POS Lubasz 23_04_08
Transkrypt
POS Lubasz 23_04_08
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 SPIS TREŚCI Str. I. PODSTAWA PRAWNA 3 II. CHARAKTERYSTYKA OBSZARU OBJĘTEGO PROGRAMEM 5 2.1. Ogólna charakterystyka gminy 5 2.2. Ludność 5 2.3. Drogi 5 2.4. Działalność gospodarcza 6 2.5. Rolnictwo 6 2.6. Zasoby naturalne 7 2.7. Turystyka i dobra kultury 7 III. ANALIZA STANU I JAKOŚCI ŚRODOWISKA NATURALNEGO NA TERENIE GMINY LUBASZ 9 3.1. Wody podziemne i powierzchniowe 9 3.1.1. Wody podziemne na terenie gminy Lubasz 9 3.1.2. Wody powierzchniowe 9 3.1.3. Infrastruktura 10 3.2. Gleby 14 3.3. Powietrze atmosferyczne 16 3.3.1. Ocena jakości powietrza atmosferycznego w ramach monitoringu środowiska 16 3.3.2. Monitoring imisji 16 3.3.3. Energia odnawialna 17 3.4. Hałas 17 3.5. Pola elektromagnetyczne 17 3.6. Ochrona przyrody 17 3.7. Lasy 20 3.8. Poważne awarie 20 IV. CELE W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LUBASZ 21 4.1. Polityka ekologiczna państwa na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014 – projekt 21 4.2. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Województwa Wielkopolskiego 22 4.3. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Czarnkowsko-Trzcianeckiego 22 4.4. Cele w zakresie ochrony środowiska dla gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 23 V. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA SŁUŻĄCE OSIĄGNIĘCIU ZAŁOŻONYCH CELÓW 29 5.1. Budżet Gminy Lubasz 29 5.1.1. Analiza budżetu gminy Lubasz w latach 2001 – 2006 29 5.2. Wydatki na ochronę środowiska w latach 2004-2008 30 5.2.1. Wydatki na ochronę środowiska z budżetu gminy 30 5.2.2. Wydatki na ochronę środowiska z Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 30 Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 1 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 5.3. Źródła zewnętrznych środków – możliwości uzyskania dofinansowania. 31 5.3.1. Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007-2013. 31 5.3.2. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu. 34 5.3.3. Szwajcarsko - Polski Programu Współpracy 36 VI. SYSTEM MONITORINGU I OCENY REALIZACJI CELÓW OKREŚLONYCH W PROGRAMIE OCHRONY ŚRODOWISKA 39 VII. WNIOSKI Z ANALIZY ODDZIAŁYWANIA PROJEKTU PROGRAMU NA ŚRODOWISKO NATURALNE 41 VIII. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM. 42 SPIS RYSUNKÓW I TABEL Str. Rys. 1. Przebieg północnego odcinka Transwielkopolskiej Trasy Rowerowej przez gminę Lubasz. 7 Tab. 1. Zmiany liczby ludności gminy Lubasz w latach 2001 – 2006 (stan na 31 grudnia wg banku danych regionalnych GUS) 5 Tab. 2. Średni dobowy ruch pojazdów na drogach wojewódzkich przebiegających przez obszar gminy Lubasz wg pomiarów z 2005 roku (za Zarządem Dróg Wojewódzkich w Poznaniu) 6 Tab. 4. Wykaz i charakterystyka ujęć wód podziemnych na terenie gminy Lubasz 11 Tab. 4. Dozwolona wielkość emisji wód popłucznych, powstających w ujęciach wód podziemnych na terenie gminy Lubasz 11 Tab. 5. Wykaz i charakterystyka oczyszczalni ścieków komunalnych, funkcjonujących na terenie gminy Lubasz 12 Tab. 6. Dozwolona wielkość emisji ścieków oczyszczonych, powstających w oczyszczalniach na terenie gminy Lubasz 12 Tab. 7a. Porównanie jakości gruntów ornych na terenie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego i gminy Lubasz - klasy bonitacyjne 14 Tab. 7b. Porównanie jakości gruntów ornych na terenie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego i gminy Lubasz - kompleksy przydatności rolniczej 15 Tab. 7c. Porównanie jakości gruntów ornych na terenie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego i gminy Lubasz - odczyn gleb i potrzeby wapnowania 15 Tab. 7d. Porównanie jakości gruntów ornych na terenie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego i gminy Lubasz – zawartość mikroelementów 15 Tab. 8. Wyniki regionalnego monitoringu gleb na terenie gminy Lubasz 16 Tab. 9. Poziom depozycji zanieczyszczeń na terenie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego 17 Tab. 10. Budżety gminy Lubasz w latach 2004-2007 wraz z planem na 2008 rok 29 Tab. 11. Struktura wydatków na ochronę środowiska z budżetu gminy Lubasz w latach 2004-2007 wraz z planem na 2008 rok 30 Tab.12. Struktura Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gminie Lubasz w latach 2004-2007 wraz z planem na 2008 rok 30 Tab. 13. Wskaźniki realizacji programu ochrony środowiska dla gminy Lubasz 39 Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 2 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 I. PODSTAWA PRAWNA Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na okres 2008 – 2011 z perspektywą na lata 2012 – 2015” została sporządzona w celu określenia aktualnych warunków, wymagań oraz zadań niezbędnych do realizacji z zakresu ochrony środowiska. Zgodnie z art. 17.1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902) organ wykonawczy gminy w celu realizacji polityki ekologicznej państwa sporządza gminny program ochrony środowiska, uchwalany przez radę gminy (art. 18.1). Programy te sporządzane, podobnie jak polityka ekologiczna państwa co 4 lata, powinny określać cele i priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych oraz środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno – ekonomiczne i środki finansowe (art. 14). Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 3 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 4 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 II. CHARAKTERYSTYKA OBSZARU OBJĘTEGO PROGRAMEM 2.1. Ogólna charakterystyka gminy Gmina Lubasz położona jest północnej części województwa i wchodzi w skład powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego. Od zachodu graniczy z gminą Wieleń, od północy – gminą Czarnków, od wschodu – gminą Połajewo (wszystkie należące do powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego), od południa natomiast z dwiema gminami powiatu szamotulskiego – Obrzycko i Wronki. Gminę tworzy 15 sołectw, a jej siedziba znajduje się w Lubaszu. Powierzchnia gminy wynosi 16.762 ha (168 km2). Pod względem zajmowanej powierzchni największy udział mają lasy (47 %), następnie użytki rolne (46,3%) z dominującymi gruntami rolnymi (38,8 %), przy niewielkim udziale sadów (0,8%), łąk i pastwisk (oba po 3,9%); nieużytki zajmują ok. 6,6 %. 2.2. Ludność Obszar gminy zamieszkuje 7083 mieszkańców (stan na 31 grudnia 2007 wg danych Urzędu Gminy), z których większość stanowią mężczyźni (ponad 50%). Liczna ludności gminy w ostatnich 7 latach uległa wzrostowi o 322 osoby (4,8%). Jest to związane m. in. z osiedlaniem się części mieszkańców pobliskiego Czarnkowa na terenie gminy. Tab. 1. Zmiany liczby ludności gminy Lubasz w latach 2001 – 2006 (stan na 31. grudnia wg banku danych regionalnych GUS) 2001 2002 2003 2004 2005 2006 ogółem osoba 6.761 6.780 6.867 6.910 6.998 7.032 mężczyźni osoba 3.403 3.411 3.449 3.481 3.527 3.552 kobiety osoba 3.358 3.369 3.418 3.429 3.471 3.480 2.3. Drogi Sieć komunikacyjną w granicach gminy tworzą: drogi wojewódzkie: nr 182 Międzychód-WronkiPiotrowo-Czarnków-Ujście, nr 153 Siedlisko-Runowo-Gajewo-Ciszkowo-Goraj-Lubasz i nr 140 WronkiJasionna-Krucz-Ciszkowo, drogi powiatowe o łącznej długości 28 km i drogi gminne o łącznej długości 41 km. Przez teren gminy biegnie także linia kolejowa Rogoźno – Wągrowiec. Drogi wojewódzkie, przebiegające przez teren gminy Lubasz tj. drogi nr 140, 153, 182, Zarząd Dróg Wojewódzkich w 2005 roku badał pod względem natężenia ruchu. Pomiar dotyczący drogi nr 140 odbywał się na odcinku poza obszarem gminy Lubasz, jednakże ze względu na przebieg i ograniczone połączenia z innymi drogami można założyć, ze odzwierciedla on natężenie na terenie gminy. Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 5 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Tab. 2. Średni dobowy ruch pojazdów na drogach wojewódzkich przebiegających przez obszar gminy Lubasz wg pomiarów z 2005 roku (za Zarządem Dróg Wojewódzkich w Poznaniu) Nr drogi 140 153 153 182 Liczna pojazdów ogółem/ udział procento wy Badany odcinek Wronki Jasionna - Siedlisko Gajewo - Gajewo Lubasz - Sokołowo Lubasz 182 Lubasz Czarnków Udział poszczególnych rodzajów pojazdów motocykle samochody osobowe, mikrobusy lekkie samochody ciężarowe (dostawcze) ciężarowe bez przyczepy autobusy z przyczepą ciągniki rolnicze 864 9 739 56 17 28 8 7 100% 1 86 6 2 3 1 1 293 6 242 26 5 4 4 6 100% 2 83 9 2 1 1 2 91 5 809 68 9 4 7 10 100% 1 89 7 1 0 1 1 4854 24 3892 549 136 180 44 29 100% 0 80 11 3 4 1 1 4922 30 3867 477 133 231 69 15 100% 1 81 10 3 5 1 0 Jak wynika z tabeli na terenie gminy dominuje transport lekki, reprezentowany przez samochody osobowe (80-89% ruchu) oraz dostawcze (6-11%). Ruch pojazdów ciężkich – ciężarowych i autobusów ma niewielki udział (2-9%), przy czym najbardziej obciążone są odcinki drogi wojewódzkiej nr 182. 2.4. Działalność gospodarcza Na 587 podmiotów gospodarczych (wg bazy danych regionalnych GUS zarejestrowane w rejestrze REGON na koniec 2006 rok) ponad 97 % należało do sektora prywatnego, będąc w większości (ponad 87%) działalnością osób fizycznych, 5 % stanowiły spółki, a pozostałe to spółdzielnie i stowarzyszenia. Sektor publiczny reprezentują podmioty należące do gminy. Największymi podmiotami gospodarczymi na terenie gminy są: LUBACELL Sp. z o.o., produkująca baterię cynkowo-powietrznych, oraz Plastmet Sp. z o.o., wytwarzająca meble ze stali zwykłej i nierdzewnej (firma uzyskała certyfikat zgodności systemu zarządzania środowiskowego z normą ISO 14001). 2.5. Rolnictwo Gmina jest typowym obszarem rolniczym. Na jej terenie działają 953 gospodarstwa rolne, z czego gospodarstwa indywidualne to ponad 99%. Gospodarstwa indywidualne do 1 ha użytków rolnych stanowią ok. 35%, do 5 ha - 34%, do 10 ha – 9%, do 50 ha - 19%, a powyżej 50 ha – ok. 3%. Główne uprawy to mieszanki zbożowe, żyto i pszenżyto ozime oraz pszenica ozima (wg danych Powszechnego Spisu Rolnego z 2002 roku). Jeśli chodzi o hodowlę zwierząt dominuje trzoda chlewna, następnie bydło i drób. Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 6 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 2.6. Zasoby naturalne Na terenie gminy znajduje się jedna kopalnia złóż naturalnych, wydobywająca kruszywa naturalne w postaci piasku. Kopalnia znajduje się w Klempiczu (Klempicz I) i funkcjonuje w oparciu o koncesję wydaną przez Wojewodę Wielkopolskiego, ważną do końca 2030 roku. 2.7. Turystyka i dobra kultury Na terenie gminy znajduje się 216 obiektów oraz 440 stanowisk archeologicznych, objętych ochroną wojewódzkiego konserwatora zabytków. Gmina Lubasz stanowi cenny obszar pod względem rozwoju turystyki. Ukształtowanie terenu oraz liczne zabytki sprzyjają aktywnemu wypoczynkowi. Przez teren gminy biegną trzy szlaki turystyczne konne, kajakowe, piesze oraz rowerowe. Te ostatnie stanowią one połączenie do tras rowerowych o charakterze międzyregionalnym i regionalnym tj. do : ● Międzynarodowej Trasy Rowerowej Euro Route „R-1”, prowadzącej z Francji przez Holandię, Niemcy i Polskę do granicy z Obwodem Kaliningradzkim, a w przyszłości do Moskwy; ● trasy rowerowej „R-4” o nazwie „Szlak parków narodowych i krajoznawczych” z Wronek do Złotowa, wiążącej Drawieński Park Narodowy z Sierakowskim Parkiem Krajobrazowym na południu i Drawskim Parkiem Krajoznawczym na północy. Przez gminę przebiega także północny odcinek Transwielkopolskiej Trasy Rowerowej (TTR) z Poznania do Okonka. Sam Lubasz połączony jest z TTR szlakiem łącznikowym wiodącym północnym brzegiem jeziora Dużego. Poniżej zamieszczono przebieg TTR przez gminę Lubasz. ÓW NK AR CZ Okonek Piła SZAM OTUŁY Trzcianka Lubasz Szamotuły Poznań północny odcinek TTR Transwielkopolska Trasa Rowerowa Rys. 1. Przebieg północnego odcinka Transwielkopolskiej Trasy Rowerowej przez gminę Lubasz Ze środków Lasów Państwowych oraz Budżetu Państwa została także wyznaczona ścieżka przyrodniczo-leśna (pieszo-rowerowa) biegnąca przez teren leśnictw: Ciszkowo i Gniewomierz. Przebieg ścieżki i lokalizacja 26 przystanków sprzyja zapoznaniu się z przyrodą i różnorodnością biologiczną lasów na terenie wspomnianych nadleśnictw oraz miejscami historycznymi. Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 7 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 8 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 III. ANALIZA STANU I JAKOŚCI ŚRODOWISKA NATURALNEGO NA TERENIE GMINY LUBASZ 3.1. Wody podziemne i powierzchniowe 3.1.1. Wody podziemne na terenie gminy Lubasz Wody podziemne na terenie gminy Lubasz tworzą Główny Zbiornik Wód Podziemnych nr 127 Złotów – Piła – Strzelce Krajeńskie. Zbiornik gromadzi wody trzeciorzędowe, a ich szacunkowe zasoby dyspozycyjne wynoszą 186 tys. m3/dobę. W związku z wprowadzeniem w Ramowej Dyrektywie Wodnej pojęcia jednolitych części wód JCWPd, przez które rozumie się określoną objętość wód podziemnych w obrębie warstwy wodonośnej lub zespołu warstw wodonośnych, wyznaczono nowe jednostki podziału wód podziemnych, poddawanych badaniom monitoringowym. Przez teren gminy Lubasz przebiega granica dwóch jednostek: jednolitej części wód podziemnych JCWPd nr 36 i JCWPd nr 42. Jakość wód podziemnych Jakość wód podziemnych GZWP nr 127 w 2004 roku była badana w punkcie w Krajence. Wody podziemne zostały zakwalifikowane do III klasy jakości wód – o zadowalającej jakości. Wody podziemne w ramach JCWPd nr 42 zaliczono do IV klasy wód o niezadowalającej jakości, natomiast w odniesieniu do jednostki JCWPd nr 36 – do III klasy wód o zadowalającej jakości. 3.1.2. Wody powierzchniowe Do wód powierzchniowych na terenie gminy Lubasz należą: wody płynące w postaci rzek i melioracji oraz wody stojące w postaci jezior, stawów i zbiorników retencyjnych. Głównym ciekiem gminy jest rzeka Gulczanka, będąca lewobrzeżnym dopływem Noteci, do której uchodzi w 77,1 km. Całkowita długość rzeki wynosi 31,6 km, a wody spływają do niej ze zlewni o powierzchni 107,1 km2. Zlewnia ma charakter rolniczy. Rzeka jest także odbiornikiem oczyszczonych ścieków z oczyszczalni w Stajkowie. W 2004 roku rzeka Gulczanka została objęta badaniami w ramach monitoringu diagnostycznego wód powierzchniowych, a wody jej zaliczono do klasy IV – wód o niezadowalającej jakości. Rzeka nie została zakwalifikowana przez RZGW - zgodnie z ustawą Prawo wodne - do wód powierzchniowych przeznaczonych do bytowania ryb łososiowatych i karpiowatych w warunkach naturalnych oraz umożliwiających ich migrację. W 2005 roku jakość wód Gulczanki poprawiła się i została zakwalifikowana do III klasy (wód o zadowalającej jakości), którą utrzymała w 2006 roku. Głównymi zbiornikami wód powierzchniowych na terenie gminy Lubasz są jeziora: Kruteckie i Duże. Jezioro Kruteckie położone jest przy granicy gminy Lubasz z gmina Wieleń. Wraz z zarastającymi je torfowiskami zajmuje powierzchnię ponad 90 ha, średnia głębokość zbiornika wynosi 1 m (maks. 2 m). Jezioro otacza szeroki pas trzcin. W środkowej części jeziora znajduje się zadrzewiona wyspa. Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 9 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Jezioro Duże (Lubaskie) przylega do wschodnich do granic Lubasza. Jego powierzchnia wynosi 41,5 ha, a głębokość średnia 5 m (maks. 11,4 m). Brzeg jeziora w postaci stromych zboczy w większości porośnięte jest krzewami. Przez jezioro przepływa bezimienny ciek, tworząc w okolicach dopływu i odpływu tereny zabagnione. Linia brzegowa jest mało urozmaicona, w większości porośnięta trzciną, sitowiem i tatarakiem. Jezioro Kruteckie objęte było badaniami monitoringowymi w 1999 roku, a Jezioro Lubaskie (Duże) - w 2000 i w 2005 roku. Wody Jeziora Kruteckiego zostały zakwalifikowane do II klasy czystości, natomiast wody Jeziora Lubaskiego (Dużego) w 2000 roku zaliczono do II klasy czystości (którą utrzymało w 2005 roku pomimo pogorszenia punktacji klasyfikacyjnej), a jezioro należy do III kategorii podatności na degradację (jezioro o niekorzystnych warunkach naturalnych, łatwo ulegające degradacji). 3.1.3. Infrastruktura Pobór wody Gmina jest w dużej mierze zwodociągowana. Sieć nie jest doprowadzona jedynie do następujących miejscowości: Klempicz, Nowina, Kruteczek, część Miłkowa i Krucz. Zaopatrywanie wodę mieszkańców gminy Lubasz przez Gminny Zakład Usług Wodnych i Melioracyjnych zostało uregulowane w Uchwale Nr XXXVIII/295/06 Rady Gminy Czarnków z dnia 27 lutego 2006 r. w sprawie przyjęcia regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków na terenie działania Gminnego Zakładu Usług Wodnych i Melioracyjnych. Regulamin określa zasady zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków, a także przyjmowania ścieków ze zbiorników bezodpływowych dostarczanych do oczyszczalni wozami asenizacyjnymi. Pobór wody na terenie gminy odbywa się z 8 ujęć. Dodatkowo miejscowość Dębe po zamknięciu ujęcia lokalnego jest zaopatrywane z wodociągu, zasilanego z ujęcia Śmieszkowo w gminie Czarnków. Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 10 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Tab. 3. Wykaz i charakterystyka ujęć wód podziemnych na terenie gminy Lubasz Miejscowoś ć Użytkownik Liczba studni Zasoby ujęcia [m3/h] Depresja [m] Głębokość studni [m] Ujmowane wody Dozwolona wielkość poboru 3 Q=39,0 Q=39,0 Q=42,0 S=11,0 S=9,5 S=9,25 Nr 1 – 120,0 Nr 2 – 112,0* Nr 3 – 124,0 Trz Q śr.dob.=950,0 m3/d Q maks.dob=1344,0 m3/d Q maks.h=80,0 m3/h Q roczne=346650,0m3/r 1 Q=60,0 S=19,0 Nr1** – 130,0 Nr 2 – 130,0 Trz Q śr.dob.=300,0 m3/d Q maks.h=60,0m3/h Q roczne=109500,0m3/r 73,0 Czw Q śr.dob.=45,0 m3/d Q maks.dob=70,0 m3/d Q maks.h=20,6m3/h Q roczne=16425,0 m3/r Nr3 – 150,0 Nr4 – 135,0 Trz Q śr.dob.=200,0 m3/d Q maks.dob=500,0 m3/d Q maks.h=24,0 m3/h Q roczne=73000,0 m3/r Trz Q śr.dob.=67,30 m3/d Q maks.dob=88,20 m3/d Q maks.h=7,30 m3/h Q roczne=23250,0 m3/r Stajkowo GZUWiM w Brzeźnie ul. Krótka 1 Sokołowo GZUWiM w Brzeźnie ul. Krótka 1 Prusinowo GZUWiM w Brzeźnie ul. Krótka 1 1 Q=20,0 S=14,40 Jędrzejowo GZUWiM w Brzeźnie ul. Krótka 1 2 Q=24,7 Krucz GZUWiM w Brzeźnie ul. Krótka 1 1 Q=10,0 S = 3,3 84,0 Lubasz GZUWiM w Brzeźnie ul. Krótka 1 3 Q=11,0 b.d. b.d. b.d. b.d. Lubasz Kozera, ul.Nowa 24, 1 Q=8,5 b.d. b.d. b.d. b.d. Sławno SPR Sławno 2 Q=30,0 b.d. b.d. b.d. b.d. S=24,7 * awaryjna, ** awaryjna. Z poborem wód podziemnych związana jest produkcja wód popłucznych, służących do oczyszczania filtrów. W stacjach poboru wód na terenie gminy Lubasz wody popłuczne wytwarzane są zgodnie z udzielonymi pozwoleniami wodnoprawnymi. Tab. 4. Dozwolona wielkość emisji wód popłucznych, powstających w ujęciach wód podziemnych na terenie gminy Lubasz Ujęcie wód Użytkownik Dopuszczona pozwoleniem wodnoprawnym wielkość emisji Jędrzejowo GZUWiM w Brzeźnie Q dob. = 50,0 m3/d ul. Krótka 1 Q r = 1828,0 m3/r Prusinowo GZUWiM w Brzeźnie Q dob. = 4,1 m3/d ul. Krótka 1 Q m-czne = 46,8 m3/r Q r = 561,6 m3/r Sokołowo GZUWiM w Brzeźnie Q dob. = 25,0 m3/d ul. Krótka 1 Q m-czne = 300,0 m3/r Q r = 3600 m3/r Stajkowo GZUWiM w Brzeźnie Q dob. = 18,88 m3/d ul. Krótka 1 - Q r = 4053,20 m3/r Krucz GZUWiM w Brzeźnie Q dob. = 11,0 m3/d ul. Krótka 1 - Q r = 572,0 m3/r Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 11 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Oczyszczanie ścieków Głównym obiektem w zakresie oczyszczania ścieków jest oczyszczalnia mechanicznobiologiczna w Stajkowie. Przyjmuje ona 98% ścieków sanitarnych z terenu gminy. Oprócz niej działają jeszcze trzy oczyszczalnie: w Miłkowie i w Jędrzejewie przy szkołach podstawowych oraz w Kruczu, obsługująca osiedle Z funkcjonowaniem wielorodzinne oczyszczalni w zarządzie związane są trzy nadleśnictwa stacje oraz zlewne: w szkołę Stajkowie, podstawową. w Miłkowie oraz w Jędrzejewie. Tab. 5. Wykaz i charakterystyka oczyszczalni ścieków komunalnych, funkcjonujących na terenie gminy Lubasz Nazwa Rodzaj i lokalizacja oczyszczalni oczyszczalni/ odbiornik Przepustowość Równoważna Liczba Ścieki osady wytworzone/ oczyszczalni liczba obsługiwanych oczyszczone/ wykorzystane do rekultywacji, mieszkańców mieszkańców w tym ścieki w tym na cele rolne/ dowożone składowane na terenie oczyszczalni [m3/d] Stajkowo/ Gulczanka mech-biol. Ps 400 400 [RLM] tys. m3/rok osób 2600 108/24 19/19/- 2150 94/21 19/14/5 2100 89/19 18/13/5 150 61 - 150 4/1 1/-/1 3) 150 4,8/0,5 1/0,5/0,5 2) 3) Jędrzejewo/ mechrów biol.Typ melioracyjny OSA 100 G-13 100 400 [Mg] 2150 1) 1) 2) Miłkowo/ mech-biol. rów melioracyjny G-10 18 - - - - Krucz/ Gulczanka* 24 <2000 - - - mech-biol. 1) 2007 rok; 2006 rok; 3) 2005 rok. 2) Tab. 6. Dozwolona wielkość emisji ścieków oczyszczonych, powstających w oczyszczalniach na terenie gminy Lubasz Nazwa Odbiornik i lokalizacja oczyszczalni Użytkownik Q maks. dobowe [m3/d O roczne [m3/r] Stajkowo Gulczanka GZUWiM w Brzeźnie ul. Krótka 1 30,0 300,0 400,0 146000,0 Jędrzejewo rów melioracyjny GZUWiM G-13 w Brzeźnie ul. Krótka 1 10,0 95,0 115,0 34675,0 Miłkowo rów melioracyjny GZUWiM G-10 w Brzeźnie ul. Krótka 1 - 16,90 18,07 6168,50 Krucz Gulczanka - 18,50 24,02 6752,50 GZUWiM w Brzeźnie ul. Krótka 1 Q maks. h Q śr. dobowe [m3/d] Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 12 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Gmina prowadzi ewidencję zbiorników bezodpływowych do gromadzenia ścieków sanitarnych. W 2007 roku zewidencjonowanych było łącznie 479 zbiorników (w stosunku do roku 2006 przybyło 39 sztuk). Pozwolenie na opróżnianie zbiorników ze ścieków sanitarnych na terenie gminy mają 3 podmioty: 1. Gminny Ośrodek Wypoczynku i Gospodarki Komunalnej, ul. Kościelna 4, 67 – 720 Lubasz. 