Oi~,ok)p!t..

-----
'~i~""l;"::' nq ..... '
" " , ..,
- r!.·
Ijn
.lu~"I,
.~Kv"'vill,l,
Za,,~adLa
h. I T",
jstVkl
~
UNIWERSYTETU EKONOMICZNEGO
l ""
WPŁ'
PISMO
.Oi~,o.k)p!t..
.
ĘŁO
. ~~~ ...
Lublin, 3.02.2015 r.
dr hab. Artur Myna
Uniwersytet Marii
Curie-Skłodowskiej
w Lublinie
Recenzja pracy doktorskiej mgr Dariusza Zawady użytkowe
pt. "Walory
Praca doktorska
miasta a jego
Dariusza Zawady
konkurencyjność" składa się
pL
konkurencyjność" użytkowe
"Walory
miasta
a Jego
z 246 stron tekstu, w którym zamieszczono 90 tabel i 49
rysunków, bibliografii oraz wykazów tabel i rysunków. Bibliografia zawiera odniesienia do
artykułów
literatury,
i dokumentów zamieszczonych na 46 stronach internetowych oraz 143 pozycje
wśród
których nie ma prac w językach obcych.
Ocena merytoryczna - ranga problemu, cele pracy i hipotezy badawcze
podjęto
W pracy doktorskiej magistra Dariusza Zawady
problem relatywnie
ekonomicznej,
kapitałochłonne
miejskiej negatywnie
"głosują
Tiebout
wpływąią
średnim
wieku,
konkurencyjności
i
na
ludności
przenosząc
na obszary podmiejskie
z miast
się
mają
z miast
charakter selektywny i
zmniejszają
ludzkiego i bazy podatkowej. W miastach
następuje
dotyczą
ogół
relatywnie wysoki
walory miast w zakresie
zatem segregacja
na
społeczna,
kapitału
przy czym
pozbawione funkcji ekonomicznych i zdegradowane obszary
żywiołowe
i chaotyczne procesy suburbanizacji
społecznych,
ekonomicznych i funkcjonalnych
centralne. Z kolei na obszarach podmiejskich,
stanowią
bazy
miast. W terminologii C.
wykształconych, przedsiębiorczych, posiadających
nią zagrożone są
Regres
jakość życia mieszkańców
status materialny. Selektywne migracje
szczególnie
miast.
ważny
progi rozwojowe i chaos w zagospodarowaniu przestrzeni
oni nogami",
(suburbanizacja). Migracje
ludzi w
atrakcyjności
niskiej
aktualny, niezwykle
uwarunkowanie ekologicznych,
konfliktów przestrzennych. Społeczeństwo ponosi ogromne koszty budowy od podstaw
(często
w "szczerym polu")
społecznej,
kapitałochłonnych
urządzeń
infrastruktury technicznej i
a mieszkańcy obszarów podmiejskich ponoszą koszty społeczne dojazdów do
pracy lub obiektów usługowych, które zlokalizowane są w miastach. Czasochłonne przejazdy
powod~ją, iż
brakuje im czasu na pełnienie ról
społecznych.
1
Poprawa walorów
główne
władz
wyzwania dla
pogłębienie
użytkowych,
wyludniania
się
życia
poziomu
lokalnych.
miast, w tym
Długofalowe
miasta" (s. 8),
umiejętnie wiążąc
sfonnułowano
\Vprost w jej
do
głównego
użytkowe
społecznego
miasta i
użytkowych
cel pracy
konkurencyjnością
rozprawy. Drugim celem pracy, którego nie
porównanie
mieszkańców.
konkurencyjności
wybranych miast
wstępie
We
Autor
postawił
celu pracy: "Walory użytkowe miasta
konkurencyjności". Sformułował również
gospodarczego,
i
uzasadnił
przy wykorzystaniu mierników obiektywnych oraz na
podstawie subiektywnych opinii
badawczą, którą odniósł
przedmiotem
stopniu
na walorach
użytkowymi
walorami
tytułem
wstępie, było
dolnośląskiego
województwa
go z
się
są
stanowią
bowiem na
dojrzały określił główny
miasta. Autor w sposób
związków pomiędzy
jako "przedstawienie
które
niewystarczającym
skoncentrował
wybór problemu badawczego. W pracy
miast,
wskazują
prognozy
ośrodków średniej wielkości,
pracy doktorskiej magistra Dariusza Zawady. Autor w
ksztahujących konkurencyjność
konkurencyjności
oraz
trzy hipotezy
hipotezę
decydują
szczegółowe dotyczące
o jego
obszarów
i przestrzenno-ekologicznego, tworzonych w oparciu o walory
stanowiących
czynniki wzrostu konkurencyjności.
