D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Elblągu

Sygn. akt IV Pa 73/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 28 stycznia 2014r.
Sąd Okręgowy w Elblągu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodniczący: SSO Grażyna Borzestowska
Sędziowie SO Bożena Czarnota
SO Renata Żywicka / spr./
Protokolant: st. sekretarz sądowy Łukasz Szramke
po rozpoznaniu w dniu 17 stycznia 2014r. w Elblągu
na rozprawie
sprawy z powództwa J. S.
przeciwko Zespołowi Szkół (...) w C.
o przywrócenie do pracy
na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego
od wyroku Sądu Rejonowego w Ostródzie z dnia 16 września 2013r. , sygn .akt IV P 153/13
I. zmienia zaskarżony wyrok i oddala powództwo o przywrócenie do pracy,
II. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 11.798,40 złotych /jedenaście tysięcy siedemset
dziewięćdziesiąt osiem złotych czterdzieści groszy/ tytułem odszkodowania,
III. oddala apelację pozwanego w pozostałej części,
IV. koszty procesu wzajemnie znosi między stronami
Sygn. akt IV Pa73/13
UZASADNIENIE
Powód J. S. wniósł o uznanie za bezskuteczne oświadczenia pozwanego z dnia 17 maja 2013 roku o rozwiązaniu
stosunku pracy z powodem za wypowiedzeniem i zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu podał, że jest
zatrudniony u strony pozwanej od 08 września 1995 roku na podstawie mianowania jako nauczyciel fizyki i
matematyki. Podał, że od dnia 07 maja 2013 roku objęty jest szczególną ochroną na podstawie art. 32 ustawy z
dnia 23.05.1991r. o związkach zawodowych. Wobec powyższego pozwany rażąco naruszył art. 32 ustawy o związkach
zawodowych.
Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów procesu, w
tym kosztów zastępstwa procesowego. Wskazał, że przyczyną rozwiązania stosunku pracy są zmiany organizacyjne
powodujące zmniejszenie w roku szkolnym 2013/2014 liczby oddziałów z ośmiu do pięciu w konsekwencji braku
naboru w roku szkolnym 2013/2014 skutkujące zmniejszeniem liczby zajęć w stopniu uniemożliwiającym dalsze
zatrudnianie powoda. Pozwany wskazał, że w prawidłowy sposób zastosował kryteria doboru pracowników do
zwolnienia. Wyjaśnił, że to powód został wytypowany do zwolnienia, gdyż drugi nauczyciel, nauczający w szkole
matematyki – E. Z. (1) podlegała szczególnej ochronie przed rozwiązaniem stosunku pracy z uwagi na ciążę. Nadto E.
Z. (1) poza matematyką, naucza także innych przedmiotów, tj. chemii i informatyki. Pozwany podkreślił, że przyczyna
wskazana w oświadczeniu o rozwiązaniu stosunku pracy jest konkretna i rzeczywista na skutek czego powództwo
powinno zostać oddalone jako bezzasadne. Pozwany zarzucił również, że powód nadużył swoich praw związkowych,
gdyż objęcie go szczególną ochroną nastąpiło jedynie w celu późniejszego niewyrażenia zgody na rozwiązanie stosunku
pracy.
Wyrokiem z dnia 16 września 2013r. w sprawie IV P 153/13 Sąd Rejonowy w Ostródzie przywrócił powoda J. S. do pracy
w pozwanym Zespole Szkół (...) w C. na poprzednich warunkach pracy i płacy , zasądził od pozwanego na rzecz powoda
kwotę 60 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu oraz nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa –
kasa Sądu Rejonowego w Ostródzie kwotę 2360 złotych tytułem nieuiszczonej opłaty od pozwu ,od uiszczenia której
powód zwolniony był z mocy prawa .
Swoje rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach i wnioskach:
Powód J. S. posiada 21 letni staż pracy na stanowisku nauczyciela fizyki i matematyki. W Zespole Szkół (...) w C.
zatrudniony jest od 07 września 1992 roku, początkowo na podstawie umowy o pracę, zaś od dnia 08 września 1995
roku na podstawie mianowania. W roku 1994 ukończył wyższe studia magisterskie na kierunku fizyka w zakresie
specjalność nauczycielska. W dniu 4 października 2000 roku powód uzyskał stopień nauczyciela mianowanego, zaś
20 sierpnia 2010 roku stopień nauczyciela dyplomowanego. W roku 2007r. J. S. ukończył trzysemestralne studia
podyplomowe w zakresie matematyki. J. S. jest członkiem Związku (...). Pełni funkcję prezesa Ogniska (...) w Zespole
Szkół (...) w C.. Jest również członkiem zarządu Oddziału (...) w (...).
Związek (...) jest jednolitym, dobrowolnym, niezależnym i samorządnym związkiem zawodowym pracowników
oświaty i wychowania, szkolnictwa wyższego i nauki. (...) składa się z ogniw organizacyjnych – okręgów, oddziałów,
ognisk. Oddział (...) jest międzyzakładową organizacją związkową o uprawnieniach zakładowej organizacji związkowej
w rozumieniu ustawy o związkach zawodowych i prawa pracy. Do kompetencji zarządu oddziału (...) należy
między innymi reprezentowanie (...) i jego członków wobec pracodawców, organów prowadzących szkoły i placówki
oświatowe oraz innych podmiotów na terenie działania oddziału.
W roku szkolnym 2012/2013 J. S. zatrudniony był w pełnym wymiarze czasu pracy. Do 31 grudnia 2012 roku miał
18,95 godzin lekcyjnych, w tym 12,26 godzin lekcyjnych matematyki oraz 5,68 godzin lekcyjnych fizyki. W roku
szkolnym 2012/2013 w Zespole Szkół (...) w C. było średnio 15,26 godzin lekcyjnych matematyki oraz 5,68 godzin
lekcyjnych fizyki. Do końca 2012 roku matematyki w (...) w C., w wymiarze 3 godzin lekcyjnych uczyła jeszcze E. Z. (2).
E. Z. (2) w Zespole Szkół (...) w C. zatrudniona była w pełnym wymiarze czasu pracy od 1 września 2004 roku na
podstawie umowy o pracę na czas określony, a od 1 września 2007 roku, na podstawie umowy o pracę zawartej na
czas nieokreślony, na stanowisku nauczyciela chemii, matematyki, informatyki i przedmiotów zbliżonych. W dniu
22 lipca 2011 roku E. Z. (2) uzyskała stopień nauczyciela mianowanego. E. Z. (1) w roku 2003 ukończyła wyższe
studia magisterskie na kierunku chemia. W roku 2005 ukończyła trzysemestralne studia podyplomowe w zakresie
matematyka z informatyką.
W roku szkolnym 2012/2013 E. Z. (2) poza matematyką uczyła jeszcze chemii w wymiarze 4,46 godzin lekcyjnych,
informatyki, technologii informacyjnej, techniki biurowej i komputerowej w łącznym wymiarze 6,18 godzin lekcyjnych
oraz przedmiotów specjalistycznych w wymiarze 3,09 godzin lekcyjnych. Od 1 stycznia 2013 roku lekcje matematyki,
które prowadziła E. Z. (2) przejął J. S., którego wymiar godzin wynosił wówczas 21,95 godzin lekcyjnych.
