Nr wniosku: 199154, nr raportu: 12655. Kierownik (z rap.): dr Joanna

Nr wniosku: 199154, nr raportu: 12655. Kierownik (z rap.): dr Joanna Mackiewicz-Łyziak
Podstawowym celem projektu była odpowiedź na pytanie, czy banki centralne prowadzące strategię bezpośredniego celu
inflacyjnego (w szczególności Czech, Polski, Węgier, Szwecji i Wielkiej Brytanii) w wyniku globalnego kryzysu
finansowego zmieniły swoje preferencje względem stabilizacji inflacji i stabilizacji realnej sfery gospodarki. Wyniki
przeprowadzonej analizy sugerują, że globalny kryzys finansowy rzeczywiście był zdarzeniem, które wpłynęło na zmianę
preferencji banków centralnych, jednak w sposób odmienny od oczekiwanego. Przyjmowaną roboczą hipotezą badawczą
było mianowicie to, że w wyniku kryzysu banki centralne zaczęły przykładać mniejszą wagę do kształtowania się inflacji,
a większą do luki produktowej i ewentualnie innych zmiennych, takich jak dług publiczny. Wyniki badań pokazują
jednak, że choć banki centralne zaczęły aktywniej reagować na sytuację w gospodarce, w tym m.in. na lukę produktową,
to jednak waga inflacji w większości przypadków (w większości specyfikacji szacowanej funkcji reakcji banków
centralnych) wzrosła. Wyraźny wyjątek na tle badanych krajów stanowiła Polska, gdzie odnotowano istotny wzrost
znaczenia luki produktowej.
Badanie realizowane w ramach projektu składało się z kilku etapów, a w jego efekcie uzyskano kilka interesujących
rezultatów. Po pierwsze, wykazano, że w badanych krajach można wyróżnić dwa reżimy polityki pieniężnej, które
nazwano reżimem aktywnej i pasywnej polityki pieniężnej, przy czym reżimem występującym częściej jest reżim
pasywnej polityki pieniężnej. W reżimie aktywnej polityki pieniężnej bank centralny w mniejszym stopniu wygładza
ścieżkę stóp procentowych oraz silniej reaguje na zmiany inflacji i/lub luki produktowej. Jeśli w funkcji reakcji banków
centralnych uwzględnimy zmienne, które mogą być istotne z punktu widzenia małych gospodarek otwartych, takie jak
kurs walutowy czy stopa procentowa ustalana przez bank centralny z większej gospodarki, z którą dany kraj jest silnie
gospodarczo powiązany, okazuje się, że w reżimie aktywnej polityki pieniężnej bank centralny silniej reaguje na zmiany
kursu walutowego, natomiast zmiany zagranicznej stopy procentowej są raczej nieistotne. We wszystkich badanych
krajach zauważalna była zmiana reżimu polityki pieniężnej z pasywnej na aktywną po rozpoczęciu globalnego kryzysu
finansowego. Dodatkowo, wyniki te mogą być interpretowane jako przeczące postulowanym w literaturze tezom o braku
faktycznej niezależności polityki pieniężnej w tych krajach.
Drugim ciekawym wynikiem uzyskanym jako efekt realizacji projektu jest wniosek, że w krajach, w których stwierdzono
występowanie dominacji fiskalnej, banki centralne wydają się reagować na wzrost zadłużenia publicznego obniżaniem
stóp procentowych, natomiast w krajach, gdzie stwierdzono występowanie dominacji monetarnej (z wyjątkiem Wielkiej
Brytanii) bank centralny podwyższał stopy procentowe w odpowiedzi na rosnący dług. W literaturze należącej do nurtu
tzw. fiskalnej teorii poziomu cen uważa się, że do zapewnienia stabilności cen wymagana jest nie tylko odpowiednio
prowadzona polityka pieniężna, ale również fiskalna. W przeciwnym przypadku, polityka pieniężna może utracić kontrolę
nad inflacją. Przeprowadzone w ramach projektu testy na występowanie dominacji fiskalnej, zgodnie z metodologią
opisaną w literaturze, wykazały jej występowanie w Polsce i w Czechach. Równocześnie były to dwa kraje, w których
stwierdzono ujemną reakcję stóp procentowych na wzrost zadłużenia. Wyniki te mogą stanowić podstawę dla rozwinięcia
badań na temat wpływu sytuacji fiskalnej krajów na decyzje podejmowane przez banki centralne, co stanowi obecnie
szczególnie aktualne zagadnienie.
Ostatnim etapem badania było obliczenie ścieżki stóp procentowych, które ustaliłby bank centralny, gdyby nie nastąpiła
zmiana jego preferencji względem inflacji i luki produktowej po rozpoczęciu globalnego kryzysu finansowego. Obliczeń
takich dokonano dla Polski, ponieważ był to jedyny kraj, w którym stwierdzono spadek znaczenia inflacji w stosunku do
luki produktowej w funkcji reakcji banku. Z obliczeń wynika, że referencyjna stopy procentowe byłyby nawet do 2
punktów procentowych wyższe w pierwszych kwartałach po rozpoczęciu kryzysu, gdyby nie nastąpiła zmiana preferencji
banku centralnego.