Ocena metody
Badaniu poddano cztery miasta
średniej
wielkości:
Bolesławiec,
Dzierżoniów,
Oleśnicę i Świdnicę, przy czym Autor pracy nie uzasadnił vvyboru case studies. Metody i
techniki badawcze, które wykorzystano podczas przygotowania pracy,
gromadzenia,
porządkowania
i analizy
materiałów źródłowych
klasyfikowania zjawisk) oraz prezentacji wyników. Autor
uzyskał
ankietowe i
badanych miast. W
dobranych osób
subiektywne opinie
każdym
(duże
mieszkańców
odnoszą się
do:
(definiowania, mierzenia czy
wykonał
terenowe badania
na temat walorów
użytko\Vych
z miast badaniom ankietowym poddano po 100 losowo
mocną stronę badań
próby), co stanowi
tereno\Vych. W pracy
przedstawiono zamieszczone w ankiecie 32 pytania, przy czym respondenci oceniali walory
użytkowe
badanych miast posługując
Autor
przeprowadził
także
się metodą punktową.
pośrednie
badania
statystycznych z "Banku Danych Lokalnych".
walory
użytkowe
zdrowotnej,
badanych miast
szkoły
Poddał
posługując się
czy przedszkola,
oddziały
przy wykorzystaniu informacji
analizie uwanmkowania rozwoju i
liczbami
bezwzględnymi (zakłady
opieki
czy miejsca w przedszkolach - tabele 12, 13 i
14), a niekiedy wskaźnikami. Autor pominął aspekt funkcjonowania tego typu obiektów, nie
biorąc na przykład pod uwagę liczby dzieci uczęszczających do przedszkoli w stosunku do
2
_.. _ - _ ...
liczby dzieci w wieku przedszkolnym
do przedszkoli i
informację niż
udział
objętych
dzieci
pośrednich
Następnie
wychowaniem przedszkolnym, co stanowi
ważniejszą
zebrał
uporządkował
analizował współczynników
znormalizował
stymulanty. W
grupach
dostępność
Autor
stymulanty i destymulanty oraz
nie
odzwierciedla
(tego typu
wskaźnik
liczba miejsc w przedszkolach).
W badaniach
chociaż
ogółem
końcu posłużył się
walorów
oraz
miarami
się
jako
grupach walorów
pomiędzy
wskaźnikami
relacją pomiędzy
na 1 mieszkańca i wydatkami w przeliczeniu na l
zmiennymi
zamienił
mianami oraz
konkurencyjności
syntetycznymi
współczynnikiem konkurencyjności
ośmiu
w
korelacji
różniące
cechy
miasta w
Graficzną
ilustracją
przedstawić konkurencyjność
osiągniętych
miast pod
jako
użytkoVv)'ch,
objaśniającymi.
destymulanty na
Vv)'różnionych ośmiu
konkurencyjności,
także
a
dochodami miasta w przeliczeniu
mieszkańca.
Badane zjawiska przedstawiono na tle literatury przedmiotu,
analizie.
określił
dane statystyczne, które
Vv)'ników
względem
którą
stanowią
poddano krytycznej
diagramy. Autor
typów ich walorów
użytkowych
mógł
przy
zastosowaniu na przykład typogramów, których kształt odzwierciedla określony typ 2jawiska.
Zamieszczone w pracy diagramy
stanowią
jednak bardziej wyrazisty sposób prezentacji
wyników niż tabele.
Ocena wyników
Praca tworzy
spójną, logiczną całość, złożoną
dwóch empirycznych. W
złożoność
"zespół
części
teoretycznej Autor
miasta, jako: organizmu, drzewa,
zabudowań",
"wielopokoleniową
przestrzenne".
mieszkańców",
definicje Autora
Autora miasto stanowi system
"w)'twór
podlegają
cywilizacji"
stanowią wartość dodaną
składający się
się
z
pracy: na
konkurencyjności
powiązanych
ze
sobą
czy
"zjawisko
przykład pojęcia
(s. 30).
Według
elementów
(sieć,
zmianom w czasie, przy czym wspólne elementy walorów
użytkowych tworzą rdzeń konkurencyjności
różne
wieloVv)'miarowość
sieci i klastra. Przez miasto rozumie
miasta jako "megamarketu" (s. 17), miasta (s. 19) czy
klaster), które
przedstawił
teoretycznych
"skupienie ludzi", miejsce "w)'miany ludzi, idei i towarów",
wspólnotę
Własne
spółki,
rozdziałów
z dwóeh
miasta. Autor
wskazał, iż
miasto
może mieć
charakterystyki, parametry, zasady budowy czy funkcje, a zatem analiza miasta ma
charakter
całościowy,
miasta oznacza
przykład
dynamiczny, interdyscyplinarny. Stwierdzenie,
zdolność
do ,"')'twarzania walorów
użytkowych
że konkurencyjność
pow1órzono kilkakrotnie (na
s. 31 i 33). W podstawach teoretycznych oprócz teorii bazy ekonomicznej miasta
3
~
...