W styczniu 2013 roku rozważano likwidację pozwanej szkoły. Uchwałą nr XXXV/279/2013 z dnia 24 stycznia 2013
roku Rada Powiatu w (...) zadecydowała o wyłączeniu, rozwiązaniu z dniem 31 sierpnia 2013 roku Zespołu Szkół (...)
w C. oraz zamiarze likwidacji z dniem 31 sierpnia 2013 roku szkół wchodzących w skład Zespołu Szkół (...) w C.. W
uzasadnieniu uchwały podano, że przyczynami podjęcia zamiaru likwidacji są wysokie koszty utrzymania placówki
oraz malejąca liczba uczniów w szkole. Ostatecznie do likwidacji szkoły nie doszło. W dniu 28 marca 2013 roku Rada
Powiatu w (...), po protestach rodziców dzieci uczęszczających do szkoły, podjęła uchwałę o uchyleniu uchwały z dnia
24 stycznia 2013 roku w sprawie likwidacji szkoły.
W dniu 25 kwietnia 2013 roku Rada Powiatu w (...) podjęła uchwałę w sprawie zmiany siedziby i nazwy Zespołu
Szkół (...) w C. i szkół wchodzących w jego skład. Z dniem 1 września 2013 roku Zespół Szkół (...) w C. miał zmienić
siedzibę z C. na K. i nazwę na Zespół Szkół (...) w K.. Budynek, w którym dotychczas mieściła się szkoła w C., został
wystawiony na sprzedaż. Organ prowadzący szkołę podjął również decyzję o nieprzeprowadzaniu nowego naboru do
klas pierwszych Zespołu Szkół (...) w C., w związku z czym liczba oddziałów uległa zmniejszeniu z 8 do 5, zaś liczba
uczniów ze 125 do 71.
W związku ze zmniejszeniem liczby oddziałów w roku szkolnym 2013/2014, w arkuszu organizacyjnym szkoły
przewidziano średnio 12 godzin matematyki, 0,95 godziny fizyki i chemii, 0,95 godziny techniki biurowej i
komputerowe. Nie przewidziano zajęć techniki informacyjnej i zajęć informatyki. Łączna ilość zaplanowanych godzin
lekcyjnych w tygodniu z wszystkich przedmiotów zmniejszyła się z 223,04 w roku szkolnym 2012/2013, do 155,17. W
dniu 24 kwietnia 2013 roku, kiedy było wiadomo, że w roku szkolnym 2013/2014 nie będzie przeprowadzany nabór do
klas pierwszych i liczba oddziałów, a co za tym idzie, liczba godzin lekcyjnych ulegnie zmniejszeniu, dyrektor Zespołu
Szkół (...) w C. przeprowadziła rozmowę z J. S.. W trakcie rozmowy przedstawiła mu sytuację, poinformowała że liczba
godzin nie jest wystarczająca, aby zagwarantować ustawowe pensum dla obu zatrudnionych nauczycieli nauczających
w szkole matematyki, tj. powoda E. Z. (1) i prawdopodobnie będzie musiała z jednym nauczycielem rozwiązać umowę.
Poinformowała również, że E. Z. (1) jest chroniona przed rozwiązaniem umowy o pracę z uwagi na ciąże oraz zapytała,
czy J. S. objęty jest ochroną jako członek związku zawodowego oraz, czy w przypadku rozwiązania z nim umowy o
pracę wyraziłby zgodę na zatrudnienie na podstawie umowy na zastępstwo ze E. Z. (1). Powód nie wskazał, aby był
objęty ochroną, nie wypowiedział się również w sprawie zgody na zatrudnienie na podstawie umowy na zastępstwo.
W dniu 30 kwietnia 2013 roku odbyło się posiedzenie Rady Pedagogicznej Zespołu Szkół (...) w C.. W trakcie
posiedzenia dyrektor szkoły przedstawiła projekt arkusza organizacyjnego na kolejny rok szkolny, w którym nie był
ujęty J. S.. W arkuszu przewidziano, że wszystkie lekcje matematyki poprowadzi E. Z. (2), która łącznie miała mieć
14,88 godzin lekcyjnych w tygodniu. Rada Pedagogiczna negatywnie zaopiniowała projekt arkusza. W posiedzeniu
Rady Pedagogicznej J. S. nie brał udziału.
J. S. od 2 maja 2013 roku był nieobecny w pracy z powodu choroby. Uchwałą Zarządu Oddziału Związku (...)/2013
z dnia 07 maja 2013 roku J. S., na podstawie art. 32 ustawy z dnia 23.05.1991r. o związkach zawodowych, począwszy
od 7 maja 2013r. do 31 sierpnia 2014 roku, został objęty szczególną ochroną. Zespół Szkół Zawodowych w C. o objęciu
powoda ochroną został poinformowany dnia 08 maja 2013 r.
Pozwany pracodawca konsultował zamiar zwolnienia powoda z organizacją związkową - (...). W dniu 08 maja 2013
roku dyrektor szkoły wystąpiła do zarządu związku o wskazanie, od kiedy powód został objęty ochroną związku
zawodowego oraz o wyrażenie zgody na rozwiązanie stosunku pracy z powodem. W treści pisma wskazał, że przyczyną
wypowiedzenia umowy o pracę są zmiany organizacyjne polegające na zmniejszeniu liczby oddziałów z 8 do 5, co wiąże
się ze zmniejszeniem ilości godzin zajęć, a w konsekwencji niemożność zagwarantowania ustawowego pensum obu
zatrudnionym nauczycielom. Nadto zaznaczył, że rozwiązanie stosunku pracy z powodem związane jest z potrzebą
bezwzględnej ochrony innego z pracowników – E. Z. (1) – pracownicy będącej w ciąży.
Pismem z dnia 14 maja 2013 roku Prezes Oddziału ZNP poinformował pracodawcę powoda, że Zarząd Oddziału
(...) uchwałą z dnia 14 maja 2013 roku nie wyraził zgody na rozwiązanie stosunku pracy z J. S.. Pismem z dnia 17
maja 2013 roku, doręczonym w dniu 20 maja 2013 roku, pozwany działając na podstawie art.20 ust.1 pkt 2 ustawy z
dnia 26 stycznia 1982r. Karta Nauczyciela, wypowiedział powodowi stosunek pracy z zachowaniem trzymiesięcznego
okresu wypowiedzenia. W uzasadnieniu wskazano, że przyczyną rozwiązania stosunku pracy są zmiany organizacyjne
powodujące zmniejszenie w roku szkolnym 2013/2014 liczby oddziałów z ośmiu do pięciu w konsekwencji braku
naboru w roku szkolnym 2013/2014, skutkujące zmniejszeniem liczby zajęć w stopniu uniemożliwiającym dalsze
zatrudnianie powoda na stanowisku nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć. Wskazano także, że poza zmianami
organizacyjnymi Uchwałą Rady Powiatu w (...) nr (...)/ (...) z dnia 25.04.2013r. z dniem 01.09.2013r. nastąpi
przeniesienie siedziby placówki z miejscowości C. do K..Powód na zwolnieniu lekarskim przebywał do 28 czerwca
2013 r.
Ustalony stan faktyczny nie był w zasadzie sporny. Powód przyznał, że u pozwanej nastąpiły zmiany organizacyjne
powodujące zmniejszenie liczby oddziałów, chociaż kwestionował zgodność z prawem dokonanych zmian.
Okoliczność ta nie należy jednak do sfery ustaleń faktycznych. Bezsporne było również, to że powód jest członkiem
Związku Nauczycielstwa Polskiego, a organizacja związkowa przyznała powodowi ochronę na czas trwania kadencji od
07 maja 2013 roku do 31 sierpnia 2014 roku w związku z pełnieniem przez powoda funkcji członka zarządu Oddziału
(...) w (...) i prezesa Ogniska (...) w pozwanej szkole. Pozwany nie kwestionował skuteczności uchwały Zarządu (...)
o objęciu powoda szczególną ochroną, przyznał też, że został o powyższym poinformowany przed wypowiedzeniem
umowy o pracę.
