Mapa Kultury

Pobrano z portalu Mapa Kultury
26.11.2010
Zamek w Czudcu
____________________________
autor: uczniowie Publicznego Gimnazjum im. św. Kingi w Czudcu (program Ślady Przeszłości, 2009),
red. Agnieszka Nowakowska W średniowieczu, na przełomie XII i XIII wieku, zamek w Czudcu bronił szlaku handlowego
prowadzącego wzdłuż doliny Wisłoka. Najprawdopodobniej twierdzę wybudował Teodor Czador herbu
Gryf, wojewoda krakowski. Skłócony z księciem Leszkiem Białym musiał opuścić Kraków i schronił się
na terenach granicznych między Polską a Księstwem Halicko-Wołyńskim. Pierwsza potwierdzona
wzmianka o zamku pochodzi z 1264 roku, z czasów Bolesława Wstydliwego, księcia krakowskiego i
sandomierskiego. Budowlę opisano jako ważną twierdzę graniczną Małopolski.
Za rządów Kazimierza Wielkiego – króla, który zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną – ród
Gryfitów przebudował niewielki gródek ziemno-drewniany w murowany, gotycki zamek. Od XV wieku
do 1610 roku zamek należał rodziny Strzyżowskich herbu Gozdawa. To za ich czasów, 11 września
1427 roku Czudec otrzymał prawa miejskie od króla Władysława Jagiełły, rozwinęły się tu handel i
rzemiosło. W drugiej połowie XVI wieku rezydent zamku Stanisław Strzyżowski herbu Gozdawa
zamienił gotyckie zamczysko w renesansową siedzibę, dodając np. blanki w kształcie attyk. W 1610
roku wioska i zamek stały się własnością rodziny Grabieńskich herbu Pomian i Prawdzic. Zamek
przetrwał wiele najazdów tatarskich, w tym największy z 1624 roku, jednak został wtedy poważnie
uszkodzony. Z najazdami Tatarów na Czudec wiąże się legenda. Otóż dawno temu, kiedy wieś po raz
kolejny została napadnięta przez Tatarów, miejscowa ludność schroniła się na zamku. Obrońcy
twierdzy chcąc zwieść przeciwnika przebierali się w różne stroje, udając w ten sposób, że jest ich
więcej niż w rzeczywistości. Gdy jednak przybywały wciąż nowe oddziały Turków, zmuszeni byli
zwrócić się o pomoc do miejscowego zbójcy. Obiecali mu wolność, jeśli ten zdoła zabić wodza
oblegających zamek Tatarów. Śmiałkowi udało się tego dokonać, a uciekający w popłochu Tatarzy
mieli krzyczeć „czud” – skąd wzięła się nazwa miejscowości „Czudec”. W 1657 roku wojska księcia
Siedmiogrodu Jerzego Rakoczego zdobyły i splądrowały zamek. Po tym najeździe nie został
odbudowany. Jego ruiny rozebrano pod koniec XVII wieku i wykorzystano je do budowy kościoła Trójcy
Świętej w Czudcu. W połowie XIX wieku nikt nie umiał odtworzyć wyglądu zamku. Drugie życie zamku
zaczęło się w roku 1955, kiedy profesor Gabriel Leńczyk odkrył, że niedaleko Czudca, we wzgórzu nad
Wisłokiem kryją się ruiny średniowiecznej twierdzy. Zamek w Czudcu zaczął odkrywać przed nami
swoje tajemnice w roku 2001, kiedy rozpoczęły się wykopaliska archeologiczne. Badacze odkryli mury
gotyckich wież obronnych, bruk kamienny, pozostałości imponującej bramy wjazdowej z XVI wieku –
miała sześć metrów średnicy i półtorametrowej grubości mur. Znaleziono też piękne renesansowe kafle
i obramowania okienne, dorównujące klasą tym, które oglądać możemy na Wawelu. Przez Górę
Zamkową w Czudcu przebiega żółty szlak turystyczny prowadzący z Czudca do miejscowości Wyżne.
strona 1 / 1