_---­
warto
byłoby przedstawić teorię ośrodków
miast. W celach i sposobach
zarządzania
centralnych W. Christallera
miastem Autor
mógł odnieść się
dotyczącą
funkcji
do typologii tego
typu celów prezentowanych w literaturze.
którą
Terminologia,
zastosowano w pracy jest poprawna. Autor
pomiędzy pojęciami atrakcyjności
Pojęcia
i
konkurencyjności
konkurencyjności,
konkurencji i
Portera czy Krugmana. Konkurencja odnosi
zdolności
gospodarcze, które
innowacyjnością
także
rywalizują
się
ze
Według
produktów.
sobą
szerzej
odnieść się
przykład
w
ujęciu
do podmiotów gospodarczych: ich
(wąskie
rozumienie konkurencji).
ośrodek skupiający
produktywnością,
przykład
konkurencyjne podmioty
jakością
kosztami czy
regionów czy miast, które
mieszkańców
inwestycje podmiotów gospodarczych, turystów,
oznacza także
są
i
Autora pracy w szerokim rozumieniu konkurencja
jednostek terytorialnych, na
Konkurencyjność
rywalizacją.
z
kluczowe, przedstawione
się głównie
zatem
wiąże się
miasta, która
do wytwarzania, sprzedawania oraz zarabiania
Przez konkurencyjne miasto rozumie
dotyczy
słowa
jako
ukazał różnice
zdolność
do zaspokajania potrzeb
rywalizują
o
(w tym studentów).
mieszkańców.
Autor
mógł
do teoretycznych podstaw konkurencji jednostek terytorialnych (na
model piramidy
konkurencyjności
Martina, a
także
modele takich badaczy, jak:
Tiebout, Oates, Schwabb czy Wolkoff). W punkcie na temat marketingu terytorialnego warto
byłoby
omówić neoklasyczną teorię
szerzej
efektów zewnętrznych Marshalla, do której Autor
pośrednio odniósł się na stronie 245. Źródłem korzyści zewnętrznych i narzędziem
marketingu terytorialnego jest bowiem infrastruktura, jeden z przedmiotów analizy w pracy.
Mocną stronę
pracy stanowi synteza zagadnień teoretycznych
części
W teoretycznej
niekiedy
62).
stosował podejście
Sformułowania
badanych miast.
normatywne,
części
wskazał
na
Przedstawił
i
przegląd
jak powinno
zamieścić
pracy na podstawie
różnice
krytyczny
wskazując
normatywne można było
W empirycznej
Dariusz Zawada
stanowiącej
pracy,
konkurencyjności
w końcowej
własnych
podobieństwa
być
tabel i
literatury, Autor
(na
części
miasta.
przykład
strona
pracy.
spostrzeżeń
w gospodarce czy
też
magister
demografii
jednak przyrost naturalny i saldo migracji w liczbach
bezwzględnych (w analizie miast różniących się istotnie liczbą mieszkańców, Świdnica i
prawie dwa razy mniejszy
mieszkańców).
wskaźników
Dzierżoniów, należy ukazywać
zjawiska w przeliczeniu na 1 tys.
W obszarze przestrzenno-ekologicznym porównanie miast ograniczono do
dynamiki zjawisk (tabela 10 na stronie 134). Autor nie
wskaźnika dostępności
ogólnej liczbie
do kanalizacji - udziału
ludności
ludności korzystającej
danego miasta (także tabela 15).
4
przedstawił
na
przykład
z sieci kanalizacyjnej w
zgromadził
Autor
syntezom. W punkcie
pod
względem
pomiędzy
uporządkował
i
stanowiącym syntezę
konkurencyjności
użytkowymi
miast i
szczegółowe.
Przedstawił
miasta.
które Autor pracy
przykład,
Na
części
analizom i
pracy porównał badane miasta
(wskaźnik
użytkowe
sformułował
określił
oraz
syntezę
walory
poddał
który
konkurencyjności
i
zweryfikował hipotezę, że
konkurencyjności. Spostrzeżenia,
niekiedy zbyt
empirycznej
użytkowych
ich walorów
walorami
materiał źródłowy,
miasta
zależności
sumaryczny)
decydowały
na podstawie analiz tabel,
są
kolejność
w
pod tabelami 41, 47 i 50 powtórzono
rankingu miast dla 2006 r. i 20lO r., przy czym w obu latach na danym obszarze
identyczna (zamiast dwóch
zdań
więc
wystarczy
stwierdzenie,
o
że kolejność
miast
była
ona
była
taka
sarna w 2006 i 2010 roku). Z kolei na stronach 210-218 analizowano zjawiska oddzielnie dla
każdego
roku (zamiast dokonać syntezy).