Jedyną okolicznością, którą strony nieco odmiennie przedstawiały był przebieg rozmowy pomiędzy powodem a
dyrektorem szkoły pod koniec kwietnia 2013 roku, przed posiedzeniem Rady Pedagogicznej. Zdaniem sądu analizując
jednak treść zeznań i wyjaśnień powoda, jak również wyjaśnienia złożone przez E. K. (1) i treść sporządzonej przez
nią notatki, nie może być wątpliwości, że w trakcie tej rozmowy dyrektor szkoły nie stwierdziła kategorycznie, że
stosunek pracy z powodem zostanie rozwiązany. E. K. przyznała i zapisała (k.132), że w czasie rozmowy rozważano
różne warianty. Nie ulega wątpliwości, że w czasie rozmowy poruszano temat rozwiązania stosunku pracy z powodem,
jednakże był to jeden z wariantów, gdyż ostateczna decyzja w tej sprawie nie była jeszcze podjęta. Wówczas
przygotowany wszak był arkusz organizacyjny uwzględniający zarówno powoda, jak i E. Z. (k.148).
Zdaniem sądu nie budzi również wątpliwości, że w czasie rozmowy J. S. nie był jeszcze wskazany jako pracownik
chroniony przed rozwiązaniem lub wypowiedzeniem umowy o pracę z mocy art.32ustawy o związkach zawodowych.
Uchwała w tej sprawie zapadła dopiero 7 maja 2013r. czego powód nie kwestionował i co wprost wynika z
dokumentów.
Podsumowując, stwierdzić zatem można, że w zasadzie spór co do przebiegu rozmowy, był tylko pozorny, albowiem
z wyjaśnień stron wynika, że żadne konkretne ustalenia w czasie tej rozmowy nie zapadły, a dyrektor szkoły nie
poinformowała powoda, że rozwiąże z nim stosunek pracy za wypowiedzeniem. Odnośnie pytania o ochronę przed
rozwiązaniem stosunku pracy, powód przyznał, że wzruszył ramionami, co jest wymownym gestem, wskazującym, że
w owym czasie nie był chroniony.
Sąd oddalił wniosek pełnomocnika powoda o zwrócenie się do organu prowadzącego pozwaną szkołę o przekazanie
arkuszy organizacyjnych roku szkolnego 2013/2014 szkół dla których jest organem prowadzącym oraz informację
odnośnie zatrudnienia nauczycieli, albowiem po pierwsze nie wiadomo jakie okoliczności miały być udowodnione
w/w dokumentami. Po drugie kwestia zatrudnienia w innych szkołach prowadzonych przez Powiat (...) i możliwość
zatrudnienia tam powoda były nieistotne z punktu widzenia rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Zważyć bowiem trzeba,
że powodowi nie wypowiedziano warunków pracy i nie zaproponowano uzupełniania pensum w innej szkole stosownie
do art.22ust.1 Karty Nauczyciela. Ustalanie zatem, czy organ prowadzący mógł nałożyć na powoda obowiązek o jakim
mowa w tym przepisie, nie miałoby znaczenia z punktu widzenia rozstrzygnięcia.
Sąd Rejonowy zważył, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie.
Sąd Rejonowy podkreślił , że zgodnie z treścią przepisu art.45 Kodeksu pracy w razie nieuzasadnionego wypowiedzenia
umowy lub dokonanego z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu umów o pracę, pracownik może żądać
przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach, lub odszkodowania. Przepis ten ustanawia powszechną zasadę
ochrony trwałości umowy o pracę na czas nie określony w tym znaczeniu, że pozwala uznać za zgodne z prawem tylko
takie jej wypowiedzenie przez pracodawcę, które spełnia przewidziane prawem warunki formalne i może być ocenione
jako uzasadnione.
Rozpoznając odwołanie od wypowiedzenia umowy o prace w pierwszej kolejności należy zbadać, czy pracodawca nie
naruszył przepisów o wypowiadaniu umów o pracę, a dopiero w razie stwierdzenia, że do naruszenia nie doszło, można
badać, czy przyczyna wypowiedzenia wskazana w oświadczeniu, uzasadniała wypowiedzenie umowy.
W przedmiotowej sprawie nie budziło wątpliwości, że wypowiedzenie powodowi umowy o pracę nastąpiło z
naruszeniem przepisów o wypowiadaniu tych umów. Co do zasady pracodawca może wypowiedzieć pracownikowi
umowę o pracę w każdym czasie. Istnieje jednak grupa pracowników szczególnie chronionych i są to między innymi
kobiety w ciąży, pracownicy w czasie urlopu macierzyńskiego, pracownicy o których mowa w art.39k.p. Do grupy
pracowników chronionych przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy należą również imiennie wskazani uchwałą
zarządu jego członkowie lub inni pracownicy będący członkiem danej zakładowej organizacji związkowej, upoważnieni
do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy albo organu lub osoby dokonującej za pracodawcę czynności
w sprawach z zakresu prawa pracy (art.32 ust.1 pkt 1 ustawy z 23.05.1991r. o związkach zawodowych). Nie ulegało
wątpliwości i nie było kwestionowane przez pozwanego, że powód jest członkiem zarządu Oddziału (...) w (...), a co za
tym idzie, mógł skutecznie zostać wskazany przez Zarządu Oddziału (...) w (...), jako pracownik, z którym nie można
rozwiązać ani wypowiedzieć stosunku pracy.
Przepisy ustawy o związkach zawodowych pozwalają na wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy z takim
pracownikiem , bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej, tylko wówczas gdy dopuszczają to odrębne
przepisy, a więc w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy (art.411k.p.), tzw. zwolnień grupowych
(art.5 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących
pracowników).
Przepisy prawa, w tym Karta Nauczyciela, nie przewidują możliwości wypowiedzenia umowy nauczycielowi objętemu
szczególną ochroną na mocy art.32 ustawy o związkach zawodowych, bez zgody zarządu zakładowej organizacji
związkowej, w przypadku zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian
planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć. Pozwany nie uzyskał
zgody zarządu Oddziału ZNP na rozwiązanie z powodem umowy o pracę, a zatem dokonał wypowiedzenia z
naruszeniem przepisów o wypowiedzeniu.
Ustalenie, że wypowiedzenia dokonano z naruszeniem przepisów prawa, powoduje, że pracownik może skutecznie
domagać się uznania wypowiedzenia za bezskuteczne (przywrócenia do pracy, jeżeli minął okres wypowiedzenia) lub
odszkodowania, choćby nawet wskazana przyczyna wypowiedzenia była rzeczywista i uzasadniona. W tej sytuacji
argumentacja pozwanego, że wskazana przyczyna wypowiedzenia jest konkretna i rzeczywista, nie miała znaczenia
dla rozstrzygnięcia sprawy.
Sąd pragnie jednak podkreślić, że nie zgadza się z argumentacją pozwanego, że decydując o wyborze nauczyciela, z
którym należało rozwiązać stosunek pracy, wybór do zwolnienia powoda był niejako naturalny i uzasadniony. Pozwany
nie przedstawił bowiem jakichkolwiek merytorycznych powodów takiego wyboru.
