Pobierz

WPHI Ambasady RP
w Mińsku
Mińsk, dnia 29.12.2015 r.
Istotne informacje gospodarcze z białoruskiego rynku
1.
ANALIZA:
Narodowy Bank Białorusi
makroekonomicznych
zmienia system monetarny w
trudnych warunkach
Przegląd rynku finansowego i systemu bankowego Białorusi
Narodowy Bank Białorusi (NB RB) zachęcony pewnymi sukcesami przy ograniczaniu inflacji,
poszedł o krok dalej i ogłosił od dnia 1 lipca 2016 roku denominację rubla białoruskiego.
Ponadto, NB RB zdecydował się na reformy rynku depozytowego wraz z wprowadzeniem
nietypowego dla Białorusi podatku od oprocentowania lokat bankowych, a także podziału lokat
na zrywalne na żądnie i z brakiem takiej możliwości.
Takie działania regulatora są nie tyle wynikiem trudnych warunków makroekonomicznych,
o ile chęcią NB RB dania wyraźnego sygnału, że władze Białorusi nie zamierzają wycofywać się
z twardej polityki pieniężnej i osiągnięcia zaplanowanych celów, - w pierwszej kolejności, dot.
inflacji. Przy tym, dla uzyskania długotrwałego pozytywnego efektu na rynku pieniężnym rząd
gotów jest podjąć niepopularne wśród ludności decyzje, a także ponieść pewne tego skutki w
postaci przepływu części depozytów z BYR do depozytów walutowych, a także stagnacji
realnego sektora gospodarki białoruskiej.
Bez względu na znaczny spadek kursu waluty krajowej i niestabilną sytuację w gospodarce,
władzom w tym roku na razie udaje się utrzymywać sytuację na rynku walutowym pod kontrolą.
Tabela. Podstawowe wskaźniki działalności sektora finansowego Białorusi w roku 2015
Fakt na dzień 1
listopada 2015 r.
Zmiana wartości koszyku trzech walut na +37,5**
dzień 31.12.2014*, %
Stopa redyskontowa, w % rocznie
25***
Inflacja, w % od początku roku
10,1
Międzynarodowe aktywa rezerwowe na
Białorusi w definicji SSRD MFW, mld USD
4,667
Przyrost masy pieniężnej od początku roku, 32,2
%
Przyrost
oczekiwań
bankowych
od 20,2
gospodarki od
początku roku, %
Oficjalna prognoza na
dzień 1 stycznia 2016 r.
+(3-7) za rok
Po dewaluacji nie była
ogłoszona
18 (aktualna ocena NB
RB)
Nie niżej poziomu na 1
stycznia 2015 r., tj. 5,059
mld USD
30 (ocena NB RB po
dewaluacji)
17-22 (ocena NB RB
po
dewaluacji)
* Data wprowadzenia nowych współczynników RUB, USD i EUR w koszyku walut (0,4, 0,3 i 0,3 odpowiednio)
1
** stan na dzień 29 istopada 2015 r.
*** od 9 stycznia 2015 r.
W PAŹDZIERNIKU ODPŁYW DEPOZYTÓW LUDNOŚCI ZATRZYMAŁ SIĘ
Znaczna część depozytów została wycofana przez ludność przed wyborami prezydenckimi
z powodu różnego rodzaju negatywnych oczekiwań. W związku z tym w październiku na rynku
depozytów osób fizycznych nastąpił zastój.
Według NB RB, terminowe depozyty ludności w BYR w październiku spadły o 1,8%, po spadku
o 3,5% we wrześniu i o 11,7% w sierpniu br. Na dzień 1 stycznia 2015 r. wartość depozytów
terminowych osób fizycznych w walucie krajowej wyniosła 28,6 bln BYR (+4,9% od początku
roku). Depozyty osób fizycznych na żądanie, po spadku w sierpniu o 14,8% i wzroście o 5,3%
we wrześniu, w październiku zmniejszyły się zaledwie o 0,8% do 13,9 bln BYR (+12,1% od
początku roku).