W pracy porównano
działania
ankietowych Gest to naj ciekawsza
priorytetowe, które
część
pracy) i badal't
określono
pośrednich
na podstawie
badań
(tabele 87, 88, 89, 90 na
stronach 239-242). Praca magistra Dariusza Zawady ma zatem wymiar praktyczny,
ukazuje
kolejność działal't zmierzających
do poprawy walorów
użytkowych
gdyż
badanych miast i
ich konkurencyjności (tabele 84 i 85 na stronach 236-237 i tabela 86 na stronach 238-239).
Na podstawie wyników
ekonomicznej, a jego
badań
mieszkańcy
nie
gospodarczych), inne walory, nawet
przyciągać,
ani nie
można stwierdzić, że jeżeli
ankietowych
wykonują
jeśli
są
miasto nie ma bazy
atrakcyjnej pracy (ranga walorów
wysokie, prawdopodobnie nie
będą
ani
zatrzymąją młodych, wykształconych mieszkańców.
Mocną stronę
pracy
stanowią uzupełniające się
badania terenowe i
pośrednie,
przy
czym ich synteza przedstawiona w formie analizy SWOT na dwunastu stronach jest zbyt
szczegółowa
i mało przejrzysta. Brakuje także porównania miast pod względem subiektywnej
oceny ich walorów
użytkO\vymi
tam
także
walorów
użytkowych
(strony 218-222).
Główne powiązania między
walorami
i konkurencyjnością miast przedstawiono w zakOllczcniu pracy. Nie porównano
wyników subiektywnych ocen
użytkowych
potwierdzenie
miast. W
sformułowanych
mieszkańców
zakończeniu podkreślono
we
wstępie
z obiektywnymi
fakt,
iż
wskaźnikami
wyniki pracy
hipotez. Nie ma tam
również
stanowią
odniesienia
wyników własnych badań empirycznych do teorii naukowych i wyników innych badaczy.
Innymi
słowy,
praca zawiera wnioski, lecz pominięto w niej dyskusj.,:.
5
~
~
Ocena formalna
Praca magistra Dariusza Zawady jest na
chociaż
często występują
zbyt
przykład
równoważniki zdań,
w niej
względem
poprawna pod
na
i niejasne:
przykład
"osób umiarkowanych" (s. 188).
"Konkurencyjność wskaźników
39, 42, 45, 48). Autor zbyt
często
używa
nakładania się
gospodarczą"
Tytuły
zostać
są
zbyt
(czy miasta ?) i ... " (tabele 27, 30, 33, 36,
rozszerzone w pionie
krzywych). W tabeli 25 powinno
niefortunnych
niektórych tabel
zawierać
stosuje skróty, których nie powinna
naukowa. Rysunki 29 i 30 powinny
stylistycznym,
pozbawione orzeczenia (na
na stronach 16, 19, 30, 35, 45 czy 56). Autor niekiedy
sformułowań,
długie
ogół
być
"liczba osób
(są
rozprawa
nieczytelne wskutek
prowadzących działalność
zamiast "liczba osób".
Konkluzja
Rozprawa doktorska magistra Dariusza Zawady stanowi
empirycznych i teoretycznych. Autor
konkurencyjność
mieszkańców
badanych miast
oraz
określił
według
związki
konkurencyjnością. Zweryfikował
niedociągnięć
osiągnął
zatem
walorami
hipotezę główną
mają
warsztatu naukowego Autora, praca stanowi
porównał
walory
o walorach
użytkowe
i
miar obiektywnych i subiektywnych opmIl
pomiędzy
i uwag krytycznych, które
konkurencyjności
cele pracy:
pracę naukową
użytkowymi
i hipotezy
miast i ich
szczegółowe.
Pomimo
na celu wskazanie kierunków doskonalenia
wartościowy wkład
w rozpoznanie problemu
miast.
Podsumowując,
praca doktorska Dariusza Zawady
spełnia
wymogi
określone
wart. 13
ust. l Ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o
stopniach i tytule w zakresie sztuki i
postępowania
może być
dopuszczona do kolejnych etapów
o nadanie stopnia doktora nauk ekonomicznych w dziedzinie nauk
ekonomicznych w dyscyplinie ekonomia.
jf
1
t:}:"'",
dr hab'l~ur Myna
6