Zważyć trzeba, że pozwany wybierał spośród dwóch nauczycieli chronionych przed rozwiązaniem i wypowiedzeniem
umowy w podobnym stopniu, z tym, że z różnych przyczyn. Nie można zatem jednego z nauczycieli stawiać wyżej,
bezwzględnie chroniąc przed wypowiedzeniem dlatego, że jest kobietą w ciąży, drugiego zaś pozbawiać ochrony
ponieważ jest związkowcem i jak twierdzi pozwany, nadużywa swojego prawa, gdyż został objęty ochroną, po tym jak
dowiedział się, że pracodawca będzie chciał z nim rozwiązać stosunek pracy. Wskazać trzeba, że równie dobrze można
by odwrócić tę argumentację i zarzucić drugiemu nauczycielowi – E. Z. (1), że znając sytuację szkoły, spodziewając
się zmniejszenia zatrudnienia wśród nauczycieli oraz mając świadomość mniejszego doświadczenia i kwalifikacji,
aniżeli powód, postanowiła zajść w ciąże, chcąc być chroniona przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku
pracy. Powyższy przykład nie został oczywiście podany, jako zarzut w stosunku do drugiego nauczyciela, lecz celem
zobrazowania, że argumenty jakimi posługuje się pozwany nie są tak oczywiste, jak pozornie mogłoby się wydawać.
Porównując kwalifikacje powoda oraz E. Z. (1) oraz zakres przedmiotów, jaki pozostał w arkuszu organizacyjnym w
roku 2013/2014, zdaniem sądu wybranie do zwolnienia akurat powoda było nieuzasadnione. Podkreślić przy tym
trzeba, że pozwany nie przeprowadził w tym zakresie żadnej analizy. Zauważyć zaś trzeba, że powód ma o wiele dłuższy
staż pracy aniżeli E. Z., że matematyki naucza od początku swojej kariery zawodowej (k.1, 7 części B akt osobowych).
W pozwanej szkole to właśnie powód był głównym nauczycielem matematyki. W roku szkolnym 2012/2013 prowadził
bowiem średnio 12,26 godzin lekcyjnych matematyki w tygodniu, podczas gdy E. Z. (1) tylko 3 godziny lekcyjne, a więc
w zasadzie uzupełniała pensum lekcjami matematyki. Zważyć również trzeba, że E. Z. prowadziła lekcje matematyki z
klasami pierwszymi (k.115). Powód zaś uczył klasy starsze, w tym uczniów Technikum, których musiał przygotować do
egzaminu dojrzałości. Powyższe wskazuje, że pracodawca, w zakresie nauczania matematyki, wyżej cenił kwalifikacje
powoda, aniżeli E. Z.. W arkuszu organizacyjnym na rok 2013/2014 w znacznie większym stopniu zmniejszeniu uległa
liczba zajęć lekcyjnych, które w poprzednim roku szkolnym prowadzić miała E. Z. (2).
Pracodawca dobierając pracowników do zwolnienia żadnej tego typu analizy nie przeprowadził, nie przedstawił opinii
uczniów, czy rodziców na temat pracy obydwu nauczycieli, osiągnięć dydaktycznych każdego z nich. Dobierając
pracownika do zwolnienia nie zastosował zatem żadnych obiektywnych kryteriów.
W tym stanie rzeczy argumentacja pozwanego, że zdecydował o zwolnieniu powoda, gdyż nie mógł zwolnić pracownicy
będącej w ciąży, objętej szczególną ochroną, nie może być uznana za trafną.
Sąd pragnie też zauważyć, że postawa pozwanego jest bardzo niekonsekwentna, sprzeczna. Dyrektor pozwanego
podała wszakże, iż w czasie rozmowy z powodem zapytała go „J. a może ty jesteś chroniony przez związek?” (k.148),
co wskazuje, że chciała uzyskać pozytywną odpowiedź, co pozwoliłoby jej „wybrnąć z tej sytuacji” (k.148). Natomiast
kiedy uzyskała wiadomość z ZNP o objęciu powoda ochroną, wypowiedziała mu umowę o pracę, nie bacząc, że nie
może tego zrobić bez zgody związku zawodowego.
Pozwany w odpowiedzi na pozew zarzucał, że powód nadużył swoich praw związkowych, a działanie organizacji
związkowej, odmawiającej wyrażenia zgody na wypowiedzenie, było niezasadne, gdyż została poinformowana o
sytuacji kadrowej oraz przyczynach rozwiązania stosunku pracy z powodem. Odnosząc się do drugiego zarzutu
wskazać trzeba, że sąd nie jest władny oceniać, czy zarząd zakładowej organizacji związkowej słusznie, czy też
niesłusznie nie wyraził zgody na wypowiedzenie umowy. Decyzja ta zależała od swobodnego uznania zarządu Oddziału
(...) w (...) i może być oceniana ewentualnie przez pryzmat nadużycia wolności związkowej.
Ustosunkowując się do zarzutu nadużycia prawa, wskazać trzeba, że Sąd Najwyższy istotnie zwracał uwagę, że
korzystanie z ochrony przed rozwiązaniem stosunku pracy w związku z pełnieniem funkcji w organizacji związkowej,
może być w pewnych sytuacjach uznane za sprzeczne z art.8.k.p. Zdaniem sądu taka sytuacja nie ma jednak miejsca
w przedmiotowej sprawie.
Po pierwsze zważyć trzeba, że pracownik, o którym mowa w art.32ust.1 ustawy o związkach zawodowych jest
chroniony nie tylko przed wypowiedzeniem, ale również rozwiązaniem stosunku pracy. Oznacza to, że ustawodawca
nie pozwala na rozwiązanie stosunku pracy nawet z pracownikiem, który w okresie wypowiedzenia został wybrany
do zarządu zakładowej organizacji związkowej i objęty szczególną ochroną z mocy art.32ust.1 ustawy o związkach
zawodowych. Sam fakt objęcia ochroną pracownika, który spodziewa się, że pracodawca wypowie mu umowę o pracę,
nie oznacza sprzeczności z zasadami współżycia społecznego lub społeczno – gospodarczym przeznaczeniem prawa
jego żądania przywrócenia do pracy (por. wyrok SN z dnia 25.11.2004r. I PK 11/04 Pr.Pracy 2005/7-8/42, w którym
wskazano, iż „Wybór pracownika do zarządu zakładowej organizacji związkowej w okresie wypowiedzenia umowy o
pracę nie przesądza o sprzeczności z zasadami współżycia społecznego lub społeczno-gospodarczym przeznaczeniem
prawa jego żądania przywrócenia do pracy, w przypadku naruszenia przez pracodawcę art. 32 ustawy o związkach
zawodowych, a taki wybór, nawet po podjęciu przez pracodawcę działań zmierzających do rozwiązania stosunku pracy,
sam przez się nie prowadzi do nadużycia prawa wynikającego z przepisów o szczególnej ochronie trwałości stosunku
pracy”).
Po drugie, powód członkiem zarządu związku zawodowego był już od kwietnia 2012 roku, a ochroną nie został
objęty dlatego, że szkoła, w której był zatrudniony miała być zlikwidowana. Objęcie powoda ochroną, w sytuacji gdy
istniało realne zagrożenie, że umowa o pracę może być wypowiedziana, nie może być uznane za nadużycie wolności
związkowej. Sąd Najwyższy uznawał, że pracownik wymieniony w art.32ust.1 ustawy o związkach zawodowych,
z którym rozwiązano stosunek pracy, bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej, nadużył wolności
związkowej domagając się przywrócenia do pracy, jednak orzeczenia te zapadały w zupełnie innym stanie faktycznym.