Z kolei terminowe depozyty walutowe osób fizycznych za październik br. wzrosły o 0,4% po
spadku o 0,5% we wrześniu i wzrostu o 1,9% w sierpniu, osiągając na dzień 1 listopada 7,840
mld USD (+4,2% od początku roku). Walutowe depozyty na żądanie w październiku
kontynuowały wzrost, dodając 1,5%, po wzroście o 1,2% we wrześniu i o 3,8% w sierpniu. W
końcu na dzień 1 listopada ich wartość wyniosła 0,513 mld USD.
Jednak październikowy zastój w tym segmencie rynku depozytowego można określić jako
tymczasowy, ponieważ listopad przyniósł burzę w postaci prezydenckiego dekretu nr 7
„O pozyskaniu środków z rynku depozytów”. Jest mało prawdopodobne, że ludność będzie
spokojnie patrzyła na obniżenie stawek i zaostrzenie warunków rozporządzenia depozytami
mimo bardzo atrakcyjnego oprocentowania. W związku z tym na koniec listopada można się
spodziewać zmniejszenia ilości nowych depozytów rublowych i zwiększony popyt na walutę
obcą.
W odniesieniu do osób prawnych - środki na ich rachunkach rublowych w październiku 2015
roku znacznie spadły, co można wyjaśnić kwartalnymi płatnościami podatków, a także
niwelowaniem negatywnych objawów w białoruskiej gospodarce (wg oficjalnych statystyk, w
październiku przedsiębiorstwa krajowe drastycznie zmniejszyły zadłużenie w wypłacie pensji
pracownikom; ponadto wiele z nich tymczasowo wróciło do pełnego tygodnia pracy w celu
zmniejszenia napięć w społeczeństwie).
Wg danych NB RB, pozostałości rublowych depozytów bieżących osób prawnych w
październiku spadły o 18,1% do 12 bln BYR, po wzroście o 7,2% za wrzesień (minus 22,2% od
początku roku), depozytów terminowych – o 11,6% do 19 bln BYR, po wzroście o 8,5% za
wrzesień (minus 10%).
Łączne pozostałości na rachunkach walutowych osób prawnych w październiku wzrosły o 3,1%
po spadku o 2,6% we wrześniu. Na dzień 1 listopada łączne salda na rachunkach walutowych
osób prawnych wyniosły prawie 3,8 mld USD (+3,4% od początku roku).
LUDNOŚĆ I OSOBY PRAWNE W PAŹDZIERNIKU KUPOWAŁY WALUTĘ OBCĄ
W październiku 2015 roku, trzeci miesiąc z rzędu, na białoruskim rynku walutowym notuje się
znaczny popyt netto na walutę obcą ze strony osób prawnych i osób fizycznych. Według
regulatora, łączny popyt netto na walutę obcą we wszystkich segmentach rynku wewnętrznego
wyniósł 157,2 mln USD, co stanowi prawie 9-krotny wzrost w porównaniu z poprzednim
miesiącem.
2
Zakup walut obcych netto (transakcje gotówkowe oraz bezgotówkowe) przez osoby fizyczne w
październiku wyniósł 51,4 mln USD wobec sprzedaży netto we wrześniu br. w wysokości 13,4
mln USD.
Głównym czynnikiem wzrostu popytu na walutę obcą, jak już wspomniano, w październiku stały
się wybory prezydenckie, a mianowicie związane z nimi oczekiwania dewaluacyjne.
Oczywistym jest fakt, że Białorusini zachowują brak zaufania do waluty narodowej i nie spieszą
się rozstać z USD i EUR, nawet mimo znacznego spadku siły nabywczej wynagrodzeń w kraju.
Osoby prawne (rezydenci) w październiku również znalazły się wśród kupujących netto walutę
obcą. Popyt netto na walutę obcą z ich strony wyniósł w tym okresie 19,1 mln USD.
Nierezydenci z kolei kupili (z wyłączeniem transakcji zgodnie z porozumieniem w sprawie
wprowadzenia i stosowania w Unii Celnej procedury rejestracji i dystrybucji ceł) w październiku
86,7 mln USD netto wobec sprzedaży netto w wysokości 22,6 mln USD miesiąc wcześniej.
