O kasie pośmiertnej Bractwa Strzeleckiego w Tarnowskich Górach

Montes Tarnovicensis - Tarnowskie Góry
O kasie pośmiertnej Bractwa Strzeleckiego w Tarnowskich Górach
W Bractwie przywiązywano dużą wagę do pochówku jego członków. Przejaw troski w tym zakresie
widoczny jest od początków istnienia organizacji aż do jej rozwiązania. Wprawdzie w latach II
Rzeczypospolitej dawny rozbudowany ceremoniał związany z uroczystościami pogrzebowymi członków
organizacji uległ uproszczeniom, niemniej bracia w regulaminowych ubiorach na czele z pocztem
sztandarowym licznie w nich uczestniczyli.
Do spraw związanych z ceremoniami pogrzebowymi członków towarzystwa nawiązuje już pierwszy statut
organizacji z 1780 roku. Zgodnie z zapisem w nim zawartym, w takim przypadku, niezależnie od
wyznania zmarłego brata, z kasy strzeleckiej wypłacano dwa talary, które przeznaczano na ceremonię
pochówku. Każda osoba należąca do związku i wyznająca religię zmarłego zobowiązana była do
uczestniczenia w nabożeństwie. Dodatkowo od 1824 roku wszyscy bracia zobligowani zostali do noszenia
czarnej żałobnej wstążki przypinanej do kokardy z barwami brackimi. Drugi regulamin towarzystwa
określał także, jak wyglądać miała ceremonia pogrzebowa. Zgodnie z nią formowano kondukt żałobny,
który wyprowadzał ciało zmarłego do jednej z tarnogórskich świątyń, a następnie odprowadzał zmarłego
na miejsce pochówku. W czasie drogi na cmentarz oddawano trzy strzały z moździerza na cześć zmarłego
brata: przy przekroczeniu miejsca, gdzie znajdowały się bramy miejskie, podczas wejścia na teren
cmentarza oraz w chwili złożenia ciała do grobu. Podczas całej ceremonii wyznaczany był ośmioosobowy
poczet sztandarowy, a od początków XIX wieku używano także tarcz żałobnych, które podczas pogrzebu
kładziono na trumnie zmarłego.
Od 1885 roku do około 1922 roku ze względów organizacyjnych w Bractwie funkcjonowała kasa
pośmiertna (Sterbekasse). Wprowadzenie tej instytucji było wynikiem coraz większej liczby członków
towarzystwa, a tym samym wydatków związanych z kosztami pogrzebowymi. Z powołanego do życia
funduszu wypłacano w chwili śmierci jednorazowe świadczenie w wysokości 100 marek.
Kwota ta mogła ulec zmniejszeniu w przypadku malejącej liczby członków Bractwa. Wspomnianą sumę
wypłacano: wdowie bądź członkowi najbliższej rodziny lub osobie pokrywającej koszty pogrzebu.
Przynależność do kasy pośmiertnej była obligatoryjna dla wszystkich członków towarzystwa
zamieszkałych na terenie miasta. Osobom spoza Tarnowskich Gór pozostawiano w tym względzie
dowolność. Ostatni ze wspomnianych zapisów wynikał z czysto użytkowych przesłanek, gdyż
przynależność do kasy wiązała się z obowiązkiem oddania należnych honorów zmarłemu. Sprawa ta była
więc trudna w przypadku osób mieszkających czasami poza Górnym Śląskiem bądź w dalszej odległości
od siedziby towarzystwa. Każdy członek Bractwa w zależności od miejsca zamieszkania mógł bądź musiał
uiścić jednorazową składkę. Początkowo wynosiła ona markę, a w 1915 roku wzrosła aż do 15 marek. Z
chwilą powstania kasy opłatę tę pobrano od osób należących wówczas do związku, a w latach następnych
uiszczali ją wyłącznie nowo przyjęci bracia. Oprócz tego świadczenia, istniało także drugie, wpłacane
przez wszystkich członków towarzystwa z chwilą śmierci jednego ze współbraci. Jego wymiar był taki
sam, jak w przypadku pierwotnego świadczenia wpisowego.
Poza obowiązkowymi składkami fundusz mógł być wzbogacany przez dodatkowe, dobrowolne wpłaty.
Kwestii tej nie ustalono w zapisach regulaminowych, ale potwierdzają ją zachowane źródła. Dla przykładu
w marcu 1898 roku kasę pośmiertną wsparli: Isaak Cohn, dr Wolf oraz anonimowy darczyńca. Fundusz
zasilany był też przez organizacje, do których należeli zmarli członkowie Bractwa Strzeleckiego, np.
Związek Kombatancki (Kriegerverein), Stowarzyszenie Mężów Katolickich (Katholischer Männer Verein),
Cech Rzeźników (Fleischerinnung).
Od 1897 roku przyjął się zwyczaj dodatkowego opłacania z kasy kosztów związanych z przygotowaniem
zmarłego do pochówku oraz oprawą ceremonii pogrzebowej. W tym drugim przypadku wydatki związane
były z opłaceniem orkiestry, czy też wykonaniem strzałów honorowych przez celowniczego. Z chwilą
wybuchu I wojny światowej wydatki tego typu ograniczono wyłącznie do symbolicznego pokrycia
wykonania klepsydr.
Fundusz kasy pośmiertnej istniał do około 1922 roku. Jego likwidację potwierdza brak wzmianek o nim w
planach finansowych związku z okresu międzywojennego, zrezygnowanie z prowadzenia osobnych ksiąg z
chwilą zakończenia I wojny światowej oraz zupełne pominięcie zagadnienia w statucie z roku 1928. Wraz
z rozwiązaniem kasy Bractwo zaprzestało finansowego partycypowania w kosztach pogrzebów po
zmarłych członkach organizacji.Krzysztof Gwóźdź
http://www.montes.pl/montes
Kreator PDF
Utworzono 7 March, 2017, 14:50