W szczególności chodziło o pracowników naruszających podstawowe obowiązki pracownicze, jak: spożywanie
alkoholu na terenie zakładu pracy, przystąpienie do pracy w stanie nietrzeźwości, przywłaszczenie mienia na szkodę
pracodawcy. Potwierdzeniem tego jest chociażby pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z 19 marca
2012 roku (II PK 295/11, LEX nr 1214579), gdzie, analizując bogate orzecznictwo w tym zakresie, wyjaśniono, iż
oddalenie - na podstawie art. 8 k.p. - roszczenia o przywrócenie do pracy pracownika podlegającego szczególnej
ochronie przed rozwiązaniem z nim stosunku pracy, gdy rozwiązanie to w sposób oczywisty narusza prawo, a
konkretnie art. 32 ust. 1 ustawy z 1990 r. o związkach zawodowych, może mieć miejsce tylko wyjątkowo, w
okolicznościach szczególnie rażącego naruszenia obowiązków pracowniczych lub obowiązujących przepisów prawa.
W przypadku wypowiedzenia umowy o pracę z naruszeniem powołanego art.32 ustawy o związkach zawodowych,
można wyobrazić sobie oddalenie powództwa również tylko w sytuacji wyjątkowej, gdzie pracownik przez długie
lata wykorzystując różne możliwości, unika wypowiedzenia mu umowy o pracę, mimo konieczności ograniczenia
zatrudnienia (wyrok SN z 30.01.2008r. I PK 198/07, M.P.Pr. 2008/6/316). W przedmiotowej sprawie nie zachodziła
żadna tego typu wyjątkowa sytuacja. Powód od dłuższego czasu działał w związku zawodowym, był członkiem zarządu
Oddziału ZNP. Związek zawodowy nie został zatem powołany ad hoc w celu objęcia ochroną powoda, powód nie został
członkiem związku, ani członkiem zarządu tuż przed wypowiedzeniem umowy o pracę. W tych okolicznościach objęcie
go ochroną o jakiej mowa w art.32ust.1 ustawy o związkach zawodowych nie stanowiło nadużycia prawa.
Po trzecie, tezę powyższa potwierdza powołane przez pozwanego w odpowiedzi na pozew orzeczenie Sądu Najwyższego
– wyrok z 3.10.2008r. (II PK 53/08, OSNP 2010/5-6/60). Czytając tezę tego orzeczenia pozornie wydawać by się
mogło i zapewne tak właśnie sądził pełn. pozwanego, że Sąd Najwyższy potwierdził trafność jego argumentacji.
Tymczasem analiza uzasadnienia i stanu faktycznego na jakim zapadł wymieniony wyrok, prowadzi do zupełnie
innego wniosku. Teza tego orzeczenia jest bowiem bardzo ogólna i oczywiście należy się z nią zgodzić. W realiach
sprawy, na jakiej zapadło w/w orzeczenie, nauczyciel został wybrany do zarządu związku zawodowego i objęty
szczególną ochroną po skonsultowaniu przez pracodawcę zamiaru wypowiedzenia umowy i po złożeniu oświadczenia
o wypowiedzeniu. Pomimo tego, Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną pozwanego, który domagał się uchylenia
wyroku Sądu Okręgowego oddalającego jego apelację od wyroku Sądu Rejonowego przywracającego powódkę do
pracy, z uwagi na naruszenie art.8k.p. Sąd Najwyższy w działaniu powódki nie dopatrzył się nadużycia prawa.
Uwzględniając wszystkie powołane okoliczności, jak również upływ okresu wypowiedzenia, sąd uwzględnił roszczenie
powoda i przywrócił go do pracy w pozwanej szkole na poprzednich warunkach pracy i płacy.
Zdaniem sądu nie było podstaw do uznania, że żądanie przywrócenia do pracy jest niemożliwe lub niecelowe. Zważyć
bowiem trzeba, że podejmując decyzję o wypowiedzeniu powodowi umowy o pracę, pracodawca nie zastosował
żadnych obiektywnych kryteriów doboru pracownika do zwolnienia. W pozwanej szkole nadal zatrudniona jest E.
Z. (2), która obecnie korzysta z urlopu macierzyńskiego. W pozwanej szkole istnieje zatem potrzeba zatrudniania
nauczyciela matematyki i fizyki, a pensum powód może uzupełnić ewentualnie innymi przedmiotami. W tym stanie
faktycznym nie można uznać, że przywracanie powoda do pracy jest niemożliwe lub niecelowe. Zdaniem sądu
zasądzenie odszkodowania stanowiłoby usankcjonowanie świadomego łamania przepisów prawa przez pracodawcę,
albowiem doprowadziłoby do rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem podlegającym szczególnej ochronie nie
tylko przed wypowiedzeniem, ale również przed rozwiązaniem stosunku pracy. Kolokwialnie stwierdzić można, że
pracodawca mógłby uznać, iż opłaca mu się zwolnić pracownika podlegającego szczególnej ochronię, albowiem w
najgorszym przypadku będzie musiał wypłacić mu trzymiesięczne odszkodowanie.
Sąd pragnie podkreślić, że bez znaczenia dla rozstrzygnięcia były zarzuty powoda dotyczące naruszenia przepisów
prawa przez organ prowadzący szkołę, przy podejmowaniu decyzji o nieprzeprowadzaniu naboru w roku szkolnym
2013/2014. Sąd Rejonowy nie jest bowiem uprawniony do badania decyzji organu prowadzącego w tym zakresie (por.
wyrok SN z 4.04.2000r. I PKN 581/99, OSNP 2001/18/552).
Znaczenia dla rozstrzygnięcia nie miała również okoliczność, że wypowiedzenie umowy nastąpiło w okresie
nieobecności w pracy powoda z powodu choroby. Sąd Rejonowy w całości podziela w tym zakresie stanowisko Sądu
Najwyższego wyrażone w uchwale z 7.12.2006r. (I PZP 4/06 OSNP 2007/7-8/89), że w przypadku istnienia podstaw
do rozwiązania stosunku pracy z mianowanym nauczycielem z przyczyn wskazanych w art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy z
dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z zm.) nie stosuje się
art. 41 Kodeksu pracy.
Wobec tego, że powód był reprezentowany przez pełnomocnika stosownie do art.98k.p.c. w zw. z § 11 ust. 1 pkt. 1
Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu,
zasądzono na jego rzecz 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.
O kosztach sądowych orzeczono na podstawie art.98§1k.p.c. w zw. art.113ust.1 i 2 ustawy o kosztach sądowych w
sprawach cywilnych. Powód zwolniony był od obowiązku uiszczenia opłaty sądowej, a zatem kosztami sądowymi,
których powód nie miał obowiązku uiścić, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obowiązany jest obciążyć
przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie
kosztów procesu (art.113 ust.1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Pozwany przegrał proces, a zatem
zobowiązany był do poniesienia kosztów nieuiszczonej opłaty sądowej, stanowiącej 5% wartości przedmiotu sporu
(47194 zł k.137), czyli kwotę 2360 zł.
Apelację od powyższego wyroku złożył pozwany , zaskarżając powyższy wyrok w całości
Przedmiotowemu orzeczeniu zarzucił :
1. naruszenie prawa materialnego, w szczególności art. 8 k.p. w zw. z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 23.05.1991 r.
o związkach zawodowych, a w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie art. 45 k.p. - poprzez nieuzasadnione w stanie
faktycznym sprawy przyjęcie, iż związek zawodowy oraz powód nie nadużył prawa wolności związkowej w sposób
sprzeczny z zasadami współżycia społecznego podejmując uchwałę o objęciu powoda szczególną ochroną związkową
dopiero po powzięciu wiadomości o zamiarze rozwiązania z powodem stosunku pracy, wiedząc, iż pozwany kierując
się bezwzględną ochroną macierzyństwa nie może wypowiedzieć stosunku pracy E. Z. (1), a ogólny wymiar zajęć w
przyjętym arkuszu organizacyjnym uniemożliwia dalsze zatrudnianie obu pracowników,
2. naruszenie prawa materialnego - art. 177 § 1 k.p. w związku z art. 8 k.p. oraz art. 18 Konstytucji Rzeczypospolitej
Polskiej - poprzez niczym nie poparte w uzasadnieniu skarżonego orzeczenia przyjęcie przez Sąd Rejonowy w
Ostródzie, iż w stanie faktycznym sprawy pozwany powinien wypowiedzieć (wbrew bezwzględnemu zakazowi
wynikającemu z art. 177 § 1 k.p.) stosunek pracy E. Z. (1), która jest objęta szczególną ochroną w związku z ochroną
macierzyństwa oraz nie wynikające z żadnej normy prawnej przyjęcie prymatu szczególnej ochrony związkowej nad
szczególną ochroną macierzyństwa.