Warto zauważyć, że nierezydenci po raz pierwszy w 2015 roku wykazali popyt netto na walutę
obcą. Nie jest wykluczone, że takie zachowanie nierezydentów również wiąże się z
negatywnymi oczekiwaniami.
Od początku roku we wszystkich segmentach rynku walutowego Białorusi (na podstawie
wyników dziesięciu miesięcy) notuje się sprzedaż netto waluty obcej w wysokości 404,5 mln
USD.
REZERWY ZŁOTOWO-WALUTOWE ROSNĄ POWOLI
Międzynarodowe aktywa rezerwowe Białorusi wg metodologii Międzynarodowego Funduszu
Walutowego (MFW) w październiku ponownie wykazały umiarkowany wzrost na poziomie 38,1
mln USD, po wzroście o 54,2 mln USD we wrześniu. Wg stanu na dzień 1 listopada
międzynarodowe aktywa rezerwowe wyniosły 4,667 mld USD.
Wzrostowi rezerw, zgodnie z komentarzem NB RB, w październiku sprzyjało "przyjęcie
środków ze sprzedaży przez Ministerstwo Finansów i NB RB obligacji walutowych, zakup przez
NB RB waluty obcej na "Białoruskiej giełdzie papierów wartościowych", a także przychodami z
poboru ceł eksportowych na produkty ropopochodne".
Głównym czynnikiem negatywnym jest konieczność spłaty zewnętrznych oraz wewnętrznych
zadłużeń w walutach obcych. Wg danych Ministerstwa Finansów Białorusi, w listopadzie i
grudniu Rząd będzie musiał spłacić zobowiązania w wysokości 0,3 mld USD, co w warunkach
spadku dochodów z eksportu nie jest małą wartością.
Mówiąc o dynamice struktury rezerw złotowo-walutowych, można zauważyć, że w ogólnym
składzie rezerw aktywa rezerwowe w walucie obcej wzrosły w październiku o 1,4% do 2,107
mld USD, ilość złota monetarnego zmniejszyła się w ciągu miesiąca z powodu niesprzyjającej
koniunktury cenowej o 3,2% do 1,532 mld USD. SDR w październiku zmniejszyły się o 0,5% do
0,519 mld USD, inne aktywa wzrosły o 13,9% do 0,509 mld USD.
BYR W LISTOPADZIE ROZPOCZĄŁ SPADEK
W warunkach, gdy NB RB stara się nie dopuścić do spadku rezerw walutowych, kurs BYR
faktycznie zmienia się pod wpływem raczej czynników ekonomicznych niż politycznych.
Natomiast czynniki ekonomiczne w ostatnim czasie nie są bardzo sprzyjające kursowi BYR.
Po umocnieniu oficjalnego kursu BYR w stosunku do USD w październiku o 1,4%, w
listopadzie sytuacja radykalnie się zmieniła i BYR staniał w stosunku do amerykańskiej waluty
prawie o 4% do rekordowego poziomu 18 127 BYR za 1 USD wg stanu na dzień 26 listopada.
Do EUR - rubel białoruski w listopadzie spadł o 0,9% do 19 328 BYR za 1 EUR po wzroście o
3,4% miesiąc wcześniej. Spadek kursu BYR do RUR w listopadzie zwiększył się w porównaniu
3
z październikiem, osiągając za 26 dni miesiąca 2,2% wobec 0,8% w październiku. Na dzień 26
listopada oficjalny kurs RUR wyniósł 276,96 BYR.
Płynna dewaluacja kursu BYR nie tylko nie przyczynia się do wzrostu zaufania ludności do
waluty krajowej, ale i stawia pod znakiem zapytania sukces przeprowadzenia denominacji w
2016 roku. W związku z tym, że Białorusini tradycyjnie nie ufają nie tylko rublowi
białoruskiemu, ale i danym oficjalnej statystyki (zwłaszcza w części inflacji), przy denominacji
warto byłoby skupić się nie tylko na oficjalnej inflacji, ale i na jej "narodowym" odpowiedniku,
którym dla wielu Białorusinów jest wzrost kursu USD.
W ten sposób władze nie przestają reformować sektora finansowo-bankowego oddzielnie od
realnego sektora gospodarki.