2. Zajazd Meteor,ul. B. Chrobrego 88, 64-720 Lubasz. 3. Spółdzielnia Produkcji Rolnej, Sławno 1. Na terenie gminy działa także 11 oczyszczalni przydomowych, powstałych w latach 2004-2006. Część z właścicieli na swój wniosek uzyskała dofinansowanie na budowę oczyszczalni z gminnego budżetu ochrony środowiska; wielkość dofinansowania wynosiła średnio 20%. Aglomeracja Lubasz Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK) powstał w celu wypełnienia zobowiązań Rzeczypospolitej Polskiej w części dotyczącej dyrektywy 91/271/EWG w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych przyjętych w Traktacie Akcesyjnym Polski do Unii Europejskiej. Program został zatwierdzony przez Rząd RP w dniu 16 grudnia 2003 r. Stanowi on plan inwestycyjny w zakresie gospodarki wodno-ściekowej, jaki musi zostać zrealizowany przez Polskę, aby osiągnąć wymagane efekty ekologiczne. 30 maja 2005 została przyjęta Aktualizacja KPOŚK jako realizacja obowiązku, wynikającego z ustawy z dnia 18 lipca 2001 roku Prawo wodne, nałożonego na Ministra Środowiska, a polegającego na okresowej aktualizacji zapisów KPOŚK, nie rzadziej jednak niż raz na dwa lata. W wyniku aktualizacji KPOŚK sporządzono wykaz niezbędnych przedsięwzięć w zakresie wyposażenia aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków do końca 2005 r., 2010 r., 2013 r. i 2015 r. 30 maja 2005 została przyjęta Aktualizacja KPOŚK jako realizacja obowiązku, wynikającego z ustawy z dnia 18 lipca 2001 roku Prawo wodne, nałożonego na Ministra Środowiska, a polegającego na okresowej aktualizacji zapisów KPOŚK, nie rzadziej jednak niż raz na dwa lata. Gmina Lubasz tworzy samodzielnie aglomerację, wykazaną w załączniku 2 do Aktualizacji; została zatem zaliczona do aglomeracji, w których oczyszczalnie osiągną efekt ekologiczny zgodny z wymaganiami prawa w latach 2006-2010. Aglomeracja Lubasz należy do regionu wodnego Warty. Obecnie eksploatowana oczyszczalnia to oczyszczalnia biologiczna spełniająca standardy odprowadzanych ścieków dla aglomeracji < 15 000 RM. Docelowo utrzyma ten standard. Wymaga jednak rozbudowy ze względu na przepustowość, która zwiększy się w wyniku rozbudowy do 1099 m3. Koszty inwestycyjne i modernizacyjne oczyszczalni 2460 tys. zł. Oprócz rozbudowy oczyszczalni przewidziano także rozbudowę sieci kanalizacyjnej w latach 2005-2015 km o 21,1 km, z czego założono w Aktualizacji, że w 2005 roku powstanie 1,9 km sieci, w latach 2006-2010 – 12 km, a w latach 2010-2013 – 7,2 km. Koszty budowy i modernizacji sieci w latach 2005-2015 szacuje się na 7258 tys. zł. Osiągnięcie efektu ekologicznego oraz spełnienia przez aglomerację wymagań w zakresie oczyszczania ścieków zakłada się w 2010 r. Łącznie koszty inwestycyjne i modernizacyjne ogółem wyniosą. 9718 tys. zł. Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 13 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Melioracje Na terenie gminy Lubasz (wg danych Inspektoratu w Trzciance Wielkopolskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Poznaniu) obszar zmeliorowany zajmuje łącznie 5006,6 ha (ok. 30% powierzchni gminy). Obszar zmeliorowany urządzeniami melioracji szczegółowych zajmuje 4647,6 ha tj. ok. 28 % powierzchni gminy, z czego większość stanowią grunty orne (ponad 25%). Sieć drenarska wraz z budowlami zajmuje 3731,6 ha na gruntach ornych (ponad 22 % powierzchni gminy); budowle na sieci stanowią studzienki drenarskie (89 szt.) i wyloty ze zbieraczy (340 szt.). Budowle wodne na terenie gminy to przede wszystkim przepusty, mostki i brody w liczbie (264 szt.) przy niewielkim udziale zastawek (2 szt.) oraz progów i stopni (4 szt.). Rowy (wszystkie ubezpieczone) łącznie mierzą 127,212 km. Obszar zmeliorowany urządzeniami melioracji podstawowych zajmuje łącznie 359 ha 199 ha ha tj. ponad 21 % powierzchni gminy przy zbliżonym udziale zmeliorowanych gruntów ornych i trwałych użytków zielonych (odpowiednio 12% i 9%), z czego prawie 16 % użytków (7% zmeliorowanej i 1,5 % całkowitej powierzchni gminy) podlega nawadnianiu; pozostały obszar jest odwadniany. Cieki naturalne liczą łącznie 22,38 km, z których 20,8 km stanowią cieki uregulowane (blisko 93% długości ogólnej). Kanały mierzą 27,51 km. Jeziora posiadające ujęcia wody do nawodnień zajmują powierzchnie 41,82 km. Budowle melioracji podstawowej stanowią budowle piętrzące i przelewy (13 szt.) oraz progi i stoki (1 szt.), a także rurociągi o długości 70 km. 3.2. Gleby Udział poszczególnych klas bonitacji i kompleksów glebowych na terenie gminy Lubasz (za Agrochemiczne badania gleb Wielkopolski w latach 2000-2004, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Poznań 2005) przedstawia poniższa tabela. Tab. 7a. Porównanie jakości gruntów ornych na terenie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego i gminy Lubasz - klasy bonitacyjne Jednostka administracyjna Powiat czarnkowskotrzcianecki Gmina Lubasz Udział poszczególnych klas bonitacyjnych gruntów ornych na terenie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego i gminy Lubasz klasa % I II IIIa IIIb IVa IVb V VI VI RZ 0 0 2 5 14 10 32 33 4 0 0 3 15 24 11 22 24 1 Jak wynika z zestawienia jakości gleb na terenie powiatu i gminy Lubasz, udział poszczególnych klas w gminie jest korzystniejszy (większy udział klas do IV i wyższych – dla powiatu wskaźnik udziału wynosi 31 %, natomiast dla gminy Lubasz – 55%). Korzystnie wypada również porównanie pomiędzy powiatem i gminą pod względem udziału kompleksów pszennego i żytniego bardzo dobrych i dobrych. Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 14 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Tab. 7b. Porównanie jakości gruntów ornych na terenie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego i gminy Lubasz - kompleksy przydatności rolniczej Jednostka administracyjna klas a Powiat czarnkowskotrzcianecki Gmina Lubasz % Udział poszczególnych kompleksów przydatności rolniczej gruntów ornych na terenie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego i gminy Lubasz 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 2 2 7 14 32 34 0 9 0 6 2 22 18 19 20 2 11 Monitoring gleb na terenie gminy W latach 2000-2004 na terenie województwa wielkopolskiego prowadzono badania gleb pod kątem odczynu i potrzeba wapnowania. Udział gleb obojętnych i zasadowych na terenie gminy jest wyższy o ok. 3 % od powiatu ogółem, o ponad 4% mniejszy jest także udział gleb wymagających wapnowania. Tab. 7c. Porównanie jakości gruntów ornych na terenie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego i gminy Lubasz - odczyn gleb i potrzeby wapnowania Udział poszczególnych gleb wg odczynu gleb i potrzeb wapnowania na terenie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego i gminy Lubasz odczyn gleb potrzeby wapnowania Jednostka administracyjna bardzo kwaśne kwaśne lekko kwaśne obojętne zasadowe konieczne potrzebne wskazane ograniczone zbędne Powiat czarnkowskotrzcianecki 25,5 35,5 25,3 11,0 2,8 25,5 19,3 16,5 12,8 25,9 Gmina Lubasz 16,9 36,6 28,6 13,1 4,8 22,3 18,1 16,6 14,6 28,4 W latach 2000-2004 gleby badano także pod względem zawartości fosforu, potasu i magnezu. Tab. 7d. Porównanie jakości gruntów ornych na terenie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego i gminy Lubasz – zawartość mikroelementów Zawartość fosforu [%] Jednostka administracyjna bardzo niska niska średnia wysoka Powiat czarnkowskotrzcianec ki 5,1 26,9 24,7 Gmina Lubasz 1,5 12,7 20,4 Zawartość potasu [%] średnia wysoka Zawartość magnezu [%] bardzo wysoka bardzo niska niska bardzo bardzo wysoka niska niska średnia wysoka bardzo wysoka 20,0 23,2 21,9 40,3 23,9 8,8 5,2 17,8 22,7 33,3 17,0 9,1 25,9 39,5 6,4 35,4 31,9 16,6 9,7 16,2 31,4 38,2 12,2 2,0 Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 15 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 W 2004 roku na terenie gminy Lubasz prowadzone były także pomiary w ramach regionalnego monitoringu gleb przez WIOŚ w Poznaniu. Badana gleba należała do klasy IVa i kompleksu 5A, a zbudowana była z piasków gliniastych i glin. Tab. 8. Wyniki regionalnego monitoringu gleb na terenie gminy Lubasz 3.3. Powietrze atmosferyczne 3.3.1. Ocena jakości powietrza atmosferycznego w ramach monitoringu środowiska Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz. U. nr 62, poz. 627 z późn. zmianami) w ramach państwowego monitoringu środowiska dokonywana jest corocznie ocena jakości powietrza na podstawie poziomów następujących substancji: ● ocena pod względem ochrony zdrowia - C6H6, NO2, SO2, Pb, CO, ozon oraz pył zawieszony PM10, ● ocena pod względem ochrony roślin i ekosystemów - NO2, SO2 i ozon. W latach 2004 - 2006 ocena jakości powietrza była również dokonywana na terenie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego. W latach 2004 i 2005 jakość powietrza została zaliczona do klasy A, zarówno pod względem ochrony zdrowia, jak i roślin i ekosystemów, natomiast w 2006 roku klasę te utrzymała w odniesieniu do ochrony roślin i ekosystemów, natomiast pod względem ochrony zdrowia została zaliczona do klasy C ze względu na stężenie ozonu. 3.3.2. Monitoring imisji Na terenie gminy Lubasz nie były prowadzone pomiary imisji. Najbliżej położone punkty pomiarowe znajdowały się w m. Radolinek w gminie Czarnków. Wg obserwacji, prowadzonych w 2004 roku, ilość SO2 wyniosła 2,81 µg/m3, natomiast NO2 - 11,88 µg/m3. W 2004 roku badano także depozycję zanieczyszczeń na powierzchnię ziemi na terenie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego w m. Bukowiec, natomiast w 2005 pomiarów dokonano w m. Zofiowo (obie znajdujące się w odległości poniżej 10 km od Lubasza na terenie gminy Czarnków). Wartości stężeń poszczególnych parametrów przedstawia poniższa tabela. Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 16 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Tab. 9. Poziom depozycji zanieczyszczeń na terenie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego Rok Nazwa Przewodność Odczyn posterunku [mS/cm] [pH] Depozycja [mg/m2] SO4 [µg/ NO3 m3 ] [µg/m3] PO4 P N Cu Pb Zn 2004 Bukowiec 0,0625 6,12 1016 896,8 4,43 7,30 329 2,15 1,62 23,21 2005 Zofiowo 0,0625 6,21 1035 896,8 4,43 b.d. b.d. 2,15 1,62 23,21 3.3.3. Energia odnawialna Obecnie na terenie gminy trwają uzgodnienia co do lokalizacji elektrowni wiatrowych na terenie gminy. W studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego zostały wyznaczone tereny przeznaczone pod elektrownie. Znajdują się one na wschód o północ od miejscowości Lubasz. 3.4. Hałas Głównym źródłem hałasu na terenie gminy Lubasz są: transport samochodowy, związany z przebiegiem dróg wojewódzkich, oraz hałas wynikający z działalności gospodarczej prowadzonej na terenie gminy. Badania poziomów hałasu prowadzone były przez WIOŚ w Poznaniu w 2004 i 2005 roku w Czarnkowie na ul. Putza jako części składowej drogi wojewódzkiej nr 181. Nie przebiega ona przez teren gminy Lubasz, jednak stanowi główny ciąg komunikacyjny, wyprowadzający ruch samochodowy z miasta Czarnków w kierunku południowym, umożliwiając połączenie z drogami na terenie gminy Lubasz. Natężenie ruchu samochodowego w punkcie kontrolnym wyniosło 816 pojazdów na godzinę, z czego ok. 20 % stanowiły pojazdy ciężkie. Równoważny poziom hałasu wyniósł 75,9 dB. 3.5. Pola elektromagnetyczne Na terenie gminy Lubasz znajdują się dwie wieże telefonii komórkowej – w m. Lubasz przy ul. Nowej oraz ul. Wiejskiej. Planowana jest budowa kolejnej wieży w m. Klempicz - inwestycja jest w trakcie uzgodnień. Na terenie gminy nie ma innych źródeł promieniowania elektromagnetycznego. 3.6. Ochrona przyrody Rezerwaty Rezerwat przyrody Wilcze Błoto – ustanowiony w 1968 roku, o powierzchni 2,76 ha, znajdujący się w oddz. 52, Leśnictwa Ciszkowo, Obręb Krucz. Jest to rezerwat częściowy o charakterze florystycznym, którego celem jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych zbiorowisk roślinności bagiennej i torfowiskowej. Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 17 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Obszary chronionego krajobrazu Część obszaru gminy Lubasz znajduje się w granicach dwóch obszarów chronionego krajobrazu: Puszcza Notecka i Dolina Noteci, wyznaczonych w Rozporządzeniu Nr 5/98 Wojewody Pilskiego z dnia 15 maja 1998 r. Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Noteci charakteryzuje krajobraz łąkowo – polno – osadniczy, fragmentarycznie jeziorno – leśno – łąkowy. W samej pradolinie rzeki Noteć przeważa ekosystem łąkowy tzw. Nadnoteckie Łęgi, które mają duże znaczenie dla gospodarki hodowlanej. Nadnoteckie Łęgi o powierzchni 10 tys. ha to fragment dolnego biegu Noteci. Obszar ten pokrywają w większości torfowiska niskie i zalewowe łąki – łęgi z dużą liczbą starorzeczy, kanałów i zarastających torfianek. Po niegdyś dominujących lasach łęgowych wierzbowo – topolowych, które zostały zlikwidowane przez rozwijające się rolnictwo w celu uzyskania żyznych łąki łęgowych, pozostały fragmenty zbliżone do naturalnych koło śluz: Nowe, Lipica i Rosko. Nadnoteckie Łęgi są ostoją ptaków o randze europejskiej (występują tu takie gatunki jak: siekowiec, bocian biały, bocian czarny). W granicach obszaru znajduje się północno-wschodnia część gminy, a należą do niego m. in. kompleks leśny moreny czarnkowskiej, Jez. Duże, Kanał Lubaski i sąsiadujące z nimi łąki i nieużytki wodne. Obszar Chronionego Krajobrazu Puszcza Notecka pełni ważną funkcję łącznikową pomiędzy dwoma korytarzami ekologicznymi o znaczeniu międzynarodowym: Dolinę Noteci i Dolinę Warty. Teren puszczy jest falisty i falisto – pagórkowaty, zbudowany z piasków wydmowych. Lasy przeważnie tworzy sosna zwyczajna w typie boru świeżego lub boru suchego, niskiej jakości, przy ciekach wodnych, jeziorach i większych zagłębieniach terenu skład gatunkowy lasu jest bogatszy. Krajobraz w większości naturalny, leśny lub jeziorno – leśny. W granicach gminy do obszaru należą fragment kompleksu leśnego na zachodzie gminy, Jez. Kruteckie oraz dolina rzeki Gulczanki z przyległymi łąkami. Pomniki przyrody Na terenie gminy Lubasz jest 26 pomników przyrody; są to obiekty przyrody ożywionej, a należą do nich pojedyncze okazy drzew lub ich grupy, najczęściej występujące w obrębach parków. Użytki ekologiczne Użytki ekologiczne zostały ustanowione Uchwałą Rady Gminy Nr XXVIII/195/97. Zajmują łącznie powierzchnię 11,12 ha. Tworzą je tereny łąkowe w rejonie trzech wsi: Dębe, Lubasz i Miłkowo. Planowane tereny chronione Projektowany rezerwat przyrody MORENA CZARNKOWSKA - rezerwat krajobrazowy z wyodrębnionymi 32 zespołami roślinnymi, w tym 12 leśnymi, m. in. łęgi olszowo-jesionowe, grądy, świetliste dąbrowy. Na tym niewielkim obszarze zboczy morenowych między Pianówką a Ciszkowem występują największe w Wielkopolsce zasoby kilku rzadkich i chronionych gatunków roślin. Obszary w ramach Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 18 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Teren gminy Lubasz częściowo jest objęty granicami dwóch obszarów sieci Natura 2000: Obszar Specjalnej Ochrony Puszcza Notecka PLB300015 oraz Specjalny Obszar Ochrony Dolina Noteci PLH300004. Bezpośrednio do północnej granicy gminy przylega Obszar Specjalnej Ochrony Nadnoteckie Łęgi PLB300003. Obszar Specjalnej Ochrony Puszcza Notecka PLB300015 OSO Puszcza Notecka w większości zajmowany jest przez lasy (77%), z czego większość stanowią lasy iglaste (67%). Niewielki udział mają łąki i pastwiska (4%), tereny rolnicze z dużym udziałem elementów naturalnych i zbiorniki wodne (po 2%) oraz złożone systemy upraw i działek (1 %). Obszar stanowi zwarty, jednolity kompleks leśny w międzyrzeczu Noteci i Warty, porastający największy w Polsce obszar wydm śródlądowych. Gatunkowo dominuje sosna, wprowadzona po zniszczeniu lasu wskutek pojawienia się szkodników owadzich w okresie międzywojennym. Pozostałości drzewostanów naturalnych są chronione w rezerwatach. Kompleks leśny urozmaicają jeziora, raczej płytkich, pochodzenia wytopiskowego, zwykle z grubą warstwą mułu i zakwitami glonów; w zagłębieniach terenu lub na brzegach jezior utrzymują się torfowiska, na ogół w pewnym stopniu przekształcone. Obszar jest miejscem bytowania i lęgu rzadkich gatunków ptaków, a także ostoje w trakcie wędrówek. Jest to także jedyna stała w ostatnich latach ostoja wilka w zachodniej Polsce. Występuje tu również 9 gatunków storczyków. W skład obszaru wchodzą rezerwat Wilcze Błoto oraz Obszar Chronionego Krajobrazu: Puszcza Notecka. Zagrożenia dla obszaru wynikają głównie z niszczenia roślinności oraz niekorzystnego użytkowania terenu, w tym zaniechania wykorzystania rolnego, gradacji szkodników, pożarów, naruszania stanowisk ptaków. Specjalny Obszar Ochrony Dolina Noteci PLH300004 SOO Dolina Noteci w większości zajęty jest przez łąki i pastwiska (80%) oraz inne grunty użytkowane rolniczo (9%), z niewielkim udziałem lasów (8%) i zbiorników wodnych (3%). Obszar obejmuje fragment doliny Noteci między Wieleniem a Bydgoszczą, zajęty w dużej części zajęty przez torfowiska niskie, z fragmentami zalewowych łąk i trzcinowisk, z enklawami zakrzewień i zadrzewień. Na zboczach doliny znajdują się płaty muraw kserotermicznych. W okolicach Goraja występują kompleksy buczyn i dąbrów. Teren przecinają kanały i rowy odwadniające. Liczne są starorzecza i wypełnione wodą doły potorfowe. Miejscami występują rozległe płaty łęgów. Łąki są intensywnie użytkowane. Znaczenie obszaru wynika z bogatej mozaiki siedlisk (m. in. w związku z występowaniem lasów łęgowych i dobrze zachowanych kompleksów łąkowych),a także z pełnienia funkcji korytarza ekologicznego o randze międzynarodowej. W skład obszaru wchodzi Obszar Chronionego Krajobrazu: Puszcza Notecka. Zagrożenia dla obszaru stanowią intensyfikacja użytkowania łąk, w tym ich nawożenie, jak również zarastanie ich w procesie sukcesji przez zarośla wierzbowe, zmiany stosunków wodnych oraz eutrofizacja i zanieczyszczenie wód, wycinka drzew i krzewów. Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 19 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Obszar Specjalnej Ochrony Nadnoteckie Łęgi PLB300003 OSO Nadnoteckie Łęgi zajmują w większości łąki i pastwiska (79%) przy niewielkim udziale torfowisk (2%); lasy stanowią 4%, a pozostałe tereny użytkowane rolniczo – 15%. Obszar obejmuje część doliny Noteci między miejscowością Wieleń a ujściem Gwdy. Pokrywają ją łąki zalewowe, torfowiska niskie, pośród których występują kanały i rowy odwadniające, niegdysiejsze koryta rzeczne oraz wypełnione wodą doły potorfowe. Część terenu jest porośnięta krzewami i drzewami. Łąki są intensywnie użytkowane. Znaczenie obszaru wynika z pełnienia funkcji ostoi ptasiej o randze europejskiej E 33. Zagrożenie stanowi osuszanie oraz trzebież drzew i krzewów a także eutrofizacja zbiorników wodnych. 3.7. Lasy Lasy na terenie gminy Lubasz zarządzane są przez Nadleśnictwo Krucz. Nadleśnictwo Krucz dzieli się na dwa obręby leśne: Krucz i Lubasz oraz na 11 leśnictw i gospodarstwo szkółkarskie w Gniewomierzu. Ogólna powierzchnia Nadleśnictwa Krucz wynosi 18.037 ha, w tym Obręb Lubasz 5.600 ha. Powierzchnia leśna wynosi 16.789 ha, z czego lasy prywatne nadzorowane przez nadleśnictwo zajmują ponad 8 %. Siedliska leśne w Nadleśnictwie są na ogół ubogie: bory stanowią 65,7 % powierzchni, bory mieszane 17 %, lasy i olesy 17,3 %. Lasy w zarządzie nadleśnictwa to przede wszystkim jednogatunkowe drzewostany sosnowe powstałe po roku 1924 po gradacji sówki choinówki, cechujące się nieprawidłową strukturą wieku. Głównym gatunkiem lasotwórczym jest sosna zajmująca 89 % powierzchni leśnej, niewielki udział mają: brzoza, dąb, olsza, świerk, buk. Ponad 83 % stanowią drzewostany do 80 roku; przeciętny wiek drzewostanów wynosi 60 lat. Ponad 99% drzewostanów nadleśnictwa pochodzi z odnowienia sztucznego. Część lasów nadleśnictwa podlega ochronie jako: lasy glebochronne, wodochronne, lasy na powierzchniach badawczych i doświadczalnych oraz drzewostany nasienne. Najczęściej spotykanymi zwierzętami w nadleśnictwie są sarny, jelenie, dziki, daniele i lisy. Oprócz nich występują, także rzadkie gatunki, takie jak: bóbr, wydra, bocian czarny, żuraw, rybołów, orzeł bielik oraz kanie ruda i czarna. 3.8. Poważne awarie Na terenie gminy Lubasz nie ma zakładów zwiększonego lub dużego ryzyka lub pozostałych zakładów mogących spowodować poważne awarie. Nie wystąpiły także zdarzenia o charakterze poważnej awarii. Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 20 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 IV. CELE W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LUBASZ 4.1. Polityka ekologiczna państwa na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014 – projekt Projekt Polityka ekologiczna państwa na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014 powstał w grudniu 2006 roku. Dokument stanowić będzie aktualizację „Polityki ekologiczna Państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010", uwzględniając jednoczenie wymagania stawiane Polsce, a wynikające z przystąpienia Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku. Założenia Polityki stanowić będą dla jednostek samorządu terytorialnego wytyczne do wyznaczania celów w programach ochrony środowiska, będących przełożeniem zapisów Polityki na grunt województw, powiatów oraz gmin. Nadrzędnym, strategicznym celem polityki ekologicznej państwa będzie „zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego kraju (mieszkańców, zasobów przyrodniczych i infrastruktury społecznej) i tworzenie podstaw do zrównoważonego rozwoju społeczno – gospodarczego”. Osiągnięciu celu strategicznego służyć mają następujące cele realizacyjne: - wzmacnianie systemu zarządzania ochroną środowiska, - ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody, - zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii, - dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego dla ochrony zdrowia mieszkańców Polski, − ochrona klimatu. Cele i kierunki działań, służące realizacji założeń polityki, podzielono na cztery główne kategorie, odpowiadające celom realizacyjnym: ● ● cele i kierunki działań o charakterze systemowym: • włączenie aspektów ekologicznych do polityk sektorowych; • aktywizacja rynku do działań na rzecz ochrony środowiska; • zarządzanie środowiskowe; • odpowiedzialność za szkody w środowisku; • edukacja i udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska; • rozwój badań i postęp techniczny; • aspekty ekologiczne w planowaniu oraz zagospodarowaniu przestrzennym; • mechanizmy prawne, ekonomiczne i finansowe; ochrona dziedzictwa przyrodniczego: • ochrona przyrody i krajobrazu; • ochrona i zrównoważony rozwój lasów; • ochrona powierzchni ziemi; • ochrona zasobów kopalin i wód podziemnych; • biotechnologie i organizmy genetycznie zmodyfikowane; Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 21 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 ● • materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność i odpadowość produkcji; • wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych; • kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią i skutkami suszy; środowisko i zdrowie. Dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego: ● • relacja "środowisko-zdrowie"; • jakość wód; • zanieczyszczenie powietrza; • gospodarka odpadami; • substancje chemiczne w środowisku; • zapobieganie niszczeniu ozonu stratosferycznego; • poważne awarie przemysłowe; • oddziaływanie hałasu; • oddziaływanie pól elektromagnetycznych; • bezpieczeństwo jądrowe i ochrona przed promieniowaniem; ochrona klimatu. Przewiduje się, ze łączny koszt realizacji założeń Polityki w latach 2007-2014 - zarówno w zakresie zadań inwestycyjnych jak i pozainwestycyjnych - wyniesie około 128,7 mld zł (w cenach z 2005 r.), z czego przedsięwzięcia inwestycyjne stanowić będą zdecydowaną większość (ponad 97%). Ocenia się, że ok. 82 % zapotrzebowania na środki finansowe dla realizacji celów polityki ekologicznej wiązać będzie się z koniecznością wdrażania postanowień Traktatu Akcesyjnego. Z zadań pozainwestycyjnych największy nacisk zostanie położony na ochronę przyrody, różnorodności biologicznej i krajobrazu, a następnie monitoring środowiska; wśród zadań inwestycyjnych zdecydowanie nacisk zostanie położony na zadania z zakresu gospodarki ściekowej i ochrony wód oraz ochrony powietrza atmosferycznego (w tym ochrony klimatu i warstwy ozonowej). 4.2. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Województwa Wielkopolskiego W momencie sporządzania Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015” nie przystąpiono jeszcze do procesu aktualizacji wojewódzkiego programu ochrony środowiska. 4.3. Aktualizacja Trzcianeckiego Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Czarnkowsko- W momencie sporządzania Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015” nie przystąpiono jeszcze do procesu aktualizacji powiatowego programu ochrony środowiska. Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 22 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 4.4. Cele w zakresie ochrony środowiska dla gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Biorąc pod uwagę cele, wynikające z dokumentów wyższego rzędu oraz aktów normatywnych, dla gminy Lubasz wyznaczono następujące cele w zakresie gospodarki odpadami: ● edukacja i promocja zachowań ekologicznych: - kształtowanie postaw proekologicznych, - promocja gminy; ● poprawa jakości powietrza: - redukcja emisji ze środków transportu samochodowego oraz rozbudowa infrastruktury, sprzyjającej transportowi pieszemu i rowerowemu, - redukcja emisji z ogrzewania obiektów będących w zarządzie gminy; ● stała poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych na terenie gminy: - rozbudowa infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, organizującej system dostaw wody i odbioru ścieków, - poprawa stanu wód płynących; ● poprawa jakości gleb na terenie gminy Lubasz: - propagowanie zasad Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych wśród mieszkańców gminy. Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 23 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Cel główny Cel szczegółowy Zadanie Odpowiedzialni Okres realizacji Źródło środków niezbędnych do realizacji Edukacja ekologiczna Edukacja i promocja zachowań ekologicznych Kształtowanie postaw proekologicznych Promocja gminy Prowadzenie akcji edukacyjnych w placówkach oświatowych oraz bezpośrednio wśród mieszkańców Gmina Lubasz przy współpracy z organizacjami odzysku, organizacjami ekologicznymi, mediami, Nadleśnictwo Krucz Zadanie ciągłe Budżet gminy Lubasz, środki zewnętrzne Wydruk i kolportaż ulotek, propagujących postawy proekologiczne Gmina Lubasz, Nadleśnictwo Krucz Zadanie ciągłe Budżet gminy Lubasz, środki zewnętrzne Wydruk i kolportaż ulotek, promujących tereny cenne przyrodniczo i turystycznie Gmina Lubasz, Nadleśnictwo Krucz Zadanie ciągłe Budżet gminy Lubasz, środki zewnętrzne Ochrona powietrza Poprawa jakości powietrza Redukcja emisji Budowa drogi Miłkowo - Stajkowo ze środków transportu samochodowego oraz rozbudowa infrastruktury, sprzyjającej transportowi pieszemu i rowerowemu Gmina Lubasz 2008-2012 3.000.000 Budowa drogi Stajkowo – Antoniewo Krucz Gmina Lubasz 2010-2013 7.000.000 Budowa drogi Lubasz - Stajkowo Gmina Lubasz 2011-2013 6.000.000 Przebudowa ulicy Podgórnej w Lubaszu Gmina Lubasz 2009-2010 600.000 Remont chodników na ul. Winiary i Pogodnej w Lubaszu Gmina Lubasz 2010-2012 350.000 Remont części ulic: Szkolnej i Słonecznej Gmina Lubasz 2011-2013 800.000 Budowa drogi – ul. Leśna w Dębem Gmina Lubasz 2011-2013 700.000 Budowa drogi Krucz – Kruteczek I etap Gmina Lubasz 2010-2013 950.000 Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 24 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Redukcja emisji z ogrzewania obiektów będących w zarządzie gminy Budowa drogi Kamionka - Sokołowo Starosta Czarnkowsko-Trzcianecki – Zarząd Dróg Powiatowych 2008-2011 4.000.000 Remont drogi Lubasz – Stajkowo - Nowina Starosta Czarnkowsko-Trzcianecki – Zarząd Dróg Powiatowych 2012-2013 1.800.000-2000.000 Budowa chodnika we wsi Dębe wzdłuż drogi powiatowej Starosta Czarnkowsko-Trzcianecki – Zarząd Dróg Powiatowych 2009-2010 300.000 Budowa chodnika w m. Sławno i Prusino- Starosta Czarnkowsko-Trzwo cianecki – Zarząd Dróg Powiatowych 2010-2013 300.000 Budowa chodników i ciągu pieszo-rowerowego w Jędrzejewie Starosta Czarnkowsko-Trzcianecki – Zarząd Dróg Powiatowych 2011-2013 400.000 Modernizacja drogi wojewódzkiej nr 182 Zarząd Dróg Wojewódzkich na odcinku Czarnków – Miłkowo z wymianą i rozbudową chodników w Dębem, Lubaszu i Miłkowie 2007-2013 10.000.000 Budowa ciągu rowerowo-pieszego przy drodze wojewódzkiej Czarnków Lubasz Zarząd Dróg Wojewódzkich 2011-2013 1.000.000 Budowa chodników wzdłuż drogi wojewódzkiej we wsi Klempicz Zarząd Dróg Wojewódzkich 2008-2009 150.000 Termomodernizacja Szkoły Podstawowej w Lubaszu Gmina Lubasz 2008-2011 2.150.000 Termomodernizacja szkół podstawowych w Miłkowie i Jędrzejewie Gmina Lubasz 2010-2013 950.000 Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 25 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Ochrona wód podziemnych i powierzchniowych Stała poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych na terenie gminy Rozbudowa infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, organizującej system dostaw wody i odbioru ścieków Rozbudowa hydroforni w Stajkowie oraz sieci wodociągowej wraz z przyłączami na odcinku Stajkowo – Nowina – Miłkowo - Miłkówko Gmina Lubasz 2007-2012 Budowa sieci wodociągowej Kamionka Sławno Gmina Lubasz 2008 300.000 Budowa sieci wodno-kanalizacyjnej na te- Gmina Lubasz renach rekreacyjnych w Lubaszu 2008-2010 800.000 Modernizacja hydroforni w Sokołowie i budowa wodociągu do Klempicza 2010-2013 3.423.249 2008 3.093.621 Gmina Lubasz Budowa kanalizacji sanitarnej w Jedrzeje- Gmina Lubasz wie i Sławnie Poprawa stanu wód płynących Budowa kanalizacji sanitarnej w Lubaszu w rejonie ulic Szamotulskiej i Chrobrego Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Nadnoteckich, Gmina Lubasz 2006-2009 7.531.068 Budowa kanalizacji sanitarnej w Stajkowie Gmina Lubasz 2008-2013 6.000.000 Budowa kanalizacji sanitarnej w Lubaszu - Os. Gorajskie Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Nadnoteckich, Gmina Lubasz 2007-2011 3.101.808 Budowa kanalizacji sanitarnej dla wsi Go- Stowarzyszenie Gmin i Poraj wiatów Nadnoteckich, Gmina Lubasz 2008-2011 6.006.127 Budowa kanalizacji sanitarnej dla wsi Dębe Gmina Lubasz 2008-2013 12.863.921 Budowa systemu przydomowych czyszczalni ścieków w Nowinie Gmina Lubasz 2013 Regulacja rzeki Gulczanki Wielkopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych 2008-2010 Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 26 2.500.000 500.000 3.353.548 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Ochrona powierzchni ziemi Propagowanie zasad Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych wśród mieszkańców gminy Gmina Lubasz przy współpracy z organizacjami odzysku, organizacjami ekologicznymi, mediami Zadanie ciągłe Budżet gminy Lubasz Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 27 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 28 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 V. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA SŁUŻĄCE OSIĄGNIĘCIU ZAŁOŻONYCH CELÓW Osiągnięcie celów i realizacja zadań wyznaczonych w aktualizacji Programu wiązać będzie się z nakładami, które określono w rozdziale dotyczącym systemu gospodarki odpadami na terenie gminy Lubasz. Konieczne jest zatem określenie źródeł finansowania koniecznych inwestycji. Pierwsze z nich stanowić będzie budżet gminy wraz z gminnym funduszem ochrony środowiska i gospodarki wodnej, pozostałe stanowić będą fundusze zewnętrzne. 5.1. Budżet Gminy Lubasz W celu określenia możliwości inwestycyjnych gminy Lubasz poddano analizie budżety gminy w latach 2001-2006. Dane zaczerpnięto z bazy danych regionalnych GUS. Dodatkowo zanalizowano przychody i wydatki Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w tych samych latach. Zestawiono także wydatki na ochronę środowiska realizowane z budżetu gminy w podziale na poszczególne zadania. 5.1.1. Analiza budżetu gminy Lubasz w latach 2001 - 2006 Udział dochodów własnych w budżecie gminy w latach 2001-2006 malał od 34% do 29% pomimo wzrastającego udziału w dochodach gminy podatków stanowiących dochody budżetu państwa (wzrost z 9% do 18 %). Zmniejszył się udział subwencji (z 52% do 46%) przy jednoczesnym wzroście udziału dotacji (z 11% do 23%). Środki na dofinansowanie własnych zadań pozyskane z innych źródeł utrzymywały się na poziomie 3-4% poza rokiem 2005, kiedy osiągnęły poziom 12 %. Wydatki w kolejnych latach wzrosły o 38%, przy czym najbardziej wzrosły wydatki bieżące – z 63% do 85%, wzrósł także udział dotacji – z 4% do 9%. Zdecydowanie zmalały natomiast wydatki majątkowe (z 24% do 9%). Rok budżetowy zamykano zmiennie nadwyżką bądź deficytem. Tab. 10. Budżety gminy Lubasz w latach 2004-2007 wraz z planem na 2008 rok Lata 2004 2005 2006 2007 2008* Dochody 10917019 12984824 14413486 15269514 15438594 Wydatki 10499162 13276408 13457587 15133269 17553253 417857 -291584 955899 136245 -2114659 Nadwyżka/ deficyt *wg projektu budżetu na 2008 rok. Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 29 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 5.2. Wydatki na ochronę środowiska w latach 2004-2008 5.2.1. Wydatki na ochronę środowiska z budżetu gminy Poniżej przedstawiono dziedziny ochrony środowiska, na które w ramach wydatków z budżetu gminy przeznaczono środki w latach 2004-2007 oraz planuje się wydatkować pieniądze z budżetu w 2008 roku wraz z udziałem środków na daną dziedzinę. Tab. 11. Struktura wydatków na ochronę środowiska z budżetu gminy Lubasz w latach 2004-2007 wraz z planem na 2008 rok [zł] Lata Przeznaczenie środków 2004 2005 2006 2007 2008* zaopatrzenie w wodę 439.675 87.042 16.522 873.584 479.000 kanalizacja sanitarna i deszczowa 98.162 905.052 45.074 23.100 3.161.000 łącznie gospodarka wodno-ściekowa 537.837 992.694 61.596 896.684 3.640.000 gospodarka odpadami 131.778 200.264 132.098 127.094 156.400 6.000 0 0 0 0 0 0 0 30.000 0 inne termomodernizacja *wg projektu budżetu na 2008 rok. Jak wynika analizy danych zamieszczonych w tabeli, w wydatkach na ochronę środowiska z budżetu gminy Lubasz zdecydowanie dominowało przeznaczenie środków na gospodarkę wodnościekową (od 75% do 85% w latach 2004-2007 i przy 96% założonych w 2008). Widać też wyraźnie następstwo inwestowania: w pierwszym etapie w wodociągi, za którym postępuje rozbudowa sieci kanalizacyjnej. 5.2.2. Wydatki na ochronę środowiska z Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Uzupełnienie wydatków na ochronę środowiska bezpośrednio z budżetu gminy stanowią rozchody Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Tab.12. Struktura Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gminie Lubasz w latach 2004-2007 wraz z planem na 2008 rok [zł] Lata 2004 Przychody 2006 2007 2008* 18208 15116 17771 20561 20000 4784 0 41 0 0 22992 15075 17812 19309 20000 0 41 0 1252 0 Saldo roku poprzedniego Rozchody 2005 Saldo roku bieżącego *wg projektu budżetu na 2008 rok. Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 30 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Jak wynika z danych zamieszczonych powyżej, wielkość GFOŚiGW kształtuje się pomiędzy 15 tys. a 20 tys. Wydatki dotyczyły przede wszystkim realizacji zadań z zakresu gospodarki odpadami (zakup pojemników oraz unieszkodliwienie padłych zwierząt), badania gleb w zakresie oceny zasobności w składniki mineralne oraz określenie potrzeb nawożenia i wapnowania, częściowego sfinansowania kosztów budowy przydomowych oczyszczalni ścieków, utrzymania i urządzania terenów zieleni. 5.3. Źródła zewnętrznych środków – możliwości uzyskania dofinansowania Na realizację przyjętych celów w gospodarce odpadami można skorzystać ze wsparcia zewnętrznego. Poniżej przedstawiono możliwości uzyskania dofinansowania. 5.3.1. Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007-2013 Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007-2013 jest programem, umożliwiającym pozyskanie środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR). Wielkopolska otrzyma 1 273 mln euro (7,69% środków EFRR, przeznaczonych na finansowanie wszystkich 16 Regionalnych Programów Operacyjnych). Pulę tę uzupełnią środki krajowe (z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, innych środków publicznych oraz ze środków prywatnych) w wysokości 730 mln euro, tworząc fundusz w kwocie 2 003 mln euro. Poniżej przedstawiono działania WPRO, w ramach których będzie można uzyskać dofinansowanie na inwestycje służące poprawie jakości środowiska naturalnego. Działanie 3.2. Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku Działanie ma na celu zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza w regionie, m. in. poprzez instalację nowoczesnych systemów grzewczych z elementami odnawialnych źródeł energii, modernizacji systemów przesyłowych energii, w tym cieplnej, termomodernizacji, instalacji urządzeń filtrujących gazy i urządzeń odpylających itp. rozbudowy i modernizacji sieci ciepłowniczych, powodujących oszczędności energii oraz ograniczenie niskiej emisji. Działanie jest komplementarne z osią priorytetową IX Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i osią priorytetową X Bezpieczeństwo energetyczne Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007 – 2013 oraz działaniem Odnowa i rozwój wsi osi 3 Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013. W ramach działania możliwe będzie uzyskanie dofinansowania na: ● termomodernizację lokalnego źródła ciepła i/lub lokalnych ciepłowniczych sieci przesyłowych, ● termomodernizację obiektów użyteczności publicznej, w tym system grzewczy, ● budowę i modernizację lokalnych systemów zaopatrzenia w energię elektryczną (średnie napięcia), gaz oraz energię cieplną, ● instalację i modernizację urządzeń filtrujących gazy i urządzeń odpylających w lokalnych systemach grzewczych. Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 31 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Łącznie na działanie przeznaczone jest z puli ogólnej WRPO 43,62 mln euro. Dofinansowanie wyniesie maks. 85% kosztów kwalifikowanych. Działanie 3.3. Wsparcie ochrony przyrody Działanie ma na celu odbudowę i utrzymanie stanu przyrody oraz jej czynną ochronę poprzez odbudowę zdegradowanych siedlisk naturalnych, promocję obszarów chronionych, w szczególności obszarów Natura 2000, znoszenie barier migracji zwierząt oraz ochrony gatunków fauny i flory o zagrożonej puli genowej. Działanie jest komplementarne z osią priorytetową V Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007 – 2013 oraz osią 2 Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013. Łącznie na działanie przeznaczone jest z puli ogólnej WRPO 6,22 mln euro. Dofinansowanie wyniesie maks. 70% kosztów kwalifikowanych. Dofinansowaniu podlegają projekty nie generujące przychodu, polegające na: ● odbudowie zdegradowanych siedlisk nieleśnych, leśnych i wodnych oraz czynnej ich ochronie, ● budowie infrastruktury służącej promocji obszarów chronionych (szczególnie Natura 2000), w tym wyposażeniu centrów edukacji ekologicznej, łącznie z kształceniem personelu, ● ochronie gatunków o zagrożonych pulach genowych, ● kampanie promocyjne i informacyjne oraz imprezy masowe na poziomie ponadpowiatowym, ● przejściu dla zwierząt i przepławki dla ryb, ● plany ochrony dla obszarów Natura 2000. Działanie 3.4. Gospodarka wodno – ściekowa Działanie ma na celu poprawę jakości środowiska przyrodniczego oraz stworzenie warunków do rozwoju gospodarczego bezpiecznego dla środowiska poprzez uporządkowanie gospodarki wodnościekowej w regionie, przede wszystkim poprzez realizację zapisów Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych i zobowiązań Traktatu Akcesyjnego oraz w zakresie zaopatrzenia i poprawy jakości wody. Działanie jest komplementarne z osią priorytetowa I Gospodarka wodnościekowa Programu Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2007 – 2013 oraz osią 3 Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskie Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013. Łącznie na działanie przeznaczone jest z puli ogólnej WRPO 94,08 mln euro. Dofinansowanie w maks. wysokości 85% kosztów kwalifikowanych uzyskać będzie można na budowę, rozbudowę, modernizację oczyszczalni ścieków komunalnych i systemów kanalizacji zbiorczej (projekty w aglomeracjach o RLM od 2 do 15 tys. wskazanych w KPOŚK); jako uzupełnienie realizowanych projektów dofinansowanie w maks. wysokości 50 % kosztów kwalifikowanych można uzyskać na budowę i modernizację systemów kanalizacji deszczowej wraz z urządzeniami służącymi do podczyszczania wód opadowych (o ile dotyczą rozdziału systemu kanalizacji ogólnospławnej) lub budowę, rozbudowę i modernizację systemów zaopatrzenia w wodę w zakresie zgodnym z art. 42, ust. 3 ustawy Prawo wodne. Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 32 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Działanie 3.5. Wzmocnienie ochrony przeciwpowodziowej zagrożonych obszarów oraz zwiększenie retencji na terenie województwa Działanie ma na celu zapobieganie stratom będących bezpośrednim skutkiem niewystarczającej ochrony przeciwpowodziowej oraz niedostatecznej retencji na terenie województwa poprzez poprawę stanu infrastruktury przeciwpowodziowej (wałów przeciwpowodziowych, urządzeń hydrotechnicznych i zbiorników retencyjnych oraz polderów i naturalnych terenów zalewowych) oraz realizacja projektów na rzecz małej retencji przewidzianych w Programie Małej Retencji oraz utrzymania poziomu technicznego zbiorników wodnych, naturalnych i sztucznych. Działanie jest komplementarne z osią priorytetową III Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007 – 2013. Łącznie na działanie przeznaczone jest z puli ogólnej WRPO 21,92 mln euro. Dofinansowanie w maks. wysokości 70% kosztów kwalifikowanych uzyskać będzie można na: ● regulację cieków wodnych, ● tworzenie polderów oraz odtwarzanie naturalnych terenów zalewowych, ● modernizację i budowę małych zbiorników wielozadaniowych (o pojemności od 250 tys. do 10 mln m3) i stopni wodnych, ● modernizację i budowę wałów przeciwpowodziowych, ● modernizację i budowę urządzeń hydrotechnicznych. Działanie 3.7. Zwiększenie wykorzystania odnawialnych zasobów energii Działanie ma na celu zwiększenie udziału energii odnawialnej w bilansie energetycznym kraju poprzez tworzenie infrastruktury (samodzielnej bądź jako kogeneracja) służącej do produkcji i/lub dystrybucji energii elektrycznej lub cieplnej pochodzącej ze źródeł odnawialnych (siły wiatru, wody, słońca czy źródeł geotermalnych, z biopaliw, biogazu oraz biomasy). Działanie jest komplementarne z osią priorytetową IX Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007 – 2013. Łącznie na działanie przeznaczone jest z puli ogólnej WRPO 20,61 mln euro. Dofinansowanie w maks. wysokości 85% kosztów kwalifikowanych uzyskać będzie można na budowę i rozbudowę: ● elektrowni wiatrowych z instalacją do przesyłu energii, ● kolektorów słonecznych i ogniw fotowoltaicznych z instalacją do przesyłu energii, ● urządzeń grzewczych opalanych biomasą z instalacją do przesyłu energii, ● elektrowni wodnych o mocy do 10 MW z instalacją do przesyłu energii, ● urządzeń grzewczych zasilanych energią geotermiczną z instalacją do przesyłu energii, ● urządzeń do produkcji i instalacji do przesyłu energii w oparciu o inne typy odnawialnych źródeł energii, ● urządzeń i instalacji w ramach kogeneracji energii w małych elektrociepłowniach. Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 33 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 5.3.2. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu WFOŚiGW w Poznaniu udziela pomocy w formie pożyczek, pożyczek częściowo umarzalnych, dotacji oraz dopłat do oprocentowania preferencyjnych kredytów i pożyczek. Uchwałą Nr 18/384/2007 z 28 czerwca 2007 Rada Nadzorcza WFOŚiGW w Poznaniu przyjęła listę przedsięwzięć priorytetowych na rok 2008. Kryteria wyboru przedsięwzięć finansowanych ze środków WFOŚiGW w Poznaniu zostały przyjęte Uchwałą Nr 31/353/2006 z 16 października 2006 Rady Nadzorczej WFOŚiGW. Priorytetowo przez Fundusz wspierane przedsięwzięcia dofinansowywane ze środków zagranicznych niepodlegających zwrotowi, w tym zadania zgodne z Narodową Strategią Spójności oraz jej dokumentami programowymi. W zakresie ochrony wód i gospodarki wodnej będą to działania służące realizacji celów Dyrektywy 2000/60/WE (tzw. Ramowa Dyrektywa Wodna). Należą do nich: ● dociążenie istniejących i realizowanych oczyszczalni ścieków przez budowę kanalizacji sanitarnej w ośrodkach miejskich zgodnie z priorytetami wynikającymi z okresów przejściowych we wdrażaniu Traktatu Akcesyjnego dla aglomeracji powyżej 10 000 RLM oraz dla aglomeracji od 2 000 RLM do 10 000 RLM, zawartych w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych; ● kontynuacja budowy i modernizacja oczyszczalni ścieków oraz podejmowanie nowych inwestycji w tym zakresie, zgodnie z priorytetami wynikającymi z okresów przejściowych we wdrażaniu Traktatu Akcesyjnego o wielkości powyżej 100 000 RLM lub oczyszczanie ścieków z zawartością substancji szczególnie niebezpiecznych, o wielkości pomiędzy 15 000 a 100 000 RLM, o wielkości pomiędzy 2 000 RLM a 15 000 RLM, zawartych w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych, bądź w zakładach sektorów przemysłu rolno-spożywczego reprezentujących powyżej 4 000 RLM; ● porządkowanie gospodarki ściekowej zgodnie z właściwymi programami dla zlewni, powiatów lub gmin; ● zapobieganie zanieczyszczeniu wód związkami azotu ze źródeł leczniczych; ● retencja, w tym retencja w ekosystemach, w sytuacjach nie kolidujących z ochroną bioróżnorodności zgodnie z programem małej retencji; ● ograniczanie zużycia wody, jej przerzutów oraz zanieczyszczeń powodowanych przez instalacje mogące znacząco oddziaływać na środowisko. W zakresie ochrony powietrza dofinansowywane będą działania służące: ● ograniczaniu niskiej emisji w strefach i aglomeracjach, dla których opracowano programy ochrony powietrza oraz na terenach zwartej zabudowy ośrodków miejskich, w obiektach zabytkowych i na terenach chronionych; ● ograniczaniu emisji ditlenku siarki, pyłów i tlenków azotu z instalacji mogących znacząco oddziaływać na środowisko, zlokalizowanych w zwartej zabudowie ośrodków miejskich, zgodnie z priorytetami wynikającymi z okresów przejściowych we wdrażaniu Traktatu Akcesyjnego; ● zwiększeniu wykorzystania energii z odnawialnych źródeł; Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 34 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 ● wdrażaniu kompleksowych programów w zakresie oszczędności energii. W zakresie ochrony przyrody dotacje udzielane będą na: ● tworzenie i uzupełnianie zadrzewień i zakrzewień w krajobrazie rolniczym; ● czynną ochronę przyrody na terenach prawnie chronionych zgodnie z zapisami planów ich ochrony; ● wdrażanie planów ochrony obszarów NATURA 2000; ● przyrodniczą rewaloryzację parków zabytkowych o znaczeniu ponadlokalnym. W zakresie edukacji ekologicznej wspierane będą działania polegające na : ● upowszechnianiu zachowań mieszkańców służących wejściu Wielkopolski na ścieżkę zrównoważonego rozwoju poprzez programy i przedsięwzięcia o zasięgu wojewódzkim; ● rozwoju ośrodków regionalnych służących realizacji programów edukacyjnych; ● stymulowaniu zachowań przyjaznych środowisku poprzez publikacje wydawane drukiem i w wersji elektronicznej; ● podnoszeniu kwalifikacji specjalistów na szczeblu województwa w zakresie ochrony środowiska; ● prowadzeniu konkursów, olimpiad i innych imprez upowszechniające wiedzę ekologiczną obejmujące znaczącą liczbę uczestników i mające zasięg wojewódzki. Dofinansowaniu podlegać będą także zadania związane z realizacją przedsięwzięć związanych z zapobieganiem i likwidacją skutków klęsk żywiołowych i poważnych awarii istotnych w skali regionalnej, a także ekspertyzy wdrożeniowe oraz wymagane ustawowo plany i programy w zakresie ochrony środowiska, gospodarki wodnej i przyrody o randze wojewódzkiej. Dodatkowo WFOŚiGW w Poznaniu zawarł umowę z Bankiem Ochrony Środowiska S.A. (oddziały w Poznaniu i Ostrowie Wielkopolskim) w sprawie dopłat ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu do oprocentowania kredytów preferencyjnych udzielanych przez BOŚ S.A. na inwestycje w zakresie ochrony środowiska i gospodarki wodnej realizowane na terenie województwa wielkopolskiego. Środki te mogą zostać przeznaczone na modernizację systemów grzewczych, budowę małych oczyszczalni ścieków, odnawialne źródła energii, usuwanie i unieszkodliwianie azbestu i wyrobów zawierających azbest, termomodernizację, gospodarowanie odpadami, czystszą produkcję, budowę płyt obornikowych (gnojowych) i zbiorników na gnojowicę i gnojówkę oraz przyłączy do sieci kanalizacji sanitarnej. Oprócz tego BOŚ oferuje także kredyt na okres do 5 lat na zakup lub montaż urządzeń i wyrobów służących ochronie środowiska, mogące pokryć do 100% kosztów zakupu i kosztów montażu (przy spełnieniu określonych założeń) oraz kredyty o okresie spłaty kredytu do 10 lat na przedsięwzięcia z zakresu termomodernizacji, pokrywające do 80% kosztów zadania. Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 35 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 5.3.3. Szwajcarsko - Polski Programu Współpracy 20 grudnia 2007 r. podpisano umowę dotyczącą wdrażania Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy. Program umożliwia udzielenie bezzwrotnej pomocy zagranicznej przyznanej przez Szwajcarię 10 krajom członkowskim Unii Europejskiej, w tym Polsce, które wstąpiły do UE w dniu 1 maja 2004 r. Pomoc wyniesie ogółem ponad 1 mld franków szwajcarskich, z czego prawie połowa ma trafić do Polski. Celem programu jest zmniejszenie różnic społeczno-gospodarczych istniejących pomiędzy Polską, a wyżej rozwiniętymi państwami UE, oraz zniwelowanie różnic na terytorium Polski pomiędzy ośrodkami miejskimi a regionami słabo rozwiniętymi pod względem strukturalnym. Pomoc będzie można uzyskać poprzez 5-letni okres zaciągania zobowiązań i 10-letni okres wydatkowania (okres ten rozpoczął się w dniu przyznania pomocy finansowej Polsce przez Parlament Szwajcarski tj. 14 czerwca 2007 r.). Uruchomienie Programu jest planowane na koniec II kwartału 2008 r. Pomoc finansowa do sfinansowania projektów i może mieć postać: ● wsparcia finansowego (financial assistance), w tym dofinansowania, linii kredytowych, gwarancji, poręczeń, udziału w kapitale akcyjnym i zadłużeniu (equity and debt participation), pożyczek oraz pomocy technicznej, ● grantów blokowych, ● funduszu na przygotowanie projektów, ● funduszu pomocy technicznej, ● stypendiów. Maksymalne dofinansowanie wyniesie: ● do 60 proc. całkowitych kosztów kwalifikowalnych projektu/programu; ● do 85 proc. całkowitych kosztów kwalifikowalnych - w przypadku projektów/programów otrzymujących dodatkowe środki finansowe z budżetu jednostek administracji publicznej szczebla centralnego, regionalnego lub lokalnego, ● do 100 proc. - projekty dotyczące budowy zdolności instytucjonalnych oraz pomocy technicznej, projekty realizowane przez organizacje pozarządowe oraz wsparcie finansowe, z którego korzysta sektor prywatny (linie kredytowe, gwarancje, poręczenia, udział w kapitale akcyjnym i zadłużeniu). Beneficjentami Programu mogą być zarówno instytucje sektora publicznego, podmioty reprezentujące sektor prywatny, jak i organizacje pozarządowe. Wsparcie dla instytucji sektora publicznego będzie dotyczyć m. in. środowiska i infrastruktury tj. odbudowy, przebudowy i rozbudowy infrastruktury środowiskowej oraz poprawy stanu środowiska (m. in. zarządzanie odpadami stałymi, systemy energii odnawialnej, poprawa wydajności energetycznej), bioróżnorodności i ochrony ekosystemów oraz wsparcia transgranicznych inicjatyw środowiskowych. W ramach obszaru środowiska i infrastruktury wyznaczono następujące cele: ● Cel 1 - poprawa usług z zakresu infrastruktury miejskiej w celu podniesienia standardu życia i promowania rozwoju gospodarczego. Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 36 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Rodzaje kwalifikowalnych projektów: projekty o minimalnej wartości 15 milionów franków szwajcarskich każdy, dotyczące zarządzania odpadami stałymi: zbiórka, segregacja oraz oczyszczanie odpadów oraz odpadów niebezpiecznych, w tym odpadów szpitalnych ● Cel 2 - zwiększenie efektywności energetycznej i redukcja emisji, w szczególności gazów cieplarnianych i niebezpiecznych substancji. Rodzaje kwalifikowalnych projektów: projekty o minimalnej wartości 10 milionów franków szwajcarskich każdy, dotyczące: wprowadzania systemów energii odnawialnej (np. słonecznej, wietrznej, niewielkich systemów energii wodnej, geotermicznej, na biomasę itp.); poprawy efektywności energetycznej: np. zmniejszenie strat w zużyciu energii; zmniejszenia emisji pochodzących z elektrowni cieplnej oraz regionalnych systemów grzewczych. W obszarze bioróżnorodności i ochrony ekosystemów oraz wsparcia transgranicznych inicjatyw środowiskowych celem jest ochrona natury i funkcjonowania ekosystemów w sposób zrównoważony na obszarach koncentracji geograficznej. Dofinansowane będą projekty zakładające: ● rozwój oraz wdrażanie zintegrowanych koncepcji zarządzania zasobami naturalnymi, w tym ochronę środowiska, gospodarcze oraz społeczne jego użytkowanie; ● promowanie eko-turystyki, w tym infrastruktury rekreacyjnej oraz informacyjnej; ● podnoszenie świadomości i wiedzy nt. wymogów w zakresie ochrony środowiska; ● wzmacnianie zdolności w zaangażowanych instytucjach; ● Konwencja Karpacka: system współpracy i wdrażanie. Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 37 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 38 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 VI. SYSTEM MONITORINGU I OCENY REALIZACJI OKREŚLONYCH W PROGRAMIE OCHRONY ŚRODOWISKA CELÓW Zgodnie z zapisami ustawy Prawo Ochrony Środowiska po upływie dwóch lat od przyjęcia programu ochrony środowiska organ wykonawczy gminy powinien sporządzić raport z realizacji programu ochrony środowiska, obejmujące okres dwóch lat kalendarzowych, według stanu na dzień 31 grudnia roku kończącego okres sprawozdawczy. Sprawozdanie jest dokumentem, pozwalającym ocenić stopień realizacji założeń programu na terenie gminy po połowie okresu jego obowiązywania. Jednym z narzędzi, służących do oceny, są wskaźniki, na podstawie wartości których ocenić można z jednej strony stan środowiska przyrodniczego, z drugiej – postęp działań mających na celu poprawę jego jakości. W poniższej tabeli przestawiono wskaźniki, umożliwiające prowadzenie monitoringu realizacji Programu na terenie gminy Lubasz. Tab. 13. Wskaźniki realizacji programu ochrony środowiska dla gminy Lubasz Nazwa wskaźnika Przyjęta jednostka WODA liczba przyłączy wodociągowych szt. przyrost liczby przyłączy wodociągowych szt./rok udział mieszkańców korzystających z wodociągu % przyrost liczby mieszkańców korzystających z wodociągu liczba kilometrów sieci wodociągowej w gminie M/rok km przyrost liczby kilometrów sieci wodociągowej w gminie wydajność ujęć wody km/rok m3/d produkcja wody m3/rok zużycie wody na mieszkańca w danym roku m3/M/r udział punktów pomiarowych w poszczególnych klasach jakości wód powierzchniowych na terenie gminy % udział punktów pomiarowych w poszczególnych klasach jakości wód podziemnych na terenie gminy % wielkość poboru z ujęć na terenie gminy m3/rok liczba kilometrów melioracji podstawowych na terenie gminy km liczba kilometrów melioracji szczegółowych na terenie gminy km wielkość powierzchni zmeliorowanej na terenie gminy km2 udział powierzchni zmeliorowanej na terenie gminy % ŚCIEKI ilość ścieków oczyszczonych w oczyszczalniach na terenie gminy m3/rok liczba zbiorników bezodpływowych szt. liczba oczyszczalni przydomowych szt. liczba przyłączy kanalizacyjnych sanitarnych szt. przyrost liczby przyłączy kanalizacyjnych sanitarnych liczba mieszkańców korzystających z sieci kanalizacji sanitarnej przyrost liczby mieszkańców korzystających z sieci kanalizacji sanitarnej szt./rok M M/rok Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 39 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 liczba kilometrów kanalizacji deszczowej km przyrost liczby kilometrów kanalizacji deszczowej km/rok POWIERZCHNIA ZIEMI wielkość powierzchni zdegradowanej km2 wielkość powierzchni poddanej rekultywacji km2 udział gleb w gminie o odczynie obojętnym i zasadowym % udział gleb w gminie wymagających wapnowania % udział gleb o najwyższych klasach bonitacyjnych % PRZYRODA udział powierzchni gminy objętych ochroną na mocy ustawy o ochronie przyrody % udział powierzchni gminy objętych ochroną w ramach sieci Natura 2000 % udział powierzchni lasów w ogólnej powierzchni gminy % POWIETRZE liczba podmiotów posiadających decyzje odnośnie wprowadzania pyłów/gazów do powietrza Jedn. natężenie ruchu pojazdów na terenie gminy Szt./r wielkość energii ze źródeł alternatywnych na terenie gminy kW moc kotłowni, w których wymieniono źródło zasilania kW wydatki na termomodernizację w danym roku zł/rok PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE liczba obiektów emitujących promieniowanie elektromagnetyczne na terenie gminy szt. POWAŻNE AWARIE liczba wydanych pozwoleń zintegrowanych wydanych dla podmiotów funkcjonujących na terenie gminy szt. liczba podmiotów zaliczanych do zakładów o zwiększonym ryzyku jedn. liczba podmiotów zaliczanych do zakładów o dużym ryzyku jedn. liczba awarii na terenie gminy szt. liczba podmiotów działających w oparciu o wdrożony system zarządzania środowiskowego jedn. liczba podmiotów działających w oparciu o wdrożony system EMAS jedn. Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 40 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 VII. WNIOSKI Z ANALIZY ODDZIAŁYWANIA PROJEKTU PLANU NA ŚRODOWISKO NATURALNE „Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015” jest dokumentem strategicznym, określającym zasady postępowania oraz działania dla gminy Lubasz w zakresie ochrony środowiska. Wskutek realizacji wyznaczonych zadań osiągnięte zostaną cele, powodujące minimalizację negatywnych wpływów zarówno na poszczególne komponenty jak i środowisko jako całość, gwarantujące zatem poprawę jakości stanu środowiska naturalnego na terenie gminy, a co za tym idzie – warunków życia oraz zdrowia jej mieszkańców. Działania edukacyjne i promocyjne prowadzić będą do utrwalania się wśród mieszkańców właściwych z punktu widzenia ochrony środowiska zachowań. Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 41 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 VIII. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM Obowiązek sporządzania programów ochrony środowiska na poziomie gminnym wynika z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902). Program podlega aktualizacji nie rzadziej niż co 4 lata. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na okres 2008 – 2011 z perspektywą na lata 2012 – 2015” została sporządzona w celu określenia aktualnych warunków, wymagań oraz zadań niezbędnych do realizacji z zakresu ochrony środowiska. W aktualizacji dokonano oceny stanu i jakości środowiska naturalnego na terenie gminy Lubasz, a w szczególności: komponentów wód podziemnych przyrodniczych. i Wskazano powierzchniowych, także główne gleby, źródła powietrza atmosferycznego, oddziaływania oraz zasoby infrastrukturalne, sprzyjające zachowaniu dobrej jakości środowiska. W aktualizacji Programu wyznaczono również cele w zakresie ochrony środowiska dla gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 oraz zaproponowano działania, mające pozwolić na ich osiągniecie. Wskazano także - w celu uzupełnienia środków własnych gminy możliwości pozyskania funduszy zewnętrznych. Wyznaczono także wskaźniki, służące badaniu postępu realizacji założeń Programu. Dokonano także oceny wpływu aktualizacji Programu na środowisko naturalne. Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 42 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 Wykorzystane materiały: 1. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Lubasz na lata 2004-2011. 2. Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK) wraz z Aktualizacją załączników 1, 2, 3 i 4 do KPOŚK, stanowiących wykazy niezbędnych przedsięwzięć w zakresie wyposażenia aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków do końca 2005 r., 2010 r., 2013 r. i 2015 r. 3. Projekt Polityka ekologiczna państwa na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014. 4. Publikacje Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Poznaniu: ● Stan środowiska w Wielkopolsce w roku 2006; ● Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2005; ● Agrochemiczne badania gleb w województwie wielkopolskim w latach 2000-2004; ● Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2004; ● Stan czystości zbiorników retencyjnych w południowej Wielkopolsce na podstawie badań monitoringowych w latach 1997-2003; ● Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2003; ● Ocena wstępna jakości powietrza w Wielkopolsce; ● Zasobność i zanieczyszczenie gleb Wielkopolski - stan na rok 2000. 5. Centralna Baza Danych Gelologicznych, Państwowy Instytut Geologiczny. 6. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 Prawo ochrony środowiska, Dz. U. Nr 62, poz. 627. 7. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, Dz. U. Nr 58 poz. 535. 8. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu, Dz. U. 2002 Nr 87 poz. 798. 9. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości, Dz. U. Nr 122 poz. 1055. 10. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne, Dz. U. Nr 115 poz. 1229. 11. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu wyznaczania obszaru i granic aglomeracji, Dz. U. Nr 283 poz. 2841. 12. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 października 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu wyznaczania obszaru i granic aglomeracji, Dz. U. Nr 199 poz. 1468. Poza wymienionymi źródłami w opracowaniu wykorzystano informacje pozyskane drogą ankietyzacji z Urzędu Gminy Lubasz oraz innych podmiotów, których działalność związana jest z ochroną środowiska na terenie gminy Lubasz. Biuro Rzeczoznawstwa i Ekonomii Środowiska CODEX Sadowski i Wspólnicy Spółka Jawna www.codex.pl 43