Tolerancja religijna Nowa Era Rzeczypospolitej i Umowa Społeczna

Tolerancja religijna
W okresie reformacji Polska okazała się „rajem dla heretyków”. Zasada,
że nikt nie może być prześladowany ze względu na swoje przekonania
religijne zawsze była uznawana w Polsce za podstawową swobodę i
prawo obywatela. Zasada ta stała się prawem wraz z Konfederacją
warszawską przyjętą przez Sejm w 1573 r. Prawo o tolerancji religijnej
stanowiło istotny element polskiej kultury politycznej tego okresu.
Prawo to było oparte na przekonaniu, że uczciwe porozumienie oraz
wzajemne poszanowanie stanowią podstawę dla skutecznych działań
politycznych. Sejm nadal był głównym forum dialogu politycznego w
Rzeczypospolitej. Dialog ten obejmował również wymianę poglądów
między katolikami i protestantami. W przeciwieństwie do Europy
zachodniej, prawo polskie nie zezwalało właścicielom posiadłości
ziemskich narzucać własnej religii ich poddanym. W tym właśnie
duchu, dyplomacja polska wyjednała tak zwane Postulata Polonica,
czyli koncesje na rzecz protestantów prześladowanych we Francji.
Nowa Era Rzeczypospolitej i
Umowa Społeczna z 1573 r.
Wraz ze śmiercią króla Zygmunta II Augusta w 1572 r. wygasła
dynastia Jagiellonów. Wybór w 1573 r. na króla i zwierzchnika władzy
wykonawczej w Rzeczypospolitej Henryka Walezjusza, księcia
Andegawenii (1551-1598), zapoczątkował nową erę. Król przysiągł
dochować umowy społecznej, czyli pacta conventa oraz artykułów
henrykowskich, gwarantujących przestrzegania i egzekwowania praw
obywatelskich, jak też praw konstytucyjnych.
Była to pierwsza, formalnie zawarta, szeroko
zakrojona umowa społeczna obowiązująca w Europie.
Warunki tej umowy społecznej były następujące: zwoływanie sesji
parlamentu, co dwa lata, utrzymywanie stałej komisji nadzorczej
55