Wraz z tym pewne nadzieje na zmiany białoruskiej gospodarki daje omawiany z MFW (ale nie
ogłaszany, aby nie straszyć wcześniej ludności) program reform na Białorusi, na który mogą być
przyznane środki kredytowe. W rzeczywistości plan działań przewidziany programem już jest
uzgodniony i różnice pozostają tylko odnośnie terminów jego realizacji (w szczególności: wzrost
taryf na usługi komunalne, zmniejszenie kredytowania programów rządowych).
2.
EKG wprowadza cło antydumpingowe na spychacze gąsienicowe z ChRL
Stawka cła antydumpingowego wyniesie 44,65% od wartości celnej spychaczy; dla wielu firm
są ustawione stawki indywidualne w wysokości od 9,65% do 13,8% od wartości celnej.
Od 2011 do 2013 roku całkowity wolumen importu spychaczy gąsienicowych do krajów EaUG
wzrósł o 8,9%, przy czym ilość dostaw z Chin wzrosła o 50%. W rezultacie udział importu z
Chin w całości importu spychaczy z krajów trzecich wzrósł z 46% do 63,3%.
W tym samym okresie ilość wyprodukowanych spychaczy gąsienicowych w krajach EaUG
spadła o 24%, a sprzedaż – o 16 %.
EKG rozpoczęła postępowanie antydumpingowe w sprawie spychaczy gąsienicowych z ChRL
2-go lipca 2014 r. w wyniku rozpatrzenia wniosku złożonego przez przedsiębiorstwo
"Czelabińska fabryka traktorów - URALTRAK".
3.
Rezerwy złotowo-walutowe Białorusi spadły w listopadzie o 4,81% do $4,912 mld
Międzynarodowe aktywa rezerwowe Białorusi wg metodologii Międzynarodowego Funduszu
Walutowego (MFW) spadły w listopadzie 2015 r. wg danych wstępnych o 4,81%, do 4,912 mld
USD na dzień 1 grudnia 2015 r.
Wsparciu rezerw, zgodnie z komentarzem NB RB, w listopadzie sprzyjało "przyjęcie środków ze
sprzedaży przez Ministerstwo Finansów i NB RB obligacji walutowych, zakup przez NB RB
waluty obcej na "Białoruskiej giełdzie papierów wartościowych", a także przychody z poboru ceł
eksportowych na produkty ropopochodne".
Głównym czynnikiem wpływającym na spadek rezerw złotowo-walutowych jest konieczność
spłaty zewnętrznych oraz wewnętrznych zadłużeń w walutach obcych oraz spadkiem cen złota
na międzynarodowym rynku metali szlachetnych.
4.
Od 1 stycznia 2016 r. przedsiębiorcy indywidualni w RB muszą zainstalować terminale
płatnicze
4
Na Białorusi wszyscy indywidualni przedsiębiorcy (IP) od 1 stycznia 2016 r. mają obowiązek
zainstalowania i używania terminali płatniczych do przyjmowania płatności bezgotówkowych w
swoich obiektach handlowych, a także w obiektach usługowych i w taksówkach poinformowało Ministerstwo Gospodarki Białorusi na podstawie wyników przeprowadzonego
posiedzenia Rady Społecznej.
Ministerstwo Gospodarki przypomina, że wg wspólnego rozporządzenia Rządu i NB RB nr
924/16 od 6 lipca 2011 r. miało to nastąpić 1 lipca 2015 roku, jednak ostatecznie termin ten
został przedłużony o 6 miesięcy.
Również 1 stycznia 2016 roku tracą ważność jeszcze dwa przejściowe okresy: kończy się handel
"pozostałościami", czyli towarami wprowadzonymi na terytorium Białorusi bez odpowiedniego
certyfikatu; także od 1 stycznia 2016 wszystkie towary przemysłu lekkiego muszą w pełni
odpowiadać Regulaminowi Technicznemu Unii Celnej nr 017 / 2011 "O bezpieczeństwie
produkcji przemysłu lekkiego", czyli posiadać informacje na temat producenta, importera,
właściwości konsumenckich towaru.
5.
