instrumentu prawnego Unia powinna siê kierowaæ zasad¹ proporcjonalnoœci. Na koñcu znalaz³o siê
odniesienie do warunków publikacji i wejœcia postanowieñ w ¿ycie.
MONITOR INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ • URZ¥D KOMITETU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ
16. Artyku³ 24 odzwierciedli³ szerokie poparcie dla redukcji liczby
instrumentów dostêpnych Unii przy wykonywaniu jej kompetencji.
Nowe instrumenty by³yby stosowane we wszystkich politykach
unijnych, aczkolwiek zgodnie ze szczegó³owymi procedurami, jeœli
Konwent uzna³by to za stosowne. Prezydium zaproponowa³o równie¿ uproszczenie nazw instrumentów prawnych. Nowe artyku³y
wprowadzi³y wyraŸniejszy podzia³ miêdzy aktami rangi ustawowej
i rangi ni¿szej (legislative and non-legislative acts) oraz now¹ nazwê
do okreœlenia procedury przyjmowania aktów rangi ustawowej,
okreœlonej jako „procedura legislacyjna [ustawodawcza] (legislative
procedure). Jest oczywiste, ¿e od tej regu³y bêd¹ istnieæ pewne
wyj¹tki. Prezydium przed³o¿y Konwentowi propozycje dotycz¹ce
zakresu stosownej procedury oraz mo¿liwych wyj¹tków od niej.
ponowa³y w³¹czenie dodatkowych dziedzin do jednej lub wiêcej
kategorii. Znaczna liczba poprawek kwestionowa³a sugerowane
w³¹czenie obszaru czterech swobód do sfery wy³¹cznej kompetencji
Unii. Niektórzy kwestionowali potrzebê umieszczania oddzielnego
ustêpu obejmuj¹cego wspó³pracê w dziedzinie badañ i rozwoju,
optuj¹c za jej przeniesieniem do sfery wspólnych kompetencji albo
do listy dzia³añ wspomagaj¹cych. Inni domagali siê usuniêcia oddzielnego artyku³u dotycz¹cego koordynacji polityki gospodarczej
i/lub nastêpnego artyku³u na temat Wspólnej Polityki Zagranicznej
i Bezpieczeñstwa (WPZB); inni sugerowali przeredagowanie tych
artyku³ów. W kwestii artyku³u 16 wiêkszoœæ cz³onków Konwentu
by³a za jego w³¹czeniem, chocia¿ niektórzy ¿¹dali zmiany sugerowanej procedury.
Artyku³y 8 i 9: Zasady i ich stosowanie
21. Na pocz¹tku debaty niektórzy cz³onkowie Konwentu zauwa¿yli, ¿e
artyku³y dotycz¹ce kompetencji powinny jasno precyzowaæ, ¿e to
nie konstytucja nadaje kompetencje Unii, ale raczej pañstwa cz³onkowskie „w” (za poœrednictwem) konstytucji. Niektórzy proponowali, by sprecyzowaæ zasadê subsydiarnoœci, szczególnie w odniesieniu do jej bardziej „pozytywnego” wymiaru, lub by dopuœciæ
stosowanie jej nawet w obszarze wy³¹cznych kompetencji Unii.
22. Poczyniono kilka sugestii co do budowy artyku³ów, szczególnie
z myœl¹ o unikniêciu powtórzeñ, jeœli chodzi o zasadê lojalnej
wspó³pracy i to¿samoœci narodowej. Kilkunastu mówców zaproponowa³o po³¹czenie artyku³ów 8 i 9. Inni sugerowali ujêcie
zasad lojalnej wspó³pracy i prymatu prawa UE, jak równie¿ szacunku dla to¿samoœci narodowej, w kontekœcie szerszym ni¿ ramy
kompetencyjne, na przyk³ad w tytule I konstytucji. W odniesieniu
do prymatu prawa UE jeden z cz³onków Konwentu zauwa¿y³, ¿e
umieszczenie stosownego zapisu w konstytucji powoduje ryzyko
zbytniej formalizacji i sztywnego zdefiniowania zasady wypracowanej w orzeczeniach Trybuna³u Sprawiedliwoœci.
Artyku³ 10: Kategorie kompetencji
23. Ogólnie rzecz bior¹c, proponowany zakres i definicje kategorii kompetencji unijnych zosta³y dobrze przyjête przez delegatów. Niektórzy kwestionowali potrzebê umieszczania ustêpów 3 i 4 (koordynacja polityki gospodarczej i WPZB), poniewa¿ nie definiuj¹ one
w œcis³ym sensie kategorii kompetencji.
Artyku³ 11: Wy³¹czne kompetencje
24. Wielu cz³onków Konwentu sugerowa³o zmianê terminu „wy³¹czne”
kompetencje na „w³asne” b¹dŸ „nadane” kompetencje Unii. Inni
108
25. Niektórzy cz³onkowie Konwentu nie chcieli, by kategoria wspólnych
kompetencji, ju¿ zanikaj¹ca, wyszczególnia³a g³ówne dziedziny,
w których znajduje ona zastosowane. Inni – przeciwnie: proponowali dodanie pewnych obszarów, takich jak zwalczanie dyskryminacji,
równoœæ p³ci, polityka imigracyjna, us³ugi powszechne, podatkowe
aspekty rynku wewnêtrznego, ochrona przed klêsk¹ ¿ywio³ow¹,
ochrona zwierz¹t itd. Kilku cz³onków przyjê³o punkt widzenia, ¿e
publiczna s³u¿ba zdrowia nale¿y do sfery dzia³añ, które maj¹ byæ
jedynie wspomagane przez UE.