3. błąd w ustaleniach faktycznych poczynionych przez Sąd I instancji, wbrew materiałowi dowodowemu
zgromadzonemu w toku procedowania poprzez:
- nieuprawnione uznanie, że pracodawca kierował się niewłaściwymi kryteriami doboru pracownika do
wypowiedzenia umowy o pracę, podczas gdy od początku pozwany jasno wskazywał, jakimi kryteriami doboru się
kierował, pozwany był o nich informowany, a także wskazywał dyrektor pozwanego, iż nie jest objęty szczególną
ochroną związkową, co umożliwiało pozwanemu podjęcie kwestionowanej decyzji.
• bezzasadne przyjęcie, iż działanie związku zawodowego w okolicznościach faktycznych sprawy nie uzasadniało
przyjęcia, iż doszło do nadużycia wolności związkowej poprzez objęcie powoda szczególną ochroną dopiero po
uzyskaniu od pracodawcy zawiadomienia o zamiarze rozwiązania z nim stosunku pracy,
-pominięcie faktu, iż związek zawodowy naruszył termin wynikający z bezwzględnie obowiązującego art. 38 § 2 k.p.
nie wyrażając opinii do zawiadomienia o zamiarze wypowiedzenia powodowi stosunku pracy, zatem pozwany mógł
wypowiedzieć powodowi stosunek pracy niezwłocznie po upływie ustawowego terminu ,gdyż brak opinii związku jest
równoznaczny ze zgodą na propozycję pracodawcy,
-bezpodstawne, a przy tym dyskryminujące i naruszające zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, przyjęcie przez
Sąd Rejonowy hipotetycznej możliwości iż E. Z. (1) celowo mogła zajść w ciążę by uchronić się przed rozwiązaniem z
nią stosunku pracy w roku szkolnym 2012/2013.
3. naruszenie prawa procesowego, które miało istotny wpływ na wynik postępowania ,a w szczególności:
a) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego przejawiający się:
- pominięciu okoliczności, iż dyrektor pozwanego przedstawiła powodowi rzeczywistą sytuację szkoły oraz zapisy
arkusza organizacyjnego, wiedział on zatem, iż pozwany nie ma innej możliwości niż rozwiązać z nim stosunek pracy,
nadto sąd pominął fakt, iż związek zawodowy celowo objął powoda szczególną ochroną związkową, natomiast powód
celowo udał się na zwolnienie lekarskie od dnia 02.05.2013r.., co nastąpiło po powzięciu przed niego informacji
o przebiegu rady pedagogicznej w dniu 30.04.2013r., a więc po powzięciu wiadomości o ostateczności decyzji w
przedmiocie konieczności wypowiedzenia mu umowy
o pracę,
b) art. 328§2 k.p.c. poprzez niewyjaśnienie w uzasadnieniu kwestionowanego
orzeczenia:
- na jakiej podstawie Sąd I instancji uznał, iż E. Z. (1) jest pracownikiem mniej użytecznym pozwanemu niż powód
oraz dlaczego Sąd pominął fakt, iż posiada ona uprawnienia do nauczania większej liczby przedmiotów niż powód, a
w konsekwencji brak wyjaśnienia, dlaczego dobór do wypowiedzenia dokonany przez pozwanego był niewłaściwy.
Mając powyższe na uwadze pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku Sądu Rejonowego w Ostródzie poprzez
oddalenie powództwa J. S. w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania za obie
instancje. W uzasadnieniu apelujący wskazał ,że powód J. S. będący pracownikiem Zespołu Szkół (...) w C. (zwanego
dalej (...)) wniósł do Sądu Rejonowego w Ostródzie o uznanie za wypowiedzeniu umowy o pracę. Objęcie pracownika
szczególną ochroną wynikało jedynie z chęci uniemożliwienia pozwanemu wypowiedzenia umowy o pracę. Zatem w
ocenie pozwanego Sąd I instancji w sposób nieuprawniony przyjął, iż zastosowano błędne kryteria doboru pracownika
do wypowiedzenia umowy o pracę, jak również niezasadnie uznał, że pracodawca nie wyjaśnił dlaczego wypowiedział
stosunek pracy powodowi zamiast E. Z. (1).
Nadto zauważyć należy, iż w stanie faktycznym sprawy przyjęty przez Sąd Rejonowy tok rozumowania i argumentacji
jako naruszający zasadę równego traktowania w zatrudnieniu jest krzywdzący i stanowić może przejaw dyskryminacji
pracownicy ze względu na płeć. Sąd w uzasadnieniu wyroku dopuszcza możliwość, iż pracownica E. Z. (1) mogła celowo
i z premedytacją zajść w ciążę jedynie celem uniknięcia wypowiedzenia jej umowy o pracę (str. 7 akapit 1 uzasadnienia
wyroku). Takie stanowisko Sądu Rejonowego, niczym nie poparte, w konfrontacji z polityką prorodzinną państwa,
zapisami Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz przepisami prawa pracy stanowi jasny przejaw dyskryminacji i
nierównego traktowania ze względu na płeć, nie może zatem uzyskać aprobaty Sądu Okręgowego i powinno zostać
zmienione.
Pozwany wskazuje nadto, iż nie może zgodzić się ze stanowiskiem Sądu I instancji, by nadużycie wolności
związkowej ograniczać jedynie do przypadków objęcia pracownika szczególną ochroną związkową w związku z
rażącym naruszaniem przez pracownika obowiązków pracowniczych, a odmawiać stwierdzenia nadużycia tej wolności
w niniejszym przypadku, kiedy uchwała organizacji związkowej została podjęta celowo by uniemożliwić pozwanemu
rozwiązanie stosunku pracy z powodem. Nadto Sąd Rejonowy usprawiedliwiając nadużycie prawa przez związek
zawodowy nie wziął pod uwagę oraz w żaden sposób nie ustosunkował się do sytuacji prawnej i faktycznej pracodawcy
zaistniałej w wyniku kwestionowanego orzeczenia. Nadto nie wyjaśnił na jakiej podstawie pracodawca powinien
wypowiedzieć stosunek pracy Pani E. Z. (1) i dlaczego naruszenie art. 177 § 1 k.p. byłoby uzasadnione i zgodne z
prawem.
Sąd Okręgowy zważył , co następuje :
Apelacja pozwanego zasługiwała na częściowe uwzględnienie.
Ponieważ powód nie kwestionował ,że przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pracodawcę w
dniu17 maja 2013r. / doręczonego powodowi w dniu 20 maja 2013r. / była konkretna i rzeczywista , rozważeniu
podlegało czy skorzystanie przez powoda z ochrony związkowej z art. 32 ust.1 pkt 1 ustawy o związkach zawodowych
zasługiwało na ochronę, czy też stanowiło nadużycie prawa podmiotowego i jako takie nie zasługiwało na ochronę .