Białoruska Uniwersalna Giełda Walutowo-Towarowa zwiększyła wolumen transakcji w
styczniu-listopadzie o 23% do 18,338 bln BYR
W tym okresie wolumen transakcji eksportowych wyniósł 4,399 bln BYR (243,201 mln USD, 1
USD – 18 087 BYR) i wzrósł o 6,6% w porównaniu do poziomu z września-października 2014
roku, transakcji importowych – 6,72 bln BYR (371,547 mln USD) i wzrósł o 19,5%. Wolumen
transakcji na rynku krajowym wzrósł o 40,9% do 7,219 bln BYR (399,13 mln USD).
Wg stanu na dzień 1 grudnia 2015 roku na giełdzie zostało akredytowane 15,583 tys. firm, w
tym 3,302 tys. nierezydentów.
6.
Stopień zatrudnienia „na czarno” na Białorusi może wynosić 33% PKB
Stopień zatrudnienia na czarno na Białorusi (praca bez dokumentów lub otrzymanie
wynagrodzenia w kopercie) może być oceniony na 33% PKB. Poinformował o tym dyrektor
naukowy BISS Aleksiej Pikulik w Mińsku na prezentacji badań "Szara strefa gospodarki
Białorusi w perspektywie regionalnej".
Wg badania, jednym z czynników szarej strefy (głównym powodem zakupu towarów lub usług
od nielegalnego dostawcy lub usługodawcy, nie deklarującego swój dochód) jest wyobrażenie o
tym, że legalne nabycie jest zbyt kosztowne - 54% respondentów wskazało to jako przyczynę
główną. Najbardziej popularną kategorią towarów sprzedawanych nielegalnie jest odzież (46%).
7.
"China Merchants Group" rozpoczęła budowę centrum logistycznego w ChińskoBiałoruskim Parku Przemysłowym
Jest to pierwsza część inwestycji ChMG w Chińsko-Białoruskim Parku Przemysłowym "Wielki
Kamień", ogólna wartość których planowana jest na poziomie 500 mln USD.
Dyrektor "China Merchants Group" oznajmił, że "projekt ten jest faktycznie największym
projektem w takiej skali i pierwszym wśród rezydentów parku. Zakłada się, że będzie on
5
również zakończony jako pierwszy. Inwestycje na ten projekt wyniosą 150 mln USD (dotyczy
powierzchni 30 hektarów). Planuje się, że powstanie tu ponad 100 tys. m2 powierzchni
infrastruktury logistycznej. To centrum logistyczne jest największym wśród zagranicznych
centrów, które obecnie buduje chiński Rząd. Jest to największy obiekt inwestycyjny, w budowę
którego "China Merchants Group" inwestuje za granicą. Okres budowy pierwszego obiektu
wyniesie 1 rok".
Zakłada się, że w ramach pierwszego etapu budowy Parku zostaną zbudowane magazyn,
centrum biznesowe z hotelem i centrum logistycznym.
8.
Import pestycydów do RB będzie się odbywać na podstawie licencji Ministerstwa
Rolnictwa
Taka decyzja została przyjęta Rozporządzeniem Rządu nr 1018 od dnia 8 grudnia 2015 r.,
opublikowanym na krajowym portalu prawnym 12 grudnia.
Zgodnie z Rozporządzeniem, Ministerstwo Rolnictwa w ciągu 10 dni powinno za darmo na
okres jednego roku wydać decyzję (zezwolenie) na wydanie licencji na przywóz pestycydów na
obszar celny EaUG.
Licencja jest wydawana przez Ministerstwo Rolnictwa w ciągu 15 dni na okres jednego roku;
wysokość opłaty za przeprowadzenie procedury administracyjnej – jedna kwota bazowa (180
tys. BYR, czyli 9,9 USD wg kursu NB RB).
9.
Obroty handlowe pomiędzy Rosją a Białorusią w 2015 roku wzrosły o 20,6%
Takie informację podał Władimir Putin w trakcie negocjacji z prezydentem Białorusi
Aleksandrem Łukaszenką 15 grudnia.