Artyku³ 13: Koordynacja polityki gospodarczej
26. Wielu cz³onków Konwentu proponowa³o, by koordynacjê polityki
gospodarczej, spo³ecznej oraz zatrudnienia traktowaæ jako ca³oœæ.
Niektórzy wskazywali, ¿e to nie Unia – jako taka – koordynuje politykê gospodarcz¹, ale pañstwa cz³onkowskie lub, w najlepszym wypadku, Rada. Inni podkreœlili natomiast, ¿e nie ma potrzeby odchodzenia od raz ju¿ przyjêtych ustaleñ, przypominaj¹c w szczególnoœci, ¿e obecny Traktat zawiera zapis o „polityce gospodarczej”,
a nie tylko o jej koordynacji.
Artyku³ 14: Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeñstwa
27. Wielu cz³onków Konwentu opowiada³o siê za wymienieniem
Wspólnej Polityki Obronnej w tym artykule.
Artyku³ 15: Obszary dzia³añ wspomagaj¹cych
28. Niektórzy delegaci zaproponowali uelastycznienie systemu poprzez
powstrzymanie siê od wymienienia dziedzin objêtych dzia³aniami
wspomagaj¹cymi. Inni nie chcieli przedwczeœnie wykluczyæ mo¿liwoœci osi¹gniêcia harmonizacji, nawet minimalnej, w obszarze dzia³añ wspomagaj¹cych, podczas gdy drudzy opowiadali siê za sprecyzowaniem, ¿e dzia³ania wspomagaj¹ce mog¹ byæ te¿ podejmowane
w ramach wspólnych kompetencji. Niektórzy wyrazili w tym kon-
109
P r z y s z ³ o œ æ U nii E u r o p e j s k i e j …
Artyku³ 12: Wspólne kompetencje
MONITOR INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ • URZ¥D KOMITETU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ
preferowali termin „wy³¹czne”. Niektórzy delegaci preferuj¹cy termin „w³asne kompetencje” sugerowali, ¿e mog³yby one dotyczyæ
dodatkowych obszarów, w szczególnoœci rynku wewnêtrznego,
spójnoœci gospodarczej i spo³ecznej oraz finansowania Unii. Niektórzy wymieniali w tym kontekœcie równie¿ WPZB oraz obszar wolnoœci, bezpieczeñstwa i sprawiedliwoœci. Inni zaœ wyra¿ali obawê
przed nadaniem Unii wy³¹cznych kompetencji w niektórych dziedzinach, w szczególnoœci w obszarze czterech swobód przep³ywu
i niektórych aspektów polityki handlowej, postrzeganych jako szczególnie wra¿liwe.
tekœcie preferencjê co do okreœlenia „kompetencje uzupe³niaj¹ce”
(complementary competences) zamiast „obszary dzia³añ wspomagaj¹cych”.
Artyku³ 16: Klauzula elastycznoœci
29. Kilkunastu cz³onków przed³o¿y³o alternatywne propozycje co do
procedury podejmowania œrodków zgodnie z klauzul¹ elastycznoœci. W szczególnoœci propozycje te dotyczy³y roli Parlamentu
Europejskiego i g³osowania w Radzie (kwalifikowana wiêkszoœæ).
Niektórzy proponowali przeredagowanie klauzuli, tak aby mog³a
dzia³aæ w dwie strony, tzn. tak¿e ograniczaæ kompetencje Unii. Inni
byli za ograniczeniem w czasie stosowalnoœci aktów przyjêtych w
ramach tej procedury (sunset clause). Proponowano tak¿e zmianê
obecnej nazwy „klauzula elastycznoœci”.
Artyku³ dotycz¹cy zintegrowanego podejœcia (mainstreaming*)
30. Wielu dyskutantów opowiedzia³o siê za umieszczeniem w czêœci I
konstytucji klauzul dotycz¹cych horyzontalnych kompetencji, szczególnie w kwestii œrodowiska naturalnego i równoœci p³ci, które by³yby priorytetowo traktowane w obrêbie wszystkich polityk unijnych
(mainstreaming).
V. Nastêpne spotkanie Konwentu
31. Przewodnicz¹cy og³osi³, ¿e nastêpne spotkanie Konwentu odbêdzie
siê po po³udniu w poniedzia³ek 17 marca i rano we wtorek 18
marca; bêdzie poœwiêcone dyskusji nad tytu³em V (artyku³y 24
i nastêpne). Zwróci³ równie¿ uwagê na notê przes³an¹ przez
Prezydium (CONV 586/03) przedstawiaj¹c¹ harmonogram prac
w przysz³oœci.
* Termin oznaczaj¹cy zintegrowane podejœcie do danej polityki w ramach innych polityk unijnych.
110