Zdaniem Sądu Okręgowego ,pracodawca niewątpliwie naruszył art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o związkach zawodowych,
jednak w tym konkretnym przypadku fakt ten nie mógł być wystarczającą podstawą do przywrócenia powoda do
pracy .
Na wstępie należy wyjaśnić, że art. 32 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U.
z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.), stanowi realizację dyrektywy sformułowanej w art. 1 Konwencji MOP nr 135, która
wymaga, aby działacze związkowi korzystali ze skutecznej ochrony przed wszelkimi aktami krzywdzącymi, włącznie
ze zwolnieniem z pracy, podjętymi ze względu na ich przynależność związkową lub uczestnictwo w działalności
związkowej pod warunkiem, że działają zgodnie z prawem, układami zbiorowymi pracy bądź innymi porozumieniami.
W judykaturze i orzecznictwie przyjmuje się, że funkcją ustanowionego w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o związkach
zawodowych zakazu rozwiązywania umów o pracę ze wskazanymi w tym przepisie kategoriami pracowników jest
zapewnienie związkowi zawodowemu rzeczywistej niezależności od pracodawcy oraz stworzenie realnych możliwości
aktywnego działania na rzecz i w interesie pracowników, co z natury rzeczy zazwyczaj stawia ich reprezentanta w
pozycji konfrontacyjnej w stosunku do pracodawcy. Pracownicy ci są bowiem szczególnie bezpośrednio narażeni
na konflikty z pracodawcą, a w konsekwencji na działania zmierzające do ograniczenia ich aktywności w obronie
interesów i praw pracowniczych, w tym na niebezpieczeństwo utraty zatrudnienia ze względu na ich działalność
związkową. Dlatego aktywność związkowa stanowi kryterium uzasadniające szerszy zakres ochrony trwałości
stosunku pracy podmiotów określonych w art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych (zob. szerzej wyroki
Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 kwietnia 2003 r., P 7/02, OTK-A 2003 nr 4, poz. 29 i z dnia 12 lipca 2010 r., P
4/10, OTK-A 2010 nr 6, poz. 58).
Podkreślić jednak należy ,że celem ochrony działacza związkowego jest wyłącznie zagwarantowanie mu niezależności
w wypełnianiu jego funkcji, a przepisy wyznaczające zakres tej ochrony mają charakter regulacji szczególnej i
muszą być wykładane ściśle. Działalność związkowa nie może być pretekstem do nieuzasadnionego uprzywilejowania
pracownika w sferach niedotyczących sprawowania przez niego funkcji ( patrz. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26
listopada 2003 r., I PK 616/02).
Przepis art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych nie zawiera żadnych wyłączeń spod przewidzianej w nim
ochrony, gdyż nie można wykluczyć, że wypowiedzenie lub rozwiązanie stosunku pracy przez pracodawcę może
stać się jedynie pretekstem do pozbycia się pracownika prowadzącego działalność związkową. Z tego też względu
w każdym przypadku zamiaru wypowiedzenia (rozwiązania) umowy o pracę pracownikowi określonemu w art. 32
ust. 1 pkt 1 ustawy o związkach zawodowych pracodawca związany jest stanowiskiem zarządu zakładowej organizacji
związkowej w tym zakresie. Oznacza to, że po pierwsze - decyzja co do dalszego pozostawania w zatrudnieniu działacza
związkowego leży w gestii zarządu organizacji związkowej, po drugie - niewyrażenie zgody, o której stanowi powołany
przepis, nie pozwala pracodawcy na wypowiedzenie lub rozwiązanie stosunku pracy z działaczem związkowym,
niezależnie od przyczyny leżącej u podstaw zamiaru pracodawcy, wreszcie po trzecie - skutkiem działania pracodawcy
niezgodnego z art. 32 ust. 1 pkt 1 jest co do zasady uwzględnienie żądania pracownika przywrócenia do pracy (art. 45
§ 3 oraz art. 56 § 2 k.p.), a w konsekwencji - roszczenia o zasądzenie wynagrodzenia za cały czas pozostawania bez
pracy (art. 47 in fine oraz art. 57 § 2 in fine k.p.).
Ze swojej strony organy związku zawodowego, podejmując decyzje w sprawach określonych w art. 32 ust. 1 pkt 1
ustawy o związkach zawodowych, powinny wziąć pod uwagę wszelkie okoliczności konkretnego przypadku. Ponieważ
może się zdarzyć, że zarząd zakładowej organizacji związkowej nie wykaże obiektywizmu, nadużyje swoich uprawnień
i weźmie w obronę działacza związkowego, który w okolicznościach danego przypadku na ochronę nie zasługuje,
judykatura Sądu Najwyższego przyjmuje, że może to stanowić podstawę odmowy uwzględnienia roszczenia o
przywrócenie do pracy ze względu na nadużycie prawa do ochrony związkowej lub sprzeczność żądania przywrócenia
do pracy ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa podmiotowego bądź zasadami współżycia społecznego
(art. 8 k.p.).
Przenosząc powyższe rozważania na kanwę niniejszej sprawy wskazać należy ,że nie bez znaczenia jest tu fakt ,że
powód został objęty ochroną związkową z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o związkach zawodowych dopiero w chwili, kiedy
pracodawca podjął działania mające na celu wypowiedzenie mu umowy o pracę , co należy ocenić jako nadużycie
prawa podmiotowego . Powód wiedział o działaniach pracodawcy co najmniej od 30 kwietnia 2012r., kiedy to odbyło
się posiedzenie Rady Pedagogicznej , w której co prawda nie brał udziału , ale o jej przebiegu i o tym ,że nie został ujęty
w arkuszu organizacyjnym na następny rok szkolny, dowiedział się tego samego dnia .Powód przyznał bowiem ,że ta
wiadomość tak go zdenerwowała ,że skorzystał z porady lekarza i udał się na zwolnienie lekarskie od 02 maja 2012r. .
Powód nie wykazał przed Sądem I instancji aby przed złożeniem mu przez pracodawcę wypowiedzenia umowy o
pracę był ,,walczącym o prawa pracownicze działaczem związkowym ”, jak też by wypowiedzenie umowy o pracę
miało jakikolwiek związek z jego działalnością związkową ( było formą szykany czy dyskryminacji z uwagi na
działalność związkową ). Dopiero w odpowiedzi na apelację powód podniósł nowe okoliczności , wskazujące na
jego zaangażowanie w pracę związkową , polegające na pomocy rodzicom i Radzie Rodziców w sporze z organem
prowadzącym. Wskazać jednak należy ,że te okoliczności winien powód wykazywać przed sądem I instancji , nadto
sama odpowiedź na apelację jako złożona po terminie jest bezskuteczna .
Z ustaleń faktycznych sądu I instancji nie wynika również aby przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę powodowi
była dowolna i dyskryminująca – gdyż pracodawca miał do wyboru powoda i drugiego nauczyciela , który był objęty
bezwzględną ochroną stosunku pracy z uwagi na ciążę , a powód nie zarzucał ,że przyczyna ta była nieuzasadniona .
Zdaniem Sądu Okręgowego, skorzystanie przez powoda z ochrony trwałości stosunku pracy , przysługującej na
podstawie art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o związkach zawodowych, miało służyć nie zagwarantowaniu niezależności w
wykonywaniu zadań związkowych, ale wyłącznie uniemożliwieniu pracodawcy zasadnego rozwiązania umowy o pracę.