Zaznaczył on również, że w tym roku z powodu gwałtownych wahań kursowych na rynkach
walutowych obroty w USD pomiędzy dwoma krajami spadły, a w RUR wręcz przeciwnie,
wzrosły o 20,6%, do 1,3 bln RUR. Wynik ten został osiągnięty między innymi dzięki temu, że
rosyjskie i białoruskie firmy coraz częściej stosują rozliczenia w walutach krajowych, co stanowi
około 86% całkowitego wolumenu obrotów handlowych.
10.
Cło eksportowe dla nawozów potasowych zostanie zwiększone w 2016 roku do 55 EUR/t
Takie informacje przekazał Minister Skarbu Państwa Władimir Amarin, przedstawiając 17
grudnia w Parlamencie projekt budżetu.
"Projekt budżetu przewiduje wzrost wywozowej stawki celnej na nawozy potasowe (kod CN
3104) o 22,2% z 45 do 55 EUR za tonę", - oznajmił Ministr.
Decyzja już została przyjęta przez Dekret Prezydenta RB nr 490 z dnia 17 grudnia 2015 r.,
opublikowanym na krajowym portalu prawnym 19 grudnia.
11.
"Białoruska rafineria gazowa" (BRG) zwiększa sprzedaż autogazu do Polski
6
W związku z ograniczoną wielkością białoruskiego rynku gazu płynnego BRG zwiększa
sprzedaż eksportową. W 2014 roku BRG wykorzystał na białoruskim rynku 84 tys. ton gazów
skroplonych, przy tym na eksport przeznaczył 260 tys. ton. Najważniejszym rynkiem zbytu
wydobytego gazu jest Polska.
Przy tym trzeba zwrócić uwagę na potrzebę zgodności wywożonych towarów białoruskich ze
standardami europejskimi. W celu zgodności z w/w normami białoruskie przedsiębiorstwo
wprowadziło innowacyjne metody w swojej produkcji.
12.
W 2016 roku wzrost PKB zaplanowano na poziomie 0,3%, inflacji – 12%, stopy
redyskontowej – 21-24% rocznie
Takie rozwiązania są zawarte w najważniejszych parametrach prognozy rozwoju społecznogospodarczego Białorusi na 2016 rok oraz podstawowych kierunkach polityki finansowokredytowej na 2016 rok, i zatwierdzone przez Rozporządzenie Prezydenta RB nr 504 i nr 505 z
18 grudnia 2015 roku.
Planuje się także, że wzrost wydajności pracy wyniesie w 2016 roku nie mniej niż 1,5%;
eksportu towarów i usług - nie mniej niż 3,5%; realnych dochodów ludności - nie mniej niż
0,5%.
Rząd również ma za zadanie dostarczyć do dnia 1 marca 2016 r. opracowany przez organizacje
szczegółowy plan działań w sprawie obniżenia kosztów produkcji towarów na 2016 rok.
W 2016 roku priorytetowym celem polityki pieniężnej będzie obniżenie inflacji do 12%.
Osiągnięcie parametru inflacji będzie realizowane poprzez kontrolę nad oferta pieniężną. Wzrost
średniej masy pieniężnej wyniesie 16-20%. W 2016 roku będzie przeprowadzana elastyczna
polityka kursowa, przewidująca zapewnienie dynamiki kursu na podstawie popytu i podaży na
rynku walutowym.
Planuje się zwiększenie rezerw złotowo-walutowych w 2016 roku o 300 mln USD. Wzrost
roszczeń bankowych do gospodarki w 2016 roku przewiduje się na poziomie 14-18%.
13.
Od 1 stycznia 2016 r. kwota bazowa w RB wzrasta o 16,7% do 210 tys BYR
Od 1 stycznia kwota bazowa wzrośnie o 16,7%, ze 180 tys. BYR do 210 tys. BYR (11,43 USD
wg kursu NB RB).
Taka decyzja została podjęta przez Rozporządzenie Rządu nr 1059 z 18 grudnia 2015 roku,
opublikowana na stronie internetowej Rządu.
Kwota bazowa służy do obliczania wielu wskaźników i normatywów w zakresie stosunku pracy,
określa wysokość kar i opłat.
Opracowanie WPHI w Mińsku
II połowa grudnia 2015 r.
7