Należy mieć na uwadze ,że ochrona związkowca nie ma charakteru bezwzględnego. Utrwalone jest bowiem stanowisko
Sądu Najwyższego pozwalające na nieuwzględnienie roszczenia o przywrócenie do pracy na podstawie art. 8 k.p. w
zależności od zachowania pracownika oraz okoliczności konkretnej sprawy i to nie tylko w wypadku, w którym zasadne
byłoby rozwiązanie stosunku pracy w trybie art. 52 k.p., ale również w razie zaistnienia przyczyn uzasadniających
jedynie wypowiedzenie umowy o pracę (por. wyrok z dnia 3 sierpnia 2007 r., I PK 82/07, LEX nr 470023 i powołane
w nim wcześniejsze orzecznictwo). Sąd Najwyższy przyjmuje zatem, że o ile wybór pracownika do zarządu zakładowej
organizacji związkowej (obecnie: objęcie go ochroną związkową) po podjęciu przez pracodawcę działań zmierzających
do wypowiedzenia stosunku pracy lub w okresie biegnącego wypowiedzenia , sam przez się nie prowadzi do nadużycia
prawa wynikającego z przepisów o szczególnej ochronie trwałości stosunku pracy lub o sprzeczności z zasadami
współżycia społecznego albo ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem żądania przywrócenia do pracy (zob. wyroki
z dnia 2 października 2002 r., I PKN 549/01, OSNP 2004 nr 9, poz. 157 oraz z dnia 25 listopada 2004 r., I PK
11/04, Prawo Pracy 2005 nr 7-8, s. 42), to za takie może być uznane w okolicznościach danego przypadku utworzenie
związku zawodowego lub wybór pracownika do zakładowej organizacji związkowej albo na społecznego inspektora
pracy (aktualnie: objęcie pracownika ochroną związkową) wyłącznie w celu uzyskania ochrony przed dokonanym
już wypowiedzeniem umowy o pracę lub po podjęciu przez pracodawcę działań zmierzających do wypowiedzenia
pracownikowi stosunku pracy (zob. wyroki z dnia 27 lutego 1997 r., I PKN 17/97, OSNAPiUS 1997 nr 21, poz. 416;
z dnia 22 grudnia 1998 r., I PKN 509/98, OSNAPiUS 2000 nr 4, poz. 133; z dnia 30 stycznia 2008 r., I PK 198/07,
Monitor Prawa Pracy 2008 nr 6, s. 316).
Podkreśla się przy tym, że w razie istnienia rzeczywistych, konkretnych i w pełni usprawiedliwionych przyczyn
wypowiedzenia, niepozostających w związku z ratio legis określonej w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o związkach
zawodowych szczególnej ochrony stosunku pracy działaczy związkowych, domaganie się przywrócenia do pracy może
w szczególnych sytuacjach faktycznych pozostawać w sprzeczności ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem takiej
szczególnej ochrony prawnej (por. wyroki z dnia 26 listopada 2003 r., I PK 616/02, Prawo Pracy 2004 nr 6, s. 34 oraz
z dnia 11 października 2005 r., I PK 45/05, Monitor Prawa Pracy 2006 nr 4, s. 203 i powołany wyżej wyrok z dnia
3 sierpnia 2007 r., I PK 82/07).
Sąd Okręgowy aprobuje w pełni stanowisko Sądu Najwyższego ,iż ,, Ratio legis art. 32 ustawy związkowej
polega jedynie na zapewnieniu działaczom związkowym nieskrępowanej działalności związkowej. Ochrona stosunku
pracy jest regulacją szczególną i musi być wykładana ściśle. Działalność związkowa nie może być pretekstem do
nieuzasadnionego uprzywilejowania pracownika w sferach nie dotyczących sprawowania przez niego funkcji” (wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2003 r., I PK 616/02).
Trafne jest również zdaniem Sądu Okręgowego, stanowisko judykatury ,że domaganie się przywrócenia do pracy ze
względu na naruszenie przez pracodawcę szczególnych gwarancji zatrudnienia przysługujących działaczom związków
zawodowych może w szczególnych sytuacjach faktycznych pozostawać w sprzeczności ze społeczno-gospodarczym
celem takiej szczególnej ochrony prawnej i w jego miejsce sąd pracy może zasądzić odszkodowanie na podstawie art.
4771 § 2 kpc (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 października 2005 r. I PK 45/05 i z dnia 27 lutego 1997 r. I PKN 17/97 ).
Za działanie pozostające w sprzeczności ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa Sąd Najwyższy uznaje
m.inn. wybór pracownika do zarządu zakładowej organizacji związkowej wyłącznie w celu obrony przed dokonanym
już wypowiedzeniem umowy o pracę - art. 8 k.p.( patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 grudnia 1998 r. I PKN
509/98 ).
Przechodząc od uwag dotyczących podstaw zaskarżonego wyroku i do oceny zarzutów skonkretyzowanych w apelacji
należy stwierdzić, że pozwany pracodawca trafnie zarzucił wadliwe zastosowanie art. 8 kp. Przedstawiona wyżej w
orzecznictwie Sądu Najwyższego interpretacja art. 32 ust. 1 ma na celu zapewnienie wykonywania związkowcom
zadań związkowych z gwarancją, że nie podlegają zagrożeniu zwolnieniem z pracy. Z takim społeczno-gospodarczym
w rozumieniu art. 8 KP przeznaczeniem, wynikającego z art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych zakazu
rozwiązania umowy o pracę z działaczem związkowym pozostaje w sprzeczności instrumentalne objęcie ochroną
powoda w oderwaniu od rzeczywistej działalności związkowej, a jedynie w celu uchronienia się przez wypowiedzeniem
umowy o pracę , w sytuacji gdy powód doskonale zdawał sobie sprawę ,że pracodawca będzie miał do wyboru
zwolnienie pracownicy w ciąży objętej bezwzględną ochroną trwałości stosunku pracy . Powód nadużył więc
swojego prawa aby uchronić się przed negatywnymi skutkami zmian organizacyjnych w szkole , będąc przy tym
poinformowanym wcześniej przez dyrektora szkoły ,że ilość godzin nauczania przedmiotów będzie nie wystarczająca
nawet dla jednego pełnego etatu nauczycielskiego .
Sąd podziela przy tym zasadność argumentacji pozwanego zawartej w apelacji ,że Sąd Rejonowy bezpodstawnie przyjął
hipotetyczną możliwość , iż E. Z. (1) celowo mogła zajść w ciążę by uchronić się przed rozwiązaniem z nią stosunku
pracy w roku szkolnym 2012/2013. Jest to rozumowanie nie znajdujące żadnego oparcia w materiale dowodowym
oraz sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego .
Nietrafny natomiast okazał się zarzut pozwanego pominięcia przez Sąd Rejonowy , naruszenia przez związek
zawodowy art. 38 par. 2k.p. , gdyż z prawidłowo ustalonego stanu faktycznego wynikało ,że pozwany został
poinformowany o objęciu powoda ochroną związkową już 08 maja 2013r. , a więc posiadał wiedzę o objęciu ochroną
związkową powoda na 9 dni przed wypowiedzeniem umowy o pracę powodowi .
Biorąc powyższe pod uwagę ,Sąd Okręgowy w oparciu o art. 386 par1 kpc zmienił zaskarżony wyrok i oddalił
powództwo o przywrócenie do pracy w oparciu o art. 45par. 1 kp w zw. z art. 8 k.p. , oddalając apelację pozwanego
w pozostałej części. Na zasadzie art. 471 kp w zw. z z art. 45 par 1 kp zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę
11.798,40 zł tytułem odszkodowania.
W oparciu o art. 100 kpc Sąd Okręgowy dokonał wzajemnego zniesienia kosztów procesu między stronami , z uwagi
na częściowe uwzględnienie zadań obu stron procesu .